Истори страницине уҫсан...
Чӗмпӗр кӗпернин Пӑва уесӗнчи ялсенче шкулсем уҫас, вӗсене учительсемпе тивӗҫтерес ӗҫре И.Я.Яковлева халӑх училищисен инспекторӗ, каярахпа директорӗ пулнӑ И.Н.Ульянов пысӑк пулӑшу панӑ. Илья Николаевича ҫак ӗҫе шаниччен пуҫламӑш училищӗсенчи лару-тӑру питӗ кӑткӑс пулнӑ, ачасене ӑнсӑртран тупӑннӑ ҫынсем вӗренткеленӗ тӗслӗхсем те паллӑ. Вӗсен ятарлӑ педагогика пӗлӗвӗ те пулман.
И.Н.Ульянов, инспектор тӗрӗслевӗпе кӗпӗрнери ялсене тухса ҫӳренӗ чух, ҫак ҫитменлӗхсене тӳрех асӑрханнӑ.
1871 ҫулхи декабрӗн 20-мӗшӗнче И.Н.Ульянов хыҫлӑ ҫула кӳлнӗ икӗ лашапа (ывӑннӑ лашасене Упи вулӑсне кӗрсе ҫӗннисемпе улӑштарнӑ — авт.) Чиркӳллӗ Шӑмӑршӑ ялне пырса ҫитет. Кунти шкулта ӑна пӑшӑрхантараканни тата тарӑхтараканни пайтах тупӑннӑ. Инспектор хӑйӗн ӗҫ хутӗнче ҫапла ҫырнӑ: «Шӑмӑршӑ шкулӗнче ҫар училищине пӗтернӗ Теплов учитель ӗҫне туса пырать. Унӑн «вӗрентӗвӗ» ҫапларах пулса пырать: кашни вӗренекен ал айӗнче мӗнле кӗнеке пур, ҫавна вулать; ҫавна пулах пӗри — Евангели вулать, тепри — «Мирской вестник» журналти сыр тума вӗрентекен статьяна шӗкӗлчет, виҫҫӗмӗшӗ — Галахов хрестоматине алла тытнӑ, хӑшӗсем вара Максимовӑн «Край крещенского света» кӗнекипе е виҫӗ пӗр тӑван ҫинчен хывнӑ юмахпа палашаҫҫӗ.
Шупашкарти "Садовый" микрорайонти шкула ку ҫулталӑк вӗҫӗччен туса пӗтерме шантарнӑччӗ. Ӗҫсем мӗнле пыраҫҫӗ-ха унта?
Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Денис Спирин телеграм-каналӗнче пӗлтернӗ хыпара вуласан ӗҫсем вӑйлах пыманнине ӑнланма пулать. Вӑл стройка вырӑнне кайса курнӑ. Сити-менеджер нумай асӑрхаттару тунӑ, ӗҫлекенсен йышне ӳстермелине каланӑ. "Унсӑрӑн штраф санкцийӗсемпе усӑ курма тивӗ", - ҫапла ҫырнӑ Денис Спирин телеграм-каналӗнче.
«Тӗлӗнмелле ЧУНЛӐ мероприяти иртрӗ паян Ҫеҫпӗл Мишши поэтӑмӑрӑн ҫуралнӑ ялӗнче – Ҫеҫпӗлте. Ун ячӗллӗ шкулта Ҫеҫпӗл Мишши поэтӑн парттине уҫрӑмӑр – шкул ачисемпе, вӗрентекенсемпе, ял халӑхӗпе, ҫыравҫӑсемпе, «Канашсем» ентешлӗхпе пӗрле», – тесе хыпарланӑ ӗнер тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринче Лидия Филипповна журналист, публицист тата поэт.
«Ҫеҫпӗлӗмӗрӗн тӑван халӑхӗшӗн шатӑртатса ҫуннӑ чун-чӗрин кӑвайтне «ҫеҫпӗл ҫеҫкисен» чӗрине ҫитерме пултартӑмӑр пулӗ тесе шухӑшлатпӑр. Ачасен ялкӑшса тӑракан куҫӗсене курни, вӗсем поэт сӑввисене хӗрӳленсе вулани – пирӗншӗн чи хаклӑ тав туни пулчӗ. Тав сире пурне те, ентешсем!» – хавхаланса та ҫунатланса пӗлтернӗ Канаш ҫӗрӗн канӑҫсӑр чунлӑ хӗрӗ.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗ «Чи пӗлтерӗшли ҫинчен калаҫатпӑр» проекта пурнӑҫласа класс сехечӗсен валли чӑвашла сценарийӗсене малалла хатӗрлет.
Хальхинче унта 1-2 классенче ирттермелли «Атом ледоколӗсен флочӗ. Ҫурҫӗр тинӗс флочӗн аталанӑвӗ» темӑпа чӑвашла материал хатӗрленӗ.
Институтра пӗлтернӗ тӑрӑх, класс тулашӗнче ирттермелли заняти тӗллевӗ — кӗҫӗн класс ачисене Раҫҫей Арктикин уйрӑмлӑхӗсемпе тата Ҫурҫӗр тинӗс ҫулӗпе паллаштарасси, ҫӗршывӑмӑрпа тата ун ҫыннисемпе мухтанма хӑнӑхтарасси.
Юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Вӗрентӳ институтӗнче «Современная языковая образовательная политика: реализация федерального государственного образовательного стандарта» (чӑв. Хальхи саманари чӗлхе политики: федерацин вӗрентӳ стандартне пурнӑҫа кӗртесси) халӑхсем хушшинчи семинар иртнӗ.
Унта Чӑваш Енри, Мари Элти, Тутарстанри, Удмурт Республикинчи, Ханты-Мансийск автономи округӗнчи – Юграри, Карелинчи, Хакас Республикинчи, Ямал-Ненецк автономи округӗнчи, Беларуҫри специалистсем тата Вӗрентӳри наци ыйтӑвӗсене тишкерекен ӑслӑлӑхпа тӗпчев центрӗн (Мускав хули) директорӗ Ольга Артеменко хутшӑннӑ.
Шупашкарти шкулсенчен пӗринче чӑваш чӗлхи учителӗнче ӗҫлекен Роза Мазикова пӗлтернӗ тӑрӑх, семинарта хулари чӑваш чӗлхи вӗрентекенӗсем те тухса калаҫнӑ. Вӗсем тӑван чӗлхе валли федерацин вӗрентӳ стандартӗнче вырӑн хӗсӗкреххи пирки ҫивӗч сӑмах хускатнӑ.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Литература музейӗнче ҫӑм арлама вӗрентекен ӑсталӑх класӗсем иртеҫҫӗ. Унта эрнере икӗ хутчен пухӑнаҫҫӗ: эрнекунсерен тата шӑматкунсерен. Эрнекун ӑсталӑх лаҫҫи 16 сехетрен пуҫласа 20 сехетчен ӗҫлет, шӑматкун — 15 сехетрен 18 сехетчен.
Ҫавӑн пек ӑсталӑх сехетӗнче Ҫӗнӗ Шупашкари 18-мӗш лицейра ачасене литературӑна вӗрентекен Ольга Кузьминова ҫӑм арлама вӗреннӗ, халӗ вӑл ҫав ӑсталӑха ыттисене хӑнӑхтарать. «Эпир ҫавӑн пек вӗренекенсене питӗ юрататпӑр», — теҫҫӗ музейра.
Шупашкарти «Университет» микрорайонта 1500 ача вӗренмелӗх шкул хута ярӗҫ. Ӑна 2024 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗччен туса пӗтермелле.
Вӗренӳ учрежденине «Тус» строительство компанийӗ хӑпартӗ. Шкула тума хыснаран 1 миллиард та 408 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ.
Асӑннӑ суммӑран 569,9 миллионне килес ҫул уйӑрӗҫ, 2024 ҫулта – 838,1 миллион тенкӗ.
Шкул Лукин урамӗнчи 5-мӗш ҫурт тӗлӗнче пулӗ.
Чӑваш патшалӑх культурӑпа искусствӑсен институчӗ ҫумӗнче креативлӑ индустри шкулне уҫма палӑртнӑ. Кун пирки ЧР Культура министерстви пӗлтерет.
Унта 12-17 ҫулсенчи ачасем культура тата цифра технологийӗсем енӗпе вӗренме пултарӗҫ. Шкулта дизайн, фото- тата видеопроизводство, анимаци, графика, интерактивлӑ цифра технологийӗсен студийӗсене уҫма палӑртнӑ.
Хальлӗхе палӑртнӑ тӑрӑх, креативлӑ индустри шкулне ҫитес ҫул уҫмалла.
Юпа уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Чӑваш Енри шкулсенче аграри занятийӗсем ӗҫлеме пуҫланӑ. ЧР Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал унта 453 ҫын вӗренет, вӗсенчен 214-шӗ - пӗрремӗш ҫул.
Занятисене Чӑваш патшалӑх аграри университечӗн преподавателӗсем дистанци мелӗпе вӗрентеҫҫӗ. Ку лайӑх пӗлӳ пама пӗрре те чӑрмантармасть. Вӗренӳ ҫулӗ тӑршшӗпех ачасем университет ҫумӗнчи лабораторире иртекен практика занятийӗсене хутшӑнӗҫ, АПК предприятийӗсене экскурсие кайӗҫ.
Чӑваш Енре учительсен окладне ӳстерӗҫ. 1,5 хутран кая мар. Кун пирки Олег Николаев Элтепер иртнӗ эрнере Вӗрентекенсен кунне халалласа ирттернӗ савӑнӑҫлӑ мероприятире каланӑ.
Регион ертӳҫи пӗлтернӗ тӑрӑх, ялти шкулсенче ӗҫлекен ҫамрӑк специалистсене ҫитес ҫултан пӗр хутчен паракан тӳлевпе хавхалантарма тытӑнӗҫ.
Вӗрентекенсен республикӑри конкурсне йӗркеленӗ чухне методистсене, тьюторсене, сывлӑх енчен хавшак ачасене вӗрентекен педагогсене, ҫамрӑк педагогсене, учитель-дефектологсене тата чӑваш чӗлхипе литература учителӗсене уйрӑммӑн шута илӗҫ.
«Тата тепӗр хавхалантару — патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне 2 ачаран кая мар 100 баллӑх тытакан шкулсене 500-шер пин тенкӗ грант парӑпӑр, ҫавӑн пек суммӑллӑх тата тепӗр 3 грант чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентессипе уйрӑмах тухӑҫлӑ меслетсемпе усӑ куракан шкулсем валли пӑхса хӑварнӑ», — тенӗ Олег Николаев.
+8.3 °C