Нумаях пулмасть «Шупашкарӑн хисеплӗ ҫынни» ята тивӗҫессишӗн тӑватӑ ҫын кӗрешрӗҫ. Пӗтӗмлетӳ шухӑша ячӗ. Кандидатсен йышӗнче «Эйм-инвест» АУО директорӗ Анатолий Леонтьев, тӗнче, Европа чемпионки Майя Костина, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫин ветеранӗ Алексей Яковлев, РФ тата ЧР тава тивӗҫлӗ тухтӑрӗ Николай Григорьев пулчӗҫ. Хисеплӗ ята икӗ ҫынна панӑ: Анатолий Леонтьева тата Николай Григорьева.

Малтанах сасӑлав тӗнче тетелӗнче иртнӗ. Унта сасӑлав мӗнле иртнине ӑнлантарма кирлӗ мар. Кадидатсем мала тухас тесе ҫынсем патне ссылкӑсем яраҫҫӗ. Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫинче тӑшмансемпе ҫапӑҫнӑ ветеран тӗнче тетелӗ пирки мӗн пӗлтӗр-ха? Майя Костина та ҫамрӑк мар ӗнтӗ. Вӗсем компьютер тытса курнӑ-ши? Паллӑ ӗнтӗ: тӗнче тетелӗнче вӗсем хӑйсемшӗн сасӑ сахал пухаҫҫӗ.

«Шупашкарӑн хисеплӗ ҫыннине» палӑртнӑ хыҫҫӑн «Ҫыхӑнура» канашлура ҫакна сӳтсе явнӑ. «Тус патшалӑх органӗнче ӗҫлет. Ун патне тӗнче тетелӗнче ҫакнашкал хыпар килнӗ: «Сасӑлава хутшӑнма ыйтатпӑр. Юлашкинчен калани: хуравламалли шпаргалка: Леонтьев Анатолий Афанасьевич».

Малалла...

Роспахалӑх специалисчӗсем нумаях пулмасть шкул ачисен ҫипуҫне пахаланӑ. Вӗсем ҫӗршывӑн 57 регионӗнче сутӑнакан шкул ачисен шӑлаварне туянса хакланӑ.

Тӗрӗслевҫӗсен аллине тӗрлӗ компанин 98 тӗслӗхне пахаланӑ. Чылайӑшне хамӑр ҫӗршыврах ҫӗленӗ, анчах ют ҫӗршывран кӳрсе килнисем те пур. Вӑл шутра Китай, Беларуҫ, Узбекистан, Кӑркӑстан, Турци, Болгари, Итали пур.

Ачасен шкул тумтирне пахаланӑ май ӑна 60 енпе тӗрӗсленӗ. Ҫипуҫ 800 тенкӗрен пуҫласа 4 пин тенкӗрен таран тӑнӑ.

84 производителӗн продукцине тӗрӗслевҫӗсем тиркесе пӑрахнӑ. Чи малтанах вӗсем шӑлавара епле пусмаран ҫӗленине кура тиркенӗ. Туяннинчен ҫурринче этикетка ҫинче пӗр тӗрлӗ кӑтартнӑ, пусми вара пачах урӑхла пулнӑ. Икӗ фирма вара епле материалтан ҫӗленине кӑтартса та аппаланман.

Тутарстан Республикинчи Кукмор районӗнче дояркӑсен хушшинче нумаях пулмасть ӑмӑрту иртнӗ. Ӗне пуринчен лайӑх сӑвакансен ӑмӑртӑвне асӑннӑ республикӑри Нурлат районӗнчи Уксӑмлӑ чӑваш ялӗнче пурӑнакан хӗрарӑм виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.

Оксана Охонтикова А.И. Сулейманов фермер хуҫалӑхӗнче 18 ҫул ытла ӗҫлет иккен. Ӗне сӑвакансен республика конкурсне кӑҫал вӑл та хутшӑнма тивӗҫнӗ.

«Теорипе практика пайне тивӗҫлӗн иртсе Оксана ытти дояркӑсемпе пӗрле сӑвӑм залӗнче ӑмӑртнӑ. Опытлӑ ӗне сӑваканӑн ӑсталӑхӗ ӑна ӑмӑртура 3-мӗш вырӑн йышӑнма май панӑ. Виҫӗ ача амӑшӗ яла дипломпа тата ятарлӑ парнепе таврӑннӑ», — тесе ҫырнӑ ырӑ хыпар пирки Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» хаҫат хӑйӗн черетлӗ ҫӗнӗ номерӗнче.

Чӗмпӗр хӗрӗ Инна Тражукова

Рио-де-Жанейро хулинче ҫуллахи олимпиадӑн кунӗсем малалла пыраҫҫӗ. Унта Чӗмпӗр облаҫӗнчи Чӑнлӑ районӗнчи Ирҫел ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Инна Тражукова та хутшӑнать. Вӑл хӗрарӑмсен хушшинче 63 килограммченхи виҫепе ирӗклӗ мелпе кӗрешет.

25 ҫулти чӑваш ялӗн хӗрӗн ӑмӑртӑвне паян "Матч" телеканал 17 сехетре кӑтартмалла.

Инна Тражукова Венгри хӗрарӑмӗпе, 33 ҫулти Марианна Шастинпа, вӑй виҫӗ. Иннӑн конкуренчӗ пирки опытлӑ кӗрешӳҫӗ тесе хаклаҫҫӗ. Олимп вӑййисене вӑл кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш хут хутшӑнать. Сакӑр ҫул каялла вӑл Пекинти кӗрешӗве пуҫласа хутшӑннӑ, кайран Лондонтинче кӗрешнӗ. Анчах нихӑшӗнче те вӑл медале тивӗҫеймен. Виҫӗ ҫул каялла вара вӑл тӗнче чемпионки ята тивӗҫнӗ-тивӗҫнех. Ун чухне вӑл 59 килограмран пӗчӗкрех виҫерисене ҫӗнтернӗ.

«Земство тухтӑрӗ» федераци программине аякри районсемпе ялсене тухтӑрсем кайманранах ӗҫлеттерсе янӑччӗ хӑй вӑхӑтӗнче. Программӑна йышӑнакансем тата сывлӑх сыхлавӗнчи тӳре-шара Мускавра йышӑннӑ хут шурӑ халат тӑхӑнса ҫынсене сиплеме ирӗк паракан диплом илнисем хуласенче кӑна тӗпленес туртӑма чакарасса тем пекех шанчӗҫ.

Программа пурнӑҫа кӗме тытӑннӑ хыҫҫӑн та кӑлтӑксем курӑнчӗҫ. Хӑйсем аякра вырнаҫнӑ пулин те хӑш-пӗр район центрӗсем ку программӑна лекеймерӗҫ. Хула евӗр шутланакан поселоксене (пирӗ республикӑрисенчен кунта Вӑрнара, Вӑрмара, Йӗпреҫе, Кӳкеҫе кӗртмелле) Обязательнӑй медицина страхованийӗ ҫинчен калакан саккуна улшӑну кӗртнӗ хыҫҫӑн ҫитменлӗхе пӗтерчӗҫ.

Кӑҫал республикӑри яллӑ вырӑнсенче ӗҫлеме 24 врач куҫса кайнӑ. Земство тухтӑрӗсем хушшинче пӗтӗмӗшле практика врачӗ, терапевт, педиатр ытларах тӗл пулаҫҫӗ. Вӗсен хушшинче акушер-гинекологсем, рентгенологсем тата ытти хӑш-пӗр специалист та пур.

Иртнӗ уйӑх тӗлне илсен, земство тухтӑрӗсем Вӑрнар, Канаш тата Муркаш районӗсене ытларах кайнӑ. Вӗсенче тӑватшар тухтӑр ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӑрмар районне виҫҫӗн суйланӑ.

Малалла...

Андрей Петров REGNUM валли тунӑ сӑнӳкерчӗк

Канаш хулинче чӗрӗ тирекрен кӳлепе ӑсталаҫҫӗ.

Пӗрре пӑхсан, тем мар тейӗн: илемлӗ йывӑҫ палӑк. Анчах хулара пурӑнакансен пӗр пайӗ вырӑнти пуҫлӑхсен ку пуҫарӑвне хӑйне евӗр йышӑннӑ. Ҫутҫанталӑкран мӑшкӑллани евӗрех туяҫҫӗ вӗсем.

Палӑка ҫавӑрма вырӑнтисем ватӑ, анчах чӗрӗ тирексене шут тытнӑ. Хула ҫыннисем ҫав йывӑҫсем мамӑк вӗҫтерсе лараҫҫӗ тесе маларах пӑшӑрханнӑ-мӗн-ха. Тен, ҫавӑнпах пулӗ ӗнтӗ хуларисем йывӑҫӑн турачӗсене иртсе пӑрахнӑ. Хитре мар курӑнса лараканскерсене каярах палӑка ҫавӑрма тытӑннӑ. Шучӗпе кашни йывӑҫ пӗрер уйӑха палӑртмалла.

Касса скульптура тунӑ йывӑҫ хальлӗхе чиперех курӑнать-ха. Анчах тымарӗ хӑрса типмен тирекрен ӑсталанӑ йывӑҫ палӑк ҫуркунне епле пулассине вӑхӑт кӑна кӑтартса парайӗ.

Пӗтӗм Раҫҫейри общество шухӑшне тӗпчекен центр черетлӗ ыйтӑм ирттернӗ. Хальхинче вӗсем ҫӗршывра пурӑнакан ҫынсем шалуран «хура кун» валли укҫа уйӑрнипе уйӑрманнине тӗпченӗ.

Ыйтӑм пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн, Раҫҫейре пурӑнакансен 1\3 пайӗ «хура кун» валли укҫа уйӑрса хумасть. Респондентсен 27 проценчӗ укҫа пухать: тен, ӗҫрен кӑларса ярӗҫ?

Ҫавӑн чухлех процент укҫа уйӑрса хумасть, мӗншӗн тесен вӗсем пачах ӗҫлемеҫҫӗ. Ыйтӑма хутшӑннисен 11 проценчӗ хальлӗхе «хура кун» валли нухрат уйӑрмасть, анчах ҫитес вӑхӑтра вӗсем ҫакна тума пуҫласшӑн.

Ҫӗршыври ҫынсен 50 проценчӗ ӗҫрен кӑларса ярсан теприне ҫӑмӑллӑнах тупассине пӗлтернӗ. Тепӗр пайӗ ӗҫ шырасси йывӑррине палӑртнӑ.

Ыйтӑма утӑ уйӑхӗн 16-17-мӗшӗсенче ҫӗршыври 130 ял-хулара ирттернӗ. Унта 1600 ҫын хутшӑннӑ.

Кӑҫал ҫын пуйӑс айне лекнӗ тӗслӗх иккӗмӗш хут пулнӑ. Хальхинче «Ҫӗмӗрле — Вӑрнар» перегонра ватӑ хӗрарӑм сарӑмсӑр вилнӗ.

Ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, ҫур ҫӗр иртни 2 сехетре 80 ҫулти хӗрарӑм пассажир пуйӑсӗ айне лекнӗ. Вӑл инсульт пулнӑ хыҫҫӑн ӑс-тӑнне ҫухатнипе аптӑрани паллӑ.

1934 ҫулта ҫуралнӑ хӗрарӑм пуйӑс ҫӳрекен вырӑна мӗнле лекнине хальлӗхе никам та пӗлмест. «Мускав — Йошкар-Ола» маршрутпа ҫӳрекен пассажир пуйӑсӗ айне лекнӗ кинемей Вӑрнар районӗнчи пӗр ялта пурӑннӑ.

Чӑваш Енри аслӑ вӗренӳ шкулӗсенче йышӑну кампанийӗ вӗҫленнӗ. Тӳрех палӑртмалла: кӑҫал республикӑра аслӑ шкулсен шучӗ чакнӑ. Пӗлтӗр 15 заведени пулнӑ, кӑҫал — 12 ҫеҫ.

ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал Раҫҫей патшалӑх социаллӑ университечӗ, Раҫҫей патшалӑх вӑй-хал культурин, спорт, ҫамрӑксен тата туризм университечӗ, Питӗрти патшалӑх экономика университечӗ хӑйсен алӑкне уҫман.

Ҫав вӑхӑтрах аслӑ шкулсенче тӳлевсӗр майпа вӗренмелли вырӑнсен хисепӗ ӳснӗ. Кӑҫал вӑл 3486-па танлашнӑ, пӗлтӗр вара 3214 пулнӑ. Тӳлевсӗр майпа вӗренме кӗрес тесе 15,4 абитуриент ыйту ҫырнӑ. Ҫапла майпа 1 вырӑна 7,3 ҫын лекнӗ.

И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра тӳлевсӗр вӗренес текенсем нумайрах. Унта пӗр вырӑна 11 ҫын лекнӗ. И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра вара пӗр тӳлевсӗр вырӑншӑн 8,3 ҫын кӗрешнӗ. Чӑваш патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗнче пӗр вырӑна 3,8 ҫын лекнӗ.

Кӑҫал техника специальноҫӗсене суйлакан ытларах пулине те палӑртса хӑвармалла.

Тунтикун, ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарта самаях вӑйлӑ ҫил пулнӑ. Ун чухне йывӑҫсем те ӳкнӗ, электричество пралукӗсем те сиенленнӗ.

Асар-писер ҫанталӑка пула тӗп хулари хӑш-пӗр ҫуртра пурӑнакансем ҫутӑсӑр тӑрса юлнӑ. Сосновка поселокӗнче вӑйлӑ ҫиле пула йывӑҫ шӑпах электролини ҫине тӳннӗ. Ҫакна пула ҫынсем пӗр сехет ытла ҫутӑсӑр ларнӑ.

Шупашкарти Щорс урамӗнче те йывӑҫ электропралук ҫине йӑтӑнса аннӑ. Шупашкар хула администрацийӗн ЖКХ, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пралуксене пӗр сехетрех юсанӑ.