Пӗр вӑхӑтра массӑллӑ информаци хатӗрӗсем ҫӗршывра шывшӑн, газшӑн тата ӑшӑшӑн социаллӑ виҫесем кӗртесси пирки пӗлтерчӗҫ. Шел те, анчах ку вӑл усал шӳт пулмарӗ. Ҫӗршывра ун чухне коммуналлӑ пулӑшушӑн ҫынсене социаллӑ виҫепе тӳлеттерме пуҫлас шут тытнӑччӗ. Виҫеллӗ усӑ курсан — пӗр хакпа, иртсен — хаклӑрахпа. «Сывлӑшшӑн тӳлеттересси кӑна юлать ӗнтӗ», — кӑмӑлсӑрланмаллипех кӑмӑлсӑрланчӗҫ ҫынсем ҫав хыпара илтсен.
Социаллӑ виҫене йышӑнассине халӗ пӑрахӑҫлама йышӑннӑ. Яланлӑхах тесе ҫирӗплетеймӗпӗр те, анчах РФ премьер-министрӗ Дмитрий Медведев тивӗҫлӗ йышӑну кӑларнӑ.
Ҫапла утӑм патне ҫитнине ун пек тума халӗ иртереххипе ҫыхӑнтараҫҫӗ. Мӗншӗн тесен паянлӑха кашни килтех счетчик ҫук-ха. Ҫынсенчен ҫурри ытларахӑшӗ кӑна счетчик вырнаҫтарнӑ. Тата сӑнавлӑ пек темиҫе регионта ҫӗнӗ йӗркене ӗҫлеттерсе пӑхни те хайхин уссине палӑртайман.
Ҫав вӑхӑтрах ҫутӑшӑн социаллӑ виҫепе тӳлтетересси хальлӗхе татса паман ыйту-ха. Ӑна регионсенче 2016 ҫулхи ака уйӑхӗн 1-мӗшӗччен татса памалла.
Чӑваш Енри Ашшӗсен канашӗ «Ашшӗн кунне» патшалӑх уявӗ туса хурассине ырлать. Ӑна Канаш ӗҫ планне те кӗртнӗ. Республикӑра ҫак уява туни тӗрӗс тесе шухӑшлаҫҫӗ. Ҫакна Ашшӗсен канашӗн президиум членӗ, Шупашкар хулин депутачӗ Александр Андреев пӗлтернӗ.
Ҫак уява календаре кӗртес ыйтӑва пӗлӗрхи юпа уйӑхӗн 9-мӗшӗнче иртнӗ Ашшӗсен канашӗн президиум ларӑвӗнче пӗрремӗш хут ҫӗкленӗ. Унта «Ашшӗн кунне» (ҫӗртме уйӑхӗ) тата «Асанне кунне» (юпан 28-мӗшӗ) уявлама сӗннӗ. Ҫак шухӑша пурте пӗр саслӑн ырланӑ. Анчах хальлӗхе ку планра кӑна-ха.
Раҫҫейӗн 20 ытла регионӗнче «Ашшӗн кунне» патшалӑх уявӗ туса хурас тӗлӗшпе алӑ пуснисене пухӗҫ. Акци Екатеринбургра старт илнӗ ӗнтӗ. Вӑтам Уралта пурӑнакансем хӑйсен автографӗсене ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен хӑварма пултарӗҫ. Унтан кӗнекене Раҫҫейӗн тӗрлӗ хулине ярӗҫ. Авӑн уйӑхӗнче ӑна Раҫҫей Президенчӗ патне илсе ҫитерме палӑртнӑ.
Акци йӗркелӳҫисен шухӑшӗпе, «Ашшӗн кунӗ» ашшӗсен сумне ӳстерӗ. Ҫак уява 50 ытла ҫӗршывра паллӑ тӑваҫҫӗ. Раҫҫейри 20 ытла регионта та ӑна уявлаҫҫӗ. Пӗлтӗр ӑна Патшалӑх Думин депутачӗ Александр Сидякин патшалӑх шайӗнче паллӑ тума сӗннӗ.
Мускавра ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчи демонстарцие Хӗрлӗ лапамра ирттерӗҫ. Кун пекки 1991 ҫултанпа пачах та пулман иккен.
Хыпар тӗрӗсеххине Раҫҫейӗн никама пӑхӑнман профсоюзӗсен федерацийӗн председателӗ Михаил Шмаков ҫирӗплетсе панӑ. 1994 ҫулта колоннӑсем Хӗрлӗ лапамран иртнӗ иккен-ха, анчах демонстраци Васильев тӑвайккийӗнче пулнӑ. Хальхинче вара транспарантлӑ ҫынсем Хӗрлӗ лапампа утса кӑна иртмӗҫ, унтах пухӑнӗҫ.
Шмаков каланӑ тӑрӑх, ҫӗршыв ертӳҫисем унта хутшӑнас пулсан та Мавзолей трибуни ҫине хӑпармӗҫ.
Раҫҫейӗн Пенси фончӗн Чӑваш Енри специалисчӗсем Крым ҫыннисен пенсийӗсене шутласа парӗҫ. Ҫак тӗллевпе пирӗн тӑрӑхран унта 50 ытла специалиста яма йышӑннӑ.
Тӗрӗссипе, Крымра пурӑнакансен пенсине шутлассине пирӗн патри специалистсене кӑна мар, ҫӗршыври 24 регионтан явӑҫтарӗҫ. Чӑваш Енрисене 6-ша тӑракан йышпа икшер эрнелӗхе яма палӑртнӑ. Патӑрьел районӗнчен, сӑмахран, иккӗн тухса кайӗҫ. Крымри ӗҫлӗ командировкӑна Управленин мӗнпур районпа хулари специалисчӗсене ярӗҫ.
Раҫҫейри пенси саккунӗ Крымра 2015 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен вӑя кӗрӗ. Хальлӗхе унти пенсионерсене кӑҫалхи нарӑсӑн 21-мӗшӗ тӗлне вӑйра пулнӑ саккунпа тӳлеҫҫӗ. Пенси ҫумне уйӑхсерен хушма тӳлев уйӑрма палӑртнӑ. Кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне ӑна пенси ҫумне тепӗр 100 процент хушса парӗҫ.
Андриян Николаев космонавт пурӑннӑ тӑк кӑҫал 85 ҫул тултарӗччӗ. Акан 12-мӗшӗнче Космонавтика кунне халалласа ҫӗршывра тӗрлӗ мероприяти иртрӗ. Виҫӗмкун, ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Ярославль хулинче ентешӗмӗре Андриян Николаева халалласа уяв пулнӑ.
Валентина Терешкова ячӗллӗ культурӑпа ҫутӗҫ центрӗнче — Раҫҫейри ҫамрӑк планетарисенчен пӗринче — Андриян Николав ячӗллӗ ҫӑлтӑра вырнаҫтарнӑ. Уява паллӑ мӑшӑрӑн хӗрӗ Елена Терешкова хутшӑннӑ. Чӑваш Енрен унта Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов ҫитнӗ.
Ярославльти планетари умӗнчи космонавтсен аллейине пӗлтӗр йӗркеленӗ. Космоса пӗрремӗш хӗрарӑм вӗҫнӗренпе 40 ҫул ҫитнине халалласа пирвайхи ҫӑлтӑрсем вырнӑҫтарнӑ. Вӗсем — Валентина Терешкова, Валерий Быков, Алексей Леонов ячӗллисем. Акӑ халӑ Андриян Николаев ҫӑлтӑрӗ аллейӑна пуянлатнӑ.
Леонид Черкесов Чӑваш Енре Андриян Николаевран паллӑрах ҫын ҫуккине, ӑна кашни ҫемьере хисепленине каланӑ. Ярославльпе Шупашкара чылай япала ҫывӑхлатать. Шупашкарта та Ярославльти пекех планетари тӑвӗҫ. Унта Валентина Терешкова тата ытти космонавт валли те вырӑн пулӗ.
Нумаях пулмасть Кремль керменӗнче паллӑ поэт Расул Гамзатов 90 ҫул тултарнине тата Дагестан Раҫҫей йышне кӗнӗренпе 200 ҫул ҫитнине халалласа уяв иртнӗ.
Икӗ юбилее халалланӑ мероприятие Дагестан Республикин Президенчӗ Рамазан Абдулатипов, Раҫҫей тата Дагестан правительствин пайташӗсем, вырӑс ҫыравҫисемпе поэчӗсем, общество деятелӗсем, Мускавра пурӑнакан дагестанецсем, Расул Гамзатов пултарулӑхне килӗштерекенсем пухӑннӑ.
Ҫак уява Чӑваш Республикин РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ представителӗ Леонид Волков та хутшӑннӑ. Вӑл унта пушӑ алӑпа килмен: Расул Гамзатовӑн сӑвӑсен пуххине чӑвашла куҫарнӑ «Вучах умӗнче» кӗнекепе пынӑ. Ӑна Дагестан поэчӗ 90 ҫул тултарнӑ тӗле ятарласа Валерий Туркай куҫарнӑ. Кӗнекене Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ общество фончӗ чӑваш меценачӗ Петр Исли пулӑшнипе кӑларнӑ.
Хаклӑ парнене савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура панӑ. Леонид Волков Расул Гамзатовӑн «Наверно, таков мой удел» сӑввине чӑвашла вуланӑ. Дагестан ҫынни ҫав сӑввах авар чӗлхипе, уява ертсе пыракан вырӑсла вуланӑ.
Леонид Волков «Дагестан» ПТРКна интервью панӑ, чӑваш тата Дагестан халӑхӗсен туслӑхӗ пирки каласа кӑтартнӑ.
Тӗменри ачасен пултарулӑхӗн «Асамат кӗперӗ» 14-мӗш фестивалӗ иртнӗ.
Тупӑшӑва облаҫри ҫирӗм ытла наци культура пӗрлӗхӗ хутшӑннӑ. Вӗсем тӗрлӗ номинацире: халӑх тата эстрада вокалӗ, хореографи, илемлӗ сӑмах, наци декораципе хушма искусство, живопиҫ, кӳлепе енӗпе — хӑйсен пултарулӑхне кӑтартнӑ.
Конкурса Ишим, Тӗмен, Ялуторовск, Тобольск, Заводоуковск хулисен, облаҫӑн кӑнтӑр пайӗнчи 18 район, Петропавловск хулин (Казахстан) юрӑҫисемпе пултарулӑх ушкӑнӗсем хутшӑннӑ. Фестиваль гала-концертпа хупӑннӑ. Наци ӗҫӗсен комитечӗн, Тӗмен облаҫӗн тата Хула думин представителӗсем, наци общество пӗрлӗхӗсен тата ыр кӑмӑллӑх фончӗсен ертӳҫисем ҫӗнтерӳҫӗсене дипломсемпе, хаклӑ парнесемпе чысланӑ.
Тӗмен облаҫӗнчи чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗ «Хӗлхем» ушкӑнӗсем (кӗҫӗн тата аслӑ ӳсӗмрисем, ертӳҫи Ю. Лактионова) «Халӑх хореографийӗ» номинацире диплома тивӗҫнӗ. Ытти чӑваш ачи те вӗсенчен юлман. «Халӑх вокалӗ» номинацире Дмитрий Бендорф, Ксения Кучкильдинова, инструментпа калакансен хушшинче Мария Мироненко, ал ӗҫ ӑстисен хушшинче Исетск районӗнчи Солобоево ялӗнчи ачасен ушкӑнӗ (ертӳҫи Н.
Раҫҫейӗн Культура министерстви «Раҫҫей» тата «вырӑс» сӑмахсем пӗр пек тесе шухӑшлать иккен. Ҫакна вӑл «Патшалӑхӑн культура политикин никӗсӗ» программа проектӗнче палӑртса хӑварнӑ. Документа ҫӗршыв Президенчӗн Администрацине ярса панӑ та ӗнтӗ.
Проектра «Вырӑс (Раҫҫей) культурин цивилизациллӗ тӗшши» Раҫҫей империйӗ, СССР тата Раҫҫей Федерацийӗ аталаннӑ тапхӑрта ылмашманнине палӑртнӑ. «Раҫҫей патшалӑхӗн йышӗнчи халӑхсем ҫӗршыв аталаннӑ май пӗрлехи культурӑна йышӑннӑ, ҫав вӑхӑтрах вӗсем Раҫҫей культуринче тӗл пулман наципе культура уйрӑмлӑхӗсенчен пӑрӑннӑ», — тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен автор проекчӗсем.
«Факт енчен пӗр пеккине кура «вырӑс» тата «Раҫҫей» ӑнланусене уйрӑма май ҫук», — тенӗ-мӗн документра. Ҫав вӑхӑтрах унта «Пӗрлехи Раҫҫей культури Раҫҫейӗн тымар халӑхсен ҫитӗнӗвӗсене ӗмсе илнӗ» шухӑш та пур иккен.
Культура министерстви «мультикультурализм идеологине ним тусан та йышӑнмалла мар» шухӑшлӑ иккен. Раҫҫейӗн йӑлана кӗнӗ хаклӑхӗсемпе килӗшсе тӑмалла мар тыткаланине «пултарулӑх ирӗклӗхӗ» тата «наци хӑй тӗллӗнлӗхӗ» текен нимле ӑнлав та тӳрре кӑлараймассине палӑртать имӗш.
Кремль сайтӗнче паян Владимир Путинӑн Хушӑвӗ пичетленнӗ — ун тӑрӑх вӑл хӑйӗн тата РФ премьер-министрӗн Дмитрий Медведьевӑн ӗҫ укҫине 2 хут ытла — 2,65 хут таран — ӳстернӗ.
«Ведомости» хаҫат тӗпченӗ тӑрӑх уйӑхсерен Дмитрий Медведьевӑн 215 пин тухса пынӑ, Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗн — 280 пин (малашне 742 пин пулӗ?). Пӗлтӗр депутатсен ӗҫ укҫине хӑпартнӑ хыҫҫӑн Тӗп ертӳҫӗсен уйӑхри ӗҫ укҫин виҫи пӗчӗкрех пулса юлнӑ. Аса илтеретпӗр, авӑн уйӑхӗнче депутатсемпе министрсен ӗҫ укҫине ӳстернӗ хыҫҫӑн хӑшӗ-пӗри 420 пин патнелле илме пуҫланӑ. Паянхи Хушусем вара ҫак танмарлӑха — министрсемпе депутатсем Президентран ытларах илнине — пӗтерӗҫ пулмалла.
Ахаль халӑх пирки калас пулсан, нумай пулмасть ватлӑхпа паракан пенсие те хӑпартнӑ. Сӑмахран, Чӑваш Енри ватӑсен пенсийӗ нарӑсӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа вӑтамран 615 тенкӗ хӑпарнӑ. Вӑтам пенси виҫи пирӗн тӑрӑхра — 10,2 пин тенкӗ. Ака уйӑхӗн 1-мӗш кунӗнче тата 1,017 хут хӑпартнӑ — ку вӑл хушма 150–200 тенкӗ. Ватӑсен пенсине Путинӑн пек ӳстерес пулсан вӑтам пенси виҫи пирӗн тӑрӑхра 27 пинрен те иртнӗ пулӗччӗ.
Пуш уйӑхӗнче Раҫҫейре потребительсен хакӗсен индексӗ 1 процент ӳснӗ. Пӗтӗмпе ҫулталӑк пуҫланнӑранпа ку кӑтарту 2,3 процент пысӑкланнӑ. Кун пирки Росстат пӗлтернӗ.
Ҫӗршывра пуш уйӑхӗ вӗҫӗнче пӗр уйӑхра апатланмашкӑн кирлӗ чи пӗчӗк виҫе 3 080,4 тенкӗпе танлашнӑ. Малтанхи уйӑхпа танлаштарсан, ку 2,7 процент ӳснӗ (ҫулталӑк пуҫланнӑранпа 7,7 процент хӑпарнӑ).
Пуш уйӑхӗнче Раҫҫейри ҫичӗ тӑрӑхра таварсен хакӗсем вӑтамран илсен 1,3 процент хӑпарнӑ. Смоленск облаҫӗнче вара ку кӑтарту 1,4% танлашнӑ. Унта апат-ҫимӗҫ хакӗ 2,3% ӳснӗ. Мускавра пӗр уйӑхра хаксем 1,3 процент хӑпарнӑ.
Банан хакланнӑ: 19,8 процент таранах. Купӑста — 10,2%, ҫӗрулми — 9,9%, сухан, хӗрлӗ кӑшман, кишӗр 5,4–8,5% ӳснӗ. Ыхра вара йӳнелнӗ (0,8%).
Шурӑ эрех 4,4 процент, коньяк 1,9 процент ӳснӗ. Сӗт юр-варӗ, хӑйма, тӑпӑрчӑ, сӗт хакӗсем хӑпарнӑ: 2,5–3,1%. Консервланӑ помидор, шӑнтнӑ пулӑ (сельдсӗр пуҫне), рис кӗрпи, ӗне пӗверӗ 1,8–2,4 процент хакланнӑ.
Тата мӗн йӳнелнӗ-ха? «Геркулес» сӗлӗ хӑрпӑкӗ, хӑш-пӗр чӑкӑт, брынза хуратул кӗрпи. Вӗсен хакӗ 0,2–0,7 процент чакнӑ.
+11.3 °C