Нарӑс уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче «Синяя птица» (чӑв. Кӑвак кайӑк) курав уҫӑлӗ. Ӑна чӑваш халӑх художникӗн Раиса Терюкалован юбилейне халалланӑ. Экспозицире ӳнерҫӗн килӗнче тата музейре упранакан ӗҫсем пулӗҫ.
Раиса Фоминична 1939 ҫулхи кӑрлач уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Улатӑр районӗнчи Кувакино ялӗнче ҫуралнӑ. Ӳкерессипе хӗрачана ашшӗ кӑсӑклантарса янӑ. Ҫавӑнпа та вӑл пӗчӗкренех художник пулма ӗмӗтленнӗ. 1961 ҫулта Шупашкарти ӳнер училищинчен вӗренсе тухсан пӗлӗвне Ленинградри ӳнерпе промышленность училищинче туптанӑ. Унта вӑл сӗтел-пукан пусмине хитрелетме вӗреннӗ.
Алла диплом илсен Раиса Терюкалова Шупашкарти пир-авӑр комбинатӗнче виҫӗ ҫул ытларах тӑрӑшнӑ хыҫҫӑн Ӳнер фондне куҫнӑ, кӑштахран каллех пир-авӑр комбинатне таврӑннӑ. Художник ытларах гобеленпа ӗҫленӗ.
Чӑваш наци музейӗнче тӗлӗнмелле курав уҫӑлнӑ. Республикӑра кӑҫал ирттерме йышӑннӑ Экологи культурин ҫулталӑкне халалланӑскер усӑ курнӑ япаларан ҫӗнӗ япаласем ӑсталама май пуррипе паллаштарать.
«Шупашкарти пӗр предприятире усӑ курнӑ полиэтилен хутаҫпа пластик савӑт-сапаран картлашкасем кӑларма пуҫланӑ. Продукцие ытти регионсенче те туянаҫҫӗ. Чӑваш Енри кун пек предприятисем пӗр тытӑма пӗрлешнӗ. Вӗсем ӑпӑр-тапӑртан мӗн тума пултарассине те тӗпчеҫҫӗ. Сӑмахран, розетка корпусӗсенчен чавсапа чӗркуҫҫине хӳтӗлекен хатӗр ӑсталаҫҫӗ. Ҫавӑн пекех пластик палассем, шӑвармалли шлангсем, калча ӳстермелли савӑтсем тата ытти нумай усӑллӑ япала туса кӑлараҫҫӗ», — хыпарлать музйери куравпа паллашнӑ хыҫҫӑн Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗ.
Куравра Шупашкарти тата Ҫӗнӗ Шупашкарти «Кванториумсенче» вӗренекенсем шутласа кӑларнӑ япаласене те курма пулать иккен. Сӑмахран, ҫӗр улми хуппинчен хатӗрленӗ чашӑк-тирӗке тата пултӑранран ӑсталанӑ музыка инструменчӗсене.
Нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче чӑваш ҫыравҫи тата куҫаруҫи Аркадий Ӗҫхӗл (чӑн хушамачӗ – Александров) ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитӗ. Вӑл 1914 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ҫуралнӑ, пурнӑҫран 1992 ҫулхи раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче уйрӑлса кайнӑ.
Ҫыравҫӑн паллӑрах хайлавӗсенчен «Ырӑ кун», «Тарӑн суха», «Тӑван кил», «Ҫӗнтерӳҫӗсем», «Ҫӗрлехи тӑвӑл», «Ҫул хыҫҫӑн ҫул», «Йӑлӑмри юрӑ», «Хӗвеллӗ ҫумӑр», «Юратнӑ ҫӗр», «Виҫӗ туй», «Радуга над Волгой» ятлисене асӑнса хӑварма пулать.
Ӗмӗр иртсен те ҫыравҫӑна асра тытаҫҫӗ. Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче ҫак эрнере ятарласа мероприяти ирттернӗ.
Лаврентий Таллеров паллӑ публицист, куҫаруҫӑ, чӑваш халӑх писателӗ ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа Шупашкарти Литература музейӗнче «Калав ӑсти те, сумлӑ романист та» ятпа литература каҫӗ иртнӗ.
«Лаврентий Таллеров Комсомольски тӑрӑхӗнчи Нӗркеҫ ялӗнче ҫуралнӑ. Вӑтам шкул, библиотека техникумне пӗтернӗ, ун хыҫҫӑн Урал патшалӑх университетне куҫӑмсӑр майпа вӗренме кӗнӗ. Район хаҫатӗнче яваплӑ секретарь тата редактор пулнӑ. Пӗр вӑхӑт Чӑваш радио корреспондентӗнче тӑрӑшнӑ. 1969-мӗш ҫулта «Коммунизм ялавӗ» хаҫат редакцине куҫнӑ, ҫавӑн пекех 10 ҫул «Тӑван Атӑл» журналта ӗҫленӗ. Лаврентий Таллеров тӑван литературӑра прозаик тата публицист пек палӑрнӑ», — тесе пӗлтернӗ «Чӑваш Ен» ПТРК.
Чӑваш наци музейӗн археологи секторӗн заведующийӗнче ӗҫленӗ Александр Волкова паян юлашки ҫула ӑсатӗҫ.
«Кӑрлачӑн 11-мӗшӗнче эпир хамӑрӑн ӗҫтешӗмӗре, ывӑнма пӗлмен тӗпчевҫӗ-археолога, Тӑван ҫӗршыва парӑннӑ Александр Волкова юлашки ҫула ӑсатӑпӑр. Чӑн-чӑн патриот пулнӑ май вӑл Раҫҫее хӳтӗлеме хӑйӗн ирӗкӗпе кайрӗ», — хыпарланӑ музейӗн пресс-служби халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче.
Каччӑ музейра 2012 ҫулта ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӑл ун чухне И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче историпе географи факультетӗнче вӗреннӗ, икӗ ҫултан ӑна археологи тата авалхи истори секторӗн заведующийӗ пулма шаннӑ.
Александр Волков Чӑваш Енри тата ытти регионти археологи шыравӗсене пӗрмай хутшӑннӑ. Шырав енӗпе те тӑрӑшнӑ.
Александр Волковпа Патӑрьел тӑрӑхӗнчи Нӑрваш Шӑхаль ялӗнче 10 сехетре чиркӳре сывпуллашӗҫ. Каччӑна юлашки ҫула ӑстама каяс кӑмӑллисене Шупашкартан ятарлӑ автобус илсе кайӗ.
Шупашкарти музейсем Ҫӗнӗ ҫул тӗлӗнчи вӑрӑм канмалли кунсенче те ӗҫлӗҫ. Кӑрлач уйӑхӗн 2-7-мӗшӗсенче Чӑваш наци музейӗ, Чӑваш тӗррин музейӗ, В.И. Чапаев ячӗллӗ музей тата Куславкка тӑрӑхӗнчи «Чӗмсӗр чикӗсен строителӗсене» мемориал ӗҫлӗҫ.
Музейпа курав центрӗ куракансене кӑрлач уйӑхӗн 2-6-мӗшӗсенче йышӑнӗ, К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗ — кӑрлач уйӑхӗн 4, 5 тата 6-мӗшӗсенче, Ҫеҫпӗл Мишши музейӗ — кӑрлачӑн 5-мӗшӗнче.
Кӑрлач уйӑхӗн 8, 9-мӗшӗсенче музейсенче канмалли кунсем пулӗҫ, 10-мӗшӗнчен Чӑваш наци музейӗпе унӑн филиалӗсем ытти чухнехи режимпа ӗҫлеме тытӑнӗҫ.
Чӑваш Енре халӗ Вырӑс провинцийӗн музейӗ те пур. Вӑл Улатӑрта хула училищин революци умӗнхи ҫуртӗнче вырнаҫнӑ.
Икӗ хутлӑ ҫурта 1911 ҫулта хута янӑ. Вӑл истори тата культура историйӗсен списокне кӗрет. Унта вырӑс провинцийӗн музейӗ пуласси пирки 2021 ҫултах пӗлтернӗ. Ҫурта юсаса ҫӗнетнӗ, халӗ ав вӑл хӑйӗн алӑкне уҫнӑ.
Экспозицире - Улатӑр хулин тата Улатӑр уесӗн историйӗ: 1952 ҫултан пуҫласа 20-мӗш ӗмӗрӗн 30-мӗш ҫулӗсемччен.
Раштав уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Чӑваш тӗррин музейӗнче «Ҫынсене илем кӳрӗр» курав уҫӑлӗ.
Унта хӑйӗн касса хатӗрленӗ хитре япалисемпе – шкатулкисемпе, вазисемпе, ламписемпе, арламалли ураписемпе тата ыттипе – Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ учителӗ Валерий Кудряшов тата унӑн вӗрентекенӗсем паллаштарӗҫ.
Валерий Кудряшов Шупашкарти 49-мӗш шкулта технологи учителӗнче тӑрӑшать. 2000 ҫулта шкулта «Наследие» (чӑв. Эткерлӗх) ача-пӑча производство пӗрлешӗвне уҫнӑ. Унӑн хӑйӗн уставӗ, бизнес-планӗ, тавар бренчӗ пур. 2003 ҫултанпа компани Чӑваш Енри Ремеслениксен гильдийӗн пайташӗ.
Раштав уйӑхӗн 14-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче Зинаида Осипован «Любимая кукла. Юратнӑ пукане» ача-пӑча кӗнекине хӑтлама пуҫарӑннӑ. Унта ачасем тата ваттисем пухӑннӑ.
Хӑтав тӗлне музей «Поэтесса Зинаида Осипова» курав хатӗрленӗ. Унта ҫыравҫӑ мӑшӑрӗпе — паллӑ чӑваш ҫыравҫипе тата драматургӗпе, врачпа, Петр Осиповпа — сӑнланнӑ ӳкерчӗксем йышлӑ. Вӗсенче Оисповсен ачисем, мӑнукӗсем. Мӑнукӗсенчен пӗри, Ирина Иваницкая, – пианист.
«Любимая кукла. Юратнӑ пукане» – поэтӑн иккӗмӗш кӗнеки. Пӗрремӗшне автор пурӑннӑ вӑхӑтра, 1967 ҫулта, «Золотое детство» ятпа кун ҫути кӑтартнӑ.
Куславкка районӗнчи Куснар ялӗ ҫывӑхӗнче уҫӑлнӑ ҫӗнӗ музей аслӑ ҫул хӗрринче аякранах курӑнса ларать.
Кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ӗҫлесе кайнӑскер «Чӗмсӗр чикӗсен строителӗсем» мемориалта вырнасӑ.
Чӑваш наци музейӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта йӑлана кӗнӗ музей формачӗсемпе пӗрлех хальхи вӑхӑтри техника майӗсемпе те усӑ курнӑ.
Пысӑк ҫутӑ экранӗ Сӑрпа Хусан хӳтӗлев чиккисене тунисене халалланӑ видеопа ҫӗрӗпех паллаштарса тӑрать. Ҫавӑ «М7» ҫул ҫинченех курӑнса ларать.
Музейра – мультимеди информаци сӗтелӗсем, плазма панель, лазер проектор, акустика тытӑмӗ.
-2.7 °C