Хайлавӗ пӗр енчен килӗшрӗ ӗнтӗ, тепӗр енчен темӗскер ҫитмест пек туйӑнать. «Шурча таврашӗнче» ят панӑ та романӗ Шурча вӑрҫи тавра ҫеҫ ҫӳрет. Вӑрҫӑ пирки асӑннӑ вырӑнсене те ытларах документаллӑ майпа ҫырнӑ. Хӑй вӑрҫине, ҫапӑҫнине, ҫырса кӑтартман. Вулавҫӑн ӑна хӑйӗн ӑсӗнче ҫавӑрттарса ирттермелле. Вӑрҫӑ таврашри ӗҫсене самай лайӑх сӑнаса панине пула вӑрҫине курма йывӑр мар.
Халӗ, эпир, чӑвашсем, апата ларнӑ чухне «Апачӗ тутлӑ пултӑр!» тетпӗр. Леш, «Приятного аппетита!» текен чӑвашне тӗкӗнмӗпӗр, чӑвашла пуплекенни пирки сӑмах хушӑпӑр.
Пирӗн чӗлхе улшӑнсах пыни пурне те курӑнать пулӗ? Вырӑсланни ҫеҫ мар, чӑвашла та эпир урӑхларах калаҫатпӑр. Хӑш-пӗр улшӑнусем вырӑс чӗлхи урлӑ кӗреҫҫӗ («Иван Иванович ХХ ҫулта» теес вырӑнне «Иван Ивановича ХХ ҫул!»; «-ра/-ре/-та/-те» аффикс вырӑнне ҫине-ҫинех «ҫинче» сӑмаха усӑ курни тата ытти те), теприсем вара хамӑр улшӑннинчен пулӗ...
Ак, «Таркӑн» романа вуланӑ май мӗн тӗл пулчӗ:
«— Апат тутлӑ пултӑр!
Таким образом, для производства и продажи пива необходимо будет получать лицензии, а пиво крепче 9% нужно будет снабжать акцизными марками. Кроме того, если закон примут, будет запрещена реклама пива по радио и на телевидении, а пиво можно будет продавать только в магазинах.
Кунашкал сакуна йышӑнсан ахаль ҫšнсен сӑра та вӗретме юрамасть ӗнтӗ... Ахаль ҫынсен эрех тума юрамасть-ҫке — ҫавнашкал чӑвашӑн та сӑра вӗретме май килмӗ.
Тӗлӗнтӗмӗр, ҫавах та ҫула тухрӑмӑр. Ҫитрӗмӗр — сӗтел ҫинче ванчӑк мониторлӑ ноутбук лара парать, кӳлепи те ҫӗмрӗк. Эпир тӗлӗннине кура хӗр ним пулман пек ӑнлантара пуҫларӗ:
— Компьютера ӑнсӑртран ӳкертӗм — вӑл майӗпен ӗҫлеме пуҫларӗ. Юлташ хӗр вирус лекнӗ пулӗ тесе пӗлтерчӗ, унтан хӑтӑлма тепӗр хут ӳкерме сӗнчӗ — вара вирусӗ ҫухалать терӗ.
Хаҫат-журналтан чылай статья, хайлав сканерлама тивет. Юлашки вӑхӑтра сӑмахсене йӗркерен йӗркене тӗрӗс мар куҫарни час-часах тӗл пула пуҫларӗ. «Тӑван Атӑл» журналта виҫӗ тӗлте куранчӗ. Ак халӗ, «Хыпарти» «Тӑхти тӗнчи — чӑваш чунӗ» статьяна сайта кӗртес ӗҫпе ларатӑп. Кунта та «ытамӗнчен» сӑмаха «ытамӗ-нчен» майлӑ куҫарнӑ. «Ытамӗн-чен» мар-ши?
«Тӑван Атӑла» (2009, 8№), унти тӗслӗхсене илме, уҫрӑм кӑна — тӳрех ман ума тухса тӑчӗҫ: «ютш-ӑнмасӑр» (чӑн та ӑнман :) /109 стр./. Ку хайлава /«Тор тӑрӑхӗнче»/ эп вуламан-ха, каярах кӗртме шутлатӑп), «кил-ӗшмерӗ» (кунашкал ытлашши йӑнӑшах та мар пулӗ, эпӗ «ки-лӗш-ме-рӗ» майпа уйӑрнӑ пулӑттӑм /109 стр.
Чӑн та, кун чухлӗ ача хутшӑнасса эпӗ кӗтменччӗ. Пин ытла! Чи нумаййи 267 пухма пулать — ун чухлӗ пухакансен шучӗ пулмасть те пулӗ тесеччӗ. Ҫук иккен, йӑнӑшнӑ. Эрне те иртмерӗ пулӗ — 267 пухрӗҫ те. Паллах, кӗнекепе(-семпе темелле ӗнтӗ — тупмалли юмахӗсене эпӗ 3 кӗнекерен илсе) лараҫҫӗ — тупсӑмӗсене хӑйсен пуҫӗпе кӑна шыранӑ пулсан 100 ытла пухма ытла та йывӑр.
Чи пӗрремӗш ҫитменлӗх — темиҫе хут регистрациленме май пани. Шутласаччӗ — тупмалли юмахӗсем йывӑр, тупсӑмӗсене тупма ҫӑмӑл мар. Пӗрре кӑна хуравласа пӑхнӑ хыҫҫӑн, чылай тупмалли юмахӑн тупсӑмне пӗлеймен хыҫҫӑн ачасен интересӗ пӗтет пулӗ тесеччӗ.
Пӗр-пӗр хирӗҫӳ, е пӑтӑрмах сиксе тухсан вырӑс ӑҫталла ӑсатать? «Иди на х%;6й!» — тесе пире аякри ҫула ярасшӑн.
Чӑвашӑн та унашкал сӑмахӗ пур: «Ҫӑва патне!» — тет иккен.
«Усал йӑви. Сӳннӗ шанчӑк» («Обитель зла. Вырождение») мультфильм пӑхрӑм паян. Чӑн та, тӗнчери технологисем самай аталанса ҫитнӗ. Ҫынсен пичӗсем чӑнлӑхри пекех, хусканӑвӗсем — тикӗс, малтанхи 3D мультфильмсенчи пек тытӑнчӑклӑ мар. Хӑш-пӗр компьютер графики паллах тата та мала кайнӑ — ак «Ҫӗрӗсен хуҫи» (вырӑсла эпир ӑна «Властелин колец» ятпа пӗлетпӗр) фильмах илер — чылай пайне компьютерпа ӳкернӗ. Горлумах — чӑн мар, тӗппипех компьютер моделӗ.
Вӑт, вӑхӑт шӑвать, технологисем аталанаҫҫӗ — чӑвашсен вара халӗ те пӗр мультфильм та ҫук. Хӑлтӑр-халтӑрри те пулин ҫук.
Сутлӑхра Денис Гордеевӑн кӗнекисем чылай пулнине тахҫанах сӑнаса. Малтан, хӑйӗнпе паллашман чухне, эп ӑна ҫамрӑк ҫыравҫӑ пулӗ тесеччӗ — темшӗн-ҫке, ман пуҫра Денис ят ҫамрӑксемпе ҫеҫ ҫыхӑнать. Те ман юлташсем хушшинче Дениссем чылай пулнӑран (пурте ҫамрӑк), те хӑй ячӗн тулли варианчӗ мӑнаҫлӑ пулманран, ҫамрӑкла илтӗннӗрен. Ак, Василий ятах илер: Вася тесен ҫамрӑкки куҫ умне тухать, Василий тесен — мӑнни. Денис вара — ҫамрӑкки те ҫула ҫитни те пӗрех.
Паян Денис Гордеевӑн «Ҫич ҫунатлӑ курак» повеҫне вуласа тухрӑм.
Паян 113 тенкӗ выляса илтӗм. Нумай пулмасть хамӑн Яндексри енчӗке усӑ курса Билайн номерӗ ҫине укҫа хурсаччӗ — ҫавӑн чухне ӗнтӗ «сире лотто билетне парнелерӗҫ» тесе пӗлтерчӗҫ. Лоторейӑра ӑнӑҫу пуласса нихӑҫан та ӗненмен — ҫапах та кунта тӳлевсӗр лекрӗ те хӑтланса пӑхас терӗм. Регистрацилентӗм.
Паян ак тиражӗ пулчӗ иккен — пилӗкӗшӗнчен икӗ хисепӗ тухнӑран 113 тенкӗ выляса илтӗм пулать. Укҫине те куҫарса пачӗҫ ӗнтӗ. :)
Тулькӑш тем тесен те укҫа парса вӑл билетсене илмӗп — пӗр билечӗ 90 тенкӗ тӑрать. Пӗр хисепне те пӗлмесен — нимӗн те лекмест.
Иртнӗ шӑматкун каллех чӑваш ялӗсене ӳқерме ҫула тухрӑм. Малтан Элӗк районне ҫитес шухӑшсем пурччӗ, анчах та вӑл кун умӗн темиҫе кун сахал ҫывӑрнине пула пиллӗк ҫурӑра ниепле те тӑрас килмерӗ. Саккӑрччен ҫывӑрнӑ хыҫҫӑн, пӗр килнӗ-килнех ӑҫта та пулин кайса килес терӗм. Элӗк районне ҫитейместӗп пулӗ терӗм — канмалли кунсенче автобуссенче халӑх лӑк тулли пулӗ... Ҫавна май Шупашкарпа Муркаш районӗсене ҫитес терӗм. Велосипеда утлантӑм та вӗҫтертӗм. Малтан Кивпулӑх хӗррипе иртсе Вашука ҫитрӗм. Малалли ҫул ҫав ялпа юнашарах вырнаҫнӑ Хосантая выртрӗ.
«Таната» романа электронлӑ вулавӑша кӗртсе пӗтерӗм! Паян пӗр пысӑк ӗҫ турӑм темелле. Роман вӗҫнелле эп пӗлмен, сайра усӑ куракан сӑмахсемпе сӑмахҫаврӑнӑшсем сахал тӗл пула пуҫларӗҫ. Тӑваттӑмӗш пайӗнче ҫаксем ҫеҫ лекрӗҫ:
Хыпарсемпе паллашатӑп.
Казанский мэр проспорил школьнику фотоаппарат — пӗлтерет Lenta.ru.
Вӑт вӗт! Пӗлеҫҫӗ хӑйсем пирки пӗлтерме! Хула пуҫлӑхӗ шкул ачине фотоаппарат выляса янӑ иккен. Тен паянхи кун интереслӗрех хыпарсем те пулса иртнӗ пулӗ — анчах та хусансем мала тухнӑ, вӗсене асӑрханӑ. Асӑрхӑр — Ильин Мишшана фотоаппаратне ҫав кунах парнеленӗ! Лешӗ 15 хут туртӑнма пултарасси пирки пӗлсех тӑнӑ пекех фотоаппарата та пӗрле илсе килнӗ курӑнать. :)
Нумай пулмасть «Тӑван Атӑл» журналта Виктор Рсайӑн «Уҫӑ хапха» калавӗ пичетленчӗ. Эпӗ ӑна электронлӑ вулавӑша кӗртрӗм. Кӗртнӗ май вуласа тухма та тиврӗ. Хайлавӗ мана питӗ килӗшрӗ — ҫыравҫӑ сӑнарсене вӑйлӑ калӑпланӑ. Интереслӗ, хӑй вӑхӑтӗнче ӑна пичетленӗ-ши, е каярах ҫеҫ, политика енӗнчен кӑшт ҫемҫелсен ҫеҫ вӑл вулакансем патне ҫитнӗ? Калавра ҫав тапхӑрти тӗрлӗ енӗсене уҫса панӑ — кунта пуянӗ те япӑхах мар пек тухать, чухӑннин пурнӑҫӗнче те пурте йӗркеллех мар иккен. Никантӑр ашшӗ халалне асра тытса хӑйӗн пурнӑҫне йӗркелет — пӗтӗм вӑйне хурса ӗҫлет.
Паян «Таната» романӑн тата виҫӗ пайне кӗртрӗм: «Каҫҫан пичче», «Ҫӗрлехи ӗҫ», «Шахрун», «Вӗчӗ».
«Шахрун» пайӗнче вара чӑваш кӑмӑлне лайӑх уҫса пана пек туйӑнчӗ. Пӗлетӗр пулӗ чӑваш йӑваш тесе калани пирки. Теприсем хушса хураҫҫӗ — ытла иртӗхсен, мӑшкӑласан — вӑл та маххӑ парас ҫук. Кунта та Шахрун йӑхне ял халӑхӗ чӑтнӑ-чӑтнӑ та кайран вара ҫавах та вата-вата ялтан кӑларса янӑ.