М.В. Ломоносов ячӗллӗ Мускаври патшалӑх университечӗн журналистика факультечӗн иртнӗ ҫулта кун ҫути курнӑ «Медиаальманах» журналӗн 5-мӗш номерӗнче чӑвашри философи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗпе студент ӗҫӗ пичетленнӗ.
Аслӑлӑх журналӗ малтанхи страницисенче вырнаҫма (вӗсем хыҫҫӑн докторсен ӗҫӗсем каяҫҫӗ) юрӑхлӑ ӗҫ авторӗсем — философи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Эрбина Никитина тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс тата чӑваш филологийӗн тата журналистика факультечӗн журналистика уйрӑмӗн 3-мӗш курс студенчӗ Виктория Кашатникова.
Хӑйсен ӗҫне Мускавра пичетленине авторсем иртнӗ ҫул вӗҫӗнчех пӗлнӗ-ха. Журнала вара вӗсене халӗ пуштӑпа ярса панӑ.
Эрбина Никитина (хӑй вӑхӑтӗнче вӑл И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУн вырӑс тата чӑваш филологийӗн тата журналистика факультечӗн журналистика кафедрин доцентӗнче ӗҫленӗ) каланӑ тӑрӑх, «Софистические принципы и приемы в современной журналистике» (чӑв. Хальхи журналистикӑри софистла принципсем тата мелсем) материала ҫур ҫул каяллах журнала ярса панӑ. Халӗ хӑш-пӗр ӑслӑлӑх журналӗсем авторсен ӗҫӗсене укҫа тӳлесен кӑна лартнине шута илсен, чӑвашсен статйине мускавсем тӳлевсӗрех суйлани мӑнаҫлантарать.
И.Я. Яковлев ячӗллӗ педагогика университетӗнче Сантӑр Аксар (Александр Мефодьев) хатӗрленӗ «Чӑваш ача-пӑча литератури» пилӗк кӗнекен хӑтлавӗ иртнӗ. Кун пирки пире Виталий Станьял пӗлтерет.
Кӗнекене пысӑк хак пачӗҫ. Хаклавҫӑсен йышӗнче ЧПУ профессорӗ Юрий Артеьев, Надежда Иванова доцент, гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче ӗҫлекен Ирина Кириллова, ЧНК ӗҫтешӗ Геронтий Никифоров, ЧППУ вӗрентекен Ольга Скворцова, Татьяна Денисова, Тамара Артемьева, Галина Брусова, Николай Артемьев пулчӗҫ. Ҫавӑн пекех хӑйсен шухӑшне Шупашкарти 17-мӗш шкулта вӗрентекен Светлана Кубирова, 3-мӗш лицейра ӑс паракан Альбина Медведева пӗлтерчӗҫ.
Хӑтлав кӑсӑклӑ иртнӗ — шкул ачисемпе куҫӑм мар майпа вӗренекен студентсем тухса сӑвӑ каланӑ, юрӑ шӑрантарнӑ.
Александр Иванович Мефодьев (Аксар) — паллӑ чӑваш педагогӗ, журналист, сӑвӑҫ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ. 1938 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Еншикре ҫуралнӑ. Литература ӗҫне 1950-мӗш ҫулсенче кӳленнӗ. Пӗрремӗш сӑвви 1954 ҫулта «Авангард» хаҫатра пичетленнӗ.
Студентсен кунӗнче И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ «Ҫулталӑк студенчӗ – 2015» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Номинацисенче ҫӗнтернисене аслӑ шкулти тата хулари хисеплӗ ҫынсем пӗлтернӗ.
«Ҫулталӑк интеллекчӗ» номинацире Дарья Медведева ҫӗнтернӗ. Вӑл «пиллӗксемпе» ӗлкӗрсе пырать. Дарья факультетри общество ӗҫӗн председателӗ, аслӑ шкулти ҫамрӑк ӑсчахсемпе студентсен канашӗн секретарӗ.
«Ҫулталӑк спортсменӗ» ята Екатерина Иванова тивӗҫнӗ. Вӑл ЧР Элтеперӗн стипендине те илсе тӑрать.
«Чи пултаруллӑ студент» Светлана Тарасова пулса тӑнӑ. Вӑл ЧР Элтеперӗн стипендине илме тивӗҫнӗ.
«Аслӑ шкулти лидер» ята вара Рена Филиппова илтнӗ. Вӑл та общество ӗҫне хастар хутшӑнать.
«Студентсен чи лайӑх ӑслӑлӑх организацийӗ» номинацире шкулчченхи тата коррекци педагогипе психологийӗн факультечӗн ӑслӑлӑх обществи ҫӗнтернӗ. Чи пултаруллӑ ушкӑн «Ыйхӑсен патшалӑхӗ» мода театрӗ пулнӑ. Студентсен чи лайӑх общество пӗрлешӗвӗ вара «Корпорация добра» нимеҫӗ (волонтер) организацийӗ пулнӑ. «Ҫулталӑк студенчӗ» Гран-прине вара психологипе педагогика факультетӗнче 4-мӗш курсра вӗренекен Татьяна Шипова тивӗҫнӗ.
Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ ҫамрӑк, пултаруллӑ ҫынсене шырать. Театр труппӑна яш-хӗре йышӑнма хатӗр.
Режиссерсем 16–25 ҫулсенчи ҫамрӑксене шыраҫҫӗ. Кайран вӗсене Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗ ҫумӗнче вӗрентӗҫ. 4 ҫул вӗрентме палӑртнӑ. Ун хыҫҫӑн ҫамрӑксем Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлеме тытӑнӗҫ.
Суйлав нарӑс уйӑхӗн 2–3-мӗшӗсенче театрта иртӗ. Абитуриентсен чӑвашла пӗлмелле, ташлама ӑста пулмалла. Пулас артистсен прозӑри сыпӑка, сӑвӑ, юптару вуламалла, сценка-импровизаци лартмалла. Суйласа илнисем института вӗренме кайӗҫ. Ҫулла вӗсен вырӑс чӗлхипе, литературипе, историпе тытнӑ ППЭ кӑтартӑвӗсене илсе килмелле.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ене шартлама сивӗ килет. Европӑри Клаудиус антициклон республикӑна 28 градус таран сивӗ илсе килӗ.
Ҫавна пула шкулсенче уроксем те пулмӗҫ ахӑртнех. Ҫак кунсенче юр нумай ҫурӗ. Ыран вара, тунтикун, ҫанталӑк 28 градус таран сивӗтӗ. Вӗренӳ министерстви сӗннӗ тӑрӑх, шкулсенче уроксем 25 градус сивӗ чухне пулмаҫҫӗ. Ку пуҫламӑш классене пырса тивет.
Вӑтам классем 30 градус сивӗтсен шкула килмеҫҫӗ. Аслӑ классен вара 35 градус тӑнӑ чухне ҫеҫ шкула утмалла мар. Вӑй-хал культурин урокӗсем спортзалта ҫеҫ иртмелле. Ача пахчисенчи шӑпӑрлансене вара урама илсе тухма сӗнмеҫҫӗ.
Пӗтӗм Раҫҫейри «Манӑн чи лайӑх урок» конкурсра Чӑваш Ен чысне те хӳтӗлӗҫ. Унта Улатӑрти пӗр шкул вӗрентекенӗ хутшӑнать.
Татьяна Гурина Улатӑрти 3-мӗш шкулта математика тата информатика предмечӗсене вӗрентет. Вӑл Пӗтӗм Раҫҫейри «Манӑн чи лайӑх урок» конкурсӑн финалне тухнӑ.
Хула администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, конкурс икӗ тапхӑрпа иртет: куҫӑн тата куҫӑн мар майпа. Пӗрремӗш тапхӑрта вӗрентекенсем уроксен методикине кӑтартнӑ, иккӗмӗшӗнче вара вӗсене хӳтӗленӗ.
Татьяна Гурина икӗ тапхӑра та парӑнтарнӑ, финала хутшӑнма тивӗҫ пулнӑ. Конкурс нарӑс уйӑхӗн 22-27-мӗшӗсенче Мускавра иртӗ.
Кӑрлач уйӑхӗн 30-мӗшӗнче ирхи 9 сехетре Шупашкарта ачасене 1-мӗш класа йышӑнас енӗпе кампани пуҫланать. Меллӗ пултӑр тесе черет графикне хатӗрленӗ. Ҫавӑнпа хула администрацийӗ ашшӗ-амӑшне тӳрех пӑлханса ӳкме, черет йышӑнма чупма ыйтмасть.
Виҫӗ шкулта электрон ҫырӑну пулать. Ку – пӗрремӗш хут. Ҫакна 19, 20, 45-мӗш шкулсенче пурнӑҫлӗҫ. Ку опыт ӑнӑҫлӑ пулсан унпа ҫитес ҫул пур шкулта та усӑ курӗҫ.
Пуҫламӑш 1-мӗш шкул тӗлӗшпе ыйту нумай. Вӑл пурне те йышӑнса пӗтереймӗ. Ҫавӑнпа филиалне уҫма палӑртнӑ. Вӑл ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑх керменӗнче пулӗ.
Хальлӗхе пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарти шкулсене 6 пин ача 1-мӗш класа килмелле. Ыран, кӑрлачӑн 23-мӗшӗнче, шкулсенче ашшӗ-амӑшӗ валли уҫӑ алӑксен кунне ирттерӗҫ.
Муркаш районӗнчи А.Г. Николаев ячӗллӗ Калайкасси вӑтам шкулӗ 2016 ҫулхи нарӑсӑн 25-мӗшӗнче «Шкул тата чӑваш чӗлхи чӗрӗлӗвӗ» темӑпа республика шайӗнче ҫавра сӗтел ирттерет. Ҫавра сӗтеле пӗтӗм тӗнчери Тӑван чӗлхе кунне халалланӑ.
Ҫавра сӗтелте сӳтсе явма палӑртнӑ ыйтусем: хальхи вӑхӑтра Чӑваш Республикинчи чӑваш чӗлхин лару-тӑрӑвӗ; чӑваш наци шкулӗсенче чӑвашлӑха сыхласа хӑварассипе ҫыхӑннӑ хӑш-пӗр ыйтусем; чӑваш чӗлхипе литературин вӗрентӗвӗн пахалӑхӗпе тухӑҫлӑхне ӳстересси.
Ҫавра сӗтелте хутшӑнма чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсене, чӑваш чӗлхин ӑстаҫисене (специалисчӗсене), литература тӗпчевҫисене, таврапӗлӳҫӗсене, аслӑ тата вӑтам шкул преподавателӗсене, тӑван чӗлхепе тата литературӑпа кӑсӑкланакансене йыхравлаҫҫӗ.
Ҫавра сӗтел 10 сехетре пуҫланать. Хутшӑнас текенсен хӑйсен заявкине йӗркелӳ комитетне 2016 ҫулхи нарӑсӑн 18-мӗшӗччен ҫак адреспа ярса памалла: 429541, Муркаш районӗ, Калайкасси ялӗ, Ҫамрӑклӑх урамӗ, 3. Электронлӑ адрес: uyav@mail.ru. Ыйтса пӗлмелли телефонсем: 8(83541) 65-3-21 (шкул телефонӗ); 8-905-347-64-27 (Степанов Александр Марсовичӑн кӗсье телефонӗ).
Кӳкеҫри ача-пӑча ӳнер шкулӗнче вӗренекенсем ӳкерӳ ӳнерӗн тата прикладной ӑсталӑх енӗпе ирттернӗ «Хӗллехи фантази» конкурса хутшӑннӑ.
Ҫӗнӗ ҫула тата Сурхурине халалласа йӗркеленӗскере шкулсенче, ача-пӑча пултарулӑх студийӗсенче, ача-пӑча ӳнер шкулӗсенче, ялсенчи клубсенче тата вулавӑшсенче ӑсталӑха туптакан арҫын ачасемпе хӗрачасем — пурӗ 800-е яхӑн — хутшӑннӑ.
Кӳкеҫри маттур ачасем те унта хӑйсен пултарулӑхне тӗрӗслесе пӑхас тенӗ. Чӑн та, республика шайӗнчи конкурса хутшӑнни вӗсен сая кайман. Ҫӗнтернинчен ытла хутшӑнни паха теҫҫӗ те, ӳкерӳ ӳнерӗ енӗпе конкурса хутшӑннӑ Кӳкеҫ ачисем апла кӑна лӑпланман. Роза Иванова преподаватель пӗлтернӗ тӑрӑх, Карина Максимова тата Анна Рябинина ҫӗнтерӳҫӗсен йышне лекнӗ, дипломсене тивӗҫнӗ.
«Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗ «Хавал» чӑвашсен общество организацийӗпе пӗрле пулса чӑваш чӗлхи вӗрентекенсемпе пуҫламӑш классен учительсем валли тата чӗлхе ыйтӑвӗпе кӑсӑкланакан мӗнпур ҫын валли семинар ирттерет.
«Билингвизм, мультилингвизм: истори тата хальхи самана» ятлӑскер нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Республикӑн Наци вулавӑшӗнчи акт залӗнче 14 сехетре пуҫланӗ.
Тухса калаҫакан тӗп хӑна — Екатерина Протасова. Вӑл М.В. Ломоносов ячӗллӗ Мускаври патшалӑх университечӗн структурӑллӑ тата практикӑлла лингвистика уйрӑмне вӗренсе пӗтернӗ. СССР Педагогика ӑслӑлӑхӗсен академийӗнче ӗҫленӗ, 1998-мӗш ҫултанпа Хельсинки университетӗнче профессор-адъюнкт пулса тӑрӑшнӑ. Филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ ята СССР Ӑслӑлӑх академийӗн Чӗлхе пӗлӗвӗн институтӗнче хӳтӗленӗ, доктор диссертацине — РАОн Пӗлӗвӗн пӗтӗмӗшле ыйтӑвӗсен институтӗнче. Профессор пулнӑ май лекцисем вулама ӑна Мускаври педуниверситета, Мускаври патшалӑх университетне, Эстонири Тарту университетне, Казахстанри аль-Фараби ячӗллӗ наци университетне чӗнсе илсе лекцисем вулаттарнӑ. Швецири, Германири, Испанири университетсенче те лекцисем вулама тӳр килнӗ ӑна.
-0.7 °C