Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Пушӑӑртстанри Ӗпхӳ хулинче И.С. Якутов ячӗллӗ культурӑпа кану паркӗнче VIII «Салам — 2018» республикӑри ташӑпа юрӑ фестивалӗ иртет. Ӑна Пушкӑртстанри чӑвашсен наципе культура автономийӗ, Ӗпхӳ хула округӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗ, Пушкӑртстанри Халӑхсен туслӑх ҫурчӗ йӗркеленӗ.

Пушкӑртстанри чӑвашсен «Урал сасси» хаҫачӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, фестивале вокал, фольклор, ташӑ ушкӑнӗсемпе уйрӑм ӑстасене йыхравлаҫҫӗ. Вӗсен 14 ҫултан аслӑрах пулмалла. Йӗркелӳҫӗсем мероприятин тӗп тӗллевӗ – ҫынсене чӑваш халӑх культурипе кӑсӑклантарасси, ҫитӗнекен ӑрӑва хамӑр йӑла-йӗркесем ҫине таянса воспитани парасси, ҫӗнӗ талантсем тупса палӑртасси, ҫамрӑксене спортпа интереслентересси тесе пӗлтереҫҫӗ.

Фестиваль-конкурс ҫак номинацисемпе иртӗ: чӑваш юррине ушкӑнпа шӑрантарасси; чӑваш юррине пӗччен юрласси; ушкӑнпа ташӑ ташласси; пӗччен ташӑ ташласси; халӑх инструменчӗсемпе вылясси; волейбол выляс енӗпе ӑмӑртасси.

Шупашкарта пурӑнакан Ксения Глунцова каллех «Давай поженимся» кӑларӑма хутшӑннӑ. Ӳкерӳ ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче пулнӑ. Вӑл хӑҫан эфира тухасси хальлӗхе паллӑ мар. Ксения унта улттӑмӑш ҫул ӗнтӗ хутшӑнать.

Хальхинче Ксения виҫӗ хӗртен пӗри пулнӑ. Шел те, Феодосирен килнӗ каччӑ ӑна мар, Мускавра пурӑнакан ачаллӑ хӗрарӑма суйланӑ. «Эпӗ пӑшӑрханмастӑп. Хамӑн шӑпана тӗл пуласса ӗненетӗп», - тет Ксения Глунцова.

Ксюша каланӑ тӑрӑх, кӑларӑм ертӳҫи Лариса Гузеева ӑна ҫӗнӗ сӑмса парнелесшӗн. Ксюша вӑрӑм сӑмсаллӑ пулнӑшӑн пӑшӑрханать. «Халӗ эпӗ медицина тӗрӗслевӗ витӗр тухатӑп, анализсем паратӑп. Ҫурла уйӑхӗччен, «Давай поженимся» кӑларӑм юбилейӗ тӗлне, эпӗ питӗ хитре пуласса шанатӑп», - ҫапла каланӑ Ксюша.

Ҫу уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Атӑл тӑрӑхӗнчи регионсем Атӑл кунне паллӑ тӑваҫҫӗ. Шупашкарти Мускав ҫыранӗнче те ӑна уявлӗҫ. Тӗп мероприяти «Атӑл ҫинчи телей» ҫуллахи турист сезонне уҫни пулӗ.

Сывлӑха ҫирӗплетмешкӗн Скандинави утти енӗпе II фестиваль иртӗ. Кашниех хӑйӗн дистанцине утма пултарӗ. Фестивальпе килӗшӳллӗн ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен куравӗ иртӗ. Чи лайӑххисене парнепе хавхалантарӗҫ. Ачасене пурне те мороженӑйпа сӑйлӗҫ.

Спортӑн экстремаллӑ тӗсӗсене юратакансем вара кайтсерфинг тата сабсерфинг енӗпе тупӑшӗҫ. К.Иванов ячӗллӗ скверта та уяв программи хатӗрлӗҫ. Унта концерт пулӗ.

Кӑрмӑшри ҫӳп-ҫап контейнерӗсем

Тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче темле хыпар та пӗлме пулать. Вӗсенче паян Шупашкар районӗпе ҫыхӑннӑ виҫӗ хыпара асӑрхама тӳр килчӗ.

Вӗсенчен пӗринче Кӑрмӑш ялӗ сӑнарланнӑ, теприсенче — район центрӗ, Кӳкеҫ.

Кӑрмӑш ялӗнче нумай хваттерлӗ ҫуртсем те пур. Вӗсене «Новое село» (чӑв. Ҫӗнӗ ял) управляющи компани тытса тӑрать иккен. Анчах ҫӳп-ҫапа вӑхӑтра турттарса кайманнине пула контейнерсем тулса тӑкӑннӑ. Сӑн ӳкерчӗксен авторӗ — Александр Яичников ятлӑ ҫын.

Тепӗр хыпарта Кӳкеҫри тӑхӑр хутлӑ ҫӗнӗ ҫуртсенче пурӑнакансем аэфутбол выляма ачасем валли пӗчӗк уй тата волейбол лапамӗ хатӗрленине кӑтартнӑ. Ҫак ӗҫе вӗсем никама шанмасӑр хӑйсен пуҫарӑвӗпе тытӑннӑ. Ҫав вӑхӑтрах район центрӗнчи пӗр вырӑнта каснӑ йывӑҫ тураттисем сапаланса выртнине пӗлтернӗ.

Николай Николаев депутат

Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Карапаш ялӗнче пурӑнакан Николай Алаев ҫамрӑк ҫемьесем яла юлманшӑн пӑшӑрханнипе депутат патне ҫитнӗ.

Ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Николай Николаев халӑха йышӑннӑ. Ҫынсене вӑл скайппа та итленӗ. Карапаш ялӗнче пурӑнакан арҫын ҫавӑн пек меслетпе ҫыхӑннӑ та.

Николай Алаев «Ҫамрӑк ҫемье» патшалӑх программипе укҫа илекен ҫамрӑк ҫемьесем ҫурта е хваттере хулара туяннине ӑнланмасть. 2010 ҫултан пуҫласа 2018 ҫулччен Карапаш ял тӑрӑхӗнче субсидие 5 ҫемье илнӗ. Вӗсенчен пӗри ҫеҫ ялта юлнӑ.

«Сирӗн пӑшӑрханӑва эпӗ ӑнланатӑп, – тенӗ Николай Николаев. – Анчах ҫыннӑн хӑй пурӑнас вырӑнне суйлама ирӗк пур». Ҫапах та депутат субсидипе хваттер илес йӗркене профильлӗ министерствӑсемпе тишкерме шантарнӑ.

Паян Муркаш районӗнчи Ваҫкассинче тата Купӑрля ялӗсенче чӑвашсен пӗрремӗш профессорӗ, чӑвашсен пӗрремӗш хаҫатне, «Хыпара», кӑларма пуҫланӑ Николай Никольские асӑнса анлӑ мероприятисем иртрӗҫ. Ваҫкассинчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан шкулта «Н.В. Никольский — тӗпчевҫӗ-ӑсчах, ҫутта кӑларакан педагог, общество деятелӗ» ятпа ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ ӗҫлерӗ. Унтан паллӑ историкӑн, этнографистӑн, публицистӑн тӑван Купӑрля ялӗнче митинг тата концерт йӗркеленӗ.

Юбилее районти тата вырӑнти тӳре-шара, «Хыпар» издательство ҫурчӗн ӗҫченӗсем, ял халӑхӗ, шкул ачисем, культура ӗҫченӗсем хутшӑннӑ.

Унта пухӑннисенчен хӑшӗсем республикӑри тӳре-шара пыманнине палӑртнӑ. Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӗҫченӗ Алексей Леонтьев ҫакна палӑк умӗнче сӑмах каланӑ чухне, халӑх умӗнчех, асӑнса хӑварнӑ. Уява, Алексей Леонтьев калашле, республикӑн Вӗренӳ министерствинчен те, Культура министерствинчен те, Пичет политикин министерствинчен те, Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн социаллӑ политика тата наци ӗҫӗсем енӗпе ӗҫлекен комитетӗнчен те никам та пыман.

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Пӗтӗм Раҫҫейри шкул ачисен олимпиадин 2017-2018 ҫулсенчи ҫӗнтерӳҫисемпе тата призерӗсемпе тӗл пулнӑ.

Шкул ачисен Пӗтӗм ҫӗршыври олимпиадине ӑс-тӑн тӗп ӑмӑртӑвӗ тесе хаклаҫҫӗ. Унта пирӗн республикӑран ҫулсерен вуншар пин ача хутшӑнать. Вӗсем 21 тӗрлӗ предметпа ӑмӑртаҫҫӗ. Кӑҫал Чӑваш Енри вӗренекенсем Раҫҫей олимпиадисенче 21 призлӑ вырӑн йышӑннӑ.

Ачасемпе тӗл пулӑва Михаил Игнатьев Элтеперсӗр пуҫне Чӑваш Енӗн вӗрентӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Александр Иванов, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ректорӗ Владимир Иванов хутшӑннӑ, пултаруллӑ ачасене ӑс-тӑншӑн мухтаса ырланӑ, малашне  те ӑнӑҫу  суннӑ.

Пӗрре пӑхсан, Васильев хушамат пӗрре те япӑх мар пек. Вӑл хушаматпа пурӑнакансем чӑвашсем хушшинче сахал мар. Паллах, Ивановсем тата та ытларах. Ак, сӑмахран, нумай пулмасть Иванова министра лартрӗҫ тесе пӗлтерсен ман ыйту ҫуралчӗ: киввине е урӑххине? Чулхулара ӗҫленӗ чухне пӗрре пай ертӳҫи те манран ыйтсаччӗ: «Сирӗн унта пурте Иванов хушаматлӑ-им?» Мӗншӗн? Ара, Шупашкарти пирӗн уйрӑмра ӗҫлекенсен йышне курнӑ та... Унта вара пӗр пилӗк хушамат Иванов пулнӑччӗ пулас.

Ҫакнашкал лару-тӑрӑва пулах ӗнтӗ пирӗн ҫыравҫӑсем чылай чухне псевдоним йышӑнаҫҫӗ. Чылай Яковлев хушаматлӑ ҫынна, сӑмахран, эпир пач урӑх ятсемпе пӗлетпӗр. Тӗслӗхрен, Иван Салампекӑн чӑн хушамачӗ Яковлев пулнине нумай пулмасть ҫеҫ пӗлтӗм.

Малтан хушаматсем мӗнле ҫыртарасси кӑсӑклӑрах пулнӑ пулас. Халь вӑл ашшӗ хушамачӗпе (ытларах чухне) пырать, малтан вара урӑхларах йӗрке пулнӑ. Ман хамӑн хушамат, сӑмахран, Плотников. Аттен хушамачӗпе. Апин — Степанова. Аттен хушамачӗ пирки калас пулсан вӑл ҫаплипех куҫса пынӑ пулас. Ни асатте, ни атте хӑй платник пулман.

Малалла...

Тӗнче тӑрӑх велосипедпа ҫӳрекен паллӑ ҫулҫӳревҫӗ Никита Васильев хӑйӗн хушаматне улӑштарнӑ. Ӗнер вӑл кун пирки «ВКонтактри» хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.

«Мӗншӗн эп кӑна турӑм-ха? — Ак, сӑмахран, кайран ман ачасем манран пирӗн хушамат мӗншӗн Васильев пулнине ыйтӗҫ, вӑл мӗне пӗлтернипе кӑсӑкланӗҫ. Ман епле хурав пала тивӗ-ши ун чухне? Тахҫан-тахҫан чӑвашсем христос тӗнне йышӑннӑ чухне темле пуп пирӗн мӑн асаттене Ваҫук ята панӑ темелле-ши? Ҫук, мана ку кӑмӑла каймасть», — пӗлтернӗ вӑл хӑйӗн шухӑшне. Ҫавах та Васильев хушамат япӑх пулманни пирки те асӑннӑ Никита. 26 ҫул унпа ҫӳренӗ пулин те пӗрре те вӑл унӑн пурнӑҫне йывӑрлатман.

Паллӑ ҫулҫӳревҫӗ Никита хӑйне валли Тӗнче хушамата суйланӑ. Хӑй ӑнлантарнӑ тӑрӑх ку унӑн тӗнчери вырӑнне кӑтартӗ, тӗнчере вӑл мӗн ӗҫӗпе аппаланнине.

Ыран, ҫу уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, Питӗр хулинче Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» савутра кӑларнӑ хӗвел батарейин модульне вырнаҫтарнӑ катамаран ҫула тухӗ.

Раҫҫейре туса кӑларнӑ хӗвел элеменчӗллӗ катамаран халиччен те пулман. Катамарана Питӗр хулинче кӑларнӑ, унӑн ҫивиттине ҫурма авӑнакан хӗвел модульне вырнаҫтарнӑ. Хӗвел модульне тума Ҫӗнӗ Шупашкарти «Хӗвел» савутра кӑларнӑ гетеротытӑмлӑ хӗвел элеменчӗсемпе усӑ курнӑ.

Хӗвел модулӗллӗ катамаран маршручӗ ҫапларах пулӗ: «Питӗр – Мускав – Аҫтӑрхан». Маршрутӑн пӗтӗмӗшле вӑрӑмӑшӗ — 5 пин км ытла. Инҫе ҫула катамаран Нева, Ока, Атӑл, Кама юханшывӗсемпе кайӗ.

«Эковолна» (чӑв. Экохум) экспедицие Инженер конкурсӗсемпе ӑмӑртавӗсен наци центрӗ йӗркеленӗ.