Кӑҫал Литература ҫулталӑкӗ пуҫланчӗ. Ҫавна май республикӑра интереслӗ проектсем пурнӑҫа кӗрӗҫ.

Ыран Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче «Литература тавралӑхӗ» проект пуҫланать. Унпа килӗшӳллӗн тӗнчери литература классикине юрӑ-кӗвӗ сцени ҫине кӑларӗҫ.

Кӑрлачӑн 14 тата 21-мӗшӗсенче Петр Чайковскин «Пиковая дама» тата «Евгений Онегин» оперисене куракансен умне кӑларӗҫ.

Кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче сцена ҫине Пьер Бомарше камичӗ тӑрӑх хатӗрленӗ «Безумный день или женитьба Фигаро» тухӗ. Вӑл Раҫҫейри тата ют ҫӗршыври сценӑсем ҫинче ӑнӑҫлӑ тухать.

Кӑрлачӑн 24-мӗшӗнче «Севильский цирюльник» курма чӗнеҫҫӗ. Нарӑсӑн 4-мӗшӗнче вара «Отелло» опера кӑтартӗҫ.

Асаннесемпе кукамайсем, асаттесемпе кукаҫисем Ҫӗнӗ ҫул чӑрӑшне мӗнле хитрелетнӗ? Хӗллехи каникулсенче еплерех парнесемпе савӑнтарнӑ? Кун пирки пӗлес килет-и? Эппин, май пулсан Патшалӑх вырӑс музейӗн виртуал филиалне ҫитсе курмалла.

Унта икӗ ӗмӗр каяллахине курма пулать. Василий Суриков, Апполинария Васнецова, Федот Сычков, Федор Решетников картинисем вӑхӑта каялла тавӑрма пулӑшӗҫ.

Патшалӑх вырӑс музейне ҫитсе кураймастӑр тӑк Шупашкарти «Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрне ҫул тытӑр. Унта та уяв йӑли-йӗркипе паллашма пулать-мӗн. Тӗслӗхрен, тӑвансемпе юлташсем валли парне тӑвас енӗпе пултарулӑх лаҫҫи ӗҫлет.

«Асамат кӗперӗ» культурӑпа курав центрӗнче кӑрлачӑн 3–11-мӗшӗсенче ачасемпе ашшӗ-амӑшӗсене пултарулӑх каникулӗсем кӗтеҫҫӗ. Кашни кун чи юратнӑ уявӑн вӑрттӑнлӑхӗсем уҫӑлаҫҫӗ.

«Шӑмӑршӑ районӗнчи культура аталанӑвӗн центрӗ» автономи учрежденийӗ хореографи ушкӑнӗсен «Ташша яра пар!» районти фестиваль-конкурсне ирттернӗ. Халӑх пултарулӑхне аталантарма пулӑшас, репертуарӑн художество пултарулӑх шайне ӳстерес тӗллевпе йӗркеленӗ конкурс ташӑсенчен тата шӳтсенчен тӑнӑ.

Куракансем Культура аталанӑвӗн центрӗн солисчӗсен А. Петрован, Т. Долгован, Т. Яковлеван, С. Кудряшован пултарулӑхне куракансем уйрӑмах пысӑка хурса хакланӑ-мӗн. Ача-пӑчан ӳнер шкулне ҫӳрекенсем те конкурса илемлетнӗ. Т. Яковлева ертсе пынипе ташӑ вӑрттӑнлӑхне хӑнӑхакан Юлиана Михайловапа Валерий Хафизов хитре ташланӑ. «Антонина» ача-пӑчан халӑх ташӑ ушкӑнӗ те маттурлӑхпа яланхиллех палӑрнӑ.

«Хальхи ташӑ» номинацире Шӑмӑршӑри вӑтам шкул «Урам ташшипе» ҫӗнтернӗ, Палтиелти культура ҫурчӗ — иккӗмӗш вырӑнта. «Халӑх ташши» номинацире 12-рен 17-чченхисем хушшинче Пӑчӑрлӑ Пашьелти кульутра ҫурчӗ малта, иккӗмӗшӗнче — Шӑмӑршӑри вӑтам шкул, виҫҫӗмӗшӗнче — Палтиелти культура ҫурчӗ. 18-тан аслӑраххисем хушшинче Карапай Шӑмӑршӑри культура ҫуртне ҫитекен пулман.

Сӑнсем (31)

Шупашкар районӗнче нумаях пулмасть муниципалитетӑн хысна учрежденийӗсен ертӳҫисене палӑртма конкурс йӗркеленӗ. Пуҫлӑха лартма «Тӗп клуб тытӑмӗ» тата «Тӗп вулавӑш тытӑмӗ» ятлӑ учрежденийӗсем валли ҫын шыранӑ.

Район администрацийӗн сайтӗнчи кӗске информацие пуҫлӑх пуканӗшӗн миҫе ҫын конкурса хутшӑннине каламан. Анчах конкурс комиссийӗ вӗсенчен пӗрне те суйласа илменнине пӗлтернӗ.

Пуҫлӑха ларасшӑн конкурса хутшӑннисене документсене тавӑрса парасси пирки пӗлтернӗ. Черетлӗ конкурс каярах иртӗ ахӑртнех.

Елчӗкри тӗп вулавӑшра пӗр ӗкнеке куравӗ иртнӗ. Ӑна чӑваш литературин классикӗн Константин Ивановӑн «Нарспи» поэмине халалланӑ. Курав валли зала та ятарласа хатӗрленӗ. Вӑл поэмӑра сӑнланнӑ чӑваш пӳртне аса илтерет.

Вулавӑшра Кӗҫӗн Таяпари тулли мар тата Елчӗкри вӑтам шкулта вӗренекенсем пулса курнӑ. Краеведени секторӗн вӗсене «Чӑваш поэзийӗн юрӑҫи, Константин васильевич Иванов /125 ҫул/» куравпа паллаштарнӑ. Ӑна виҫӗ пайран хатӗрленӗ. Пӗрремӗшӗнче Константин Ивановӑн пурнӑҫӗ куҫ умне тухса тӑрать, вӑл ҫырнисене кӑтартнӑ. Тепӗр пайӗнче Константин Ивановӑн нумай енлӗ пултарулӑхне тишкернисем вырӑн тупнӑ. Виҫҫӗмӗш пайне поэта пӗлекенсен аса илӗвӗсене кӗртнӗ.

Пӗр кӗнеке куравне пынисем «Нарспие» тепӗр хутчен тишкернӗ. Валерий Немцев унти самантсене ӗнтсе кӑларнӑ ӳкерчӗксем урлӑ кӑтартнӑ. Унсӑр пуҫне вулавӑшра Мальвина Усанова шкул ачин ӳкерчӗкӗсене те кӑтартнӑ. Вӑл ӗҫсемпе хӗрача «Ҫамрӑк талантсем» республикӑри конкурсра «Ӳкерчӗк» номинацире ҫӗнтернӗ.

Педагогӑн теттисем

Шупашкарта пурӑнакан Елена Владимирова вӗрентекен тахҫанах коллекционера ҫаврӑннӑ. Вӑл совет саманинчи чӑрӑш теттисене пухать. Чӑрӑш тӑррине вырнаҫтарнӑ хӗрлӗ ҫӑлтӑртан пуҫласа тем тӗрлӗ шар таранах пур иккен унӑн килӗнче.

Вӗсене вӑл тахҫанах пуҫтарма тытӑннӑ. Ачалӑхӗ унӑн иртнӗ ӗмӗрӗн 70-мӗш ҫулӗсене тивнӗ. Ҫӑлтӑрсене шутламалли хатӗр ӳксе вансан вӑл тӗлӗнмелле куляннине лайӑх астӑвать. Темиҫе ҫултан ӑна вӑл сайтсенчен пӗринче сутнине курнӑ та пин ҫурӑ парса туяннӑ.

Кайран педагог совет саманинчи теттесен историйӗпе кӑсӑкланма пуҫланӑ. Маларах каланине илсен, ӑна иртнӗ ӗмӗрӗн 50-мӗш ҫулӗсен пуҫламӑшӗнче кӑларнӑ. Вӑл — «Пушкин юмахӗсем» ярӑмпа тухнӑ теттесен шутӗнчен. Ун чухне теттесене вӗрсе тата алӑпа ӳкернӑ. Паян педагогӑн пуххинче — совет саманинчи 300 тетте.

Етӗрне районӗнчи Кӑкшӑмри Культура ҫурчӗн «Салам» ушкӑнӗ ҫак кунсенче хӑйӗн 15 ҫулхи юбилейне паллӑ турӗ. Уява артистсем тӗплӗн хатӗрленнӗ, концерта 35-ӗн хутшӑнчӗҫ. «Саламҫӑсене» уяв ячӗпе Кӑкшӑм ял администраци пуҫлӑхӗ Константин Михайлов, Кӑкшӑмри вулавӑш ертӳҫи Н.П. Бундина, ялти «Родничок» ача пахчи ертӳҫи Л.Ю. Ястребова, «Заветы Ильича» колхозӑн профком председателӗ В.В.Князева саламларӗҫ. «Салам» ансамблӗн ертӳҫи баянист А.В.Шаров, Кӑкшӑмри Культура ҫурчӗн ертӳҫи Е.А.Шарова, ансамбль солисчӗсем Ирина Семенова, Елена Орлова, Алина Федорова, Надежда Мурзина, Елена Яковлева Кӑкшӑмӑм ял администрацин Хисеп хутне илме тивӗҫлӗ пулчӗҫ.

«Салам» ансамбль 15 ҫул хушшинче чылай фестивальте, «Акатуйра» малти вырӑнсене йышӑннӑ. 1999–2014 ҫулсенче ҫулленех Хисеп Хучӗсем, Тав сӑмахӗсемпе Тав хучӗсемпе Дипломсем илме тивӗҫлӗ пулнӑ. «Саламҫӑсене» Ҫӗмӗрлере, Шупашкарта тата ытти ҫӗрте те куракансем яланах кӑмӑллӑн кӗтсе илеҫҫӗ. Нумаях пулмасть «Салам» ансамблӗ «На завалинке» тата «Поченарочка» ушкӑнсемпе пуянланнӑ. Ку ушкӑнра Пӑчанар ялӗнче пурӑнакан пенсионерсем халӑха хӑйсен юрри-ташшипе савӑнтараҫҫӗ.

Малалла...

Раштавӑн 19-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутайри музейра районти таврапӗлӳҫӗсен канашӗн канашлӑвӗ пулчӗ. Унта районти культура пайӗн ертӳҫи Александр Самсонов, таврапӗлӳҫӗсем, ветерансем тата вӗрентекенсем хутшӑнчӗҫ. Пухӑннисем малтанах музейри экспонатсемпе паллашрӗҫ.

Хальхи вӑхӑтра кунта виҫҫӗн вӑй хураҫҫӗ: Елена Ивановна Чемалинова музей директорӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлать, ӑна пулӑшакансем Валентина Ильинична Торейкина методистпа Лариса Валериановна Сядайкина музей пӑхавҫи.

Елена Чемалинова пухӑннисене ҫулталӑк хушшинче пурнӑҫланӑ ӗҫсем ҫинчен каласа кӑтартрӗ, 2015-мӗш ҫулта тума палӑртнӑ культурӑллӑ-массӑллӑ ӗҫсем ҫинче чарӑнса тӑчӗ. Музей коллективӗ халӑхӑн культура шайне ӳстерес тесе куллен тӑрӑшать, кунта час-часах экскурсисем, шкул ачисем хушшинче тӗрлӗ викторинӑсем ирттереҫҫӗ. Сӑмахран нумай пулмасть иртнӗ музей каҫӗ те нумайӑшне килӗшнӗ. Елена Чемалинова хӑйӗн сӑмахӗнче музейри экспонатсен шутне ӳстерме тӑрӑшни пирки те асӑнчӗ.

Таврапӗлӳҫӗсем Аслӑ Ҫӗнтерӳпе ҫыхӑннӑ мероприятисенче кашнинех хастарлӑрах пулма сӗнчӗҫ, вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче ӗҫленӗ хӗрарӑм-трактористкӑсем, Сӑр хӗрринчи окопсен вырӑнӗсем, ветерансен асаилӗвӗсем ҫинчен хаҫат-журналта ытларах пичетлеме, ку ӗҫе шкул ачисене хутшӑнтарма чӗнчӗҫ.

Малалла...

Шупашкар районӗнчи тӗп вулавӑш Литература ҫулталӑкӗнче «Литература картти» проекта пурнӑҫлама палӑртнӑ. Вулавӑш директорӗн ҫумӗ Галина Тимофеева каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, карттӑра Шупашкар районӗнчи ҫыравҫӑсем пирки информаци пулӗ.

Карттӑна тӗнче тетелӗнче те курма май пулӗ-мӗн. Галина Львовна ӑнлантарнӑ тӑрӑх, уйрӑм йӗркере Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи пирки ҫырнӑ хайлавсен авторӗсем пулӗҫ. Сайтри электрон рессурссене те ҫӗнетӗҫ. «Ҫӗнтерӳ салтакӗсем» пая вӑрҫӑ пӗтнӗренпе 65 ҫул ҫитнӗ чухне хатӗрленӗ. Ун чухне районта 128 ветеран пулнӑ. Халӗ вара 45-ӗн ҫеҫ тӑрса юлнӑ.

Шупашкар районӗнчи ял вулавӑшӗсем ҫитес ҫул валли мероприятисен планне хатӗрленӗ. Кашни уйӑхра тенӗ пекех ялти вулавӑшсенче мероприятсем иртӗҫ. Пархикассинчи вулавӑшра кашни кӗҫнерникун «Чи лайӑххине вулатпӑр. 2015 ҫеккунт сасӑпа вулатпӑр» акци иртӗ.

Вулавӑшсенче ҫулталӑк тӑршшӗпех ҫӗнӗ кӗнекесен куравӗсемпе паллаштарӗҫ.

Преми лауреачӗн палли

Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх 2013 ҫулшӑн литературӑпа ӳнерте тата культура аталанӑвӗнче палӑрнӑ пултаруллӑ ҫынсене Нестер Янкас ячӗллӗ Преми памашкӑн кандидатсем тӑратмашкӑн халӑх умне сӗнӳпе тухать. Кандидат ҫинчен калакан характеристикӑна тата ӑна тӑратакан организацин ыйтса ҫырнине Преми паракан комиссине 2014 ҫулхи нарӑсӑн 20-мӗшӗччен ҫитермелле.

Нестер Янкас ячӗпе хисепленекен преми тӗллевӗ ҫакӑн пек: чӑваш культурипе искусствине, литературипе чӗлхине аталантарас, культурӑпа истори палӑкӗсене упрас, халӑхсен туслӑхне ҫирӗплетес, ӳссе ҫитӗнекен ӑрӑва тӗрӗс-тӗкел воспитани парас, уйрӑм ҫынсен пултарулӑхне аталантарас, наци культурин ҫитӗнӗвӗсене халӑх хушшинче сарас енпе тунӑ ӗҫсемшӗн хавхалантарасси.

Премие чӑваш культурине, литературипе искусствине малалла аталантарас ӗҫре уйрӑмах палӑрнӑшӑн, районти ял ҫыннисен тӗрлӗ социаллӑ сийӗн культура аталанӑвӗнчи халӑх пултарулӑхӗн хастарлӑхне ӳстернӗшӗн параҫҫӗ.

Премие уйрӑм пултаруллӑ ҫынсене, пултарулӑх коллективӗсене, шкулсемпе ача пахчисене, патшалӑх предприятийӗсемпе учрежденийӗсене, коммерциллӗ фирмӑсене тата ӗҫ коллективӗсене пама пултараҫҫӗ.

Малалла...