Чӗмпӗр хулинче пӗлтӗр чӑваш алфавитне халалласа палӑк лартнӑччӗ. Ӑна Иван Яковлев уҫнӑ чӑваш шкулӗн картишӗнче вырнаҫтарнӑ. Вырӑнтисем ӗнентернӗ тӑрӑх, ун патӗнчен ҫын татӑлмасть.
«Пӗлтӗртенпе кунтан халӑх татӑлмасть: тӗрлӗ ӗҫлӗ тӗлпулусем иртеҫҫӗ, хула хӑнисем кунта ятарласа сӑн ӳкерӗнме килеҫҫӗ», — теҫҫӗ иккен Чӗмпӗр хулинче пурӑнакан хастар чӑвашсем. Кун пирки Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗ пӗлтернӗ.
Аса илтерер: ҫӗнӗ чӑваш алфавитне йӗркеленӗренпе 150 ҫул ҫитнӗ ятпа лартнӑ палӑк авторӗ — Виктор Аванмарт скульптор. Палӑка халӑхран пухнӑӑ укҫа-тенкӗпе ӑсталанӑ.
Ӑртивансен Сӑварӗ
Ӗмӗрӗн вӗҫне ҫитсе тӑнӑ ҫынсенчен чылайӑшӗ хӑй пурӑнса ирттернӗ ҫулӗсемпе уйӑхӗсене, ҫӗрӗсемпе кунӗсене пӗр ҫӗре пуҫтарса, мӗльт-мӗльт ӗмӗлккен те пулин курса аса илет пулӗ тетӗп. Хӑшӗсене вара, уйрӑмах шухӑшпа тата туйӑмпа пуяннисене, пурнӑҫ вӗҫӗ кӗтмен-туман ҫӗртен апла е урӑхларах татӑлни канӑҫ памасть пулӗ, ыйтусен хуравне ыйхӑ ҫӗтерсе шыраттарать ӗнтӗ. Калӑпӑр, чӗрӗк ӗмӗрне те пурӑнса ҫитеймен Кашкӑрсен Кӗҫтенккийӗ (К.В. Иванов) куҫӗсене яланлӑх хупиччен ҫапларах ыйтнӑ иккен: «Йӑнӑш пулчӗ-им ӗнтӗ?».
Иван Яковлев виличчен пӗр виҫӗ уйӑх маларах вырӑсла пӗр сӑмах ҫаврӑнӑшӗ кӑна ас тунӑ теҫҫӗ, ӑна ҫине-ҫинех каланӑ мӗн: «Ах, зачем тогда... Ах, зачем тогда...». Шел, ун чухне патриархӑмӑртан пӗри те чӑвашла ыйтма тавҫӑрайман, вӑл мӗн пирки ҫапла каланине ӑнланмасӑр юлнӑ. Кашкӑр Хуначи (Геннадий Волков этнопедагог) хӑйӗн «Судьба патриарха» кӗнекинче (Шупашкар, 1998) хуравӑн тӗрлӗ тӗсӗсене сӗнсе, Яковлевӑн пурнӑҫра пулнӑ ӗҫне-пуҫне аса илсе ӗнентерме тӑрӑшни пур.
Чӗмпӗр хулинче палӑка хӑтлама пуҫтарӑнӗҫ.
Виктор Аванмарт халӑх тетелӗсенчен пӗринчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, презентаци ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче иртӗ. Мероприяти 14 сехетре пуҫланӗ.
Ҫӗнӗ чӑваш алфавитне халалланӑ палӑк хӑтлавӗн программинче:
палӑк умӗнчи митинг тата унта чечек хуни, чӗннӗ хӑнасем тухса калаҫни, «Сӑрнай» халӑх вокал ансамблӗн номерӗсем, ӑсталӑх лаҫҫисем, пӗрремӗш букварь ҫинчен ролик кӑтартни, ача-пӑча ӳкерчӗксен конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене чыслани.
Хӑтлава Чӗмпӗрти чӑваш культурин центрӗ,
«В.И. Ленинӑн тӑван ҫӗршывӗ» музей-заповедник, Чӗмпӗрпе Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗ ирттереҫҫӗ.
Митинга хутшӑнас кӑмӑллисене «Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗ» музейра кӗтеҫҫӗ.
Елчӗк тӑрӑхӗнчи Лащ Таяпа ялӗнчи шкулта Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑваш автономийӗн пуҫлӑхӗнче ӗҫленӗ Олег Мустаева асра тытса асӑну хӑми вырнаҫтарнӑ. Аса илтерер: маттур чӑваш арӗ пӗлтӗрхи пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ.
Олег Мустаев — Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Елчӗк районӗн хисеплӗ ҫынни пулнӑ.
Олег Мустаев 1965 ҫулхи раштавӑн 4-мӗшӗнче Елчӗк районӗнчи Ҫӗнӗ Эйпеҫ ялӗнче ҫуралнӑ. И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУна пӗтерсен вӑл Чӗмпӗре куҫса кайнӑ. 1992 ҫулта ӑна «Еткер» чӑваш фончӗн президентне суйланӑ. 2016 ҫултанпа Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑваш наци культурин автономин председателӗ пулнӑ, 2017 ҫулта ӑна Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ пулма шаннӑ.
Шупашкарти спорт шкулӗсенчен пӗринче иртнӗ баскетбол матчӗ хыҫҫӑн Шупашкарти аслӑ шкулсенчен пӗринче вӗренекен ҫамрӑкӑн наушник ҫухалнӑ.
8 пин тенкӗ ытла тӑракан хаклӑ япалана студент раздевалкӑра хӑварнӑ. Унтан чи кайран унпа пӗрле вӗренекен каччӑ тухнӑ.
Япала ҫухатнӑ ҫын тӗшмӗртни тӗрӗсех пулнӑ. Чӗмпӗрти каччӑ наушника комисси лавккине кайса панӑ. 21 ҫулти каччӑ унччен судпа айӑпланман. Тӑкака вӑл пӗтӗмпех саплаштарнӑ. Суд каччӑна 7 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ.
Чӗмпӗр хулинчи пӗр урам тимӗр-тӑмӑр касакан станок туса кӑларакан предприяти ячӗпе хисепленсе тӑнӑ. Тӗнче шайӗнче ӗҫлекен преприяти ҫитменнине тата нумаях пулмась Чӗмпӗрти производствӑна хупса хунӑ.
«Улправда» тӗнче тетелӗнчи кӑларӑмра пӗлтерни тӑрӑх хакласан, урам ячӗ шкул ачисене килӗшмен. Вӗсем ӑна улӑштарма сӗннӗ. Вӗсем каланине Алексей Русских кӗпӗрнаттӑр ырласа йышӑннӑ.
Халӗ вара региона пур енлӗ аталантарассипе ӗҫлекен штаб ларӑвӗнче урам ятне Василий Баданов паттӑр ятне пама йышӑннӑ.
Василий Баданов Чӗмпӗр облаҫӗнче ҫуралнӑ. Вӑл танк ҫарӗсен генерал-лейтенанчӗ пулнӑ. Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче паттӑрлӑх кӑтартнӑшӑн ӑна 1942 ҫулхи раштав уйӑхӗнче II степеньлӗ Суворов орденӗпе чысланӑ.
Чӑваш Енӗн сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Степанов салтаксен шӑлне юсанӑ тухтӑрсене чысланӑ. Ҫав енӗпе Шупашкар хулинчи стоматологи поликлиникинче ӗҫлекен стоматологсем тӑрӑшнӑ. Вӗсем мобилизациленӗ 1000 ытла салтак шӑлне юсанӑ.
Шӑл тухтӑрӗсем Чӗмпӗре кайнӑ. Мобилизациленисен унти вӗренӳ центрне ҫитсе пулӑшу кӳнӗ. Ҫав енӗпе 2022 ҫул вӗҫӗнче Хулари стоматологи поликлиникин 13 тухтӑрӗ тимленӗ.
Чӑваш Енри стоматологсем ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчи салтаксене 938 пломба лартнӑ, кариеслӑ пине яхӑн шӑла юсанӑ, шӑл та кӑларма тивнӗ.
Чӗмпӗрти паллӑ скульптор Николай Кондрашкин «Пӗрлӗхре — вӑй» проекта пурнӑҫа кӗртессипе ҫине тӑрать. Вӑл ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, иртнӗ ҫулхи юпа уйӑхӗнче Шӑмӑршӑри Аслӑ Кубрат лапамӗнче Историпе культура центрӗ уҫӑлнӑ. Скульптурӑсен авторӗ — Николай Кондрашкин.
Асӑннӑ ӑста хӑй вӑхӑтӗнче Мускавра Н.И. Ротанов профессор, каярах Шупашкарти пединститутра Н.В. Овчинников профессор патӗнче пӗлӗвне туптанӑ.
Николай Кондрашкин скульптор чӑваш халӑхне хӑйӗн авалхи паттӑрӗсемпе паллаштарас тӗллевпе тӑрӑшать. Шупашкарта вӑл Аттила скульптурине вырнаҫтарма ӗмӗтленет.
Чӑваш чиперкки Валерия Матвеева «Самая красивая женщина города Ульяновска – 2023» (чӑв. Чӗмпӗр хулинчи чи хитре хӗрарӑм – 2023) конкурсра палӑрнӑ.
Ҫав хӗрарӑм «Русская краса Ульяновска» (чӑв. Чӗмпӗрти вырӑс чиперкки) ята ҫӗнсе илнӗ.
Валерия наци тымарӗсене асра тытса чӑваш апат-ҫимӗҫне хатӗрлесе унпа паллаштарнӑ.
Нарӑс уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Чӗмпӗрте кӗпӗрнаттӑр парнине ҫӗнсе илессишӗн юланутҫӑсен тупӑшӑвӗ иртнӗ. Унта Чӑваш Ен юланутҫи ҫӗнтернӗ.
Ӑмӑртӑва Чӗмпӗр облаҫне йӗркеленӗренпе 80 ҫул ҫитнине халалланӑ. Юланутҫӑсен тупӑшӑвне Тутарстанран, Сарту тата Тамбов облаҫӗсенчен пырса ҫитнӗ.
2400 метрлӑ ӑмӑртура кӗпӗрнаттӑр парнине, 87 пин тенкӗ укҫана, Евгений Матьяновӑн «Арсенал» лаши тивӗҫнӗ. Евгений — 2-мӗш категориллӗ юланутҫӑ.
+1.8 °C