Шупашкарти Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫурт шӑпи нумайӑшне пӑшӑрхантарть. Ун тавра чылайӑшӗ калаҫать, тавлашать… Пурте ҫак ыйтӑва уҫӑмлатасса кӗтеҫҫӗ.
Паян, авӑнӑн 23-мӗшӗнче, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков ҫав ҫуртри ҫынсемпе пуху ирттернӗ. Вӑл унта пӗлтернӗ тӑрӑх, Пӗтӗм Раҫҫейри ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗ Петров 9-мӗш урамӗнчи ҫурт пурӑнма юрӑхсӑр пулнине палӑртнӑ-мӗн. Ҫавна май строительсем ҫитес вӑхӑтра ҫуртӑн пӗрремӗш подъездне аркатма тытӑнӗҫ.
Кун хыҫҫӑн 2-мӗшпе 3-мӗш подъездсен шӑпине татса парӗҫ. Алексей Ладыков Чӑваш Ен авариллӗ ҫуртрисене сертификат партармашкӑн кирлӗ ҫӗре ыйтупа тухнине пӗлтернӗ. Анчах вӑл ҫурта тепӗр хут тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн ҫеҫ уҫӑмланӗ-мӗн.
Хальлӗхе ҫав ҫуртри ҫынсем Г.Лебедев ячӗллӗ лицейӗн авариллӗ ҫуртне куҫнине унччен пӗлтернӗччӗ.
Шупашкарти Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫурт ишӗлме пуҫалнӑ хыҫҫӑн унти ҫынсене вӑхӑтлӑх кӗтеспе тивӗҫтернӗ. Анчах хӑшӗ-пӗри уйӑрса панӑ пӳлӗмпе кӑмӑлсӑр-мӗн.
Хула влӑҫӗ ку пӑтӑрмах хыҫҫӑн ҫынсене общежитири пӳлӗмсене вырнаҫтарнӑ. Анчах ҫав ҫурта 2 ҫул каялла пурӑнма юрӑхсӑр ҫуртсен йышне кӗртнӗ. Сӑмах Г.Лебедев ячӗллӗ Чӑваш наци лицейӗ пирки.
Общежитири пӳлӗмсенче маччаран шыв юхать-мӗн. Ҫӑвӑнасси — чӗр нуша. Ара, душ пӳлӗмӗ путвалта вырнаҫнӑ. Вӑл та — пӗртен пӗрре. Унта вара 100 ытла ҫемьен ҫӑвӑнмалла. Ку пӳлӗмсемпе тӳлевсӗр тивӗҫтернӗ тӗк ҫынсем темех камамӗччӗҫ-тӗр. Анчах кварплата тӳлемелле-мӗн.
Пӳлӗмсем тӑвӑр. Кунта хӑшӗ-пӗрин ҫемйипех пурӑнмалла. Чиновниксем ӗнентернӗ тӑрӑх, ку вӑхӑтлӑха кӑна. Эрне вӗҫнелле кунта йӑлтах йӗркеллӗ пуласса шантарнӑ вӗсем.
Ҫынсем пӑшӑрханаҫҫӗ. Ҫак пӳлӗмсенче хӑҫанччен пурӑнмалла вӗсен? Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫурт тӗлӗшпе йышӑну туман-ха. Ӑна аркатӗҫ-и? Е ҫӗнетӗҫ-и? Паллӑ мар. Анжелика Лапина каланӑ тӑрӑх, вӗсем ҫынсене алӑ пустарса хула администрацине ыйту ҫырасшӑн. «Кун пек пӳлӗмсенче пурӑнма май ҫук. 187 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Нимӗн те тума пулмасть-шим?
Ҫак шухӑша ӗнер Xӑваш Ен Элетперӗ Михаил Инатьев Ҫӗнӗ Шупашкарта пулнӑ чух палӑртса хӑварнӑ. Унта ӗҫлӗ ҫулҫӳревпе пулнӑ май вӑл Кирилловсемпе Аверкиевсен нумай ачаллӑ ҫемйисене ҫӗнӗ хваттер уҫҫине тыттарнӑ. Ҫапла телей лекнӗскерсем малашне Строительсен урамӗнче пурӑнма тытӑнӗҫ.
Михаил Васильевич Чӑваш Енре тата ҫӗршывра нумай ачаллисене пулӑшнине палӑртнӑ. «Ҫирӗп ҫемье — пирӗн общество никӗсӗ. Хӑсен тӗслӗхӗпе ачӑрсене ыранхи куна шанчӑкпа талпӑнма пулӑшнӑшӑн тав тӑватӑп», — тенӗ Элтепер.
Раҫҫейӗн Патшалӑх Думине либерал-демократсен партийӗн пайташӗ Виталий Золочевский хӑйне евӗр саккун проекчӗ тӑратнӑ. Нормативлӑ хутӑн проектӗнче вӑл ҫынсем хӑйсен хваттерне (пӳлӗмне) теприсене тара яриччен кӳршӗ-аршӑран ирӗк ыйттарасшӑн. Раҫҫей шайӗнчи «халӑх тарҫин» шучӗпе ҫыннӑн хӑйӗн кампа тачка пускил пулассине пӗлме ирӗк пур.
Теприсен шучӗпе кун пек саккунӑн тӳнтерлӗхӗ те ҫук мар. Ҫапӑҫса-вӑрҫса, кӑшкӑрашса-янӑрашса пурӑнакан кӳршӗсенчен хӳтӗленес тени аван-ха. Анчах енчен ырӑ ҫынсене те тара яма ирӗк памасан? Юри, кӳрши хӑйӗн хваттерне тара ярса пурӑннине юратмасӑр кутӑнлашсан?
Нумаях пулмасть Ҫӗнӗ Шупашкар хула мэрӗ Александр Сироткин ӗҫрен кайни пирки эпир пӗлтернӗччӗ. Regnum информаци агентстви ун чухне пӗлтернӗ тӑрӑх, Сироткина Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хулари ҫул-йӗр япӑххишӗн, ҫӳп-ҫапшӑн, строительство ӗҫӗсем пӗчӗк хӑвӑртлӑхпа пынӑшӑн, ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑхри ыйтусене тухӑҫлӑ татса пыманшӑн нумаях пулмасть ҫын умӗнчех ятланӑ. Халӗ, ав, Сироткинӑн, асӑннӑ отрасльти тӑрӑма йӗркелесе яма шанӑҫ пур темелле-тӗр: вӑл муниципалитетӑн «Ҫӗнӗ Шупашкар хулин коммуналлӑ сечӗсем» унитарлӑ предприятине ертсе пырӗ.
Асӑннӑ предприятире унччен пуҫлӑхра тар тӑкнӑ Александр Краснов вара малашне Александр Сироткина пӑхӑнса ӗҫӗ — вӑл ӑшӑ сечӗсемшӗн пуҫлӑхӑн ҫумӗ пулса тӑнӑ.
Текстильщиксен урамӗнчи 13-мӗш «а» ҫурта ӑшӑтнӑшӑн тӳлеве 2013 ҫулшӑн ҫӗнӗрен шутланӑ. Ҫавна май хисеп икӗ хут ӳснӗ. Ҫынсем «Про город» (чӑв. «Хула ҫинчен») редакцине шӑнкӑравланӑ.
Фаина Гарагуля пӗлтернӗ тӑрӑх, тӳлеве, пенси укҫинчен те пысӑкрахскере, вӗсем татаймаҫҫӗ. Ун патне 8 пинлӗх квитанци килнӗ. Вӑл вара 9 пин тенкӗ пенси илет. Унӑн кӳрши вара хисепе курсан васкавлӑ медулӑшу чӗннӗ.
Унччен ҫак ҫуртра пурӑнакансем ӑшӑшӑн 3 пин тенкӗрен ытла тӳлемен. Управляющи команийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫакна ҫӗнӗ постановлени вӑя кӗнӗрен тунӑ. Хисеп пысӑк тухнӑ, анчах ӑна тӳрех тӳлемесен те-мӗн. Ӑна 3 уйӑхра татма пулать. Ҫапла майпа ҫурла уйӑхӗшӗн вӗсем пачах тӳлемӗҫ.
Апла пулсан та ҫынсем ӑшӑшӑн ҫакӑн чухлӗ тӳлесшӗн мар. Вӗсем прокуратурӑна заявлени ҫырнӑ.
Шупашкарти Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫурт ҫурӑлнине, кирпӗч йӑтӑннине унччен пӗлтернӗччӗ.
Ҫурт мӗн сӑлтавпа ишӗлме пуҫланӑ-ха? Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, тӗрӗс мар эксплуатацишӗн тата перепланировкӑшӑн плитасем деформациленнӗ.
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков пӗлтернӗ тӑрӑх, паспортпа килӗшӳллӗн кашни секцире санузел валли икӗ пӳлӗм пур. Вӗсенчен 90 процентне ҫынсем душ тунӑ. Изоляци пулманпа пӗрех, вентиляции япӑх ӗҫленӗ. Ҫавна май стенасем нӳрленнӗ, йӗпеннӗ.
Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫурта 1962 ҫулта хӑпартнӑ.
Пурӑнакан уйрӑм ҫурта тата ун ҫумӗнчи харпӑрлӑха илес тесен халӗ ҫӑмӑллатнӑ майпа усӑ курма пулать. Ҫак йӗрке дача амнистийӗ ҫинчен калакан федераци саккунӗпе килӗшỹллӗн пулса пырать. Ҫӑмӑллӑхлӑ майпа 2015 ҫулхи пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗччен анчах усӑ курма пулнине аса илтерет тӑвайсен «Ял ӗҫченӗ» район хаҫачӗ.
Ку саккунпа усӑ курса ӗлкӗреймесен суда тухса ку пурлӑх сирӗн пулни ҫинчен ӗнентерме тивӗ. Судра ӗҫе пӑхса тухнишӗн, паллах, пошлина тỹлемелле. Унсӑр пуҫне ҫуртӑн проекчӗ, строительство ӗҫӗсенче пурнӑҫлама (ҫурта хуть хӑҫан тунӑ пулсан та), ҫурта хута яма ирӗк илни кирлӗ пулать. Ҫуртӑн проектне тума сахал мар укҫа тỹлемелле, ӑна тӗрлӗ енлӗ тӗрӗслеттермелле. Пӗр сӑмахпа, ҫурт свидетельствине илес тесен темиҫе тӗрлӗ инстанцие ҫите лекӗ. Ҫавӑнпа та ҫӑмӑллатнӑ майпа усӑ курса куҫман пурлӑх свидетельствине халех илме тӑрӑшмалла, кайран ҫакӑ ӗҫсене тума 2-3 хут хаклӑрах пулӗ.
Шупашкарта чрезвычайлӑ режима палӑртнӑ. Ӗнер каҫхи 9 сехет ҫурӑра Петров урамӗнчи 9-мӗш ҫуртра кирпӗчсем йӑтӑннӑ. Ҫурт 1-мӗш хутран пуҫласа 4-мӗш таран ҫурӑлнӑ.
ЧР ШӖМӗн официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫурӑлнӑ вырӑна ҫав ҫуртра пурӑнакансем асӑрханӑ та васкавлӑ службӑна пӗлтернӗ. Кӑштахран ҫуртри ҫынсене эвакуациленӗ. Пӗтӗмпе 70 хваттерти 153 ҫынна ҫуртран кӑларма тивнӗ. Хальлӗхе 117 ҫын тӑванӗсем патӗнче пурӑнаҫҫӗ. 36-ӑн, ҫав шутра — 4 ача, Шевченко урамӗнчи вӑхӑтлӑх пунктра кӗтес тупнӑ.
Суранланнисем, шар курнисем ҫук. Ҫуртри газа, электричествӑна сӳнтернӗ. Халӑ унта никама та кӗртмеҫҫӗ.
Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫри 4-мӗш котельнӑйран вӗри шыв илсе тӑракансене ӑшӑтмалли тапхӑр пуҫланмасӑр та вӗри шыв памӗҫ. Ҫакна район администрацийӗнче ҫынсем коммуналлӑ пулӑшушӑн парӑма кӗрсе кайнипе ӑнлантараҫҫӗ.
Вырӑнти тӳре-шара ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх предприятийӗсене халӑхӑн 5 миллион тенкӗ ытла тӳлемеллине ӗнентерет. Ҫавна пула асӑннӑ отрасльте ӗҫлекенсем ҫурт-йӗре пахалӑхлӑ тытса тӑма чӑрмав сиксе тухать тесе калаҫҫӗ. Вӗри шывпа тивӗҫтерейменни те ҫавӑнпах ҫыхӑннӑ имӗш.
+5.3 °C