Шупашкарта республикӑри пултаруллӑ ачасене чысланӑ. Конкурс Чӑваш Енре 4-мӗш хут иртнӗ. Унта ҫамрӑк мусӑкҫӑсем, юрӑҫсем, ӳнерҫӗсем, фотографсем, дизайнерсем хутшӑнаҫҫӗ.

Кӑҫал форума республикӑри 140 ытла ача хутшӑннӑ. Унта чи пултаруллисем, хӑйсен маттурлӑхне кӑтартнисем ҫеҫ лекме пултарнӑ. Пурте — Пӗтӗм Раҫҫейри, тӗнчери конкурссен лауреачӗсем. Вӗсем музыка тата ӳнер шкулӗсенче вӗренеҫҫӗ.

Конкурсра номинацисем нумай пулнӑ: ӳнер, халӑх пултарулӑхӗ, ӳнер сӑнӳкерчӗкӗ, костюм моделированийӗ… Ӳнер номинацийӗнче Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Оля Максимова ҫӗнтернӗ. Вӑл Ӗсмелти (Октябрьскинчи) ӳнер шкулне ҫӳрет. Оля 11 ҫулта. Вӑл 5-ре чухнех ӳнерпе кӑсӑкланма тытӑннӑ. Оля ытларах портрет ӳкерме кӑмӑллать. Вӑл ӳссен ӳнерҫӗ е дизайнер пуласшӑн.

Ҫӗнтерӳҫӗсем чыславра хӑйсен чи лайӑх номерӗсене кӑтартнӑ. Ӳнер музейӗн залӗнче ҫӗнтерӳҫӗсен ӗҫӗсен куравне йӗркеленӗ. Чӑваш Енри лауреатсем халӗ ҫӗнӗ конкурса хатӗрленеҫҫӗ. Вӗсем Пӗтӗм Раҫҫейри «Пултаруллӑ ачасем — Раҫҫей пуласлӑхӗ» форума хутшӑнӗҫ.

Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫулленех тӗрлӗ конкурс, смотр тата фестиваль чылай иртет. Культура ҫулталӑкӗ вӗҫленсе пынине халалласа раштавӑн 13-мӗшӗнче районти Культура керменӗнче «Иксӗлми Чутай ҫӑлкуҫӗсем» фольклор фестивалӗ пулса иртрӗ. Фестивале хутшӑнакансем Чутай халӑхӗн ӗлӗкхи юрри-ташшипе куракансем умне тухрӗҫ. Фольклор уявне районта тӑххӑрмӗш хут ирттереҫҫӗ, кӑҫал та районти пур ял тӑрӑхӗнчи артистсем те хаваспах хӑйсен пултарулӑхӗпе халӑха савӑнтарчӗҫ.

Кашни ял тӑрӑхӗнче фольклор ушкӑнӗ чӑмӑртаннӑ, вӗсем ҫулленех районта иртекен пур мероприятие те хастар хутшӑнаҫҫӗ: «Шупуҫ» (Кив Атикасси ял тӑрӑхӗ), «Шанчӑк» (районти ветерансен коллективӗ), «Сӑр таппи» (Пантьӑк ял тӑрӑхӗ), «Хӑнатар» (Тралькасси ял тӑрӑхӗ), «Ҫартмас» (Хӗрлӗ Чутай ял тӑрӑхӗ), «Этмен» (Мӑн Этмен ял тӑрӑхӗ), «Айхол» (Атнар ял тӑрӑхӗ), «Хӑмӑш» (Питӗркасси ял тӑрӑхӗ), «Урпаш» (Хусанушкӑнь ял тӑрӑхӗ), «Артанас» (Акчикасси ял тӑрӑхӗ), «Шокӑль» (культурӑпа кану центрӗ) тата «Шуҫӑм» (Штанаш ял тӑрӑхӗ).

Жюри пайташӗсем — районти культура пайӗн ертӳҫи Александр Самсонов, Хӗрлӗ Чутайри ачасен ӳнер шкулӗн преподавателӗ Валентина Грачева, райадминистрацин культурӑпа, спорт тата архив уйрӑмӗн тӗп специалист-эксперчӗ Алина Михуткина — фестивале хутшӑннӑ пур ушкӑна та диплом парса чысларӗҫ.

Малалла...

Ӗнер Чӑваш патшалӑх филармонийӗн пысӑк залӗнче Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗн 90 ҫулхине халалланӑ уяв каҫӗ иртнӗ.

Юбилей ячӗпе вӗсене республикӑн культура министрӗ Вадим Ефимов саламланӑ. Вадим Ефимов министр ансамбль чӑваш халӑхӗн культурипе йӑли-йӗркине перекетлӗ тытса тӑнине палӑртса хӑварнӑ. Ушкӑна вӑл Чӑваш Ен Элтеперӗн Михаил Игнатьевӑн ячӗпе саламланӑ. Ансамблӗн балет артистне Николай Игнатьева «Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ» хисеплӗ ят панӑ. Балетӑн тепӗр артистне Наталия Алимована «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ» хисеплӗ ят панӑ.

Савӑнӑҫлӑ мероприяти вара ансамблӗн историйӗпе паллаштаракан документлӑ фильм кӑтартнипе пуҫланнӑ. Унтан пуян та асра юлмалла программа кӑтартнӑ. Зал артистсене ура ҫине тӑрса алӑ ҫупнӑ.

Сӑнсем (9)

Тушкилти «Сурпан» ансамбль

Тӑвай районӗнчи Тушкилти информаципе культура центрӗнчи «Сурпан» фольклор ансамбльне 2009 ҫулта йӗркеленӗ. Коллектива Наталия Георгиева ертсе пырать, Людмила Камасева баянпа хавхалантарать.

«Сурпан» ансамбль Элӗк, Вӑрмар, Елчӗк, Комсомольски, Ҫӗрпỹ районӗсенчи куракансене те хӑйӗн пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Ку коллектив Шупашкар хулинчи «Акатуй» уява та тӑтӑшах хутшӑнать.

Ансамбле паян 16 ҫын ҫỹрет. Тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшаҫҫӗ вӗсем, тивӗҫлӗ канӑва кайнисем те пур иккен вӗсен хушшинче.

Раштавӑн 19-мӗшӗнче Тӑвайӗнчи культурӑпа кану центрӗнче культура ҫулталӑкне вӗҫлекен, ӗҫсене пӗтӗмлетекен концерт иртмелле. Унта «Сурпан» та пулӗ.

Ехремкасси тӑрӑхӗнчи ӑстасен ӗҫӗсем

«Элӗк районӗнчи Карачурари социаллӑ культура центрӗнче пултаруллӑ ҫынсен коллективӗ ӗҫлет. Вӗсене ӗмӗт-тӗллеве пурнӑҫласа пыма тивӗҫлӗ услови кирлӗ», — тесе шухӑшлать Элӗк район хаҫачӗ. Курмалли залра ҫавна май йӗрке тӑвас енӗпе ӗҫ анлӑ сарӑлнӑ иккен.

Сценӑпа фойене хитрелетнӗ те-мӗн. Культура ӗҫченӗсен тата вырӑнти ҫынсен: Л. Онуфриева, И. Онуфриев, Э.Ефремов, С. Алексеев, Г. Матвеев, Ю. Иванов, Д. Петров — вӑйӗпе зал стенине капӑрлатнӑ.

«Пирӗн культура ҫуртне чылай ҫул юсаманччӗ. Халӗ, май пур чухне, ку енӗпе ӗҫлес терӗмӗр. Л. Онуфриева тӑрӑшнипе сцена кармалли, баннер тата ытти материал турттарса килнӗ. Умра — пысӑк ӗҫсем: ҫивитти юсамалла, электрохатӗрсене улӑштармалла», — теҫҫӗ пулать ял ҫыннисем.

Карачурасем культура учрежденине юсассишӗн тӑрӑшакансене тав тӑваҫҫӗ тесе ӗнентерет район хаҫачӗ. Ҫав вӑхӑтрах вырӑнти Ехремкасси ял тӑрӑхӗ, «Авангард» хуҫалӑх та пулӑшу кӳрессе шанаҫҫӗ иккен.

Республикӑри архивистсемпе музейҫӑсем регионсем хушшинчи ӑслӑлӑх конференцине хутшӑннӑ. «Атӑл ҫинчи пӗрремӗш раштав вулавӗсем. Раҫҫейӗн шӑпинчи XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи вӑрҫӑсем» конференцие ӑна пӗрремӗш тӗнче вӑрҫи пуҫланнӑранпа 100 ҫул ҫитнине тата Тӑван ҫӗршывӑн вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Мероприятие историксем, архивистсем, таврапӗлӳҫӗсем, учительсем, музей ӗҫченӗсем тата ҫар ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗсем хутшӑннӑ. Конференцире Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫин ачисем, совет танкисчӗсемпе летчикӗсем тата ытти пирки калаҫнӑ.

«Пӗрремӗш тӗнче вӑрҫин музеефикацийӗн опычӗ» секци вӑхӑтӗнче Чӑваш наци музейӗн сектор пуҫлӑхӗ Марина Иванова пӗрремӗш тӗнче вӑрҫинче тыл ӗҫченӗсем епле витӗм кӳни пирки каласа кӑтартнӑ. «Тӑван ҫӗршывӑн 1941–1945 ҫулсенчи вӑрҫи: ҫӗршыв тата регионсен вӑрҫӑчченхи, вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи тата ун хыҫҫӑнхи историйӗ» секцире те пирӗн республикӑрисем ӗҫ-хӗлӗпе паллаштарнӑ. Унта Патшалӑхӑн электронлӑ тата кинодокументацийӗн фончӗн опычӗпе паллаштарнӑ. Конференци материалӗсемпе статьясен пуххине кун ҫути кӑтартмалла.

Сӑнсем (7)

«Эткер» халӑх фольклор ансамблӗ

Раштавӑн 8-мӗшӗнче Куславкка районӗнчи Хурамал ялӗнчи «Эткер» халӑх фольклор ансамблӗ Коми Республикинчен таврӑннӑ.

Раштавӑн 6–7-мӗшӗсенче пӗтӗм тӗнчери пултарулӑх ушкӑнӗсен «Завалинка в валенках» халӑх юррисен фестивалӗ иртнӗ. Унта Коми, Мари, Чӑваш республикисенчи, Архангельск, Волгоград, Киров Свердловск облаҫӗсенчи ушкӑнсем хутшӑннӑ.

Чӑвашсенчен «Эткере» чӗннӗ. Ӑна РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Людмила Ефимова ертсе пырать. Ку ушкӑн пӗлтӗр Коми Республикинче иртнӗ «Завалинка» халӑх пултарулӑхӗн фестивалӗнче 1-мӗш вырӑн йышӑннӑ.

«Эткер» фестивале хутшӑнма хӗл пирки юрӑсем хатӗрленӗ: хутӑш чӑвашсен юррисем, такмакӗсем. Вӗсем чӑвашла юрланине никамах та ӑнланман пулсан та пурне те килӗшнӗ, халӑх чунран савӑннӑ.

Геннадий Ефимова ятарлӑ парнепе те чысланӑ. Вӑл кӑҫал 77 ҫул тултарнӑ. Апла пулин те пултарулӑх ӗҫне малалла тӑсать.

Сӑнсем (4)

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ Ҫӗнӗ ҫула йыхравлать. Кӑҫал уяв спектаклӗсем пӗчӗк залра иртӗҫ.

Афишӑра — «Кот в сапогах» премьера, «Елка и Белка» юмах, вӑйӑсем, конкурссем. Паллах, уявра илемлӗ пысӑк чӑрӑш та пулӗ.

«Кот в сапогах» юмаха аслисем кӑна мар, пӗчӗккисем те пӗлеҫҫӗ пулӗ. Арманҫӑ виҫӗ ывӑлне арман, ашак тата кушак аҫине парса хӑварать. Лешсем еткере нумай вӑхӑт пайлаҫҫӗ. Аслине арман лекет, вӑтаммине — ашак. Чи кӗҫӗннин вара кушак аҫипе кӑна ҫырлахма тивет. Малалла мӗн пулассине куракансем раштавӑн 20-мӗшӗнче 12 сехетре пӗлме пултарӗҫ.

Куракансем асамлӑха лекӗҫ тейӗн. Йӑлтӑр-ялтӑр гирляндӑсем, теттесем, хӑмпӑсем… Ҫаксене алӑк урати урлӑ каҫсанах курма май пулӗ.

Чӑваш наци музейӗ

Раштавӑн 11-мӗшӗнче тата 16-мӗшӗнче Чӑваш наци музейӗнче «Музейри шкул» проект пурнӑҫа кӗртӗ. Ӑна «Музей тата ачасем» вӗренӳ программине пурнӑҫланӑ май ирттерӗҫ.

Асӑннӑ кунсенче музейра Шупашкарти 49-мӗш шкул пулӗ. Вӑл иртсе каякан Культура ҫулталӑкне ӑсатса ярса ҫывхаракан Литература ҫулталӑкне тата Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗрепе 70 ҫул ҫитнине кӗтсе илме хатӗрленет тесе хыпарлать республикӑн Культура министерстви.

«Музейри шкул» проект майӗпе Чӑваш наци музейӗн тата унӑн филиалӗсен экспоначӗсемпе ачасен 35 ушкӑнӗ паллашӗ. Вӗсем валли «Ҫӗнӗ ҫул экспересӗ», «Раҫҫей империйӗн XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи вӑрҫӑсем» куравсем ӗҫлӗҫ. Кунсӑр пуҫне музей тата интерактивлӑ занятисем иртмелле. Сӑмахран, «Тӗрлӗ саспалли ҫырасси», «Чӗрӗ театр», «Тӗрӗ паллисем» ятлисем. Экскурсисемпе видеолекцисем, кинолекторисем тата ытти те пулӗ.

Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Штанаш ялӗ район центрӗнчен 25 ҫухрӑмра, Шупашкартан — 117-ре вырнаҫнӑ. Аякри ҫула пӑхмасӑр паян Штанаш шкулне шкулти уроксем вӗҫленнӗ ҫӗре Шупашкарти артистсен пӗр ушкӑнӗ концертпа килсе ҫитрӗ.

Математика учителӗ Нина Гордеевна Ухлинова Штанашри вӑтам (2007 ҫултанпа 9 ҫул вӗренмелли) шкулта 41-мӗш ҫул ачасене вӗрентет, нумаях пулмасть ветеран ятне тивӗҫрӗ, ӗнер черетлӗ ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ, ҫак ятпа ӑна ывӑлӗ Валерий Геннадьевич Ухлинов, амӑшне пӗлтермесӗр, юрӑҫсен ушкӑнне хӑнана чӗнсе саламлама шутланӑ.

Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистне Сергей Павлова, вӑл шӑрантаракан юрӑсене, республикӑри халӑх итлеме юратать. Сергей Павлов чылай ҫул хушши Ҫамрӑксен театрӗнче куракансен чунне тӗрлӗ сӑнарсемпе пӑлхантарнӑ. Вӑл пухӑннисем умӗнче халӑхра анлӑ сарӑлнӑ юрӑсене шӑрантарчӗ: «Шырамастӑп ҫӑлтӑр тӳпере», «Пур юрату», «Манас ҫук» тата ытти чылай юрӑна халӑх тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗ: ытла та хитре, чӗрене тивмелле юрлать артист.

Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Татьяна Зайцева-Ильина 1995 ҫултанпа Ҫамрӑксен театрӗнче вӑй хурать, халӑх умне тӗрлӗ сӑнарсемпе тухать, ҫав хушӑрах мӑшӑрӗ Вячеслав Ильин ертсе пыракан ушкӑнра республикӑри халӑха хӑйӗн илемлӗ сассипе савӑнтарать.

Малалла...