Украина ҫыннисем хӑйсен ҫӗршывӗнчен тухса кайиччен ӗҫлӗ хутсене сутса хӑвараҫҫӗ имӗш. Ку хыпара Вести-Украина портал пӗлтернӗ тӑрӑх BMF.ru бизнес-хыпарсен порталӗ хӑйӗн сайтӗнче ҫырнӑ. Вести-Украина ҫынсем идентификаци кочӗсемпе ҫурални ҫинчен калакан хут таранах сутса хӑвараҫҫӗ пулать. Мӗнпур хут пуххишӗн 2200 доллар ыйтаҫҫӗ имӗш.

«Чикӗ енне кайнӑ май хамӑн Украина паспортне сутатӑп. Паспорт таса. Кредит тавраш ҫук. Мӗнпур база витӗр кӑларнӑ. Йӳнӗ хакпах паратӑп», — ҫакӑн пек ҫырнӑ иккен пӗлтерӳсенчен пӗринче.

Юристсен шучӗпе ют ҫын хучӗсем улатвҫӑсемпе преступлени тунӑ ҫынсене кӑна кирлӗ пулма пултараҫҫӗ. Ҫӗршывран тарма пуҫтарӑннӑ политиксемпе усламҫӑсем те ют ҫын паспорчӗсемпе усӑ курма пултараҫҫӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен правӑна сыхлакансем.

Федерацин миграци служби пӗлтернӗ тӑрӑх, паян Раҫҫейре 2,6 миллион Украина ҫынни вырӑн тупнӑ.

Ҫу уйӑхӗн 19–23-мӗшӗсенче Италири Терамо хулинче Чӗлхе прави енӗпе пӗтӗм тӗнчери пӗрремӗш конгресс иртнӗ. Унта 40 ҫӗршыври 170 ытла эксперт хутшӑннӑ. Ҫавсен хушшинче пӗртен-пӗр Раҫҫей ҫынни пулнӑ. Вӑл — пирӗн ентеш, Раҫҫей Федерацийӗн Коммунистсен партийӗн Чӑваш рескомӗн секретарӗ, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Дмитрий Евсеев.

Конгреса Евсеева юлташӗ, Итлаи журналисчӗ, халӗ вӑл Чӑваш Енре пурнӑать иккен, Массимо Рипани, чӗннӗ-мӗн. Кун пирки коммунист-депутат асӑннӑ партин сайтӗнче вырнаҫтарнӑ интервьюра пӗлтернӗ. Италири унӑн тусӗ Евсеева Раҫҫейри чӗлхе политики пирки каласа пама ыйтнӑ. Коммунист-депутат каланӑ тӑрӑх, Европа ҫыннисем пирӗн ҫӗршыври чӗлхе ыйтӑвӗсем пирки пӗлмеҫҫӗ иккен. Раҫҫейре 277 чӗлхепе диалектпа калаҫакан 193 наци ҫынни пурӑннинчен вӗсем тӗлӗннӗ имӗш. Форума хутшӑннисенчен хӑшӗсем Раҫҫей 1917-мӗш ҫултанпа федераци пулнине пӗлмен иккен.

Латвире, Ригӑра, «аттракцион» хута кайнӑ. Унта кирек кам та Иисус евӗр пӑталанӑ Владимир Путин сӑнне пӑта ҫапма пултарать-мӗн. Кун пирки TV5 телеканал хыпарлать.

Ку «статуя» Латви СССРӗн унчченхи КГБ ҫуртӗнче-мӗн. «Аттракциона» килнӗ Роналдс ятлӑ ҫын журналиста пӗлтернӗ тӑрӑх, Владимир Путин кунашкал «хисепе» тивӗҫ. Вӑл та ҫакнашкал ҫуртра ӗҫленӗ, вӑл ҫапла пӑта ҫапассине тивӗҫнӗ-мӗн.

Путин «кӳлепи» кураври тӗп экспонатсенчен пӗри-мӗн. Вӑл ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен ӗҫлӗ. Унта килекенсем икӗ пая пайланаҫҫӗ-мӗн: пӗрисем пӑта ҫапаҫҫӗ, теприсем вӗсене кӑлараҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри кӑмӑлсӑрланса официаллӑ органсене ҫӑхавланӑ. Анчах Рига мэрӗ Нил Ушаков «ӳнерҫӗсене» витӗм кӳме хирӗҫленӗ – полномочи ҫук-мӗн.

Анчах Латвири ют ҫӗршыв ӗҫӗсен экс-министрӗ Янис Юрканс шухӑшланӑ тӑрӑх, ку Латвин политика тупӑкне пӑта ҫапни. Ку — питӗ япӑх политика сигналӗ. Ҫакна Латвири ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерстви асӑрхамаллах-мӗн. «Тен, президентӑн та айккинче юлмалла мар», — тенӗ вӑл.

Венесуэла влаҫӗсем ҫутӑ перекетлес тесе ӗҫ кунне кӗскетме йышӑннӑ. Ку патшалӑх службинче ӗҫлекен тӳре-шарана пырса тивнӗ. Вӗсене 8–9 сехет тар тӑктарас вырӑнне 5 сехет 30 минут кӑна вӑй хуртарӗҫ. Ҫӗршывӑн вице-президенчӗ Хорхе Арреаса каланӑ тӑрӑх, ӗҫ кунӗ ирхи 7 сехет те 30 минутран 13 сехетчен пырӗ.

Унта паян, чӑн та, тар тӑкма тивет. Ҫапла, сӗтел хушшинче ларсан та. Ҫанталӑк унти хӑш-пӗр тӑрӑхра 40-ран та иртнине пула ҫынсем кондиционерсене кунӗпе ӗҫлеттерсе электроэнерги нумай ҫунтараҫҫӗ иккен.

Ӗҫ кунне кӗскетесси Венесуэлӑра ҫутӑ усӑ курнине тӗрӗслессин патшалӑх планнех кӗрет. Пысӑк компанисене хӑйсен генераторӗсемпе усӑ курма хистеҫҫӗ-мӗн. Капла туни наци энергосетьне кӑштах ҫӑмӑллатма пулӑшмалла.

Олесь Бузина

Ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче вӗлернӗ Украина ҫыравҫи, журналисчӗ, телеведущийӗ Олесь Бузина ячӗпе литература премийӗ пама тытӑнӗҫ. Кун пирки «Известия» хаҫата проект пуҫаруҫи, Украина журналисчӗ Оксана Шкода пӗлтернӗ.

Пуҫаруҫӑсем премие Бузина ҫуралнӑ кун — утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, пама палӑртаҫҫӗ.

Литература премийӗн ҫум учредителӗ пулас кӑмӑллине Александр Проханов публицист, Максим Шевченко журналист, «Роснефть» вице-президенчӗ Михаил Леонтьев, Борис Межуев философ, Захар Прилепин ҫыравҫӑ пӗлтернӗ. Вӗсем тӳресен йышне те кӗрӗҫ.

Оксана Шкода премие виҫӗ тӗп номинацире ҫирӗплетессине пӗлтернӗ: «Журналистика», «Публицистика», «Ҫыравҫӑсем».

Премие паракансем РФ Ҫыравҫӑсен тата РФ Журналистсен пӗрлӗхӗсемпе килӗштерсе ӗҫлесшӗн.

Турцири ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министрӗ Мелвут Кавусоглу Крым тутарӗсен прависене пӑсни пирки пӗлтернӗ. Анкараран Крыма официаллӑ мар мелпе мониторинг комиссине ярасшӑн.

«Крым халӑхӗн, уйрӑмах Крым тутарӗсен, прависене пӑсаҫҫӗ», — ҫапла пӗлтернӗ Мелвут Кавусоглу. Анкара яракан комисси ҫурма утравра ҫынсен прависене пӑснин мониторингне тӑвӗ–мӗн.

Нумаях пулмасть Крым тутарӗсен АТР телеканалӗ, QHA хыпар агентстви, «Авдет» хаҫат, «Мейдан ФМ» тата «Лидер» радиостанцисем, ачасен «Лале» телеканалӗ ӗҫлеме пӑрахнӑ-мӗн. Мӗншӗн хупнӑ вӗсене? Ҫак МИХсем Раҫҫей перерегистрацийӗ витӗр тухайман имӗш. Вӗсем вара ытларах Крым тутарӗсем валли тухса тӑнӑ-мӗн.

АТР телеканал пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл регистрациленмешкӗн Роскомнадзора документсене пӗрре мар янӑ, анчах вӗсене кашнинчех тавӑрса панӑ.

Ҫак МИХсене хупнине АПШ патшалӑх департаменчӗ те ырламан. АПШра палӑртнӑ тӑрӑх, ку Крымри ирӗклӗ сӑмаха пӑсать. Патшалӑх департаменчӗ МИХсене уҫма чӗнсе каланӑ.

МИХсене хупни Европӑри тулаш политикӑпа ӗҫлекен службӑна та килӗшмен. АТР телеканал виҫӗ чӗлхепе тухнӑ. Ҫав шутра — крымтутарла та.

Малалла...

Евросоюзри ҫӗршывсене илсен пуринчен аван Данире тӳлеҫҫӗ иккен. Унта тар тӑкакансен шалӑвӗ сехетре вӑтамран 40,3 евро ларать. Хӑш ҫӗршывра мӗн чухлӗ тӳленине Британире эрнесерен тухса тӑракан «The Independent» хаҫат Евросоюзӑн статистика служби иртнӗ ҫулхи пирки хыпарлани тӑрӑх пӗлтернӗ.

Евросоюзри чи пӗчӗк ӗҫ укҫи — Болгаринче. Унта сехетре вӑтамран 3,8 евро тӳлеҫҫӗ. Европӑра вӑтамран ку цифра 24,6 европа танлашать пулсан, Болгари ҫыннисен шалӑвӗ 6,5 хут пӗчӗкреххи сисӗнет.

Тӳленине кура ӗҫлес килсе тӑмалли ҫӗршывсен шутне ҫавӑн пекех Бельгие (39,1 евро), Швецине (37,4 евро), Люксембурга (35,9 евро), Хрантсие (34,6 евро) кӗртмелле. Чи пӗчӗк шалупа ҫырлахтаракан ҫӗршывсен йышӗнче — 4,6 евро тӳлекен Румыни, 6,5 евроллӑ Литва, 6,6 евроллӑ Латви, 7,3 евроллӑ Венгри.

Раҫҫее Евросоюзри ҫӗршывсемпе танлаштарма хӗнрех-мӗн. Мӗншӗн тесен Евросоюзӑн статистика служби тата Росстат шалу виҫине урӑхларах хаклаҫҫӗ. Макроэкономика тата кӗске вӑхӑтлӑха тишкерес енӗпе ӗҫлекен центрӑн экономисчӗн Игорь Поляковӑн шучӗпе пирӗн ҫӗршывра шалу сехетре вӑтамран 8,4 еврона ларать теме пулать.

Эмомали Рахмон ҫӗнӗ хула никӗслет

Паян, ытларикун, Таджикистан Президенчӗ Эмомали Рахмон республикӑн ҫурҫӗр пайӗнче 250 ҫын пурӑнмалӑх ҫӗнӗ хула никӗсленӗ, пӗрремӗш кирпӗче хунӑ.

Ҫӗнӗ хула Сомкар айлӑмӗнче вырнаҫӗ. Хальхи вӑхӑтра вӑл Боболжонгафур районне кӗрет. Эмомали Рахмон ҫӗнӗ хула ятне Сайхун ят пама сӗннӗ — ку вара Сыртарье юханшывӑн авалхи ячӗ иккен.

СА-News хыпар служби пӗлтернӗ тӑрӑх Таджикистан 1991 ҫулта никама пӑханми пулнӑ хыҫҫӑн ҫак тарана ҫити ҫӗнӗ хула никӗслемен, ку — пӗрремӗш. Сайхунра пуранмалли ҫуртсем хӑпартма палӑртнӑ тата халӑха пурӑнма кирлӗ инфраструктура. Ҫуртсем 9 тата 12 хутлӑ пулӗҫ, хулара 19 микрорайон тума палӑртнӑ. Республика влаҫӗсем планланӑ тӑрӑх кунта 17 шкул, 31 ача пахчи, 140 суту-илӳ центрӗ, 40 спорт ҫурчӗ хӑпартмалла. Паллах, Сайхунра тӗрлӗ терминалсем, пасарсем те пулӗҫ.

Сӑнсем (6)

Тӗнче тетелӗнче Тюрккоин текен ирӗклӗ укҫапа усӑ курма май пур. Ӑна Гезел йышшисен шутне кӗртме пулать — расчет счечӗсенчен кашни 28 кунтан 2% катӑлса пырать. Ку вара ҫак укҫана хӑвартрах тавар ҫине улӑштарма хистет — гезел укҫисем ҫак енпе уйрӑлса тӑраҫҫӗ те. Ҫав вӑхӑтрах 2% тытса юласси перекет счёчӗсене пырса тивмест (анчах унти укҫапа перекет вӑхӑтӗнче усӑ курма май ҫук).

Тюрккоин сайтӗнче ҫӗнӗ укҫа системин лайӑх енӗсене те илсе панӑ: транзакцисем хӑварт пулса иртеҫҫӗ; транзакцисене криптографилле хӳтӗленӗ; счет камӑн пулнине кӑтартмасӑр та пулать; расчет тата перекет счечӗсем тӳлевсӗр уҫӑлаҫҫӗ; API разработчиксем валли уҫӑ тата ытти те. Тӗплӗнрех сайтӑн «Ыйту-хурав» пайӗнче паллашма пулать.

Тюрккоин сайтне сӑмах май чылай тӗрӗк чӗлхи ҫине куҫарнӑ. Ҫывӑх вӑхӑтра вӑл тен чӑвашла та пулӗ.

Тюрккоина тенкӗсене те куҫарма пулать. Ҫавӑн пекех электронлӑ укҫасене те тюрккоинлатма пулать: биткоинсене, яндек-енчӗкрен. Шел те, сайтра тюрккоина кам-кам йышӑннине ҫеҫ пӗлтермен.

Малалла...

Британи ҫыравҫи Терри Пратчетт

Британи ҫыравҫи Терри Пратчетт вилсе кайнӑ. Кун пирки паян Би-би-си пӗлтернӗ. Пратчет вилни пирки ӑна пичетлекен издательство пӗлтернӗ. Вӑл 66 ҫулта пулнӑ. 2007 ҫултанпа ҫыравҫӑ Альцгеймер чирӗпе аптӑранӑ.

Ҫыравҫӑн халӑхра уйрӑмах анлӑ сарӑлнӑ тата вулакансем кӑмӑллакан хайлавӗсен шутне «Плоский мир» сатира фэнтези ярӑмне кӗртеҫҫӗ. Пратчетт кӗнекисен пӗтӗмӗшле тиражӗ 50 миллиона яхӑн экземпляра ҫитнӗ. Пӗтӗмпе вӑл хӑй ӗмӗрӗнче 70 ытла кӗнеке кун ҫути кӑтартма ӗлкӗрнӗ.

2009 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче Пратчетта Англи патши II Елизавета рыцарь-бакалавр шутне кӗртнӗ. Ҫав вӑхӑтрах ҫыравҫӑ Британи империйӗн орденӗн офицерӗ шутланнӑ.

Пратчетт 1948 ҫулхи ака уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Пурнӑҫран вӑл паян, хӑйӗн килӗнче, уйрӑлса кайнӑ.