Республикӑра икӗ уйӑх «Студентсен ҫуркунни» марафон иртрӗ. Чӑваш Енри 10 аслӑ шкул ҫак вӑхӑтра 148 номер кӑтартрӗ, Тольяттире иртекен XXII Пӗтӗм Раҫҫей фестивальне каяссишӗн тупӑшрӗ.

Нумаях пулмасть И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра финал пулнӑ. Унта ҫӗнтерӳҫӗсене пилӗк енпе палӑртнӑ: «Кӗвӗ», «Театр тата оригиналлӑ жанр», «Хореографи», «Видео», «Журналистика». Жюри чи вӑйлӑ номерсене суйланӑ. Вӗсем Тольяттире Раҫҫейри студентсен командисемпе тупӑшӗҫ.

Пӗтӗм Раҫҫей фестивальне ҫаксем кайӗҫ: И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн строительство факультечӗн команди («Ҫӗнӗ коллекци» модӑсен театрӗ), ҫак аслӑ шкулӑн пӗрлештернӗ команди («Вӑрттӑнлӑх тытакан утрав» номер тата «Шторм» фристайл), И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУн мода театрӗ («Ҫунатсене тӳрлетсе» коллекци), ҫак аслӑ шкултиех пӗрлештернӗ ташӑ ушкӑнӗ («Техника тӗлӗнтермӗшӗ» ташӑ), Шупашкарти коопераци институчӗн ташӑ ансамблӗ («Вырӑс чӑтӑмлӑхӗ»). Шупашкарти коопераци институчӗн студентки Мария Дементьева юрӑ юрлӗ, унтах вӗренекен Татьяна Ельниковӑпа Николай Еремеев ташлӗ.

magopc.ru сайтри сӑн

Чӑваш Енри ҫулсемпе (тӗрӗссипе, Раҫҫейӗн кирек хӑш тӑрӑхӗнче те) пынӑ чухне ҫул хӗррисенче хӗрессем, палӑксем лартнине асӑрхама пулать. Ҫул ҫинчи инкекре вилнисене асӑнса тӑванӗ-пӗлӗшӗ ҫав вырӑна ҫапла паллӑ тӑвать. Ку йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ.

ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫак йӑлана пӑрахӑҫласшӑн. Ҫак ыйтӑва вӑл планеркӑра сӳтсе явнӑ.

Михаил Васильевич юлашки вӑхӑтра ҫул хӗрринче кӑшӑлсем, картасем, палӑксем нумайланнине палӑртнӑ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, ҫула ҫак хатӗр-хӗтӗре вырнаҫтармала мар, кун валли ятарлӑ вырӑн — масар — пур. Республика Элтеперӗ ку ыйтӑва 10 ҫул каяллах ҫӗкленине аса илтернӗ. Ун чухне муниципалитетсем ҫул хӗррисене палӑк-хӗрессенчен тасатнӑ.

Михаил Игнатьев каланӑ тӑрӑх, масар хатӗр-хӗтӗрӗ водительсен психикине япӑх витӗм кӳрет, авари пулас хӑрушлӑх кӑларса тӑратать. Вӑл ку ыйтӑва правительствӑна, муниципалитетсене уҫӑмлатма хушнӑ.

Пӗлтӗрхи ҫулла Еврей автономи облаҫӗн депутачӗсем ҫак ыйтӑва Раҫҫей шайӗнче ҫӗкленӗ. Вӗсем ҫулсене хурлӑха аса илтерекен вырӑна ҫавӑрмалли пирки асӑрхаттарнӑ. Депутатсем саккун проекчӗ хатӗрленӗ.

Малалла...

ЧР патшалӑх гербӗпе ялавӗ

Паян Чӑваш Енре — патшалӑх символӗсен наци уявӗ. Кӑҫал ӑна 10-мӗш хут паллӑ тӑваҫҫӗ.

Ҫак ува халалласа район-хулара куравсем, викторинӑсем, уҫӑ уроксем, информаци сехечӗсем, тӗрлӗ конкурссем йӗркеленӗ.

Республикӑра патшалӑх символӗсен уявне 2004 ҫултанпа паллӑ тӑваҫҫӗ. Ҫак куна, ака уйӑхӗн 29-мӗшне, ахальтен суйламан. 1992 ҫулта ҫак кун ЧР Аслӑ Канашӗ Патшалӑх гимнӗ, ялавӗ, гербӗ пирки помтановлени йышӑннӑ. Ялавпа герб авторӗ — Элли Юрьев. Гимн («Тӑван ҫӗршыв») сӑмахӗсене Илле Тукташ ҫырнӑ, кӗввине Герман Лебедев хатӗрленӗ.

Паян наци уявне паллӑ тунисӗр пуҫне ЧР Патшалӑх Канашӗ 20 ҫул тултарнине халалласа ӑслӑлӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ иртнӗ. Унта Патшалӑх Канашӗ пулса кайнине, унӑн аталанӑвне сӳтсе явнӑ. 1994 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пӗрремӗш сесси иртнӗ. 20 ҫулта Патшалӑх Канашӗ республикӑра 1130 ытла саккун йышӑннӑ.

Шоркка артисчесем Тутарстанра

Чӑваш Республикин культура минестерстви йӗркеленипе Чӑваш наци конгресӗн Президенчӗпе Президиумӑн пайташӗсем, журналистсем, Шупашкар районӗнчи Шоркка ялӗнчи «Туслӑх» халӑх ансамблӗ тата ытти яваплӑ ҫынсем Иван Яковлев ҫурални 166 ҫитнине паллӑ тума акан 23-мӗшӗнче унӑн тӑван ялне — Кӑнна Кушкине — ҫитрӗҫ.

Иван Яковлевӑн пӑхӑртан тунӑ палӑкӗ умӗнче митинг иртрӗ, кайран конференци пулчӗ. Хӑнасем музейпа та паллашрӗҫ. Шкулӑн ӗҫӗ-хӗлӗ пирки пӗлчӗҫ — кунта вара пӑшӑрханмалли пурах мӗн. Юлашки вӑхӑтра ялта ачасем сахал ҫуралнине пула хальхи вӑхӑтра икӗ хутлӑ шкулта пурӗ те 20 яхӑн ача кӑна вӗренет иккен.

Ялти клубра Шоркка артисчӗсен пултаруллӑхӗпе курса савӑнчӗҫ, пӗрле юрларӗҫ, ташларӗҫ.

Текст авторӗ Марина Карягина

Кӑҫал ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче иртнӗ Пӗтӗм чӑвашсен диктантне Культура ҫулталӑкне тата Чӑваш чӗлхи кунне халалланӑ. Ӑна йӗркелекенӗсем — Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ, ЧР Вӗренӳ институчӗ, «Хыпар» хаҫат, Чӑваш наци радиовӗ, И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ тата И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУ.

Кӑҫалхи диктант текстне поэт, тележурналист, ЧР Пашалӑх премийӗн лауреачӗ, ЧР ӳнерӗн тава тивӗҫлӗ деятелӗ Марина Карягина ҫырни пирки унчченех пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ.

ЧР Вӗренӳ министерстви малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, акцие кӑҫал хальлӗхе 800 ӗҫе тӗрӗсленӗ. Вӗсен йышӗнче — шкул ачисем, студентсем, артистсем, вулавӑш ӗҫченӗсем, журналистсем, чиновниксем. Диктанта куҫӑн мар майпа та ҫырма май пулнӑ (диктант тексчӗ Чӑваш наци радиовӗн тӳрӗ эфирӗнче, Наци телерадиокомпанийӗн официаллӑ сайтӗнче янӑранӑ), ҫавӑнпа хальлӗхе ку мелпе мӗн чухлӗ ҫын ҫырнине пӗлтермен-ха.

Пӗлтӗр, аса илтеретпӗр, Юрий Сементер хатӗрленӗ текста 2000 ытла ҫын ҫырнӑ. Гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх кӑҫал ку хисеп 3 пинрен иртнӗ.

Пӗтӗм вырӑс диктанчӗ те, Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ те пӗлтӗр республикӑра пӗрремӗш хут йӗркеленнӗ.

Малалла...

И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче Америкӑран килнӗ тӑватӑ ҫын акӑлчан чӗлхи вӗрентнӗ имӗш. Ӗҫлени тарама-ха. Ют чӗлхене аван пӗлекенсем ӑна ӑша хывтарни лайӑх та пуль. Туризм тӗллевӗпе Раҫҫее килнӗскерсем Америка идеологине сарассипе тӑрӑшнӑ теҫҫӗ. Акӑлчан чӗлхи вӗрентекенсене нумаях пулмасть миграци тытӑмӗн ӗҫченсем тытса чарнӑ.

Преподавательсенчен пӗри, 2001 ҫулта ҫӗршыва Тӗнче корпусӗн волонтерӗ евӗр килсе ҫитнӗ иккен. Тӗнче корпусӗ сӑнавпа тӗпчев ирттерет тесе тепӗр ҫул вӑл организацие Федерацин хӑрушсӑрлӑх служби Раҫҫейре ӗҫлеме чарнӑ.

Хальхинче тытса чранӑ Америка ҫыннисене 2-шер пин тенкӗлӗх штрафланӑ та Раҫҫейрен тухса кайма хушнӑ.

Шупашкарти Лакрей вӑрманӗнче иртнӗ вырсарникун «Шупашкарти пурте ӳкерӗнекен паллӑ» текен паллӑна вырнаҫтарнӑ. Ӑна икӗ чӗлхепе ҫырнӑ.

Ҫапла паллӑ вырнаҫтарас шухӑш Артемий Лебедев дизайнер студине пырса ҫапнӑ-мӗн. Туристсен ун пек объекчӗсене маларах Раҫҫейри 47 хулара вырнаҫтарнӑ. Шупашкарта проекта ҫакӑн пек йӗркеленӗ: макета Лебедев студийӗ хатӗрленӗ, паллӑна — вырӑнти хастарсем.

Икӗ паллӑпа ҫырнӑ объекта вырнаҫтарма уйрӑм ҫынсем укҫа уйӑрса пулӑшнӑ иккен. Паллӑ патӗнче сӑн ӳкерӗнекенсем тупӑнсах тӑраҫҫӗ теҫҫӗ.

«Контактра» хуҫи пулнӑ Павел Дуров

Раҫҫейри пысӑк халӑх тетелне, «Контактра» ятлине, йӗркелесе янӑ Павел Дуров Раҫҫейрен тухса кайса Кариб тинӗсӗ хӗрринчи Сент-Китс тата Невис патшалӑхӑн гражданинӗ пулса тӑнӑ.

Кариб ҫӗршывӗн саккунӗпе килӗшӳллӗн унта гражданлӑх илме йывӑрах мар. Чи кирли — укҫа пултӑр. 250 пин доллар. Ун чухлӗ «кӗмӗл» хывсан кирек кама та хӑйсен евӗр йышӑнӗҫ.

Павел Дуров ҫав ҫӗршывӑн гражданинӗ хӑҫан пулса тӑни пирки тӗрлӗрен калаҫакан пур иккен. «Контактра» акционерсене ҫывӑх ҫынсенчен пӗри «Известия» хаҫата пӗлтернӗ тӑрӑх, Дуров нарӑс уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче тупрана Сент-Китс тата Невис ҫӗршывӗн Сахӑр фондне куҫарнӑ. Теприсем вара, хӑйсене Дурова лайӑх паллакансем тесе калакансем, гражданствӑна каччӑ ҫулталӑк каяллах илнӗ тесе ҫирӗплетеҫҫӗ-мӗн. Павел Дуров Арабри Пӗрлештернӗ Эмирата кайнӑ тесе калаҫакансем те пур имӗш.

Асӑннӑ ҫӗршыв ҫынни пулса тӑма Павелӑн тӑванӗ Николай та, «Контактра»-рf вӑл техника директорӗнче тӑрӑшнӑ, ӗмӗтленет имӗш.

Раҫҫейрен тухса каяс умӗн Павел Дуров Раҫҫеt таврӑнас кӑмӑл ҫуккине палӑртнӑ иккен, пирӗн патра интернет-услампа ӗҫлеме май ҫук тенӗ-мӗн.

«Контактра» пуҫлӑхӗн ӗҫне пӑрахма вӑл пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче заявлени ҫырнӑ, анчах кайран ӑна каялла илнӗ теҫҫӗ.

Малалла...

Китая 30 кунлӑха визӑсӑр кайма ирӗк панӑ

Ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнчен Раҫҫейпе Китай ансатлатнӑ виза режимӗ ҫине куҫнӑ. Енсем тунӑ килӗшӳ ӑслӑлӑхра, культурӑра ӗҫлекенсен тата спортсменсен туслӑ ҫыхӑнӑвне аталантарма пулӑшмалла.

Ӗҫ паспорчӗ пуррисем Раҫҫейрен Китая Тата Китайран Раҫҫее 30 кунлӑха нимӗнле визӑсӑрах килсе-кайса ҫӳреме пултарӗҫ. Патшалӑхсен хушшинчи проекта хутшӑнакансен вара чылай хутлӑха пырса ҫӳреме ирӗк паракан икӗ ҫуллӑх визӑсем илме юрӗ.

Аса илтеретпӗр, визӑпа ҫыхӑннӑ ҫӑмӑллӑх унччен те пулнӑ. 2012 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнчен тытӑнса, сӑмахран, Раҫҫей ҫыннисене Китайӑн Макао административлӑ районне 30 кунлӑха кӗме пӗр чӑрмавсӑр ирӗк панӑ. 2009 ҫулта вара Гонконг административлӑ района икӗ эрнелӗхе кайма ҫул уҫнӑ.

Юлашки 20 ҫула илсен республикӑра халӑх йышӗ хӑй майпа пуҫласа ӳснӗ иккен. Кун пирки нумаях пулмасть иртнӗ правительство ларӑвӗнче Чӑваш Енӗн сылӑх сыхлав ӗҫӗн министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Татьяна Богданова пӗлтернӗ.

Асӑннӑ факт патне тепӗр хут таврӑнас тӑк, ӳсӗм 1 000 ҫын пуҫне +0,8-па танлашнӑ. 2011–2013 ҫулсенче сывлӑха сыхлас ӗҫе ҫӗнетес республикӑри программӑна тишкернӗ май ытти лайӑх енсене те асӑннӑ. Сӑмахран, медицина пулӑшӑвӗ кӳрекен виҫӗ шайлӑ моделе пурнӑҫа кӗртнӗ, педиатринче ҫӗнӗ направленисене (сӑмахран, неонаталлӑ хирургие тата ачасене паллиативлӑ межпулӑшу кӳрессине) ӗҫлеттерсе янӑ. Пӗчӗккисем вилессипе республикӑмӑр ҫӗршывра чи лайӑх икӗ регион шутне кӗнине те палӑртма кӑмӑллӑ.

Халӑх та медицина пулӑшӑвӗ кӳрессипе кӑмӑллӑ-мӗн: 2009 ҫулта ун пеккисем 40,5 процент пулнӑ тӑк, пӗлтӗр 45,3 процента ҫитнӗ.