Паян Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрне йӗркеленӗренпе 90 ҫул ҫитнӗ.
Шӑп та лӑп тӑхӑр теҫетке ҫул каялла, 1933 ҫулхи ака уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Шупашкарти рабочи клубӗнче (вӑл Ефремов купсасен буьварӗнче вырнаҫнӑ) Леонид Бочин пьесипе «Топай» спектакль кӑтартнӑ. Театр артисчӗсем Шупашкарти музыка техникумӗн театр уйрӑмӗн студенчӗсем пулнӑ. Театрта спектакльсене чӑвашла тата вырӑсла кӑтартнӑ.
1979 ҫулта коллектив Ҫеҫпӗл Мишши премине тивӗҫнӗ, 1984 ҫулта — Халӑхсен туслӑхӗн орденне. 1999 ҫултанпа театр Ҫеҫпӗл Мишши ячӗпе хисепленет.
Юбилей каҫне театрта ака уйӑхӗн 21-мӗшӗнче ирттерӗҫ.
Кӑҫалхи пуш уйӑхӗнчен пуҫласа ҫӗртме уйӑхӗччен ача-пӑча пултарулӑхӗн «Черчен чечексем» республикӑри фестиваль-конкурсӗ иртессине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха. «Трактор тӑвакансен культура керменӗ» республикӑри халӑх пултарулӑхӗн центрӗ йӗркелекен ҫав конкурса хутшӑнма кая юлман-ха.
Конкурс виҫӗ тапхӑрпа иртӗ. Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗччен хуласемпе муниципалитет округӗсенчи культурӑпа кану учрежденийӗсенче вырӑнти ӑстасене суйласа илӗҫ. Унтан вӗсем республикӑри халӑх пултарулӑхӗн центрӗн али витӗр тухӗҫ. Ҫав тӗрӗслев ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнчен тытӑнса 22-мӗшӗччен пырӗ. Фестиваль-конкурсӑн виҫҫӗмӗш тапхӑрӗ ҫӗртме уйӑхӗн 24-мӗшӗнче иртӗ. Вӑл кун гала-концерт пулӗ.
Паян, пуш уйӑхӗн 30-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче «Юлашки парӑм» спектакль кӑтартӗҫ. Ҫӗнӗ ӗҫе вырӑс драматургийӗн классикӗ Александр Островский ҫуралнӑранпа 200 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Спектакле лартассипе ӗҫленӗ Чӑваш халӑх артистки Наталия Сергеева шухӑшланӑ тӑрӑх, Островскин хайлавӗсенче хӑйне евӗр чӗлхе те, пурнӑҫран илнӗ сӑнарсем те, пурнӑҫри ҫивӗч ыйтусем те пур. Спектакль — этемӗн ырӑ енӗсем хакне ҫухатни ҫинчен.
Рольсенче — Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артистки Валентина Ситова, Чӑваш халӑх артисчӗсем Сергей Иванов тата Наталия Сергеева, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗсем Валерий Карпов, Николай Сергеев тата Ирина Верьялова, ҫавӑн пекех театрӑн ытти актерӗ.
Чӑваш наци музейӗнче чӑваш чӗлхипе литературине халалланӑ «Ялан янӑра, чӑваш чӗлхи!» уйӑхлӑх пырать. Вӑл пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче пуҫланнӑ, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче вӗҫленӗ. Уйӑхлӑха Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Музей ачасемпе аслисене чӑваш халӑхӗн историйӗпе культурине халалланӑ тӗрлӗ темӑллӑ экскурсисене, ӑсталӑх сехечӗсене йыхравлать.
Чӑваш наци музейӗ чӑвашсен историйӗпе, культурипе тата этнографийӗпе паллаштарать. К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗпе Ҫеҫпӗл Мишши музейӗ те чӑваш фольклорӗпе литературин пуян тӗнчине йыхравлаҫҫӗ.
Паян, пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче Алексей Рекеев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалласа анлӑ лару иртӗ.
Алексей Васильевич — чӑваш ҫырулӑхӗпе литературине пуҫарса яма тӳпе хывнӑ ҫынсенчен пӗри, Иване Яковлевӑн вӗренекенӗ пулнӑ тата унпа пӗр шухӑшлӑн ӗҫленӗ, педагог тата тӑлмачӑ, этнограф тата общество деятелӗ.
Ларӑва институтӑн этнологи секцийӗ ирттерет. Унӑн теми — «Традиционная культура чувашей глазами священников» (чӑв. Чӑвашсен йӑлана кӗнӗ культури чиркӳ ҫыннисен куҫӗпе).
Шупашкарта Наци вулавӑшӗн пысӑк акт залӗнче Таврапӗӳҫӗсен кунне уявласа тата Иван Яковлев чӑваш халӑхне ҫутта аларакан Вӗрентӳҫӗ, Атӑл ҫи тӑрӑхӗнчи халӑхсен культурине аталанма пулӑшакан Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халалласа таврапӗлӳҫӗсен регионсем хушшинчи форум (съезд) иртрӗ. Съездра калаҫу кулленхи тата малашлӑхри таврапӗлӳлӗх ӗҫ-хӗлӗпе тӗллевӗсем тавра пычӗ. Съезд делегачӗсене саламласа Республикӑри таврапӗлӳҫӗсен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Сорокин С.Л., ЧНК вице-президенчӗ Тяпкин В.Г., Наци вулавӑшӗн директорӗ Лизакова Р.М., Наци вулавӑшӗн пай пуҫлӑхӗ Соловьева Г.П., Чӑваш наци академийӗн президенчӗ Ерагин Е.Е., Чӗмпӗр облаҫӗнчи таврапӗлӳҫӗсен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Казаков Н.А. тухса калаҫрӗҫ. Тӗп доклада – "Иван Яковлевич Яковлев – чӑваш халӑхне ҫутта кӑларакан" темӑпа – Иван Яковлев ячӗллӗ педагогика университечӗн профессорӗ, истори наукисен тухтӑрӗ Л.А. Ефимов вуларӗ. Доклада сӳтсе явакансем Аслӑ Вӗренткенӗмӗр ӗҫӗ ӗмӗрсем хушшинче те сӳнменнине, наци юхӑмӗн ҫӗкленӗвне хавхалантарса тӑнине палӑртрӗҫ. Съезд ӗҫне пирӗн округри таврапӗлӳҫӗсем те хастар хутшӑнчӗҫ: округри таврапӗлӳҫӗсен пӗрлӗхӗн ертӳҫи, тӗп вулавӑш ӗҫченӗ Гурьева С.
Марина Карягина поэтӑн тавтограммипе усӑ курса мультфильм хатӗрленӗ.
Хальхи вӑхӑтри пултаруллӑ сӑвӑҫ халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх,
Наталья Софронова профессор Марина Карягинӑна хӑй ҫырнӑ юмахсене ярса пама ыйтнӑ. Сӑвӑҫ «Чӗвӗлти чӗкеҫ чӗппи», «Сас палли ҫӗршывӗнче» кӗнекесенче пичетленнӗ тавтограммӑсене ярса панӑ.
Ҫак кунсенче Наталья Викторовна «Шӑплӑх» тавтограммӑпа мультфильм хатӗрленӗ. Юмахри сӑмахсем пурте «Ш» сас паллирен пуҫланаҫҫӗ.
Наталья Софронова — математик, педагогика наукисен докторӗ.
Ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Шупашкарти Ф.П. Павлов ячӗллӗ музыка училищинче Раҫҫей Федерацийӗн тата Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Александр Васильев (1948-2012) ҫуралнӑранпа 75 ҫул ҫитнине халлаласа концерт иртӗ.
Александр Георгиевич — Чӑваш Енри хальхи вӑхӑтри профессилле музыка ӑстисенчен пӗри. Унӑн ӗҫӗсен шутӗнче — поэмӑсем, симфони увертюрисем, пьесӑсем, ярӑмсем, фортепианопӑ ытти инструмент валли сонатсем, ансамбльсем, камерна оркестрӗ, оперӑсем. Александр Васильев хайлавӗсем Мускавра, Вильнюсра, Минскра, ҫавӑн пекех Италире, Германире, Чехословакире, Венгрире, Бельгире, Францире янӑранӑ.
Паян, пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, 10 сехетре, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Чӑваш краевечӗсен регионсем хушшинчи форумӗ иртӗ. Ӑна Иван Яковлев ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитнине халаллӗҫ. Мероприятие Чӑваш Енри краведсен союзӗпе Наци вулавӑшӗ йӗркелӗҫ.
Пуш уйӑхӗн юлашки шӑматкунӗнче ҫулталӑка пӗтӗмлетме пуҫтарӑнас ырӑ йӑлана таврапӗлӳҫӗсем тахҫанах пуҫарса янӑ.
Форумра чӑваш халӑхӗн культура эткерлӗхне упраса хӑварас, краеведенипе туризм ыйтӑвӗсене сӳтсе явӗҫ. Таврапӗлӳлӗхпе ҫыхӑннӑ, пӗлтӗр кун ҫути кӑтартнӑ кӗнекесен конкурсӗн ҫӗнтерӳҫисене тата чи маттур тӑван тавралӑх тӗпчевҫисене чыслӗҫ.
Владимир облаҫӗнчи ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗнче пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен пуҫласа пуш уйӑхӗн 24-мӗшӗччен Чӑваш культурин эрни иртнӗ.
Акцие «Владимир Интернациональный» проектпа килӗшӳллӗн ирттернӗ. Асӑннӑ проектпа килӗшӳллӗн вулавӑш ӗҫченӗсем хамӑр ҫӗршыври тӗрлӗ халӑхӑн культурипе темиҫе ҫул ӗнтӗ паллаштарса пыраҫҫӗ.
Чӑваш культурин эрнине Чӑваш Республикин ача-пӑчапа ҫамрӑксен библиотекин ӗҫченӗ Эвелина Малеева; Ольга Федорова прозаик, куҫаруҫӑ тата журналист; Людмила Засыпкина чӑваш юрӑҫӗ хутшӑннӑ. Унсӑр пуҫне тата Мускаври хастар чӑвашсем пырса ҫитнӗ.
-1.7 °C