Кӑрлач уйӑхӗнче ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнче асар-писер ҫил-тӑман алхасрӗ. Ӑна пула ҫул ҫинче урапасем пӑкӑсене лексе нушаланчӗҫ, транспорт вӑхӑтра ҫула тухайманни те пулчӗ.

Раҫҫейӗн ӗҫ тата ӗҫлев службин пуҫлӑхӗн ҫумӗ Иван Шкловец ҫанталӑк условине е транспорт ҫӳременнине пула ӗҫе кая юлса ҫитекенсене айӑпламалла марри пуҫлӑхсене пирки чӗнсе каланӑ.

«Ӗҫри тивӗҫе пурнӑҫлайманни ҫынран хӑйӗнчен килмест, ҫавӑнпа та ӑна РФ Ӗҫ кодексӗн 192-мӗш статйипе пӑхнӑ пек айӑплани тӗрӗс мар», — ӑнлантарнӑ Роструд пуҫлӑхӗн ҫумӗ.

Иван Шкловец ҫынсене штрафлакан пуҫлӑхсем саккуна пӑсни пирки те аса илтернӗ. Ҫын дисциплинӑна ытах пӑссан ӑна асӑрхаттарма, выговор пама е ӗҫрен хӑтарма юрать-ха. Анчах штрафласси пирки РФ Ӗҫ кодексӗнче ҫур сӑмах та каламан.

Ҫӗршывра тата республикӑра кашни ҫулах мӗнле те пулин тематикӑна халалласси йӑлана кӗчӗ. Пӗлтӗр, ав, ҫӗршывра Литература ҫулталӑкӗ терӗҫ, Чӑваш Енре Константин Иванов ҫулталӑкӗ иртрӗ. Кӑҫал вара Чӑваш Енре Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкӗ тесе пӗлтерчӗҫ, Раҫҫейре Кино ҫулталӑкӗ тесе йышӑнчӗҫ.

Кӑҫалхи кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин килес ҫулхи ҫулталӑк мӗнле пулассине те палӑртнӑ. Хушура вӑл 2017-мӗш ҫул Экологи ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑ.

Йӗркелӳ комитечӗн ертӳҫине те палӑртнӑ. Ҫӗршывра иртекен Экологи ҫулталӑкӗшӗн явапли — РФ Президент Администрацийӗн ертӳҫи Сергей Иванов. Ун вара йӗркелӳ комитечӗн йышне ҫирӗплетмелле. РФ правительствин Экологи ҫулталӑкне халалласа ирттермелли ӗҫсене ҫирӗплетмелле.

Раҫҫейре чи лайӑх экологиллӗ регионсен танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Кун пирки greenpatrol.ru портал пӗлтерет.

Рейтинга хатӗрленӗ чухне 2015 ҫулти кӑтартусене шута илнӗ. Списока тунӑ чухне регионта ҫутҫанталӑка мӗнле сыхланине, промышленноҫ тата социаллӑ экологи мӗнлерех пулнине тишкернӗ.

Танлаштарӑма ӗненес тӗк, Тамбов облаҫӗ экологи тӗлӗшӗнчен чи лайӑх регион шутланать. Унтан Алтай списока тӑснӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑна Белгород облаҫӗ йышӑннӑ. Чӑваш Ен 8-мӗш йӗркене тивӗҫнӗ.

Рейтингра юлашки вырӑнсене Свердловск, Челябинск облаҫӗсем, Ҫурҫӗр Осети йышӑннӑ.

Сӑмах май, Чӑваш Ен экологи тӗлӗшӗнчен хатӗрленӗ танлаштарӑмсенче яланах малти вырӑнсене йышӑнать. 2013 ҫулта пирӗн республика малти вырӑна йышӑнса та курнӑччӗ.

Шупашкарта йывӑҫсене саккунсӑр майпа кам каснине тӑрӑ шыв ҫине кӑларасшӑн. Усал шухӑшлӑ ҫав ҫынсене пула ҫӗр ишӗлсе анас хӑрушлӑх тухса тӑнӑ.

«Гремячево» микрорайонта пурӑнакансем Шупашкар хулин экологи управленине ҫӑхавсем ҫитернӗ. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, ҫырмара такамсем йывӑҫсене каснӑ.

Кун хыҫҫӑн вырӑна специалистсем тухса тӗрӗсленӗ. Халӑх каланӑ пекех — ҫӗр ишӗлме пултарать. Халӗ ку йӗркесӗрлӗх пирки полицие пӗлтернӗ. Унта айӑплисене тупса явап тыттарӗҫ.

Йӗпреҫ районӗнчи Туҫари вулавӑшра раштавӑн 5-мӗшӗнче «Кайӑксене хӗлле апат ҫитерӗр» ятпа калаҫу ирттернӗ.

Экологи темине халалланӑ мероприятие вулавӑш кӗҫӗн классенче вӗренекенсене пухнӑ. Чӗнме ыттисене те чӗннӗ-ха. Пӗчӗккисем уйрӑмах хастар пулнӑ. Вулавӑш ӗҫченӗсем чи малтанах вӗсене Чӑваш Енӗн кайӑк-кӗшӗкӗпе паллаштаракан слайд кӑтартнӑ. Ун тӑрӑх пӗчӗкскерсем чылай кайӑк хамӑр патрах хӗл каҫма юлнине пӗлнӗ. Мӗнле кайӑксем сивӗ хӗлтен хӑраманнине те пӗлнӗ ачасем. Сивӗрен хӑрамаҫҫӗ те вӗсем, анчах выҫлӑх самай шиклентерет. Ҫунатлӑ туссене хӗл каҫма ҫӑмӑл пултӑр тесен вӗсене апат памалла. Апат хурса пама сырӑш туса ҫакмалла. Сырӑшне ачасем ашшӗ-амӑшӗ пулӑшнипе туса та хатӗрленӗ.

Слайдсемпе паллашнӑ хыҫҫӑн вулавӑш ӗҫченӗсемпе пӗрле вӗсем хӑйсен сырӑшӗсене ҫакма тухнӑ.

Вӑрнар районӗнче тилӗ тытса укҫаллӑ пулма май пур.

Пӗр пуҫшӑн район администрацийӗ 500 тенкӗ пама шантарать. Анчах сӑмахпа, «тытрӑм» тенипех, ӗненмӗҫ. Тытнӑ тилле полиэтилен хутаҫа ярса Патшалӑх ветеринари службин выльӑх-чӗрлӗх чир-чӗрӗпе кӗрешекен районти станцине кайса памалла.

Тилӗ тытакансене укҫан хавхалантарма йышӑннине тилӗсем урнӑ чирпе чирленин тӗслӗхӗ ӳссе кайнипе сӑлтавлаҫҫӗ. Республикӑн патшалӑх ветеринари служби пӗлтернӗ тӑрӑх, тилӗ шучӗ нумайланса кайнине кура чир аталанасси те сарӑлать. Урнӑ чир тӗслӗхӗ шӑп та лӑп уйӑх каяллах республикӑра 52-е ҫитнӗ. Ҫав шутра Вӑрнар районӗнче те ун пекки пулнӑ.

Тилӗ тытакан сунарҫӑсене Вӑрнар районӗнче ҫак уйӑхра укҫа тӳлеме тытӑннӑ. Ку йӗрке уйӑх вӗҫӗнче вӗҫленнӗ.

Чӑваш Енре краеведенипе ҫыхӑннӑ ҫӗнӗ кӗнеке кун ҫути курнӑ. "Водоемы Чувашии" ят панӑскере 2 пин тиражпа пичетленӗ.

Кӗнеке авторӗ - паллӑ таврапӗлӳҫӗ, Шупашкарти 38-мӗш шкулта географи вӗрентекен Иван Дубанов.

Чӑваш Енри юханшывсем, пӗве-кӳлӗсем, ҫӑлкуҫсем, шыв управҫисем пирки кӗнеке-альбом пирки пуҫласа кӗнеке-альбом кӑларнӑ.

Унта автор таврапӗлӳҫӗсем, ватӑ ҫынсем каласа панине те, картографи, архив материалӗсене те кӗртнӗ. Экспедицисене маларах асӑннӑ 38-мӗш шкулта вӗренекенсем те ҫӳренӗ, материал пухма пулӑшнӑ.

Автор экологи ыйтӑвӗсене те хускатнӑ.

Кӗнекере биологсен, таврапӗлӳҫӗсен, тӑван тавралӑха тӗпчекенсен сӑн ӳкерчӗкӗсене усӑ курнӑ. А.А. Ластухин тата А.А. Яковлев нумай фотопа пулӑшу кӳнӗ.

ЧР Ҫутҫанталӑк экс-министрӗнчен тата пай пуҫлӑхӗнче ӗҫленӗ ҫынран суд 260 миллион тенкӗ шыраса илмелле тунӑ.

Ку — Шупашкар районӗн сучӗн йышӑнӑвӗ. Приговорпа килӗшӳллӗн, 53-ри Иван Исаевӑн тата 59 ҫулти Геннадий Мусабировӑн 260 миллиона яхӑн тенкӗ тӳлеме тивӗ.

Аса илтерер: Шупашкарти Ленин районӗн сучӗ 2015 ҫулхи ҫурлан 4-мӗшӗнче Иван Исаева айӑплӑ тесе йышӑннӑ. Вӑл 2010–2011 ҫулсенче аукцион хучӗсене тата патшалӑх контракчӗсене саккунсӑр майпа вӑрман касас ӗҫ пирки кӗртнӗ. 2011 ҫулхи кӑрлач-раштав уйӑхӗсенче 56 ытла кубла метр вӑрман каснӑ.

Ҫапла майпа Исаевпа Мусабиров патшалӑха 260 миллион тенкӗлӗх сиен кӳнӗ. Явап тытакансен пурлӑхне халӗ арестленӗ. Суд йышӑнӑвӗ вӑя кӗмен-ха.

Республикӑра ҫак уйӑхӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа хӗллехи сунар уҫӑлнӑ. 2016 ҫулхи нарӑсӑн 29-мӗшӗччен тилӗ, енот, кашкӑр, хӑнтӑр, ондатр, сӑсар, пӑсара, юс тытма юрать. Ҫав вӑхӑтрах мулкачсене 2016 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗччен кӑна тытма ирӗк панӑ. Хӑшӗ-пӗрне вара шутран ытла тытма юрамӗ. Сӑмахран, сунарҫӑн пӗр кунта виҫшер хӑнтӑрпа сӑсар, пӗрер мулкачпа юсран ытла тытма юрамасть. Ҫавӑн пекех 2015–2016 ҫулхи кӗрхи-хӗллехи сунар тапхӑрӗнче пурӑшпа карӑка тытма чарнӑ.

Сунара тухма ирӗк паракан хута районсенчи сунарҫӑсемпе пулӑҫсен пӗрлӗхӗнче ҫыртарса илмелле. Уншӑн укҫа тӳлемелле. Сунара каяканӑн хӑйӗнпе пӗрле сунар пӑшалӗпе усӑ курмалли тата ӑна упрамалли ирӗк, патшалӑх сунар билечӗ, вӑл е ку чӗрчуна е кайӑка тытмалли ирӗк паракан путевка пулмалла.

Тӗпчев ӗҫне хутшӑннисем

Юпа уйӑхӗн 27-мӗшӗнчен пуҫласа ҫак уйӑхӑн 1-мӗшӗччен Улатӑр тӑрӑхӗнчи «Сӑрҫум» заповедник ӗҫченӗсемпе нимеҫӗсем (волонтерсем) шыв-шурлӑ вырӑнсене пӑхса тухнӑ, хӑнтӑр, шашкӑ, ӑтӑр тата ондатра шутне палӑртнӑ. Шутлав ӗҫӗ ӑслӑлӑх тӗпчевӗсем валли кирлӗ тесе пӗлтереҫҫӗ ӑна пуҫаракансем. Чӗрчунсен йышне палӑртас тӗллевпе ҫулсеренех ирттереҫҫӗ ӑна.

Кӑҫал «Сӑрҫум» заповедник ӗҫченӗсене Мускавран, Чулхуларан, Йошкар-Оларан, Шупашкартан ҫитнӗ нимеҫӗсем пулӑшнӑ. 3–5 ҫынран тӑракан ушкӑнсем патшалӑх инспекторӗсемпе пӗрле вӑрманти пӗчӗк юханшывсен хӗррисене куллен тӗпченӗ. Волонтерсем рейд мероприятийӗсене те хутшӑннӑ, Алтышево шкулӗнче вӗренекенсем валли ятарлӑ заняти те ирттернӗ. Ҫапла вара «Сӑрҫум» заповедникӑн Улатӑр участокӗнче хӑнтӑрсем пурӑнакан 60 вырӑна шута илнӗ. Вӗсен шучӗ пӗрешкелех тытӑнса тӑнине палӑртнӑ.