Чехири Прага хулинче Пӗтӗм тӗнчери «Goldentalentsin Prage» конкурс иртнӗ. Пултарулӑх конкурсне тӗнчери вунӑ ҫӗршывран хутшӑннӑ: Раҫҫейрен, Украинӑран, Чехирен, Румынирен, Польшӑран, Латвирен, Эстонирен, Германирен, Литваран, Словенирен.

Тӗнче шайӗнче иртнӗ конкурсра пирӗн ҫӗршыв чысне «Непоседы» (Мускав хули), «Семь нот» (Сарӑту), «Макси» (Ҫӗнӗ Шупашкар хули, ертӳҫи – В.Е.Тюльканова) вокал студийӗсен ҫамрӑк артисчӗсем хӳтӗленӗ.

7–10 ҫулсенчи ачасен хушшинче «Соло» номинацире Ҫӗнӗ Шупашкар хӗрӗ Ксения Ананьева 2-мӗш вырӑна тивӗҫнӗ. 11–13 ҫулсенчи ачасен йышӗнче Евгения Никифоровӑпа Анастасия Карпова та 2-мӗш вырӑна тухнӑ.

Паян Ҫеҫпӗл Мишши ҫуралнӑранпа 115 ҫул ҫитнине умӗнче паллӑ тунӑ. Шупашкарти палӑк умне халӑх пухӑннӑ. Унта ЧР культура министрӗ Вадим Ефимов, «Хыпар» Издательство ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Валери Туркай, Лев Кураков, Патшалӑх Канашӗн комитет председателӗн ҫумӗ Игорь Кушев, ЧНК вице-президенчӗ Петр Ивантаев, ЧР Профессионал писательсен председателӗ Сергей Павлов, Раиса Сарпи поэт, чӑваш халӑх поэчӗ Порфирий Афанасьев тата ыттисем пулнӑ.

Палӑк умӗнче студентсемпе шкул ачисем Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввисене чӑвашла, вырӑсла, таджикла, акӑлчанла вуланӑ. Хӑнасем сӑмах тухса каланӑ. Валери Туркай ҫак палӑк умӗнчех «ватӑлнине» палӑртнӑ — вӑл кунта 1978 ҫултанпах ҫӳрет. Сергей Павлов Ҫеҫпӗл Мишши хӳттипе ӳснине каласа кӑтартнӑ. Ача чухне Казаккасси унӑн юратнӑ ялӗ пулнӑ. Вӑл ашшӗпе унта, Кузьминсен килӗ тӗлне, тӑтӑшах ҫӳренӗ.

Юлашкинчен Порфирий Афанасьев сӑмах илнӗ. Вӑл халӑха Ҫеҫпӗл Мишшине халалланӑ сӑвва вуласа панипе мероприяти вӗҫленнӗ.

Малалла...

Сатирӑпа кулӑш театрӗ куракансене 25 ҫул хырӑм тытса култарать. Театр хӑйӗн юбилейне паллӑ тума хатӗрленет. Ҫавна май юбилей каҫӗ иртӗ, артистсем республикӑра гастрольпе ҫӳрӗҫ.

Кулӑшла сценкӑсем, юрӑ-ташӑ номерӗсем, фарс, эксцентрика — йӑлтах Виктор Петровӑн. Вӑл Мускаври театр училищине пӗтернӗ хыҫҫӑн тӑван тӑрӑхне таврӑннӑ, сатирӑпа кулӑш театрӗ йӗркеленӗ. Унтанпа 25 ҫул хыҫа юлнӑ. Виктор Петров ку ӗҫе пуҫӑннине паянхи пекех ас тӑвӑть.

Театр репертуарӗ час-часах ҫӗнелнӗ. Ара, 10 ҫул каяллахи шӳтсем паянхи куракана интереслӗ мар ӗнтӗ. Ҫынна култарасси — ҫӑмӑл ӗҫ мар-мӗн. Артистсем тӗрлӗ рольсене калӑпланӑ. Хӑш чухне вӗсене тӑванӗсем те паллаймаҫҫӗ-мӗн.

Артистсем куракансене ҫӗнӗ постановкӑсем кӗтнине пӗлтереҫҫӗ. Анчах мӗнлисем? Вӑрттӑнлӑх. Юбилей каҫӗнче йӑлтах паллӑ пулӗ.

Раҫҫей радиовӗ «Атӑлпа Урал хушшинче» вырсарни кунсерен ирттерет. Тӗрлӗ регионӑн пӗрлехи проекчӗ радио сайра итлекен ҫыншӑн та кӑсӑклӑн туйӑнать-тӗр. Ӑна 1958 ҫултанпа кӑларса тӑраҫҫӗ. Пирӗн республикӑна 1989 ҫултанпа Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Николай Мулянов ертсе пырать. Радиожурнал тӗрлӗ конкурсра темиҫе хут та ҫӗнтернӗ.

Асӑннӑ радиожурнала йӗркелекенсем кӑҫалхи ӗҫе пӗтӗмлетӗҫ, ҫитес ҫулхи плансене палӑртӗҫ, пӗрлехи проектсене хатӗрлессине сӳтсе явӗҫ. Вӗсене Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернине, Литература ҫулталӑкне халаллӗҫ.

Семинара патшалӑхӑн радиотелевиденин филиалӗсен ертӳҫисем хутшӑнӗҫ. Радиовещание, цифра телекуравне аталантарас ыйтусене те сӳтсе явмалла.

Артистсем Шупашкара ҫитнӗ

Паян, чӳкӗн 13-мӗшӗнче, Мускаври «Останкино телекурав мэтрӗсем» пултарулӑх союзӗн пайташӗсем Шупашкарта «Чи лайӑххи — йӑлтах ачасене!» ыркӑмӑллӑх акцийӗ ирттереҫҫӗ. Республикӑна «Спокойной ночи, малыши» телекӑларӑм сӑнарӗсем килнӗ: паллӑ телеертӳҫӗ Татьяна Веденеева, РФ тава тивӗҫлӗ артисчӗ, ТЭФИ премине тивӗҫнӗ Андрей Удалов, Вячеслав Шаинский мусӑкҫӑ тата ытти артист килнӗ.

Акци икӗ пайран пулнӑ. Артистсем Республикӑри ача-пӑча клиника пульницине ҫитнӗ. Унта вӗсем пӗчӗк пациентсене пукане сӑнарӗсемпе театрализациленӗ постановка кӑтартнӑ. Хрюша, Степашка, Филя, Каркуша ачасене парнесемпе савӑнтарнӑ.

Унтан артистсем Пукане театрӗнче «Хрюшоу — пысӑк концерт!» концерт кӑтартнӑ. Унта социаллӑ пулӑшу кирлӗ 6-12 ҫулсенчи 870 ачана чӗннӗ. Вӗсем республикӑри мӗнпур хулапа районсенчен килнӗ.

Николай Петров хӑйӗн ӗҫӗсемпе

Йывӑҫран тӗрлӗ япала касса кӑларасси — тӗлӗнмелле ӗҫ. Ку ӗҫпе ӗлӗкех аппаланнӑ. Республикӑра халӗ те йывӑҫран касса кӑларакан ӑстасем пур. Юпа уйӑхӗн 7-мӗшӗнчен пуҫласа чӳкӗн 7-мӗшӗччен Республикӑри культурӑпа халӑх пултарулӑх керменӗнче йывӑҫран касса кӑларакан ӑстасен «Йывӑҫран — тӗлӗнтермӗшсем» курав йӗркеленӗ.

Унта Етӗрне, Елчӗк, Йӗпреҫ, Комсомольски, Муркаш, Хӗрлӗ Чутай районӗсенчи, Шупашкар хулинчи ӑстасем хутшӑннӑ. Тӗрлӗ ӗҫпе киленме май пулнӑ: ывӑс, пичке, чӳрече рами, алтӑр… Ӑстасем хӑйсен ӗҫӗсенче наци колоричӗпе, ял сюжечӗпе, халӑх юмахӗсемпе анлӑ усӑ курнӑ. Пӗр ӗҫе тумашкӑн вӑтамран 1 уйӑхран пуҫласа ҫулталӑк таранах кирлӗ-мӗн.

Етӗрне районӗнчи Тури Ачакра пурӑнакан Николай Петров та курава хутшӑннӑ. Унӑн ӗҫӗсем куракансене кӑсӑклантарнӑ. Николай Петровича дипломпа чысланӑ.

Николай Петров йывӑҫран тӗрлӗ япала касса кӑларассипе чылай ҫул ӗҫлет, картинӑсем ӳкерет. Вӑл ҫакна ачасене урокра та вӗрентме тӑрӑшать.

Юмахри самант

Кӑҫал Михаил Лермонтов ҫуралнӑранпа 200 ҫул ҫитнӗ. Ҫавна май республикӑра та тӗрлӗ мероприяти иртет. Нумаях пулмасть Пукане театрӗнче Михаил Лермонтовӑн «Ашик-Кериб» юмахӗн премьери пулнӑ.

Тумсем, сӑнарсем, кӗвӗ… Йӑлтах Хӗвелтухӑҫа аса илтерет. Ҫак юмах тӑрӑх хатӗрленӗ постановкӑсене Раҫҫейри театрсенче пӗрре мар лартнӑ. Юрий Филиппов режиссер вара пукане спектаклӗ тума шухӑшланӑ.

Декорацие Казахстанри Асия Курманалина ӳнерҫӗ хатӗрленӗ. Вӑл тумсене пуканесем валли кӑна мар, актерсем валли те хатӗрленӗ.

Пукане театрӗнче ку сезонра — виҫҫӗмеш премьера. Ҫавӑнпа актерсен ҫанӑ тавӑрса ӗҫлеме тивнӗ. «Ашик-Кериб» спектакль кӗвӗллӗ пулса тухнӑ. Андрей Галкин композитор Хӗвелтухӑҫ кӗввине кашнин патне илсе ҫитерме тӑрӑшнӑ.

Спектакльте ҫамрӑк актер Петр Петров вылять. Вӑл культура институтӗнче вӗренет. Петр театрта виҫҫӗмӗш роле калӑплать.

Ашик-Кериб — чухӑн юрӑҫ, Магуль-Мегери паянсен йӑхӗнчи хӗре юратать. Анчах ашшӗ пикене чухӑна качча памасть. Ашик-Кериб тухса каять, пуйса таврӑнма шантарать. Пике савнине 7 ҫул кӗтет… Юмах лайӑххипе вӗҫленет.

«Шухӑшлава палӑртакан тата ӗмӗрӗн талпӑнӑвне палӑртакан евӗр асра юлнӑ поэт», — тесе ҫырнӑ республикӑн Культура министерстви ку хыпара пӗлтернӗ май.

Чӑн та, Ухсай Яккӑвӗ пиркиех ку. 1911 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Пушкӑртстанри Пелейпей районӗнчи Слакпуҫ ялӗнче ҫуралнӑскерӗн хайлавӗсем вилӗмӗсӗр.

Ухсай Яккӑвне ача-пӑча ҫыравҫи евӗр те, литература критикӗ пек те, публицист тесе те халӑхра пӗлеҫҫӗ. Пушкӑрт чӑвашӗ 1940 ҫултанпа Шупашкарта пурӑннӑ. Унӑнӑ «Юратрӑм эп, хирсем, сире» сӑввине аслӑрах ҫулхисем ҫӗрле тӑратса лартсан та пӑхмасӑр каласа параяҫҫӗ-тӗр. Е тата «Кӗпук мучи» поэмӑна кам пӗлмест-ши!

Ҫӗнӗ кӗнекене 1941 ҫулта ҫырнӑ «Тутимӗр» трагедии, 1952 ҫулта хайланӑ «Ту урлӑ ҫул» сӑвӑлла роман, 1939 ҫулхи «Ӑраскаллӑ драма» пьеса кӗнӗ. Вӗсене автор орфографине ылмаштармасӑр пичетленӗ. Кӑларӑма сӑвӑҫӑн хӗрӗ Ольга Ухсай пухнӑ. Поэтӑн ҫырнисен 6-мӗш пуххине 2 пин экземплярпа пичетленӗ. Кӗнекене Владимир Гончаров художник илемлетнӗ.

«Каҫал» ансамбль Пӗтӗм Раҫҫейри халӑх культурисен фестивале хутшӑннӑ. Ӑна ахальтен суйламан. Вӑл 2013 ҫулта Шупашкарта иртнӗ тапхӑрта йӑла-йӗрке культурине тивӗҫлипе кӑтартнӑ.

Сочире ансамбль Пӗтӗм Раҫҫейри I фестивале тата халӑх культурин куравне уҫнӑ ҫӗре хутшӑннӑ. «Каҫал» унта чӑваш халӑхӗн йӑли-йӗркине — Каҫал тӑрӑхӗнчи туйӑн пӗр пайне — кӑтартнӑ.

Фествиале Раҫҫейри 85 тӑрӑхӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗсем пухӑннӑ. Фестиваль уҫӑлнӑ ҫӗре 1500 ытла ҫын хутшӑннӑ. Унта хутшӑнакансем тата хӑнасем пурте пӗрле Раҫҫей Гимнне юрланӑ.

Куравра Комсомольски районӗнчи Йӳҫ Шӑхаль ялӗнче пурӑнакан Людмила Козловӑн алӗҫӗсем те пулнӑ.

Фестиваль пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн, «Каҫала» дипломпа чысланӑ. Пултарулӑх ушкӑнӗнче Владимир Павлов, Светлана Лаврентьева, Николай Кисалов, Валерий Гаврилов, Владимир Григорьев, Николай Карпов, Петр Баринов, Александр Тарасов, Валентина Хораськина, Александра Морозова, Зоя Морозова, Валентина Константинова, Зинаида Егорова, Лидия Карзакова пулнӑ.

Сӑнсем (23)

Патӑрьелти чӑваш пикисем

Чӳкӗн 7-мӗшӗнче Патӑрьелти культурӑпа кану центрӗнче «Чӑваш пики–2014» илем конкурсӗ иртнӗ. Пултаруллӑ ҫамрӑксене палӑртас, чӑваш культурине, йӑли-йӗркине упраса хӑварас лартакан мероприятие хутшӑнакансене сцена культури, аудиторипе калаҫас, сцена ҫинче тытас, артист ӑсталӑхне тата ыттине кура суйланӑ.

Конкурс вӑхӑтӗнче «Асанне арчи» наци ӑмӑртӑвӗ йӗркеленӗ.

Конкурса хутшӑнакансем хӑйсемпе паллаштаракан слайд-шоу хатӗрленӗ. «Тӑван ен, тӑван тавралӑх» слайд-шоу вӑхӑтӗнче тӑван кӗтесе, яла, йӑла-йӗркене, яла, ял уявне кӑтартнӑ. «Чӑваш наци апачӗ» ӗҫе те хӗрсем аван хатӗрленӗ.

«Чӑваш пики–2014» ята Патӑрьелти Таня Николаева ҫӗнсе илнӗ. «Вице Чӑваш пики–2014» ята Чӑваш Ишекри Светлана Максимова тивӗҫнӗ. Начар Упи ялӗнчи Ольга Сироткина «Хӳхӗм пике» пулса тӑнӑ, асӑннӑ ялти Светлана Журавлева — «Ҫепӗҫ пике», Алманчӑри Инна Петрова — «Илӗртӳллӗ пике», Ҫӗнӗ Ахпӳртри Елена Козлова — «Куракансем кӑмӑлланӑ пике».

Сӑнсем (16)