Шупашкарти 4-мӗш гимназие нумай ҫул хушши чӑрмав кӳрекен никӗс валли чавнӑ шӑтӑка хупласа хума йышӑннӑ. Ку йышӑнӑва хула админисстрацийӗ вырӑна ҫитсе тишкернӗ хыҫҫӑн тунӑ. Комисси пӗлтернӗ тӑрӑх «Два капитана» (чӑв. Икӗ капитан) пулмалли катлован вырӑнне машинсем тӑратмалли парковка тӑвасшӑн. Ҫавӑн пекех ӑна пӗтернӗ хыҫҫӑн шкула ҫитмелли ҫула лайӑхлатма май пулӗ. Ку ӗҫе тума ҫавӑн пекех юнашар вырнаҫнӑ металл гаражсенчен хӑтӑлма тивӗ.

Энгельс урамӗ, 1а адрес ҫумӗнчи никӗс шӑтӑкӗ 4-мӗш гимназие нумай ҫул лӑпкӑлӑх памасть. Ҫурта хӑҫан хӑпартма пуҫласси паллӑ мар, ҫавӑнпа та шӑтӑк ҫумӗнчи ҫӗр ишӗлет. Пӗр ҫулхине шкул карти те унталла ишӗлсе аннӑччӗ. Ҫавӑн пекех гимназие ҫитерекен тротуар та ҫурӑлса тайӑлнӑччӗ.

Шупашкарта юр йывӑрӑшне пула ҫурт тӑррин пӗр пайӗ йӑтӑнса аннӑ. Юрать, никам та шар курман. Ҫав вӑхӑтра подъездран тухнӑ хӗрарӑм суранланман.

Ку нарӑс уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Шупашкарти Ашмарин урамӗнче 38 ҫуртра пулнӑ. Подъезд тӑрринче юр нумай пухӑннӑ, ҫавна пула вӑл йӑтӑнса аннӑ. Шӑпах ҫав вӑхӑтра ҫӳп-ҫап тӑкма ватӑ хӗрарӑм тухнӑ. Ҫурт тӑрри вӑл иртсе кайнӑ хыҫҫӑн ӳкнӗ.

Ку ҫурт авариллӗ шутланать. Анчах унта пурӑнакансене халӗ те урӑх ҫӗре куҫарман. Документра палӑртнӑ тӑрӑх, ҫак ӗҫе 2016 ҫулхи раштав уйӑхӗнчех тумалла пулнӑ.

Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, ҫурта авариллисен йышне кӗртсен управляющи компанийӗ хӑйӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлама пӑрахнӑ: юр тасатман, подъездра ҫуман. Анчах коммуналлӑ тӑкаксемшӗн килекен квитанцире «Ҫурта пӑхса тӑнӑшӑн» йӗрке пур, уншӑн укҫа тӳлемелле.

Шупашкар ҫыннисемпе хӑнисем валли Пӗтӗм Раҫҫейри ярмӑркка уҫӑлӗ. Кӑҫал вӑл нарӑсӑн 23-мӗшӗнче «Мегастрой» гипермаркет павильонӗнче уҫӑлӗ. Мероприятие «Удмуртия» курав центрӗ йӗркелӗ.

Ярмӑрккана Раҫҫейри 30 регионти 70 предприяти хутшӑнӗ. Сентресем ҫинче Сахалинтан, Камчаткӑран кӳрсе килнӗ пулӑ вӑлчи, пулӑ пулӗҫ. Ҫавӑн пекех фермерсем хатӗрленӗ чӑкӑтсене, сӗт юр-варне, Таджикистанри тата Узбекистанри мӑйӑрсене тата ытти япалана сутӗҫ. Корея, Япони, Китай продукцине те — соус, икерчӗ тата ытти те — туянма май пулӗ. Ярмӑрккара ҫи-пуҫ илме те, интерьера улӑштарма та май килӗ. Сочирен, Шри-Ланкӑран илсе килнӗ техӗмлӗ чей те ӗҫме сӗнӗҫ.

Ярмӑркка нарӑс уйӑхӗн 27-мӗшӗччен ӗҫлӗ.

Шупашкарта 23 сехет хыҫҫӑн троллейбуссене сахалрах ҫӳреттересшӗн. Ку ыйтӑва Шупашкар хула администрацийӗ эрнесерен ирттерекен планеркӑра ҫӗкленӗ.

Шупашкар хула администрацийӗпе троллейбус управленийӗ пассажирсем троллейбуспа усӑ курнине мониторинг тунӑ. Пӗтӗмлетӳпе килӗшӳллӗн, каҫхине троллейбуспа ҫӳрекен ҫын сахал.

Предприяти тӑкакӗсене пӗчӗклетес тесе 23 сехет хыҫҫӑн рейссен шутне чакарма йышӑннӑ. Ҫапах савутран, предприятирен ҫӗрлехи сменӑран тухакансене илсе ҫӳрекен рейссене пӗтермӗҫ.

Сӑмах май, иртнӗ эрнере Ҫӗнӗ Шупашкарта троллейбуссен рейсӗ чакнӑ. Ку электричествӑшӑн тӳлемен парӑм ӳснипе ҫыхӑннӑ. Паянхи кун тӗлне ку 5 миллион тенкӗпе танлашать.

Шупашкарта ҫурла уйӑхӗнче «Хула сывлӑхӗ – сывӑ туризм» пӗтӗм тӗнчери канашлу иртӗ. Пӗлтерӗшлӗ пулӑма Чӑваш Енӗн тӗп хулине ирттерме шаннӑ.

«Сывӑ хуласем, районсем тата поселоксем» Раҫҫей Ассоциацийӗн пухӑвӗнче Шупашкар сывӑ туризм центрӗ пулассине пӗлтернӗ. Канашлу программипе килӗшӳллӗн, пирӗн пата Ассоциаци пайташӗсем килӗҫ, сиплевпе профилактика туризмӗн, экотуризмӗн, этнотуризмӗн аталанӑвне сӳтсе явӗҫ. Туристсене региона илӗртесси пирки те калаҫӗҫ.

Сӑмах май, Шупашкар сывӑ пурнӑҫ йӗркине саракансен хула йышне кӗнӗ. Халӗ хулара пурӑнакан халӑхӑн 35 проценчӗ спортпа туслӑ.

Нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ҫӗре Шупашкарти пепкелӗх центрӗнчен ача кӗтекен хӗрарӑм тухса тарнӑ. 39 ҫулти хӗрарӑмӑн варти пепки — тӑватӑ уйӑхра. Пульница тухтӑрӗсем каланӑ тӑрӑх, хӗрарӑма пулӑшу кирлӗ, ҫавӑнпа вӗсем ӑна кӗтеҫҫӗ.

Хӗрарӑм пӗрремӗш хутри чӳречене уҫнӑ та резин тапочкипех тухса кайнӑ. Ҫийӗнче халат пулнӑ. Вӑл пӗрле пурӑнакан арҫын патне тухса тарнӑ. Хӗрӗ каланӑ тӑрӑх, пульницӑра ҫак хӗрарӑмпа питех лайӑх калаҫман. Вӑл сусӑр пулни пирки аса илтернӗ имӗш. Хӗрарӑм ҫакна чӑтаймасӑр тухса тарнӑ.

Паллах, пульницӑра никама та вӑйпа тытса тӑраймаҫҫӗ. Пепкелӗх центрӗн ертӳҫи каланӑ тӑрӑх, хӗрӗх чӗрнеллӗ хӗрарӑмсене унта лайӑх пӑхаҫҫӗ, кӳрентермеҫҫӗ.

Тухса тарнӑ хӗрарӑмӑн амӑшӗ Валентина вара суда ҫитесшӗн. Унӑн шухӑшӗпе, медицина ӗҫченӗсем этика нормисене пӑснӑ.

Елена Есина тунӑ сӑн

Шупашкарта 9 ҫулти арҫын ачапа чутах инкек пулман. Вӑл урамра уҫӑлса ҫӳренӗ чухне уҫӑ люка кӗрсе ӳкнӗ.

Ку нарӑс уйӑхӗн 18-мӗшӗнче 14 сехетре Зоя Яковлева урамӗнчи 44-мӗш ҫурт патӗнче пулнӑ. Юрать, ача кӗрсе ӳкнине иртен-ҫӳрен асӑрханӑ, часрах пулӑшма васканӑ.

Арҫын ача кӗрт ӑшӗнчи люк уҫӑ пулнине курман, унта кӗрсе ӳкнӗ. Пӗр хӗрарӑм ҫакна курсан пулӑшу ыйтса кӑшкӑрнӑ. Люк тавра пӗр 15 ҫын пухӑннӑ. Пӗр арҫын вӗрен тупса ачана люкран тухма пулӑшнӑ.

Люк 5 метр тарӑнӑш пулнӑ. Юрать, ача хытах ӳкмен. Вырӑна полици ӗҫченӗсем тата васкавлӑ медпулӑшу килнӗ. Тухтӑр ачана тӗрӗсленӗ те киле янӑ.

Шупашкарта виҫӗ ача пахчи валли, кӗҫех хута каяканскерсем валли, ят суйлани пирки хыпарланӑччӗ. Ҫак кунсенче «Ҫӗнӗ ача пахчисене — ҫӗнӗ ят» акцие пӗтӗмлетнӗ. Акци вӑхӑтӗнче ҫынсем ҫӗнӗ ача пахчисем валли ятсем сӗннӗ.

Шупашкар хула администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, сасӑлава пӗтӗмпе 300 яхӑн ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем хута каякан ача пахчисем валли 800 яхӑн ят сӗннӗ. Вӗсен йышӗнче ҫаксем пулнӑ: «Мамонтенок», «Умка», «Капитошка», «Эврика», «Алые паруса», «Асамат», «Шевле», «Цветик-семицветик», «Золушка»…

Чылайӑшӗ суйланӑ ята ача пахчисене парӗҫ. «Радужнӑй» микрорайонти — «Радуга детства», «Новый город» микрорайонта — «Новоград», Алькешра «Антошка» ятлӑ пулӗҫ. Шел те, чӑвашла ятсенчен пӗрне те суйламан.

Шупашкарта Ҫӑварни эрнинче чӑваш тата вырӑс юмахӗсене кӑтартӗҫ. Театрласа выляса кӑтартнисене кашниех хутшӑнма пултарать.

Ҫӑварни тепӗр эрнинче пуҫланать. Кӑҫал ӑна анлӑ паллӑ тума хатӗрленеҫҫӗ: вӑйӑсем ирттерӗҫ, юрласа-ташласа савӑнӗҫ.

Нарӑс уйӑхӗн 20–26-мӗшӗсенче Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремре кашни кунах аниматорсем кӗтсе илӗҫ. Кашни кунах 16 сехетре чӑваш тата вырӑс юмахӗсене тӗпе хурса театрласа выляса парӗҫ. Нарӑсӑн 20-мӗшӗнче — «О том, как Вовока хотел Весну встречать», нарӑсан 21-мӗшӗнче — «Как на Маслену неделю», нарӑсӑн 22-мӗшӗнче — «Волк против!», нарӑсан 23-мӗшӗнче — «Тимӗркке тата Ҫӑварни», нарӑсӑн 24-мӗшӗнче «Масленица, прощай!», нарӑсан 25-мӗшӗнче — «Вовка и Масленичное гуляние!», нарӑсӑн 26-мӗшӗнче «Ох, Масленица широка!» юмахсем лартӗҫ.

Урамри канашлу

Пассажирсене 63-мӗш маршрутпа турттаракан Шупашкарти водительсемпе ӗнер тӗлпулу иртнӗ. Хула администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, транспорт, энергетика тата ҫыхӑну управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ӗҫлӗ тӗлпулӑва вырӑна тухса йӗркеленӗ.

Пуҫтарӑннисемпе нарӑсӑн уйӑхӑн 20-мӗшӗнчен ҫул укҫи хакланассине, ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхне сӳтсе явнӑ. Пассажирсене турттаракан транспорта ятарлӑ вырӑна лартмаллине те асӑрхаттарнӑ. Транспортра ҫынсемпе епле тытмалли пирки те калаҫу пулнӑ.

Ҫул-йӗр правилине пӑсмалла марри ҫинчен те тӳре-шара сӑмах пуҫарнӑ. Аса илтеретпӗр, пассажирсене коммерци маршручӗпе турттаракан автобуссен ӗҫне нумаях пулмасть тӗрӗсленӗччӗ. Шупашкарта чи хӑрушӑ маршрутсен шутне 61-мӗш тата 65-мӗш номерлисене кӗртнӗччӗ.