Наци вулавашӗнче Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа чылай мероприяти ирттереҫҫӗ. Чи пысӑк проектсенчен пӗри — «XX-XXI ӗмӗрсенчи вырӑс тата чӑваш литературинчи ӗҫ ҫынни» уҫӑ лекцисен ярӑмӗ.

Нумаях пулмасть чӑваш поэзийӗнче ӗҫ ҫынни мӗнле пӗлтерӗш йышӑнни пирки лекци пулнӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ольга Скворцова чӑваш поэчӗсен сӑввисене тишкернӗ. Ольга Владимировна хӑйӗн докладӗнче ӗҫ ҫыннин кӑмӑлне те палӑртнӑ: вӑл — ӗҫчен, вӑйлӑ, юрласа ӗҫлет, хӑйӗн ӗҫне юратать, алли ылтӑн. Чылай поэтӑн сӑввинче ҫакнашкал тӗслӗх нумай тӗл пулать.

Поэтсем ытларах тракторист, доярка, кӗтӳҫӗ, платник, вӗрентекен пирки ҫараҫҫӗ. Ӗҫ ҫыннин сӑнарӗ Николай Полоруссов-Шелепин хайлавӗсенче те тӗл пулать.

Унтан «Николай Шелепи — Чӑвашри пӗрремӗш поэт» каҫ иртнӗ. Ӑна вӑл ҫуралнӑранпа 135 ҫул ҫитнине халалланӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Ирина Софронова халӑх поэчӗн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Студентсем икӗ мероприятие те хаваспах хутшӑннӑ.

Ҫирӗклӗ Шӑхальти музейра

Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхалӗнчи музейра Пӗтӗм тӗнчери музейсен кунӗ тӗлне, вӑл ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пулчӗ, «Алран кайми» курав йӗркеленӗ. Ӑна музей кӑҫалхи Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне те халалланӑ.

Ял историйӗн тата культурин музейӗ шутланаканскер экспонатсемпе пуян пулин те коллекци вӗҫӗмех пуянланса пырать. Асӑннӑ ял тӑрӑхӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, аваллӑх управҫипе паллашма пыракансем те ҫулсерен йышланса пыраҫҫӗ.

Куравсене те ҫӗнетсех тӑраҫҫӗ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 71 ҫул ҫитнине халалласа «Ҫӗнтерӳ йывӑҫҫи» ятлине йӗркеленӗ. Унсӑр пуҫне «Мухтавлӑ халӑхӑн аслӑ ҫӗнтерӗвӗ», «Сталининградшӑн кӗрешнисем», «Ялӑн паллӑ ҫыннисем» стендсем йӗркеленӗ. «Алран кайми» ятлине ял ҫыннисен тӗррисене пухнӑ.

Чӑваш Енри Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалласа Патӑрьелти тӗп вулавӑшра «Савӑнӑҫ» клуба ҫӳрекенсен алӗҫӗсемпе курав йӗркеленӗ. Унта Валентина Николаевӑн тата Татьяна Поляковӑн ӗҫӗсем вырӑн тупнӑ.

Валентина Валерьяновнӑн экспозицийӗнче — 16 ӗҫ. Вӑл портретсем, алшӑллисем, пейзажсем тӗрленӗ. Чечек композицийӗсем, ҫекӗлпе ҫыхнӑ ҫухавасем те пур унӑн.

Татьяна Александровна вара 11 ӗҫне курава илсе пынӑ. Унӑн ӗҫӗсенчен ӑшӑлӑх, ҫутӑ тапса тӑрать. Сюжечӗсем тӗрлӗрен.

Валентина Николаевӑпа Татьяна Поляковӑн куҫа илӗртнӗрен вӗсемпе пӗр чарӑнми киленме пулать. Курав ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗччен пулать.

Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Республикӑри халӑх пултарулӑхӗн центрӗн специалисчӗсем тата Наци радиовӗ пултарулӑх коллективӗсем юрланине ҫыртарнӑ. Унта «Иксӗлми ҫӑлкуҫсем» фолькор ушкӑнӗсен регионсен хушшинчи радиоконкурсне хутшӑнакансем килнӗ.

Культура ҫуртне Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлти «Ҫутӑ ҫӑл» фольклор ансамблӗ, Элӗк районӗнчи Мӑн Вылӑ тата Кӗҫӗн Тӑван тӑрӑхӗсенчи «Тӑванлӑх» тата «Мӑн Вылӑ» ушкӑнсем пынӑ.

Коллективсем хӑйсен тӑрӑхӗнчи 2 юрра шӑрантарнӑ. Вӗсем ушкӑн епле йӗркеленни пирки каласа кӑтартнӑ, репертуарти юрӑсене асӑннӑ.

Ҫак ушкӑнсен юррисем Наци радиовӗнче ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнче янӑрӗҫ. Кайран вӗсене тӳрӗ эфирта сӳтсе явӗҫ.

Тӗрӗксен паллӑ ӑсчахӗ Кашкар Махмучӗ ячӗпе ирттерекен Калавсен Пӗтӗм тӗнчери конкурсӗ кӑҫал 4-мӗш хут пулмалла. Ӑна икӗ ҫулта пӗрре иртет. Чӑвашра ӑна «ҪИП» (Ҫыравҫӑсен ирӗклӗ пӗрлешӗвӗ) пӗрлӗх йӗркелет.

Конкурс положенийӗпе килӗшӳллӗн калавсен теми ирӗклӗ, вӗсене ӑмӑрту жюрине ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗччен ҫитермелле. Калав калӑпӗшӗ 1 пин сӑмахран пуҫласа 10 пин сӑмахран тӑма пултарать (А4 форматра 14-мӗш шрифтпа ҫапсан — 4–40 страница). Ӑмӑртӑва ку таранччен ниҫта та пичетленмен тата нимӗнле ӑмӑртусенче те ҫӗнтермен хайлавсем хутшӑнма пултараҫҫӗ. Пӗр автор 2 калав таран тӑратма пултарать.

Ӑмӑрту положенийӗпе тӗплӗнрех пирӗн сайтра паллашма пулать.

Пӗтӗм тӗнчери конкурсӑн чӑваш пайне сумлӑ тӳресем хак парӗҫ: филологи ӑслӑхӗсен докторӗ, Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Виталий Родионов профессор, Чӑваш наци конгресӗн хисеплӗ президенчӗ Атнер Хусанкай, Петӗр Эйзин сӑвӑҫ, Николай Ларионов ҫыравҫӑ, Чӗмпӗрти Чӑваш наци культура автономийӗн ӗҫтӑвком ертӳҫи Олег Мустаев.

Малалла...

«Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» спектакльти сыпӑк

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ тепӗр икӗ кунтан, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, черетлӗ сезона хупассине маларах пӗлтертӗмӗр-ха. Ҫав кун вӑл кӑна мар, республикӑри тепӗр паллӑ театр та, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ, кураканпа кӗркуннеччен сывпуллашӗ.

Маларахри сезонсене ку учреждени ялан «Ялта»" спектакльпе уҫса хупнипе тепӗр куракана ывӑнтарнӑччӗ те. Кӑҫалхи 98-мӗш сезона Иоаким Максимов-Кошкинский пьеси тӑрӑх лартнӑ «Вӗри юнлӑ ҫемҫе чун» спектакльпе хупӗ.

Кунта Константин Иванов пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗпе паллаштарнӑ. Унтах — «Нарспи» поэма епле ҫурални ҫинчен те. Иван Яковлев пирки те каласа кӑтартнӑ.

Тӗп сӑнара Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Валерий Карпов калӑпланӑ. Рольсенче ҫавӑн пекех — Оксана Драгунова (Праски), Сергей Павлов (И.Я. Яковлев), Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Сергей Иванов (Иоаким Максимов), Василий Иванов (Федор Павлов).

«Шупашкрати савни 20 ҫул иртсен» спектакльте Полина Чамжаевапа Александр Пӑртта

Тепӗр икӗ кунтан, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ 83-мӗш сезона Николай Сидоровӑн «Шупашкарти савни 20 ҫул иртсен» камичӗпе черетлӗ сезона хупать.

Вӑл спектакле, аса илтеретпӗр, кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 20 ҫул иртнӗ хыҫҫӑн тепӗр хутчен сцена ҫине тавӑрнине эпир пӗлтернӗччӗ. Унта малтанхи савнисен 20 ҫул хыҫҫӑнхи пурнӑҫӗ кӑна мар, вӗсен ачисен пурнӑҫӗ те сӑнланнӑ.

Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ кулленхи ӗҫре ҫӗнӗрен те ҫӗннине шыраса тупсах тӑрать. Вӗсем пирки Чӑваш халӑх сайчӗ тӑтӑшах пӗлтерсе тӑчӗ. Ҫывӑх вӑхӑтри плансене илсен, Е. Шашинӑн тата Е. Муравьевӑн «Репка» спектакльне, О. Туркайӑн «Ален Делонне» лартма ӗмӗтленет.

Ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Пӗтӗм тӗнчери музейсен кунне палӑртаҫҫӗ. Ҫавна май Чӑваш наци музейӗ тата ун филиалӗсем тӳлевсӗр кӗртме шантараҫҫӗ.

Пыракансем валли «Чебоксары: история в формате 3D» (чӑв. Шупашкар: 3D форматлӑ кунҫул) интерактивлӑ фильм хатӗрленине те пӗлтереҫҫӗ. Сеанссем 11:00, 12:00, 14:00, 15:00 сехетсенче пуҫланмалла.

Чӑваш наци музейӗнче «Древние обитатели Чувашского края по данным археологии и палеонтологии», «История чувашского народа и Чувашского края с IX до начала XX вв.», «Чувашия в XX веке», «Природа и человек» экспозицисем, «Кыштым и Чернобыль: трагедия, подвиг, предупреждение», «Красота веков», «Богатство городов Среднего Поволжья», «Земля кричит: SOS», «Ты мне снишься ночами, Афган», «Родины верные сыны» куравсем ӗҫлӗҫ.

Ефремов купса урамӗнчи 10-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ Музейпа курав центрӗ те, В.И. Чапаев музейӗ те, Чӑваш тӗррин музейӗ те,

Ҫеспӗл Мишши музейӗ те, ыттисем те куракансене хапӑл пулӗҫ.

Праски кинеми мӑнукне авлантарать

Праски кинеми мӑнукне юлашки хут авлантарать. Сӑмахӑмӑр — К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн «Праски кинеми мӑнкуне авлантарать» спектаклӗ пирки пырать.

Анатолий Чебанов пьесипе СССР халӑх артисчӗ, маларах асӑннӑ театрӑн тӗп режиссерӗ Валерий Яковлев лартнӑскер сцена ҫинче вӑрӑм ӗмӗрлӗ пулчӗ. 20 ҫул каяллах пуҫласа лартнӑ спектакльти шӳтсем вӑл вӑхӑтри саманана ҫывӑх пирки паян ансатраххӑн туйӑнсан та латсӑр мар. Ҫавӑнпа та куракансем ӑна паян кун та кӑмӑлтан йышӑнаҫҫӗ. «Праски кинеми мӑнукне авлантарать» — сцена ҫинче 16 ҫул пынӑ «Праски кинеми хӗр парать» спектаклӗн малаллахи пайӗ.

Театр ку спектакле юлашки хут ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче кӑтартӗ. Спектакльти тӗп сӑнара пултаруллӑран та пултаруллӑ, халӑх чӑннипех юратакан артист, чӑваш сценин чӑн-чӑн ҫӑлтӑрӗсенчен пӗри Нина Яковлева вылять. Куракансем унӑн шпагатне уйрӑмах кӗтеҫҫӗ. «Пулӗ», — шантарать театрӑн литературӑпа драматурги пайӗн ертӳҫи Галина Сидорова.

Шелттӗм тӑрӑхӗнче "Астӑвӑм" тухнӑ

Ҫӗнтерӳ кунӗнче Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Шелттем ял клубӗнче Шелттем ял тӑрӑхӗн «Астӑвӑм» кӗнекин хӑтлавӗ иртнӗ. 1941-1945-мӗш ҫулсенче пынӑ Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине Шелттем тӑрӑхӗнчен 539 ҫын хутшӑннӑ тесе хыпарлать вӑл тӑрӑхри Т.В. Иванова.

Ентешсен ячӗсене, вӗсен паттӑрлӑхне асра хӑварас тӗллевпе Н.Г. Николаев пуҫарнипе «Астӑвӑм» кӗнеке шӑпах Аслӑ ҫӗнтерӳ уявӗ умӗн кун ҫути курнӑ. Вӑрҫӑра пуҫ хунӑ, ҫӗнтерӳшӗн кӗрешнӗ паттӑр ентешсен сӑнӳкерчӗкӗсене пуҫтарса асӑну стенчӗ тӑвас ӗҫре Шелттем шкулӗнче учительте чылай ҫул тӑрӑшнӑ Маркел Ерицов тӳпи пысӑк-мӗн. «Вӑл пуҫарнӑ ӗҫе малалла тӑсса ҫакӑн пек хаклӑ кӗнеке халӑх патне ҫитрӗ», — ырлать ӑна маларах асӑннӑ Т.В. Иванова.

Кӗнеке пӗлтерӗшӗ ҫинчен Шелттем ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ В.Г. Николаев, Н.Н. Воронцова, М.П. Ендеров ӗҫ ветеранӗсем, ыттисем ыррине самай каланӑ.

Вӑрҫӑ, тыл, ӗҫ ветеранӗсене «Астӑвӑм» кӗнеке парнеленӗ.

Кӗнеке 500 экземплярпа пичетленнӗ, сӑнӳкерчӗксемпе, статьясемпе пуян, 316 страницӑран тӑрать.