«Наградӑсемпе Хисеп хучӗсен сумӗ чакса пыраҫҫӗ», — тесе шухӑшлать пӗр тусӑм. «Лайӑх пӗлӗш-юлташ пулсан часах тивӗҫейӗн. Ҫук тӑк висле каясла ӗҫлесен те айккинче юлӑн», — касса татать вар вӑл. Юрӗ, пӗлӗшӗмпе тавлашас тӗллев лартмастӑп-ха ҫак материалта. Ҫапах та чӑннипех тивӗҫлисем пур тесе ҫирӗплетме май паракан тӗслӗхсенчен пӗрне илсе кӑтартасах килет.

Маттур ар-хӗре республика Элтеперӗн ятарлӑ стипендийӗпе хавхалантарнине пӗлетпӗр-ха. Ҫавсенчен пӗри — Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн балет ташлаканӗ Дмитрий Абрамов.

Абрамов Пермьри хореографи училищинче ӑсталӑха алла илнӗ. Оперӑпа балет театрӗнче вӑл 2007 ҫултанпа ӗҫлет. Ун пирки ӗҫтешӗсем сцена илемӗ тесе хаклаҫҫӗ. Каччӑ хальхи постановкӑсенче те, классикӑра та пултарулӑхпа палӑрать-мӗн. Унӑн репертуарӗ пирки каласан, «Сарпике»-ри Сартивана, «Шопениана»-ри Поэта, «Ромео и Джульетта»-ри Ромео тата Бенволио тата ытти нумай-нумай роле асӑнмалла. Ҫамрӑк ӑста оперӑпа опереттӑсенчи арҫын ролӗсенче те пултарать теҫҫӗ.

Нарӑс уйӑхӗн 10-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗнче чӑваш прозаикӗ, поэчӗ, драматургӗ, публицисчӗ, сатирӑпа юмор ӑсти Аркадий Ӗҫхӗл ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалласа литература каҫӗ иртмелле. Ҫав тӗле музейҫӗсем «Сӑввӑмсенче хӗвел нумайшӑн…» ятпа курав хатӗрлӗҫ. Унта сӑвӑҫӑн пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа паракан кӗнекесемпе, хутсемпе паллашма май килӗ.

Вӑл 1914 ҫулхи нарӑсӑн 10-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнчи Янсакасси ялӗнче ҫуралнӑ. Ӗҫхӗл «Канаш», «Коммунизм ялавӗ» хаҫатсенче, «Илемлӗ литература», «Ялав» журналсенче ӗҫленӗ. Чӑваш писателӗсен союзне ертсе пынӑ. Литературӑри ӗҫ-хӗлне иртнӗ ӗмӗрӗн 30-мӗш ҫулӗсенче пуҫланӑ. 1935 ҫулта вӑл «Ырӑ кун» ятпа сӑвӑ пуххи кӑларнӑ. 1944 ҫулта «Ӑмӑрткайӑк» поэма ҫырнӑ хыҫҫӑн Ӗҫхӗл ячӗ анлӑ сарӑлнӑ. Хайлавра вӑл Совет Союзӗн Паттарӗ, чӑваш лётчикӗ Федот Орлов ҫинчен ҫырнӑ. Аркадий Ӗҫхӗл 50 ытла кӗнеке кӑларнӑ. Вӗсенчен иккӗшӗпе эсир пирӗн электронлӑ вулавӑшра паллашма пултаратӑр.

П. Хусанкай вилтӑпри умӗнче / Н. Плотников тунӑ сӑн

Ӗнер, кӑрлачӑн 22-мӗшӗнче, йӑлана кӗнӗ тӑрӑх Шупашкарти Б.Хмелницкий урамӗнчи ҫӑвара вырнаҫнӑ вилтӑпри умӗнче чӑваш халӑхӗн чаплӑ сӑвӑҫине, пултаруллӑ поэтне Петӗр Хусанкая аса илчӗҫ. Пухӑннисем хушшинче Атнер Петрович Хусанкай, Геннадий Анатольевич Дегтярёв, Николай Плотников, Владимир Степанов, Александр Кузнецов, Владимир Милютин тата ыттисем пулчӗҫ. Ҫавӑн пекех кӑҫал ачасем те килчӗҫ — вӗсем Петӗр Хусанкайӑн сӑввисене вуласа пачӗҫ.

Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх Владимир Васильевич Степанов иртнӗ ҫулсенче кам килнине палӑртрӗ, вӑл вӑхӑтсенче ҫанталӑк епле пулни пирки те пӗлтерчӗ.

Кӑрлачӑн 18-мӗшӗнче республикӑн Наци вулавӑшӗнче Василий Димитриев ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине халалласа пуҫласа «Дмитриев вулавӗсем» иртнӗ. Аса илтерме: паллӑ истори тӗпчевҫи пӗлтӗрхи кӑрлачӑн 10-мӗшӗнче вилчӗ.

Вулава йӗркелес шухӑша «Атӑлҫи Пӑлхар» историпе культура фончӗн хастарӗсем, И. Яковлев ячӗллӗ педагогика университечӗ тата И. Ульянов ячӗллӗ университет ученӑйӗсем, республикӑн Вӗренӳ институчӗн ӗҫченӗсем, ҫыравҫӑсемпе драматурсем асӑннӑ иккен. Форума вара историксемпе таврапӗлӳҫӗсем, ҫыравҫӑсемпе учительсем, студентсем, Василий Димитриев профессора аван пӗлнӗ ҫынсем пырса ҫитнӗ. Тӳре-шарапа депутатсем те хутшӑннӑ. Республикӑн Патшалӑх Канашӗн комитечӗсенчен пӗрин ертӳҫин ҫумӗ Олег Князькин, акӑ, паллӑ профессор вырӑс патшалӑхӗн пӗрлӗхне упраса хӑварассине тӳпе хывнине палӑртнӑ.

Василий Димитриев пирки унӑн ывӑлӗпе кинӗ аса илсе каласа кӑтартнӑ. Тухса калаҫнисен хушшинче ыттисем те пулнӑ. Борис Чиндыков драматург вара, сӑмахран, Василий Димитриев драматург поэзине епле витӗм кӳнине тишкернӗ. Германирен килнӗ Карина Фрис студентка та сӑмах илнӗ.

Малалла...

Александр Магарин

Чӑваш Республикин информаци политикипе масӑллӑ коммуникаци министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх Наци телерадиокомпанин пуҫлӑхӗ пулма Наци вулавӑшӗн Кӗнеке палати пайне ертсе пыракан Александр Магарина суйланӑ. Вӑл ытти кандидатсенчен ытларах балл пухма пултарнӑ.

Аса илтеретпӗр, пуҫлӑха пӗлтӗр маларах та суйласа пӑхрӗҫ, анчах ӗҫ тухмарӗ. Пӗрремеш суйлавра Александр Магарин ячӗ те пурччӗ, анчах ун чухне вӑл суйлав комиссине темшӗн кӑмӑла кайман. 2013 ҫул вӗҫнелле министерство тепӗр суйлав ирттерме шут тытрӗ. Ку хутӗнче 8 кандидат хутшӑннӑ. Александр Магаринсӑр пуҫне Владимир Иванов (Наци телерадиокомпанин продюсерӗ), Татьяна Ильина («Ҫапла пултӑр» кӑларӑма ертсе пыраканӗ), Александр Кириллов (Ял хуҫалӑх министерствинче ӗҫлекен), Марина Карягина (паллӑ сӑвӑҫ, телекӑларӑмсен ертӳҫи), Анастасия Степашина («РТВ-Регион» ТМЯП ӗҫ тӑвакан директорӗ), Сергей Степченко (Августа Уляндина упӑшки, «Такси 24 Казань» ТМЯП тӗп директорӗ), Юлия Стройкова (Наци телерадиокомпанин директор ҫумӗ) пулнӑ.

Наци телерадиокомпанине пурӗ 2 радио тата пӗр телеканал кӗрет: «Наци радиовӗ», «Тӑван радио» (103,5 хум ҫинче Шупашкарта итлеме пулать), «Наци телекуравӗ».

Малалла...

Эпир пӗрремеш хут ҫулталӑк ҫыннине суйласа пӑхас терӗмӗр. Ку ӗҫ пирӗншӗн ҫӗнӗ пулнӑран вӑл тӗп-тӗрӗс пулнине шутламастпӑр та. Ара хӑшӗсем, мала тухас тесе епле кӑна майсем шырамарӗҫ пуль. Чи пахи пирӗншӗн — пирӗн сайт пирки унччен илтмен нумай-нумай ҫын пӗлчӗ. Вӑл хыпара пурӗ 1200 патнелле пӑхни те хӑйне майлӑ рекорд пулчӗ ӗнтӗ.

Ку сасӑлава эпир вӑйӑ евӗр хаклатпӑр пулин те ӑна пӗтӗмлетмеллех. Ун умӗн эпир хӑш-пӗр сасӑсене пӑрахӑҫларӑмӑр — ют патшалӑхран килнисене тата пӗр вырӑнтанах сасӑлани уҫӑмлӑн курӑннисене. Мӗнле сӑлтава пула пӑрахӑҫланине, тата хӑшне шута илменнине эсир кунта тупма пултаратӑр (каярахпа вӑл страница ҫухалӗ!).

Чи сумлӑ ӗҫсем (пӗрремӗш вырӑн) шутне пирӗн сайт хӑнисем Атӑлҫи Пӑлхара ҫавӑрса илнӗренпе 777 ҫул ҫитнине палӑртнине, чӑваш тӗнӗшӗн кӗрешнине (Фёдор Мадуров) тата Сӑвар хулашӗн таврашӗнче «Ырӑ ту» чул вырнаҫтарнине (Тимерша Алмантай) кӗртеҫҫӗ. Юрӑхсӑр сасӑсене кӑларса пенӗ хыҫҫӑн вӗсемшӗн 77 сасӑшар пухӑнчӗ. Чӑннипе вара Фёдор Мадурова асӑнмалла ӗнтӗ — Алмантайшӑн сасӑлани хушшинче пӗр ҫынах 4-5 хут сасӑлани татах та юлчӗ-ха.

Малалла...

Николай Угаслов

Красноармейски районӗнчи «Ял пурнӑҫӗ» хаҫатӑн вулаканӗсем «Ҫулталӑк ҫынни» ята палӑртнӑ иккен — ун валли вӗсен 2013 ҫулхи кӑтартусене тишкерсе тухмалла пулнӑ. Вулакансем акционерсен хупӑ «Тус» обществин тӗп директорне Николай Фёдорович Угаслова суйланӑ имӗш. Кун пирки хаҫат пӗлтерет.

Николай Федоровича чылайӑшӗ пӗлет ӗнтӗ. Районшӑн та ют ҫын мар вӑл — 2013 ҫулхи ҫӗртмен 20-мӗшӗнче Красноармейски ҫывӑхӗнче «Тус» АХО ҫурт-йӗр тӑвӑм керамикин «Кетра» савутне хута янӑччӗ. Ӗскере хӑвӑрт туса латрнӑ — икӗ ҫулталӑк та кирлӗ пулман. Ҫавӑн пекех хальхи вӑхӑтра Николай Угаслов ЧНК Президенчӗн пуканне йышӑнать.

Н.Ф. Угаслов 1952 ҫулхи нарӑсӑн 8-мӗшӗнче Тутарстанри Ҫӗпрел районӗнчи Хула Ҫырма ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти строительство техникумӗнчен тата И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Мӑшӑрӗпе, чӑваш эстрада юрӑҫипе, ЧР культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗпе Ирина Евсеевнӑпа, виҫӗ ача ӳстернӗ, халӗ ҫичӗ мӑнукпа савӑнаҫҫӗ.

Чӑвашсен музыка сценин ӑсти Александр Васильев пурӑннӑ пулсан кӑҫалхи кӑрлачӑн 9-мӗшӗнче 66 ҫул тултаратчӗ. Вӑл Тӑвай районӗнчи Тӑрмӑш ялӗнче учительсен ҫемйинче ҫуралнӑ. Малтан вӑл Шупашкарти музыка училищинче вӗреннӗ, кайран Гнесинсен ячӗллӗ музыкӑпа педагогика институтӗнче (Мускав хули. Халӗ вӑл аслӑ шкул Раҫҫейӗн музыка академийӗ шутланать) ӑсталӑха туптанӑ.

Гнесинсен институтне Васильева чи малтанхи хайлавсене: фортепиано валли ҫырнӑ виҫӗ сехетлӗ сонатӑна тата хӗлӗхлӗ инструментсен оркестрӗ валли ҫырнӑ тӑватӑ сехетлӗ симфониеттӑна — кӑтартнӑ хыҫҫӑн илеҫҫӗ.

Мускавра вӗреннӗ вӑхӑтра вӑл самай хайлав калӑплать. Ҫав шутра — фортепиано валли пьесӑсен ярӑмне, виҫҫӗмӗш квартета, гобойпа фортепиано валли сонатина, «Тилли юррисем» ярӑмри романссене кӗвӗлет, оркестр валли поэмӑпа увертюра, оркестрпа фортепиано валли концерт-расподи, фортепиано валли квинтет-поэма тата виҫӗ пайран тӑракан «Чакка» поэмӑна (Ҫемен Элкерӗн поэми тӑрӑх) хайланӑ. Юлашкинчен асӑннине вӑл диплом ӗҫӗ евӗр хатӗрлет.

Малалла...

Шупашкарти политехника институчӗн директорӗ Александр Акимов техника ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор Европӑри ӑслӑлӑхпа промышленноҫ палати ҫирӗплетнӗ Пахалӑх дипломне тата ылтӑн медале тивӗҫнӗ. Ҫӳллӗ шайри наградӑна ӑна «педагогикӑри тата ӑслӑлӑхри пысӑк пахалӑхлӑ ӗҫсемшӗн» панӑ. Маларах ун пеккине Л.М. Рошаль тата Л.А. Бокерия, Е.И. Чазов профессорсем тата ҫӗршыври ытти хӑш-пӗр паллӑ ҫын тивӗҫнӗ иккен.

Ҫӳлерех асӑннӑ палатӑн Раҫҫейри тата СНГри элчелӗхне 1992 ҫултах йӗркеленӗ. Вӑл ӑслӑлӑхри, культурӑри, производствӑри, вӗрентӳри ҫитӗнӳсене палӑртса патшалӑх тата уйрӑм ҫынсем енчен пулӑшассипе ҫине тӑрать иккен.

Эпир пӗрремӗш хут ҫулталӑк ҫыннине суйлас терӗмӗр. Ку ӗҫе пӗрремӗш хут йӗркеленине кура пӗтӗмӗшле сасӑлав ирттерес терӗмӗр — чӑвашлӑхшӑн тивӗҫлӗ ӗҫсем тӑвакансене те асӑнтӑмӑр, ура хураканнисене те. Тӳрех темиҫе ҫыншӑн сасӑлама юрать. Эсир суйланӑ ҫынна кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче палӑртӑпӑр.

Кандидатсене суйланӑ чухне эпир Чӑваш халӑх сайтӗнче ҫутатнӑ хыпарсене тӗпе хутӑмӑр. Тен, ку йыша кӗмен ҫынсем те ҫак ҫулталӑк тӑршшӗнче ырӑ ӗҫ тунӑ пулӗ, анчах та эпир ҫутатманнине пула вӗсем пирки пӗлместпӗр. Тепӗр тесен ыттисене сӗнме те пултаратӑр — np@chuvash.org адреспа ҫырӑр, эсир сӗнекен ҫын мӗнле пысӑк ӗҫ тунине пӗлтерме ан манӑр, тата ҫакӑн ҫинчен хыпарлакан каҫӑ ярса парӑр. Тӳрех асӑрхаттаратпӑр, Николай Плотникова сӗнме кирлӗ мар (сасӑлав чӑнлӑха кӑтартаймасса пултарӗ). Маларах пӗлтерсен сирӗн кандидатшӑн ытларах ҫын сасӑлама пултарӗ.

Аяларах ҫулталӑк ҫынни пулма тивӗҫлисен йышне курма пултаратӑр. Вӗсене хушамат-псевдоним тӑрӑх йӗркеленӗ (сасӑлавра вӗсем яланхи пек урлӑ-пирлӗ вырнаҫнӑ /скрипт ҫапла йӗркелет/). Ячӗпе хушамачӗ хыҫҫӑн кандидата мӗнле ӗҫе пула тӑратнине кӑтартнӑ (ҫывӑх вӑхӑтра ырӑ ӗҫ пирки пӗлтерекен каҫӑсемпе пуянлатӑпӑр).

Малалла...