Шупашкарти Чӑваш тӗррин музейне уҫнӑранпа ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче 10 ҫул ҫитнӗ. Ҫав ятпа музея тӗрле хӑнана йыхравланӑ, ҫав шутра Шупашкарта декораципе прикладной ӳенерен ӑстисен пӗтӗм Раҫҫейри XXII конкурсне хутшӑнакансем те пулнӑ.
Культура учрежденийӗнче тӑрӑшакансем Чӑваш тӗррин музейӗ чӑваш тӗррипе халӑха кӑсӑклантарассинче самай пысӑк вырӑн йышӑннине палӑртаҫҫӗ. Совет саманиччен чӑваш тӗррилле япаласене сутса илес йӑла-йӗрке пулман. Ку вӑл тӗрӗн хӑйне евӗр асамлӑхӗ пулнине пӗлтерет. Паян чӑваш тӗрриллӗ ҫипуҫа сцена ҫинче ҫеҫ мар, ытти ҫӗрте те курма пулать.
Республика кунӗнче Етӗрнере Чӑваш хӑмлин музейӗ уҫӑлнӑ.
Унта ӑсталӑх лаҫҫисем, лекцисемпе семинарсем ирттерме хальхи вӑхӑтри конференц-зал уҫнӑ. Музея сӑра вӗретекен ӑстасене, хӑмлаҫӑсене, ӑслӑлӑх ӗҫченӗсене йыхрвлама палӑртаҫҫӗ. Музейра пӗр-пӗрин опычӗпе паллашӗҫ, отрасле пулӑшас ыйтусене сӳтсе явӗҫ.
Унта сувенир продукцийӗ те пур.
Учреждение уҫма вырӑнти хыснаран 5 миллион тенкӗ ытла уйӑрнӑ.
Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗн директорне, Чӑваш Енри художниксен союзӗн пайташне Геннадий Козлова «Чӑваш Республикин халӑх художникӗ» ят панӑ.
Геннадий Васильевич, - педагогика наукисен кандидачӗ, Пӗтӗм тӗнчери психологи наукисен академийӗн член-корреспонденчӗ.
Вӑл Тӑвай районӗнчи Вӑрманхӗрри ялӗнче 1962 ҫулта ҫуралнӑ. И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтӗнчи (халӗ университет) ӳнерпе графика факультетӗнчен вӗренсе тухнӑ. 1992 ҫултанпа асӑннӑ аслӑ шкулта живопись кафедрин доценчӗ пулса ӗҫлеме тытӑннӑ. Шупашкарти ӳнер музейӗн директорӗ пулса 2003 ҫултанпа тӑрӑшать.
Шупашкарти ваттисем «Бичурин тата хальхи самана» музея ҫитсе курнӑ. Кӳкеҫре вырнаҫнӑ ҫак учреждени фончӗ пуян. Музейра краведенипе тата этнографипе ҫыхӑннӑ материалсемпе паллашма пулать. Кунсӑр пуҫне унта Никита Бичурин пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ, унӑн тӗпчевӗсем тӗп вырӑн йышӑнаҫҫӗ.
Никита Бичурин Шупашкар тӑрӑхӗнчи Шемшер ялӗнче ҫуралнӑ. Нумай вӗренме ӳркенменскер паллӑ ученӑй-синолог пулса тӑнӑ.
«Никита Бичурин пурнӑҫӗ питӗ тӗлӗнтерчӗ. 1Китайра 13 ҫул ӗҫлесе пурӑнна чӑваш ӑсчахӗ Раҫҫее Китайпа ҫывӑхлатнӑ», — хавхаланса каласа кӑтартнӑ музейра пулса курнӑ хыҫҫӑн Любовь Сазанова пенсионерка.
Францире 50 ҫул ытла пурӑннӑ вырӑс художникӗн тата кӗнеке кӑлараканӑн Николай Дронниковӑн ӗҫӗсен куравӗ Чӑваш наци музейӗнче пӗрремӗш хут уҫӑлнӑ. Унӑн пур ӗҫ те тенӗ пекех чӑваш халӑх поэчӗн Геннадий Айхи пултарулӑхӗпе ҫыхӑннӑ.
2015 ҫулта Николай Дронников (1930-2025) хӑйӗн ҫывӑх тусӗн Геннадий Айхин Парижри архивне (1934-2006) музее панӑ. Музей фондне, сӑмахран, ал ҫырӑвӗсем, сӑвӑсен ҫырӑвӗсем тата наброскисем хушӑннӑ, вӗсенчен франци пуххи йӗркеленнӗ «Отмеченная зима» (чӑв. Каярахпа ҫак документсене тӗпе хурса поэта халалланӑ курав пулчӗ.
«Ҫапах та Николай Дронников ӗҫӗсемпе унччен уйрӑммӑн пӗрт те паллаштарман», — тенӗ Чӑваш наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова.
Шупашкарти кӳлмекре вырнаҫнӑ Раҫҫейӗн тӗрленӗ карттин музейне ҫу уйӑхӗн 23-мешӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӗҫ. Аса илтерер: нумаях пулмасть, акан 25-мӗшӗнче, вӑл тест режимӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ.
Музей лаптӑкӗ – 250 тӑваткал метр. Шалта тӗрленӗ картта – 7 метр тӑршшӗ, 3 метр сарлакшӑскер – пур. Музея тума «Нептун» организаципе 51,9 миллион тенкелӗх контракт тунӑ. Кайран медиаэкрансем валли влаҫ тепӗр 20 миллион тенкӗ уйӑрнӑ.
Музея тӳлевлӗ кӗртеҫҫӗ. 7 ҫул тултарманнисене – тӳлевсӗрех.
Сӗнтӗрвӑрринче пурӑнакан Иван Веденеев «Кустӑрма» ятлӑ музей уҫнӑ. Ӑна вӑл ӗлӗкхи хула уесӗнчи хуҫалӑха халалланӑ.
Экспозицире – хӑйне евӗр япаласем. Пӗтӗмпе – 100 ытла. Ӗлӗкхи савӑт-сапа, урапапа ҫуна пайӗсем… –тӗрлӗ япала пур унта. Вӗсем XIX–XX ӗмӗрсенче Атӑлҫи тӑрӑхӗнче усӑ курнӑскерсем. Вӗсене вӑл хӑйсен таврашӗнче пухнӑ.
Иван Веденеев хӑй экскурсисем ирттерет, ватӑ ҫынсенчен ыйтса пӗлнӗ информацисемпе паллаштарать.
Ыран, Ҫӗнтерӳ кунӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарта Nordtroll NTR-120MT музей троллейбусӗ ҫула тухӗ. Унӑн номерӗ – 1091.
Ку троллейбуса Ҫӗнӗ Шупашкара 1997 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче илсе килнӗ, ҫурлан 26-мӗшӗнче ӑна маршрут ҫине кӑларнӑ. Вӑл – Раҫҫейре тата тӗнчере Nordtrol-120MTr моделӗн юлашки экземплярӗ.
2023 ҫулта ҫак троллейбус музей экспоначӗн статусне тивӗҫнӗ.
Сӗнтӗрвӑрри округӗнчи Шуршӑлти Космонавтика музейӗ виҫӗ эрне ӗнтӗ ӗҫлемест. Экспозицие кӳршӗ Чӑвашпотребсоюз ҫуртне куҫараҫҫӗ. Куҫарса пӗтерсен мемориал комплексӗ ӗҫлесе кайӗ, хӑнасене йышӑнӗ.
Ку реконструкципе ҫыхӑннӑ. Хальхи вӑхӑтра территорие демонтаж тата строительство ӗҫӗсем валли хатӗрлеҫҫӗ.
Планпа килӗшӳллӗн, реконструкци 2027 ҫул тӗлне вӗҫленӗ. Кун хыҫҫӑн вӑл музей мар, планетариллӗ тата обсерваториллӗ вӗренӳпе музей комплексӗ пулӗ.
Елчӗкре пурӑнакан Валерий Изратов килӗ умӗнче Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине, унта хутшӑннӑ ашшӗ-амӑшне халалласа музей йӗркеленӗ. Пӗтӗм экспозицие тенӗ пек вӑл районта пуҫтарнӑ, укҫа ытларах стройматериалсем туянса тӑкакланнӑ.
Нумайӑшӗ ӑна тӳлевсӗрех пулӑшнӑ. Ҫапла унӑн 50 пин тенкӗ кӑна тӑкакланнӑ.
Музея Чӑваш Енри кӑна мар, Хусанти, Екатеринбургри, Мускаври ҫынсем те килсе кураҫҫӗ. Шкулсенчен, ача пахчисенчен шӑпӑрлансене илсе килеҫҫӗ. Музей – тӳлевсӗр. Вӑл Елчӗкре Октябрь тата Андреев урамӗсем хӗресленнӗ ҫӗрте вырнаҫнӑ.
Палӑртмалла: Валерий Изратов культура ҫурчӗн директорӗ пулнӑ. Халӗ вӑл – 65 ҫулта, тивӗҫлӗ канура.
+15.3 °C