Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +3.6 °C
Ырӑ сӑмах ылтӑнтан хаклӑ.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Хыпарсем: хаклавсем

Сумлӑ сӑмах Культура

Тӑхӑрьял тӑрӑхӗн вӑтӑр виҫӗ паллӑ ҫыннине пӗлет чӑваш тӗнчи. Акӑ халӗ тепӗр писатель ячӗ хушӑнчӗ. Вӑл тахҫанах палӑрнӑ ҫыравҫӑ ӗнтӗ. Хусанти «Сувар» хаҫат редакторӗ пулнӑ журналист, ҫивӗч статьясен блогерӗ Константин Малышев.

Костя Малышев мана паянхи чӑваш литературин Пуҫламӑш тапхӑрне ҫаврӑнса пӑхтарать. Аса илнинчен, ачалӑха сӑнланинчен пуҫланӑ нумайӑшӗ литература ӗҫне. Чӗмпӗр чӑваш шкулӗ, Трубина Мархви, Хумма Ҫеменӗ, Карачӑм Харлампьев, Мария Ухсай ҫырнисем ӗмӗрлӗх палӑкӗсем пулса юлчӗҫ. Чалтан вӑрҫин хӑйӗн синкерлӗ ӑрӑвӗ пулчӗ. Ун ҫинчен те ачалӑх куҫӗ витӗр сахал мар ҫырӑнчӗ. Эпӗ чӑвашла вуланисенче вӑл вӑхӑтӑн тӗрӗсне ӑнланманнине мухтани кӳрентерчӗ. Вӑхӑт урапи пурне те пӗр касмасть ҫав! Халӗ чӑнлав (документлӑх) никӗсӗ вӑйланчӗ, илемлӗ хайлавсем тепӗр хут чӑн пуррипе никӗсленсе тухма пуҫларӗҫ. Вӗсенче самана сӑн-сӑпачӗ витӗмлӗрех палӑрать. Константин Малышев кӗнекинче ХХ ӗмӗрӗн 80-90-мӗш ҫулӗсем ытарлӑн та, тӳррӗн те тӗрӗс ӳкерӗнсе пичетленнӗ.

Унӑн «Ачалӑхӑм» калав кӗнеки Чӑваш кӗнеке кӑларӑшӗнче кӑҫал селӗм пахалӑхпа, хытӑ хуплашкапа, фотосӑнсемпе, 800 экземплярпа пичетленсе тухнӑ.

Малалла...

 

Харпӑр шухӑш Культура

(Улькка Эльменӗн «Пурнӑҫ сулӑнка лексен...» романне вуланӑ май)

Улькка Эльмен (31.8.1961) - чӑваш профессионал писательсен союзӗн председателӗ. Виҫӗ кӗнекеллӗ «Упраймарӑм сана» романпа палӑрнӑ прозаик. Нумай калавсемпе повеҫсен авторӗ.

 

Пултаруллӑ та хастар ҫыравҫӑ Улькка Эльмен (Ольга Васильева-Куликова) «Пурнӑҫ сулӑнка лексен...» роман ҫырса пӗтерни ҫинчен виҫӗмҫул журнал тӑрӑх («Ылхансӑр куҫҫуль» калавӗ умӗнче каланинчен) пӗлтӗм. «Унта паянхи пурнӑҫра тӗл пулакан пӑтӑрмахсем, ыйтусем, юратупа курайманлӑх, ӑмсанупа кӗвӗҫӳ» тенӗччӗ. Ҫӗнӗ романпа 2022 ҫулхи «Тӑван Атӑл» журналӑн 7-10-мӗш кӑларӑмӗнче кӑштах паллашрӑм, халӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче тухнӑ тулли кӑларӑма вуласа тухрӑм.

Хам пӗлекен ҫыравҫӑсен хайлавӗсене тишкерес йӑла пур манӑн. Эппин, вуланӑ роман ҫинчен (романа эпӗ чӑвашла «сӑскан» теттӗмччӗ) ватӑ пуҫри шухӑшсене калама хӑюлӑх ҫитеретӗп.

 

Улькка Эльмен XXI ӗмӗр пуҫламӑшӗче чӑваш литературине «Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм» (2001) кӗнекипе вирхӗнсе кӗчӗ те кӗҫех малти рете тухрӗ.

Малалла...

 

Культура
www.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ
www.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Шупашкарта иртекен пӗтӗм тӗнчери кинофестиваль вӑхӑтӗнче кӑтартнӑ фильмсене хакласа ҫырнӑ куракансен конкурсӗ иртӗ.

Конкурса кино курма пынӑ кирек кам та хутшӑнаять. Кинорецензие е хаклава халӑх ушкӑнӗсенчи страницӑсенче #киноче2023, #чмкф2023, #чебоксарскиймеждународныйкинофестиваль2023 хештегсемпе вырнаҫтармаллла. Хаклавсене chmkf@mail.ru электрон почтӑпа ярса парсан та йышӑнӗҫ.

Чи маттур автора ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнче кинофестиваль ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ чухне палӑртӗҫ.

Аса илтерер: кинофестиваль Шупашкарта ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнчен тытӑнса ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗ таран тӑсӑлӗ.

 

Сумлӑ сӑмах Культура

Ираида Петрова ҫыравҫӑ, драматург ҫуралнӑранпа 110 ҫул ҫитрӗ

 

Тӗлӗнсе каймалла, шӑп 50 ҫул каялла 1973-мӗш ҫулхи пуш (март) уйӑхӗнче эпӗ чӑваш ҫыравҫи Ираида Алексеевна Петровапа ҫыру ҫӳретме пуҫланӑ. Ку ҫапла пулса иртрӗ. Эпир шкулта вӗреннӗ чух пире, шкулта лайӑх вӗренекенсене, ҫӗнӗ ҫулта кӗнекесем парнелетчӗҫ. Ман алла ҫапла майпа Ираида Алексеевнӑн «Тятюк» ятлӑ кӗнеки лекрӗ. Кӗнеки шутсӑр килӗшнӗччӗ. Чӑвашла ҫырнӑ кӗнекесене вулама юратаканскер, 12 ҫулти хӗрача кӗнекене сывламасӑр тенӗ пек вуласа тухнӑччӗ. Кӗнеке хуплашки ҫинчен художник илемлетнӗ 5-6 ҫулхи куҫҫуль витӗр пӑхса ларакан хӗрача та чуна пырса тивнӗччӗ. Ҫав кӗнеке вӗҫӗнче автор ачасем патне уйрӑм ҫырнӑ ӑшӑ сӑмахсем вара мана ку кӗнекене хам вуласа тухни ҫинчен ун авторне пӗлтерсе кӗнеке издательствине ҫырса яма хистерӗҫ пулмалла. Кӗнеке вӗҫӗнче автор ачасем патне ҫапла ҫырнӑччӗ.

Хаклӑ ачасем! Ҫак кӗнекене эпӗ сире Тӑван ҫӗршыва юратма, унӑн илемне курма вӗрентес кӑмӑлпа ҫыртӑм. Тӑван ҫӗршыв тени вара вӑл кирек камӑн та ҫуралнӑ кӗтесрен, ун таврашӗнчи улӑх-вӑрмансенчен, анлӑ хирсемпе чечеклӗ васансенчен пуҫланать.

Малалла...

 

Культура

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче «Шурҫамка» спектакль кӑтартрӗҫ. Асӑннӑ ӗҫпе паллашнисем спектакле тӗрлӗрен хакланӑ. Ҫакна халӑх тетелӗсенче ҫырнисем тӑрӑх пӗтӗмлетме май килет.

«Питӗ килӗшрӗ, вӑйлӑ вылярӗҫ, выйлӑ лартнӑ. Куҫҫульсӗр пӑхаймӑн. Сӑмса тутрине илмеллех. Юхма Мишши ҫыравҫӑна та залра курма тӳр килчӗ», – тесе ҫырса хунӑ Юлия Маркиянова.

Игорь Алексеев вара урӑхларах шухӑшлать. «Актерсем выляни сӑмах ҫук ҫӳллӗ шайра, анчах спектакль тӗлӗшӗ ҫукки ман кӑмӑла каймасть», — тесе пӗтӗмлетнӗ вӑл.

 

Харпӑр шухӑш Культура

(«Хӗрлӗ кӗпеллӗ телей» драмӑна вуласан - «Тӑван Атӑл», 2022, 12)

Икӗ пайлӑ, вунӑ курӑнуллӑ драмӑри ӗҫсем пӗтсе ларнӑ ялта 1994 ҫул хыҫҫӑн пулса иртеҫҫӗ. Ҫухалса пыракан ялсен шӑпи Арсений Тарасов прозинче («Сутнӑ пӳртри юлашки каҫ» калавра, сӑмахран) тахҫанах палӑрнӑчччӗ. Каллех ҫав тема, ҫав ырату.

«Ялӗнче пӗр чӗрӗ чун юлман. Эпӗ те Ульха пур. Тата кам? Ӳсӗр Палля ӗнтӗ. Тата манӑн икӗ сурӑх»,-тет ватӑлса ҫитнӗ Ҫарахви карчӑк. Унӑн юратнӑ упӑшки Элекҫей вӑрҫӑра нимӗҫ тыткӑнне лекнӗ, хӑтӑлса тухсан каллех тӑшманпа ҫапӑҫнӑ. Пурнӑҫ ӗмӗр тӑршшӗпех пусса тӑнӑ ӑна. Колхоз председателӗ, саккунлӑ вӑрӑ, партийцӑ Палля «ҫӑварлӑхланман» Элекҫее, ҫӑхав ҫырса, тепӗр хут тӗрмене тыттарса ярать.

Саманан йӗксӗк йытти Палля. Ӑна ашшӗ пӑхман. Ҫарахви амӑшне качча илейменнишӗн арӑмӗпе ачи айӑплӑ, имӗш. Ашшӗне кулак тесе Ҫӗпӗре ӑсатнӑ чухне Палля интернатра пурӑннӑ. Вӗсен кил-ҫуртне колхоза панӑ. Кайран ҫав пӳртре Ҫӑрахвисен ҫемйи пурӑнмалла пулса тухнӑ. Хӑй колхоз председателӗ чухне Элекҫейпе Ҫарахвие урӑх яла кӑларса яма хӑтланнӑ.

Малалла...

 

РАШ
07

«Укҫан амӑшӗ ҫук»
 Варвара Николаева | 07.12.2022 20:56 |

Харпӑр шухӑш Культура

Ҫапла ят панӑ чӑваш халӑх писателӗ Анатолий Кибеч хайӗн тин ҫеҫ пичетленсе тухнӑ пилӗк повеҫрен тӑракан кӗнекине. Эпиграф вырӑнне ҫак йӗркесене илнӗ:

Калатӑп, пурнӑҫ урапи

Вараланса кусса пырать,

Тен, ҫавӑнпа – ҫке ҫын шӑпи

Тасалӑха чунра шырать.

Чунри тасалӑха упраса тытса пыма пӗртте ҫӑмӑл мар иккен. Самани ҫапла ҫаврӑнса кайнӑ-ҫке. Тӑхӑрвуннӑмӗш ҫулсем ӗнтӗ.

Акӑ «Компьютер» ятлӑ фирма директорӗ умӗнче модӑран тухнӑ ҫи-пуҫлӑ хӗрача тӑрать. Куҫлӑхӗ те ҫавракаскер кӑна, пушмакӗ те лутра кӗлеллӗскер, ҫӳҫне те чӑмӑрккана пуҫтарса ҫыхнӑ – пач та хальхи пекскер мар. Хӑй вара ӗҫ пирки килтӗм тесе пӗлтерет. Директор пӑхса тӑмарӗ, тӳрех: «Уборщицӑна ӗнер кӑна илтӗмӗр, эсир кая юлтӑр пулас», - терӗ. Ҫук, эпӗ программистка, хамӑр декан сӗннипе килтӗм тесен, калаҫу вара урӑхланчӗ. Надя Смирнова университета хӗрлӗ дипломпа пӗтернӗскерех иккен. Фирма директорӗ Семен Карнизов деканран ыйтнипе килнӗ ӗнтӗ Надя. Мӗншӗн вӑл вӗреннӗ чухне те, халӗ те ҫакӑн пек «модӑпа» ҫӳренине автор «Чӗлхесӗр пике» повеҫре кӑтартса парать.

Малалла...

 

Сумлӑ сӑмах Культура

(Владислав Пастухов-Анаткас сӑввисем ҫинчен)

Ҫӗнӗ саманари литература тӗрлӗ ырӑ-япӑх пулӑмпа савӑнтарма-пӑшӑрхантарма пӑрахмарӗ. Е ниме тӑман ҫыркаланчӑк хушшинчех ачасем валли питӗ селӗм кӗнекесем пичетленсе тухрӗҫ, е тӗрӗслӗх турӑран килет тенӗ хайлавсем шкула пырса кӗчӗҫ. Хӗрсен сӑмах хастарлӑхӗ сӑвӑ ярӑмӗсемпе романсем таранах ҫӗкленчӗ.

Чӑваш литературинче пурнӑҫа тӗрӗс сӑнарлакан реализм парӑнма шутламасть. Ҫакна май Владислав Пастухов-Анаткас кӗнекисене илсе кӑтартас терӗм.

Сӑпайлӑ ҫын Владислав Григорьевич Пастухов-Анаткас cӑвӑҫ (ячӗ район энциклопедийӗнче, «Чӑваш литературин поэзи антологийӗче» пур пулсан та) вулакана халиччен паллах марччӗ. Вӑл Муркаш районӗнче 1954 ҫулта ҫуралнӑ, Турай шкулӗнче вӗреннӗ. Тинӗс ҫар хӗсметӗнче тӑнӑ. Халӗ Тӑвайра пурӑнать. Сарӑтура Шалти ӗҫсен министерствин академийӗнчен вӗренсе тухсан хамӑр республикӑра аслӑ следовательте ӗҫленӗ. Магаданра, Саха-Якутире, Чукоткӑра ылтӑн чавнӑ тата ҫӗр тӗпчекен ушкӑнра тарланӑ. Унтан таврӑннӑранпа районти «Ял ӗҫченӗ» хаҫатра тӑрӑшнӑ, университетра вӗреннӗ, вакат ӗҫне пӑрахман.

Малалла...

 

Харпӑр шухӑш Культура

Ан ман иртнине: вӑл пуласлӑх вӗрентекенӗ.

Чӑвашсен паллӑ ученӑй-востоковед Никита Бичурин пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен Чӑваш театрӗн сцени валли чи пирвайхи хут Виктор Павлович Романов вырӑсла пьеса («Вольнодумец в рясе» (Никита Бичурин) 1956-1959-мӗш ҫулсенче ҫырнӑ. Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн сцени ҫинче ӑна чӑвашла куҫарса 1959-мӗш ҫулта Константин Иванович Иванов режиссер лартнӑ. «Никита Бичурин» пьеси Чӑваш театрӗн сцени ҫинче кун ҫути курнӑ хыҫҫӑн 1961-мӗш ҫулта Виктор Романов «Бичурин» ятлӑ киносценари ҫырса пӗтерет. (Пирӗн «Чӑвашкино» организаци валли ӳкермелли картина, якутсем пулсан тӑрӑшса тахҫанах ӳкерӗччӗҫ!). Чӑваш халӑхӗн Раҫҫей шайӗпе ҫавӑн пек тӗлӗнмелле сумлӑ ученӑй пурри, ун ҫинчен халӑха театр тата кинематографи урлӑ кӑтартса пама май пурри пултаруллӑ вырӑс ҫыннине, Ҫӗпӗр енче ҫуралнӑ ҫынна, художник-профессионала, режиссера, педагога, драматурга, ахӑртнех, питӗ интереслентерсе янӑ. Тюмень облаҫӗнче 1927-мӗш ҫулта ҫуралнӑскер, 1951-мӗш ҫулта Мускаври ГИТИСра режиссер профессине алла илсе вӑл хӑйне Шупашкар хулине режиссер пулса ӗҫлеме яма ыйтать (Каласа хӑвармалла, Виктор Романов — Фаина Романова театровед мӑшӑрӗ).

Малалла...

 

Харпӑр шухӑш Культура

Ю.П. Сан кӗнекисем. Интернетран илнӗ

(Юрий Сан ҫырнӑ «Упи каҫман ҫырминчен...» романӗ ҫинчен)

Союз писателей России чувашского писателя Юрия Петровича Иванова (1963) — известного поэта Юрия Сан — отметил несколькими благодарностями, почетными грамотами, несколькими дипломами победителя конкурсов. (Ради пущей важности проверьте по интернету или смотрите его книгу стихов «СССР», Кугеси, 2007). Его творчество добром отметили Александр Брагин, Сергей Лыкошин, Вячеслав Киктенков.

Ничего подобного от Союзов писателей Чувашии не заметил... Знаю, что высоко ставят его творчество Хведер Агивер, Илья Иванов, Арсений Тарасов, но в целом его имя в список писателей Чувашии долгое время не включали, потому что он к современной национальной политике и чувашской литературе относится весьма критично и говорит об этом открыто.

Юрий Сан автор 20 книг, в основном — поэзии. Пишет на чувашском и русском языках. Известны роман в стихах «Скитея», популярны романы «Нацмэн» и «Над медвежьим оврагом» (Упи каҫман ҫырминчен).

Малалла...

 

Страницӑсем: [1], 2, 3, 4, 5
Orphus

Баннерсем

Шутлавҫӑсем

0 Хурал кӗтесӗ (чат)

Ҫанталӑк

Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (28.03.2024 15:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 751 - 753 мм, 5 - 7 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 4-6 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.

Гороскоп

СурӑхВӑкӑрЙӗкӗрешРакАрӑсланХӗрТарасаСкорпионУхӑҫӑТу качакиШывтӑканПулӑсем
Сурӑх: Мухтанмалли пур, анчах ăнăçусемпе мухтанма ан тăрăшăр. Сирĕн вăй пухма, ăна кăтартма тивĕ, тĕллевсене çĕнсе илес тесен тăрăшмалла. Ку эрнере ĕç ăшнех путатăр, яваплăх ÿссех пырĕ. Çынсенчен тимлĕх кăна ыйтса лартмалла мар, вĕсемшĕн те мĕн те пулин тумалла. Канмалли кунсене çемьепе, тăвансемпе ирттерĕр.

Пуш, 28

1915
109
Дедушкин Николай Степанович, чӑваш критикӗ, литература тӗпчевҫи ҫуралнӑ.
1983
41
Шамбулина Алина Валерьевна, чӑваш тележурналисчӗ ҫуралнӑ.
Пулӑм хуш...Пулӑм хуш...

Ыйтӑм

Чӑваш йӑли тӑрӑх хӑнана пынӑ арҫынна камӑн ӑсатмалла?
кил-йышри арҫын
хуҫа тарҫи
пӗтӗм кил-йышпа тухаҫҫӗ
хуҫин ҫитӗннӗ ачисем
хӑнана ӑсатма никам та тухмасть
хуть те кам тухсан та
хӑни ҫулне ахаль те пӗлет, ӑсатмасӑр та
хуҫа арӑмӗ
ӑсатма тухни — ҫылӑх, юрамасть
хуҫа хӑй