Шупашкарта Пӗтӗм тӗнчери ҫамрӑксемпе студентсен XIX фестивалӗн нимеҫӗ центрӗ (волонтер центрӗ) уҫӑлнӑ. Тӗнче шайӗнчи ҫак мероприяти кӑҫал юпа уйӑхӗнче Сочи хулинче иртӗ.

Фестивале ирттермешкӗн пин-пин нимеҫӗ (волонтер) кирлӗ пулӗ. Раҫҫейӗпе кунашкал 20 центр ӗҫлӗ. Унта номеҫӗсене хатӗрлӗҫ. Пирӗн республикӑри 500 ытла ҫамрӑк нимеҫӗ пулса Сочие лекме ӗмӗтленнине пӗлтернӗ. Вӗсенчен чи лайӑххисене суйлӗҫ. Ҫапла майпа Пӗтӗм тӗнчери фестивале Чӑваш Енрен 50 нимеҫӗ кайӗ. Фестивале вара Чӑвашри 125 студент хутшӑнӗ.

Сӑмах май, Пӗтӗм тӗнчери фестивале кӑҫал тӗрлӗ ҫӗршыври 20 пин ҫамрӑк килӗ. Унта 5 пин ытла нимеҫӗ пулӗ.

Шупашкарта пурӑнакан хӗрарӑм суд залӗнче пристава киревсӗр сӑмахсем каласа вӑрҫнӑ, унтан сумкипе ӑна пуҫӗнчен ҫапнӑ.

Нумаях пулмасть ҫак хӗрарӑма явап тыттарнӑ. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, 42 ҫултискерӗн халӗ хулана тирпей-илем кӗртес тӗлӗшпе ӗҫлеме тивӗ.

Ку пӑтӑрмах 2016 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пулнӑ. Суд пынӑ чухне хӗрарӑм, ӳсӗрскер, кӑшкӑрашма тытӑннӑ. Пристав ӑна лӑпланма ыйтнӑ. Ку пушшех те урса кайнӑ: хайхискере вӑрҫма пуҫланӑ, сумкипе пуҫӗнчен ҫатлаттарнӑ.

Влаҫ представительне хур кӑтартнӑшӑн хӗрарӑмӑн патшалӑха 180 сехет ӗҫлесе татмалла. Пуҫиле ӗҫ тӗлӗшпе приговор вуланӑ: унӑн тепӗр 120 сехет ӗҫлемелле. Суд залӗнче кӑшкӑрашнӑшӑн административлӑ майпа явап тыттарнӑ.

Лакрей вӑрманне малашне урӑхла ирттерӗҫ

Шупашкарти Лакрей вӑрманне малашне пули-пулми кӗреймӗн. Иртен-ҫӳрене «СкиБарс2» автоматизациленӗ тӳлевпе тӗрӗслев тытӑмӗ урлӑ ирттерме пуҫлӗҫ.

Билетсене автоматизациленӗ тытӑм урлӑ сутнине кура кассӑсем аванрах ӗҫлеме пуҫласса, ҫынсене меллӗ пуласса шанаҫҫӗ. Анчах кунпа пӗрлех Шупашкар хула администрацийӗ паркӑн ӗҫне лайӑхрах тӗрӗслесе тӑрас ӗмӗтлине те пытармасть. Лакрей паркне кӗрекенсенчен укҫана аллӑн та илӗҫ, банк картти урлӑ та.

Ҫавӑн евӗрлӗ тытӑма халиччен Мускав, Ӗпхӳ, Архангельск, Красноярск, Чӗмпӗр, Чулхула, Сочи, Адлер, Кемӗр, Сургут, Саранск, Ижевск хулисенче ӗҫлеттерсе янӑ. Шупашкарта унччен Хӗрлӗ лапамри «Колесо обозрения» аттракционта хута янӑ.

Лакрей вӑрманӗнчи ҫӗнӗ тытӑм кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен кая юлмасӑр хута каймалла.

Шупашкарта ЕТК карточки сутлӑхран ҫухалнӑ. Пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫынсем сехӗрленсе ӳкнӗ. Хӑшӗ-пӗри темиҫе ҫӗре ҫитнӗ — карточка ҫук. Тӗп офисра та тупайман ӑна.

«ЕТК» тулли мар яваплӑ обществӑн техника директорӗ Лев Швецов карточка уяв хыҫҫӑн пулассине пӗлтернӗ. Ҫынсем 10–20-шер карточка тӳрех туяннӑ. Ҫавна май пӗр ҫынна мӗн чухлӗ карточка пама юранине палӑртас патне те ҫитнӗ. Ҫынсем нумай туяннӑран Мускаври типографи пичетлесе ӗлкӗреймест.

Сӑмах май, «ЕТК» тулли мар яваплӑ общество юлашки икӗ-виҫӗ эрнере 70 пин ытла карточка сутнӑ. Вӑл сутлӑха тухсанах ҫынсем ӑна черет тӑрса илнӗ. Хӑшӗ-пӗри черет пӗтсен ЕТКна лӑпкӑн кайса илме ӗмӗтленнӗ. Анчах ун чухне карточка та юлман ав.

Саккунпа килӗшӳллӗн, кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне мӗнпур маршруткӑра карточкӑпа тӳлемелли терминал лартмалла. Анчах Шупашкарти икӗ маршрутпа ҫӳрекен микроавтобуссем ҫакна пурнӑҫламан. Вӗсем — 49-мӗш тата 51-мӗш маршруткӑсем.

Ҫакна пула Шупашкар хула администрацийӗ вӗсемпе килӗшӗве пӑрахӑҫласшӑн. Ара, вӗсем саккун йӗркине пӑсаҫҫӗ-ҫке-ха. Карточкӑпа (ЕТКпа) усӑ курса билет туянакансен йышӗ вара юлашки вӑхӑтра ӳснӗ. Иртнӗ уйӑхпа танлаштарсан, унпа халӗ 80 процент ытларах усӑ кураҫҫӗ.

Ку кӑтарту билета карточкӑпа усӑ курса туянни анлӑ сарӑлса пынине ҫирӗплетет. Эппин, кашни маршруткӑрах терминал пулни халӑхшӑн питӗ меллӗ.

Шупашкарти Сӗнтӗрвӑрри ҫулӗ ҫинчи ҫул урлӑ каҫмалли вырӑна тахҫанах тума пуҫланӑ. Маларах уншӑн Чӑвашавтодор яваплӑ пулнӑ. Шоссене юсаса ҫӗнетнӗ чух унӑн пассажирсене каҫса ҫӳремелли те хута ямалла пулнӑ. Анчах ӗҫе вӗҫне ҫитерме май килмен. Каярах Храмов хушаматлӑ уйрӑм усламҫӑна шаннӑ. Ҫул урлӑ каҫса ҫӳремеллине тӑвакан подрядчика палӑртакан конкурсра вӑл ҫӗнтернӗ.

Контрактпа пӑхнӑ тӑрӑх, Храмов усламҫӑн 2016 ҫулхи авӑн уйӑхӗнче вӗҫлемелле пулнӑ. Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗ иртнӗ уйӑхра кӑтартнӑ репортажра подрядчик проекта хурласа калаҫнӑ. Вӑл начаррине пула унӑн хӑйӗн шучӗпе ӑна йӗркелеме тивнӗ-мӗн.

Ӗҫе халӗ те вӗҫлейменнине кура ҫынсем ҫул урлӑ малтанхиллех шоссе ҫийӗн каҫса ҫӳреҫҫӗ.

Шупашкарта Сталининградри тиреке лартӗҫ. Ҫав йывӑҫ тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнчи йывӑр саманана тӳссе иртнӗ. Унтанпа ҫичӗ теҫетке иртсен те типсе хӑрман йывӑҫӑн темиҫе авӑрне илсе ятарлӑ хутӑшра ӳстерме йышӑннӑ. Хунав паллӑ тирекӗн пахалӑхне упраса хӑварма пултарнӑ. Волгоградри ботаника пахчинче ӗҫлекен ученӑйсем хунава икӗ метра яхӑн ӳстернӗ.

Вӑрҫӑ ҫулӗсене чӑтса ирттернӗ йывӑҫа «Ҫӗнтерӳ тирекӗ» акци ирттерсе лартма пӑрахнӑ. Ку акцие ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче ирттермелле. Унта Мурманск, Чулхула, Пенза, Чӗмпӗр, Аҫтӑрхан, Волгоград, Омск, Кемӗр облаҫӗсем, Карели, Чӑваш, Мӑкшӑ, Кабардин-Балкар, Карачай-Черкесск, Ингушети, Чечен, Тыва республикисем, Ямал-Ненецк автономи округӗсем хутшӑнмалла.

Тиреке Шупашкарти «Ҫӗнтерӳ» паркӗнче лартасшӑн.

Шупашкарта лайӑх калаҫма вӗренеймен ача нумай-мӗн. Нумаях пулмасть ку ыйту тавра Шупашкар хула администрацийӗнче калаҫнӑ.

Ку ыйту ҫивӗч пулнӑран тӗп хулари ача пахчисенче логопед должноҫне ҫирӗплетмеллине сӳтсе явнӑ. Паянхи куна илес тӗк, Шупашкарти шкул умӗнхи 87 учрежденире япӑх калаҫакан 1500 ытла шӑпӑрлана лагопед пулӑшӑвне тӳлевсӗр парассине йӗркеленӗ. Анчах черетре тата нумай ача тӑрать: 734 шӑпӑрлана ҫак специалист пулӑшӑвӗ кирлӗ.

Ҫакна шута илсе Шупашкар хула администрацийӗ пӗтӗм ача пахчинче логопед ставкине штат расписанине кӗртме палӑртнӑ. Сӑмах май, пӗлтӗр тӗп хулари 128-мӗш тата 202-мӗш ача пахчисем медицина пулӑшӑвӗ (массаж, физиотерапи, галокамера) пама пуҫланӑ.

Шупашкарти Мускав кӗперне туса пӗтермешкӗн тата сахал мар укҫа кирлӗ. Кун валли тепӗр 518 миллион тенкӗ уйӑрмалла. Ку ыйтӑва ЧР Правительствинче сӳтсе явнӑ.

Аса илтерер: Мускав кӗперне 2015 ҫулта тума тытӑннӑ. Ӑна ҫитес ҫул туса пӗтерме палӑртнӑ. Анчах Мускав кӗперне вӑхӑтра хута ямашкӑн укҫа-тенкӗ кирлӗ.

Кӑҫал кӗпере тунӑ ҫӗре 435 миллион тенкӗ яма палӑртнӑ. 340 миллион тенки федераци хыснинчен пулӗ.

Сӑмах май, Мускав кӗперӗн ҫур пайне кӑҫал Республика кунӗ тӗлне уҫмалла. Шупашкар хула администрацийӗ Алексей Ладыков подрядчик умне ҫакнашкал тӗллев лартнӑ.

Шупашкарта пурӑнакан ултӑ ҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӗсем контрафактлӑ эрех сутнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, 2015 ҫулхи чӳк уйӑхӗнчен пуҫласа 2017 ҫулхи кӑрлас уйӑхӗччен вӗсем, 31–54 ҫулсенчи ҫынсем, лицензи ҫук пулсан та маркӑламан тата пурнӑҫшӑн хӑрушлӑх кӑларса тӑратакан эрех сутнӑ. Ӑна вӗсем республика тулашӗнчен туяннӑ — ҫур литршӑн 50 тенкӗ ҫеҫ тӑкакланӑ.

Нарӑсӑн 17-мӗшӗнче Чӑваш Ене йывӑр тиевлӗ икӗ машина ҫак эрехпе килнӗ. Пӗтӗмпе унта 370 пин тенкӗлӗх алкоголь пулнӑ. Йӗрке хуралҫисем шырав ирттернӗ хыҫҫӑн 22 канистра, 555 курупка эрех туртса илнӗ. Кашни курупкара ҫур литрлӑ, пӗр литрлӑ 6–20 кӗленче пулнӑ.