Ҫак ыйтӑва республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев районсемпе хуласен пуҫлӑхӗсемпе нумаях пулмасть ирттернӗ видеоконференцире хускатнӑ. Ӑшӑтмалли тапхӑр пуҫланнӑранпа муниципалитетсен тата ӑшӑпа тивӗҫтерекен организацисен парӑмӗ икӗ хут ӳснӗ. Шӑп та лӑп эрне каялла, сӑмахран, ҫав укҫа виҫи 640 миллион тенке ҫитнӗ. Пуринчен ытла парӑмлисем — Улатӑр, Элӗк, Хӗрлӗ Чутай, Ҫӗмӗрле районӗсем тата Улатӑрпа Шупашкар хули.

«Хӑш-пӗр муниципалитетра тепӗр хысна организацийӗсем парӑмсене пухса пыраҫҫӗ. Вӗсем газпа пӗрех тивӗҫтерӗҫ, ҫурта ӑшӑ ҫитӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ вӗсем. Анчах малашне апла тумӑпӑр. Пире хамӑрӑн пуҫлӑхсем парӑмлисене газпа тивӗҫтерессине хӗсме хушу панӑ. Пачах чарса лартма та пултаратпӑр», — палӑртса хӑварнӑ республикӑри пысӑк газ предприятийӗн ертӳҫи.

Шупашкар хулин тӗп пайӗ ҫырмаллӑ-ҫатраллӑ пулнине пӗлетпӗр ӗнтӗ. Ак, Республика тӳремӗнченех тухӑҫалла утса кай — 200 метртан ҫырмана пырса тӑрӑнӑн. Енчен те унта унччен уйрӑм ҫынсен ҫурчӗсем ларнӑ пулсан хальхи вӑхӑтра ҫурт-тӑвӑм компанийӗсем ҫавнашкал ҫырмаллӑ вырӑнсене те усӑ курма тытӑнасшӑн. Ак, сӑмахран, «Старко» фирмӑн проектнех илес.

«Ҫӗр айӗнчи хула» ят панӑ проект пӗтӗмешле 7,4 гектар йышӑнӗ. Ун тӑршшӗ 454 метр, сарлакӑшӗ 163 метр пулӗ. Вӑл Кайбулкӑн сулахай юппи юхса иртекен ҫырмара Юрославль урамӗпе ҫуммӑн вырнаҫмалла. Пӗтӗмӗшле 15–20 метр тарӑнӑш пулӗ. Чи тӗпӗнче урапасем лармалли вырӑн хатӗрлӗҫ, унта пурӗ 3 300 ытла машин ларма пултарӗ. Ҫӳлерех суту-илӳ лаптӑкӗсем вырнаҫмалла — вӗсен пӗтӗмешле калӑпӑшӗ 37 пин тӑваткал метра ҫитмелле (танлаштарма: МТВ-центр суту-илӳ ҫуртӗнче пурӗ 85 пин). Ҫавӑн пекех 30 пин ытла тӑваткал метр офис пӳлӗмӗсем валли, 81 пин — пурӑнмаллисем валли туса лартӗҫ. Комплексра ҫуран ҫӳрекенсем валли бульвар та йӗркелеме палӑртнӑ. Пӗтӗмӗшле унти ҫуртсене 6 черетпе ҫӗклесе пӗтересшӗн. Проекта «Сфера» хатӗрленӗ. Архитекторсем: Удяков С.

Малалла...

Пулла ҫӳреме юратакана нимле ҫанталӑка та пӑхса тӑмӗ-ха. Элӗксем ҫапах та пӑр катса пулӑ тытассипе ӑмӑртма шут тытнӑ. Кӑҫалхипе иккӗмӗш хут ирттерекен ӑмӑртӑва кӑҫал пӗлтӗрхинчен икӗ хут пысӑкрах йышпа пухӑннӑ иккен.

Пулӑҫсем ирхи ҫиччӗрех пуҫтарӑннӑ. Кӑҫал пулӑ питӗ кутӑнлашать, вӑлтана йӑпӑр-япӑр ҫакланмасть те Ассакасси ялӗ патӗнчи пӗвере тытса пӑхас тенӗ.

Тупӑшмалла пулӑ тытнӑ чух пӗлтӗр ҫанталӑк вӑйлӑ ҫилпе тата юр ҫунипе кансӗрленӗ. Кӑҫал пуш уйӑхне пӑхмасӑрах ҫумӑр лӳшкеме пуҫланӑ. Ҫӗнтерес туйӑмпа пынӑ ҫынна ҫав хӑраттӑр-и вара!

Пулӑҫсем тӑватӑ номинацире: «Чи нумай тытни», «Чи хӑвӑрт пулӑ», «Чи пысӑк пулӑ», «Чи пысӑк шӑтӑк» ятлисенче, тупӑшнӑ. «Чи хӑвӑрт пулӑ» текенни пуринчен малтан ҫаклатмаллине пӗлтернӗ. Ҫакна тума «Хӗлхем» спорт шкулӗнче директор ҫумӗ пулса тӑрӑшакан Сергей Леонтьева ӑннӑ. Уйӑрса панӑ вӑхӑтра — виҫӗ сехет ҫурӑ хушшинче — Мӑн Ямаш шкулти вӑй-хал культурине вӗрентекен Евгений Назаров вӑлтине пуринчен ытла пулӑ ҫакланнӑ. Чи пысӑк пулӑ спорт шкулӗн директорне Валерий Сергеева ҫакланнӑ.

Малалла...

Ҫакӑн пирки пяан вӗсем Суту-илӳпе промышленноҫ палатине пухӑнса сӳтсе явнӑ. Унта усламҫӑсем тата банкирсем пырса ҫитнӗ. Укҫа хӑй хайне ҫухатса пыни, тенке долларпа тата европа танлаштарса пӑхсан унӑн тӑрӑмӗ епле пуласси, банкран кредит илме ҫӑмӑллипе йывӑрри, монополилле ура хуракан самантсем пирки те унта калаҫнӑ.

Тинтерех усламҫӑ ҫулӗ ҫине тухнисене ҫӑмӑл маррине, сӑмахран, Ҫӗмӗрлери сӗтел-пукан хапрӑкӗнчен килнӗ Андрей Кузнецов палӑртса хӑварнӑ. Хастар кредит ставкисем пысӑккишӗн тата усси сахалтарах патшалӑх программисемшӗн пӑшӑрханса калаҫнӑ.

Банксен вара яланхиллех хӑйсен сӑмах-юмахӗ. «Кивҫен илекен шанчӑклӑ заемщиксем республикӑра паян сахал», — тенӗ пӗр банкӑн управляющийӗн ҫумӗ Роман Барабанов.

Усламҫӑсем те, банкирсем те Украинӑри кризис Раҫҫее витӗм кӳретех тенӗ. Анчах ҫавӑнтан епле тупӑш курасси пирки шухӑшламалла. Суту-илӳ палатин вице-президенчӗ Анатолий Князев шучӗпе ҫынсенчен ытларахӑшӗ хамӑр патра туса илекен тавара куҫ хывма тытӑнӗ. Ҫав вӑхӑтрах сӑнавҫӑсем тавар хакӗ ӳсессине, тавар туянаслӑх шайӗ чакассине палӑртаҫҫӗ иккен.

Малалла...

Родион Мясников

Канаш хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ Родион Мясникова улталама пӑхнӑшӑн тесе айӑпланӑ. Кивӗ тата ишӗлекен ҫуртран ҫынсене куҫарма уйӑрнӑ 5,5 миллион тенке вӑрлама хӑтланнӑ тесе пӗтӗмӗшле режимлӑ колоние 3,5 ҫуллӑха ӑсатма йышӑннӑ.

Родион Мясникова 2012 ҫулхи раштав уйӑхӗнче арестленӗччӗ. Экономика тата укҫа-тенкӗ енпе ӗҫлекен унӑн ҫумне Иосиф Яковлева та тытса чарнӑччӗ.

Ӗҫе Федерацин хӑрушсӑрлӑх службин республикӑри управленийӗ тӗпченӗ.

Ӗҫ материалӗсем тӑрӑх калас тӑк, 2011 ҫулта хула администрацине энергокомпани ҫӗнӗ подстанци тума ыйтупа пынӑ пулать. Анчах подстанцие тӑвас ҫӗр лаптӑкӗ ҫинче пурӑнмалли ҫурт ларнӑ. Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ энергетиксене ҫынсене хӑйсен шучӗпе хваттерпе тивӗҫтерме сӗннӗ. Ун хыҫҫӑн Мясниковпа унӑн ҫумӗ Яковлев ҫурта кивӗ ҫуртран ҫынсене куҫармалли программӑна кӗртнӗ теҫҫӗ.

Кунсӑр пуҫне тӳресем хӑйсен хваттерӗсене хаклӑрахпа сутса унта Канаш ҫыннисене пурӑнма ярас тӗв тунӑ пулать.

Родион Мясникова суд хупса хума йышӑннипех пӗрлех 200 пин тенкӗлӗх штраф панӑ. Яковлева та 200 пин тенкӗлӗх штарфланӑ тата пӗтӗмӗшле режимлӑ колоние 3 ҫуллӑха хупма йышӑннӑ.

Малалла...

Андрей Кулагин депутат

Кун пирки «Ирӗклӗ сӑмах» сайт Чӑваш Енӗн официаллӑ порталӗнче пӗлтерни тӑрӑх хыпарлать.

Дотацилле ытти регионти евӗрех эрех кӑларассине ӳстерме Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗнчи ЛДПР фракцийӗн ертӳҫи Андрей Кулагин сӗнет-мӗн. Хӑй шухӑшне вӑл республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев парламент партийӗсен пайташӗсемпе тӗл пулнӑ чух каланӑ пулать.

Хӑй сӗнекен мерӑсем, Кулагин депутат шучӗпе, Чӑваш ен хыснине налукпа тултарма пулӑшмалла.

«Суйлавҫӑсене кӑсӑклантаракан ыйтусене» тӗлпулӑва хутшӑннӑ ытти депутат та хускатнӑ. Ҫавсен йышӗнче РФКП фракцийӗн ертӳҫи Дмитрий Евсеев, «Тӳрӗ кӑмӑллӑ Раҫҫей» партин Чӑваш Енри ертӳҫи Игорь Моляков, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин регионти уйрӑмӗн секретарӗ Николай Малов, Галина Николаева сенатор пулнӑ.

Михаил Игнатьев вара «халӑх тарҫисене» республикӑн Патшалӑх Канашӗн черетлӗ сессийӗнче хыснана тӳрлетӳсем кӗртме сӗнессине пӗлтернӗ. Кунсӑр пуҫне Чӑваш Ен Элтеперӗ правительствӑн пӗлтӗрхи ӗҫ-хӗлӗ пирки отчет тӑвӗ. Черетлӗ сесси, сӑмах май, ыран пуҫтарӑнмалла.

Ӗпхӳре пурӑнакансем унти Чӑвашсен вырсарни шкулӗпе ҫыхӑннӑ лару-тӑрупа кӑмӑлсӑр-мӗн. Пӗлтӗрхи кӗркунне асӑннӑ вӗренӳ учрежденийӗ йышӑнакан 19-ӗмӗрти ҫурта сутлӑха кӑларнӑччӗ. Ҫак йышӑнӑва хула администрацийӗ ҫурт ишӗлме пуҫланипе ҫыхӑнтарнӑччӗ. Кӑҫалхи нарӑсра иртнӗ аукционта ҫурта Нефтекамск хулинчи Марат Хафизов усламҫӑ тара илнӗ.

Тара илесси ҫинчен калакан килӗшӳре арендатор ҫурта хӑй ҫурчӗпе юсаса ҫӗнетессине каласа хӑварнӑ. 187,7 тӑваткал метрне Чӑвашсен вырсарни шкулне валли памалла, ыттине хӑй пӗлнӗ пек усӑ кураять.

Халӗ Ӗпхӳри чӑвашсем ҫурта юсанӑ вӑхӑтра шкулӑн унтан тухса кайма тивесрен шикленеҫҫӗ иккен. Ӑна ыран иртекен пухура сӳтсе явмалла.

«Чӑваш ачисемпе аслисем 22 ҫул ӗнтӗ ку шкула ҫӳреҫҫӗ. Вӗсемшӗн вӑл тӗлӗнмелле сывлӑшпа тулнӑ тӑван ҫурт пулса тӑнӑ, — тенӗ ашшӗ-амӑшӗн комитечӗн председателӗ Алиса Федорова. — Кунта Ӗпхӳри чӑвашсен чунӗ пурӑнать. Ку стенасем аслӑ ҫутта кӑларакана Павел Миронова астӑваҫҫӗ. Енчен пирӗн шкула урӑх ҫӗре куҫарсан хӑш-пӗр ашшӗ-амӑшӗ хӑйсен ачисене Чӑваш вырсарни шкулне илсе ҫӳреме пӑрахӗҫ, ҫакӑ вара чӑваш ачисем тӑван халӑхӑн культурипе йӑли-йӗркине вӗренессине япӑх витӗм кӳме пултарать».

Малалла...

Пӑрачкав районӗнче Севастопольти чӑваш наци культурин обществин обществӑпа ҫыхӑну тытакан председателӗн ҫумӗ Владимир Мочалов пулнӑ. Вӑл Пӑрачкав администрацийӗн пуҫлахӗпе Евгений Лебедевпа тӗл пулнӑ, Пӑрачкав шкулӗнче пулнӑ.

Калаҫура Украинӑри лару-тӑрӑва сӳтсе явнӑ. Парачкав районӗ — нумай паллӑ ҫыннӑн тӑван кӗтесӗ. Пӑрачкавсем карап тунӑ академикпа, ӑсчахпа А.Н.Крыловпа мухтанаҫҫӗ. Пӗлтӗр районта вӑл ҫуралнӑранпа 150 ҫул ҫитнине паллӑ тунӑ. Пӑрачкав шкулӗнчи кадет класӗ ун ячӗпе хисепленет. Класс ертӳҫи М.Архипова тата аслӑ воспитатель В.Голева Крыловӑн пысӑках мар музейне йӗркелесшӗн, шкул ҫывӑхӗнче асӑну хӑми вырнаҫтарасшӑн.

Ҫар морякӗсен йышӗнче М.П.Бочкарев пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнать. Халӗ вӑл Севастопольте пурӑнать. Владимир Мочалов ӑна хӑй те паллать. Кадет класӗнче вӗренекен Анастасия Пиняева ун пирки тӗпчев ӗҫӗ хатӗрлет. Хӗрача М.Бочкарева Владимр Мочалов урлӑ ҫыру панӑ.

Владимир Мочалов Чӑваш Енре ҫуралнӑ, халӗ Севастопольте пурӑнать. Вӑл кадетсене ҫав хула пирки, ӑна вӑрҫӑ ҫулӗсенче вырӑс салтакӗсем, морякӗсем хӳтӗлени ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

Малалла...

2012 ҫулхи уявра / Т. Акташ тунӑ сӑн

Кун пирки тунтикун Чӑваш Ен радиовӗпе культура министрӗ Вадим Ефимов пӗлтернӗ.

Тимӗр Акташ журналист пире ярса панӑ ҫырура ҫак пулӑма чӑвашсен уявӗн шайӗ ӳснипе ҫыхӑнтарать — «тинех тӳре-шара официалӑ мар чӑваш уявӗн пӗлтерӗшне туйса илнӗ» тесе хыпарлать. Республика Кунне уявлас ыйтусене пӑхса тухнӑ май — вӑл шута Акатуй та кӗнӗ — пӗлтӗр халӑх Мускав проспекчӗ тӑрӑх пухӑнса утнине Вадим Ефимов хӑварма шантарнӑ.

Журналист ҫӑвӑн пекех ыйтусем те лартать — уява Хӗрлӗ тӳремре ирттерни чыслӑ-ха та ӗнтӗ, анчах унта юланутҫӑсен ӑмӑртӑвне епле йӗркелӗҫ-ши? Вырӑнӗ хӗсӗк пулмӗ-ши? Кӳлмек хӗрринче ҫавӑн пекех пур халӑха вырнаҫтарма ун шучӗпе йывӑртарах. Ҫавах та Тимӗр Акташ шухӑшӗпе вӑхӑт пур — уяв йӗркелӳҫисем мӗн те пулин шутласа кӑлараҫҫех.

Аса илтеретпӗр, пӗлтӗр Акатуй Оперӑпа балет театрӗ хыҫӗнчи юрӑ ӗшнинче иртнӗччӗ. Унта анма тата хӑпарма ҫӑмӑлах пулманни хӑш-пӗр ҫынсен кӑмӑлне кайман. Хӗвелтен пытанмалли вырӑн ҫукки те килӗшмен. Уйрӑмах, паллах, юрӑ ӗшнинче лаптӑк пӗчӗкки уява пӑснӑ.

Ҫӗрпӳ районӗнчи тепӗр кинемей 100 ҫулхи юбилейне уявланӑ. Хальхинче — Кӑшаркасси ялӗнче пурӑнакан Александра Родионова. Ҫӗр ҫул сахал та мар, нумай та мар пек. Анчах ун чухлӗ кун кунласси — шӳт мар.

Александра Родионовна сӗтел хушшинче хӑнасемпе хуплупа, чейпе хӑналаннӑ май пурнӑҫне аса илнӗ. Унӑн кун-ҫулӗ ыттисенчен нимӗнпе те уйрӑлса тӑман. «Ҫӗнӗ пурнӑҫ» колхозра ӗҫленӗ, ирех тӑрса выльӑх-чӗрлӗх пӑхнӑ, пахча ҫимӗҫ ӳстернӗ. Вӑл ыттисем пекех вӑрҫӑ ҫулӗсене, ун хыҫҫӑнхи тапхӑра чӑтса ирттернӗ. Анчах пурнӑҫа нихӑҫан та ӳпкелемен. Александра Родионова «Тӑван ҫӗршывӑн 1941–1945 ҫулсенчи Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче хӑюллӑ ӗҫсемшӗн» медале тивӗҫнӗ. Вӑл пӗр ывӑл ҫуратса ӳстернӗ. Халӗ 3 манукӗпе, 2 кӗҫӗн мӑнукӗпе киленет.

Юбиляра тӑванӗсем, Рынкӑ Сали ял тӑрӑхӗн пуҫлахӗ Вероника Федорова, Кӑшкаркассинчи хор ушкӑнӗ те саламланӑ. Кинемей те юлман: юратнӑ юррисене шӑрантарнӑ.