Ҫӗнӗ ҫул тата Сурхури умӗн Шупашкарта тӳлевсӗр экскурсисем ирттерӗҫ. Ун вӑхӑтӗнче хулан тӗп тата историлле пайӗсемпе паллашарӗҫ.
Тӳлевсӗр экскурсисем раштавӑн 30-мӗшӗнче 9 тата 13 сехетре, кӑрлачӑн 2 тата 3-мӗшӗсенче 10 сехет те 30 минутра тата 13 сехет те 30 минутра, кӑрлачӑн 4 тата 4-мӗшӗсенче 10 сехет те 30 минутра тата 13 сехетре пуҫланӗҫ.
Экскурси маршучӗ ҫапларах: Арбат (Ефремов купса бульварӗ), Хӗрлӗ лапам, ҫуран ҫӳрекенсене каҫса ҫӳремелли кӗпер, Константин Иванов скверӗ, Мускав ҫыранӗ.
Ушкӑнра 20 ҫынтан ытла пулмӗ. Ҫав йыша лекес тесен 8 (8352) 23-20-34, 23-20-36 телефон номерӗсемпе раштав уйӑхӗн 29-мӗшӗччен ӗҫ кунӗсенче ирхи 8 сехетрен пуҫласа 17 сехетчен шӑнкӑравламалла.
Халӑх инструменчӗсен «Эревет» ансамбльне сумлӑ ята твиӗҫнӗ.
Коллектив Шупашкарти Ача-пӑчапа ҫамрӑксен пултарулӑх центрӗнче ӗҫлет. Нумаях пулмасть ӑна Раҫҫей Федерацийӗн «Халӑх пултарулӑхӗн тава тивӗҫлӗ коллективӗ» ята панӑ. Приказа Раҫҫейӗн Культура министерстви раштав уйӑхӗн 21-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.
Чӑваш Республикин тата Раҫҫейӗн кульурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Сергей Федотов «Эревет» ансамбле 1981 ҫулта йӗркелесе янӑ. Тепӗр вунӑ ҫултан коллектва тӗслӗхлӗ ача-пӑча коллективӗ ят панӑ. Пултарулӑх ушкӑнӗ — Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ ҫамрӑксен премийӗн лауреачӗ.
Чӑваш Енре халӗ Вырӑс провинцийӗн музейӗ те пур. Вӑл Улатӑрта хула училищин революци умӗнхи ҫуртӗнче вырнаҫнӑ.
Икӗ хутлӑ ҫурта 1911 ҫулта хута янӑ. Вӑл истори тата культура историйӗсен списокне кӗрет. Унта вырӑс провинцийӗн музейӗ пуласси пирки 2021 ҫултах пӗлтернӗ. Ҫурта юсаса ҫӗнетнӗ, халӗ ав вӑл хӑйӗн алӑкне уҫнӑ.
Экспозицире - Улатӑр хулин тата Улатӑр уесӗн историйӗ: 1952 ҫултан пуҫласа 20-мӗш ӗмӗрӗн 30-мӗш ҫулӗсемччен.
Муркаш муниципаллӑ округӗнчи Кашмашри культура ҫурчӗ 75 ҫул тултарнӑ, унти «Ӑраскал» юрӑпа ташӑ ансамблӗ — 25 ҫул. Кун пирки халӑх тетелӗсенчен пӗринче Любовь Рыжкова пӗлтернӗ.
«Кашмаш ялӗнче паян пысӑк уяв — юбилей каҫӗ, пулса иртрӗ. Роза Николаева ҫирӗппӗн ертсе пынипе ҫулсеренех кунта халӑх театрӗ те, халӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗ те аталансах, ешерсех пыраҫҫӗ. Кашмашри культура ҫурчӗн малашлӑхӗ пысӑк та ҫутӑ пуласса шанатӑп эпӗ. Ҫапла пултӑр!» — тесе ҫырнӑ маларах асӑннӑ ҫӑлкуҫра.
Сӑмах май каласан, ялти юрӑпа ташӑ ансамблӗ Чӑваш Республикин Культура министерствин приказӗпе килӗшӳллӗн «халӑх» ятне тивӗҫнӗ.
Тӑхӑрьял тӑрӑхӗн вӑтӑр виҫӗ паллӑ ҫыннине пӗлет чӑваш тӗнчи. Акӑ халӗ тепӗр писатель ячӗ хушӑнчӗ. Вӑл тахҫанах палӑрнӑ ҫыравҫӑ ӗнтӗ. Хусанти «Сувар» хаҫат редакторӗ пулнӑ журналист, ҫивӗч статьясен блогерӗ Константин Малышев.
Костя Малышев мана паянхи чӑваш литературин Пуҫламӑш тапхӑрне ҫаврӑнса пӑхтарать. Аса илнинчен, ачалӑха сӑнланинчен пуҫланӑ нумайӑшӗ литература ӗҫне. Чӗмпӗр чӑваш шкулӗ, Трубина Мархви, Хумма Ҫеменӗ, Карачӑм Харлампьев, Мария Ухсай ҫырнисем ӗмӗрлӗх палӑкӗсем пулса юлчӗҫ. Чалтан вӑрҫин хӑйӗн синкерлӗ ӑрӑвӗ пулчӗ. Ун ҫинчен те ачалӑх куҫӗ витӗр сахал мар ҫырӑнчӗ. Эпӗ чӑвашла вуланисенче вӑл вӑхӑтӑн тӗрӗсне ӑнланманнине мухтани кӳрентерчӗ. Вӑхӑт урапи пурне те пӗр касмасть ҫав! Халӗ чӑнлав (документлӑх) никӗсӗ вӑйланчӗ, илемлӗ хайлавсем тепӗр хут чӑн пуррипе никӗсленсе тухма пуҫларӗҫ. Вӗсенче самана сӑн-сӑпачӗ витӗмлӗрех палӑрать. Константин Малышев кӗнекинче ХХ ӗмӗрӗн 80-90-мӗш ҫулӗсем ытарлӑн та, тӳррӗн те тӗрӗс ӳкерӗнсе пичетленнӗ.
Унӑн «Ачалӑхӑм» калав кӗнеки Чӑваш кӗнеке кӑларӑшӗнче кӑҫал селӗм пахалӑхпа, хытӑ хуплашкапа, фотосӑнсемпе, 800 экземплярпа пичетленсе тухнӑ.
Кӑҫал Шупашкар муниципаллӑ округӗнчи «Паха тӗрӗ» фабрика 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тӑвать. Ҫав ятпа паян коллектив тата хӑнасем Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче уява пуҫтарӑнӗҫ.
Шупашкар районӗнчи Алькешри эртелтен пуҫланса кайнӑ фабрика историйӗ. Эртеле ҫывӑхри ялсенчи ал ӑстисем валли уҫнӑ.
Малтанхи ҫулсенче, паллах, алӑпа тӗрленӗ. 1923 ҫул вӗҫӗнче «Ал ӑсти — художник» юлташлӑх йӗркеленӗ. 1929 ҫулта эртел «Паха тӗрӗ» ятпа ӗҫлеме тытӑнса каять. Ҫавӑ фабрикӑн малашнехи вӑрӑм ҫулӗнче тарӑн йӗр хӑварнӑ тапхӑр тесен те йӑнӑш мар. 1930-1931 ҫулсенче фабрикӑн тӗрӗ мастерскойӗсен ҫӗнӗ корпусне туса лартнӑ.
Чӑваш Енри виҫӗ объекта культура эткерлӗхӗ пулнӑ май упрамаллисен шутне кӗртнӗ.
Ҫав шутра Сӗнтӗрвӑрри хулинчи Успени паркӗ пур. Ӑна XIX ӗмӗрӗн варринчех йӗркеленӗ. Тепӗр ҫавӑн пек объект — асӑннӑ хулари чултан тунӑ икӗ хулӑ ҫурт. Ӑна 1908 ҫулта хӑпартнӑ. Вӑл Николаев урамӗнчи 48-6-мӗш ҫурт адреспа вырнаҫнӑ. Тата тепӗр ҫурт — Шупашкар муниципаллӑ округӗнчи Ишекри Тӗп урамри 7-мӗш ҫурт адреспа вырнаҫнӑ. Ӑна 1870 ҫултах туса лартнӑ. Ҫак йӗркесен авторӗ тӗшмӗртнӗ тӑрӑх, вӑл ҫуртра вырӑнти краеведни ҫурчӗ вырнаҫнӑ.
Ӗнер, раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Владимир Семенов артист «Театр – ман ӑраскал» моноспекакле хутшӑнчӗ.
Аса илтерер: театрти артистсен пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштаракан моноспектакльсен ярӑмне Нина Григорьевӑпа уҫнӑччӗ, кайран Нина Яковлева пурнӑҫӗпе тата пултарулӑхӗпе паллаштарнӑччӗ.
Уйӑхра пӗрре ирттерекен ӗнерхи моноспектакльте театрти кӗҫӗн залри сцена ҫине Раҫҫей тава тивӗҫлӗ, Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ Владимир Семёнов тухрӗ.
Сцена ӑсти Шупашкар районӗнчи (халӗ округ теҫҫӗ) Ҫӗньял-Покровски ялӗнчен. Ленинградри музыкӑпа кинематографи театрӗн институтне вӗренме илесси ҫинчен пӗлтерӗве курнӑ хыҫҫӑн вӑл артист пулас ӗмӗтпе ҫунатланса кайнӑ. Сумлӑ тӳресем ун чухне 3 хӗрпе 3 каччӑна суйласа илнӗ. Владимир Семёнов сумлӑ ҫав йыша лекнӗ.
«Сирӗн ума телейлӗ ҫын тӑрать», — тесе каларӗ хӑйӗн пирки арист. Вӑл юратнӑ ӗҫре тӑрӑшса ӗмӗрленӗшӗн тата мӑшӑӗпе ӑннишӗн те хӑйне ҫавӑн пеккисен йышне кӗртет.
Моноспектакль вӑхӑтӗнче артист тӗрлӗ ҫулта вылянӑ спектакльсенчи сыпӑксемпе паллашма май килчӗ, куракансем унран хӑйсене кӑсӑклантаракан ыйтусене уҫӑмлатма пултарчӗҫ.
Чӑваш Енре географфити йӗркелесшӗн. Ку вӑл — историпе культурӑи паллӑ пулӑмсене халӑхра сарас тесе художниксем стена ҫине ӳкерес ӑсталӑх. Ҫак проекта пурнӑҫа кӗртме республика Элтеперӗ Олег Николаев Вырӑс географи обществин республикӑри уйрӑмӗн попечительство канашӗн ларӑвӗнче сӗннӗ.
Вырӑс географи обществин регионти уйрӑмӗн 2024 ҫулти калӑпӑшлӑ проекчӗсенчен пӗри – Вӑрнар тӑрӑхӗнчи Уравӑшри географи центрӗн палине ҫӗнетесси, Шупашкар шыв управҫин утравӗсене тӗпчемелли «Амоксары» проекта пурнӑҫа кӗртесси, Чӑваш Енре экологи атласне йӗркелесси.
Куславкка районӗнчи Куснар ялӗ ҫывӑхӗнче уҫӑлнӑ ҫӗнӗ музей аслӑ ҫул хӗрринче аякранах курӑнса ларать.
Кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ӗҫлесе кайнӑскер «Чӗмсӗр чикӗсен строителӗсем» мемориалта вырнасӑ.
Чӑваш наци музейӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта йӑлана кӗнӗ музей формачӗсемпе пӗрлех хальхи вӑхӑтри техника майӗсемпе те усӑ курнӑ.
Пысӑк ҫутӑ экранӗ Сӑрпа Хусан хӳтӗлев чиккисене тунисене халалланӑ видеопа ҫӗрӗпех паллаштарса тӑрать. Ҫавӑ «М7» ҫул ҫинченех курӑнса ларать.
Музейра – мультимеди информаци сӗтелӗсем, плазма панель, лазер проектор, акустика тытӑмӗ.
-1.7 °C