Утӑ уйӑхӗпе танлаштарсан ҫурла уйӑхӗнче Чӑваш Енре ӗҫ укҫи парӑмӗ ӳснӗ. Ҫак енӗпе пӗтӗмӗшле ҫак цифра 19,6 миллион тенкӗпе танлашнӑ. Ку вӑл унчченхи уйӑхринчен 12,1 миллион тенкӗ пысӑкрах. Сӑмах май каласан, кунта пӗчӗк усламҫӑсем патӗнче ӗҫлекенсене кӗртмен.
Ӗҫ укҫипе парӑм предприятисен хӑйсен «кӗмӗлӗ» ҫуккипе пухӑннӑ имӗш. Конкурс производстви пуҫарса янӑ предприятисен, ав, тӗслӗхрен, 7,9 миллион тенкӗ илмелли пур-мӗн.
Парӑмлисенчен ҫурри ытла — тирпейлекен организацисем, 28,8 проценчӗ — строительство предприятийӗсем.
Ӗҫ укҫипе парӑм ҫук районсемпе хуласен хисепне шутланӑ та ун пеккисем 19 районпа 3 хула иккен. Уйрӑмах парӑмли — Шупашкар хули. Унти предприятисен ӗҫ укҫи парӑмӗ 12,5 миллион тенкӗпе танлашать. Ҫӗнӗ Шупашкартисене 5,6 миллион тенкӗ тивет.
Ҫемьере иккӗмӗш тата ун хыҫҫӑнхи ача ҫуралсан амӑш укҫи панине паян пӗлмен ҫын ҫук ӗнтӗ. Вӑл тупрана нумайӑшӗ ҫурт-йӗр условине лайӑхлатма: кам хваттер туянма, кам общежитинче пӳлӗм илме, кам ҫуртлӑ пулма — усӑ курать. Анчах амӑш укҫине амӑшӗн пулас пенсийӗ валли хурса хӑварма та юрать, ачасене вӗрентме те.
Амӑш укҫи ҫинчен калакан программа пурнӑҫа кӗме тытӑннӑранпа Чӑваш Енри 750 ытла ҫемье 28,5 миллион тенкӗлӗх ыйтса ҫырнӑ. Тӑвай районӗнче 20 ҫын 760 пин тенкӗ ыйтнӑ.
Укҫана ача вӗреннишӗн тӳлеме уйрӑма та, вӗреннӗ вӑхӑтра общежитинче пурӑннишӗн татӑлма та чармаҫҫӗ. Тӑвай районӗнче ун пек ыйтакансем пулман та, республикӑра 9 ҫын ҫапла ыйтупа тухакан пулнӑ иккен. Ҫавсем пурӗ 90 пин тенкӗ ыйтнӑ.
Вӑрнар районӗнчи Упнер ялӗнче ҫул ҫукки халӑха пӑшӑрхантарать. Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, инкек пулас тӑк машинӑсем яла пылчӑкра кӗреймеҫҫӗ.
Упнерти ҫулпа ҫамӑл автомобильсене ҫӳреме йывӑр. Пысӑкрах урапасемшӗн те чӑрмавлӑ. Ҫынсем ытларах урампа ҫуран ҫӳреҫҫӗ, хӑшӗ-пӗри велосипед ҫине ларать. Ялта ҫӑрӑлса тухма май ҫук вырӑнсем те пур. Тӗслӗхрен, кӗпер. Ҫумӑр вӑйлӑ ҫусан ӑна шыв илет. Ҫапах ачасенчен ытларахӑшӗ шкула ҫак ҫулпах ҫӳрет. Халӑх ку пӑтӑрмах пирки вырӑнти администрацие пӗрре мар асӑрхаттарнӑ.
Вера Кондратьева каланӑ тӑрӑх, ҫула тӑватӑ ҫул каяллах тума шантарнӑ. Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ каланӑ тӑрӑх, ҫула юсама укҫа ҫук. Кӑҫал ҫул-йӗре йӗркене кӗртме 537 пин тенкӗ ҫеҫ уйӑрнӑ-мӗн. Кунпа темех тӑваймӑн-мӗн.
Упнерсене ку кӑна пӑшӑрхантармасть. Халӑх ялти туса пӗтермен икӗ хутлӑ ҫуртшӑн пӑшӑрханать. Ку ӗҫе 20 ҫул каяллах пӑрахӑҫланӑ иккен. Ачасем вара унта выляма ҫӳреҫҫӗ. Иван Афанасьев каланӑ тӑрӑх, ку ҫурта йӑтса антарма 3 миллион тенкӗ кирлӗ!
Энергетика енӗпе ӗҫлекен еврокмиссар Гюнгер Эттингер Украинӑн газшӑн Раҫҫее тӳлемелле тесе шухӑшлать иккен. Енсем калаҫса татӑлаймаҫҫӗ пулин те парӑмпа Украинӑн татӑлмаллах тесе палӑртнӑ иккен вӑл.
«Пире Украинӑн парӑмпа татлӑма мӗн чухлӗ вӑхӑт пурри, мӗн чухлӗ тӳлемелли тата хӑҫан татлӑмалли пирки пире уҫӑмлӑ график кирлӗ», — тенӗ иккен Евросоюзӑн энергетика енӗпе ӗҫлекен комиссарӗ.
Хакпа татӑлма Евросоюз темле ставка сӗнесшӗн иккен. Унпа ыйту Стокгольмри судра ыйту татӑличчен тӳлесе пыртарасшӑн имӗш.
Маларах еврокомиссар Украинӑпа Раҫҫей хушшинчи хирӗҫтӑрӑва чарма май тупмаллине, ҫапла туни Европӑна газпа тивӗҫтерме кирлине палӑртнӑ.
HeadHunter тӗпчев служби ыйтӑм ирттернӗ те Шупашкарти студентсенчен 76 проценчӗ урӑх ҫӗре тухса кайма ӗмӗтленнине пӗлтернӗ иккен. Уйрӑмах гуманитарисемпе маркетологсем тухса вӗҫтерме хатӗр. Тухтӑрсемпе вӗрентекен дипломне алла илекенсенчен ытларахӑшӗ кунтах юлма хирӗҫ маррине пӗлтернӗ.
Чикӗ леш енче ӗҫе вырнаҫма ӗмӗтленекенсене илсен, вӗсем ӗҫ укҫи нумайрах тӳлессе шанаҫҫӗ иккен. Тата пурнӑҫ пахалӑхӗ пысӑкрах тесе шухӑшлани те вӗсене илӗртет иккен. Студентсенчен 30 проценчӗ чылай вӑхӑтлӑха чикӗ леш енче юлма хирӗҫ мар иккен, тепӗр ҫавӑн чухлех ҫамрӑк 5 ҫултан сахалтарах вӑхӑтлӑха кайма хирӗҫ мар.
Ют ҫӗршыва тухса каяс ӗмӗтпе пурӑнакансенчен 46 проценчӗ Европа пирки ӗмӗтленет иккен. Ыйтӑма 1217 студент хутшӑннӑ.
Ҫемье арканнин сӑлтавӗнче мӑшӑрсенчен пӗри аякра ӗҫлесе ҫӳрени те пуррине маларах эпир хыпарланӑччӗ. Халӗ каллех ӗҫлесе ҫӳрекенсем пирки. Мускавра чӑвашсем уйӑхра 8 пин тенкӗ тӳленишӗн те хуралҫӑра ӗҫлеме хатӗр иккен. Кун пирки «Коммерсантъ-Власть» журнал пӗлтерни тӑрӑх «Ирӗклӗ сӑмах» интернет-хаҫат хыпарлать.
Материалта Мускавра ӗҫлекен хуралҫӑсен тата хӑна ҫурчӗсене тирпейлекенсен йывӑр пурнӑҫӗ пирки каласа кӑтартнӑ иккен. Унта Мӑкшӑ республикинче ҫуралнӑ 38-ти арҫын каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, тӗп хулара хайхисен кӳрентернипе вӗҫӗмех тӗл пулма тивет иккен.
Чӑваш Ене Мӑкшӑ тата Тыва республикисемпе танлаштарнӑ май ҫӗршывӑн тӗп хулине ҫынсем чухӑнлӑха пула каяҫҫӗ тесе ҫырнӑ. Мускаври хуралҫӑсенчен пӗри, хӑйне унта пурӑнакан ҫын тесе паллаштарнӑ ҫын, хуралҫӑ ӗҫӗн сумӗ аякрисем килсе кӗнӗ хыҫҫӑн чакнине пӗлтернӗ иккен. Ҫав ҫын чӑвашсем кунне 800 тенкӗшӗн те ӗҫлеме килӗшнине палӑртнӑ имӗш. 10 смена ӗҫлесен 8 пин тенкӗ пухӑнать. Хӑйне Мускав ҫынни тесе паллаштарнӑ этем хуралҫӑсене маларах хӑйсене кӳрентерсен те сӑмах чӗнмесӗр ирттерме вӗрентнине пӗлтернӗ, ялтан килнӗ ҫынсем ун пек тума пӗлменнине кура хирӗҫтӑрусем сиксе тухаҫҫӗ имӗш.
Ҫурлан 13-мӗшӗнче ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче пурӑнмалли чи пӗчӗк укҫа виҫине палӑртнӑ.
ЧР Сывлӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи иккӗмӗш кварталта республикӑри пурӑнмалли чи пӗчӗк укҫа виҫи 6968 тенкӗпе танлашнӑ. Пӗрремӗш кварталпа танлаштарсан, виҫе 496 тенкӗ ӳснӗ.
Социалла демографи ушкӑнӗпе илес тӗк, пурӑнмалли чи пӗчӗк укҫа виҫи кӑҫалхи иккӗмӗш кварталта ӗҫлеме пултаракан ҫынсемшӗн 7402 тенкӗпе (7,8% е 536 тенкӗ ӳснӗ) танлашнӑ, пенсионерсем валли — 5689 тенкӗ (7,5% е 398 тенкӗ ӳснӗ), ачасем валли — 6980 тенкӗ (7,2% е 471 тенкӗ ӳснӗ).
Ҫак кунсенче Улатӑр хула администрацийӗн пуҫлӑхне Михаил Марискина тытса чарнӑччӗ — вӑл ӗҫ вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. 58 ҫулхи чиновник патшалӑх тата муниципалитет пурлӑхӗпе усӑ курса хӑйне валли ырлӑх тупнӑ имӗш. Ӗнер Михаил Марискина килтен тухмалла мар хупса хунӑ — хӑйӗн хваттерӗнчен вӑл следстви тӗлӗшӗпе кӑна тухайрать.
Тӗпчевҫӗсен шучӗпе 2011 ҫулта Михаил Марискин патшалӑх пурлӑхӗн 3 ҫӗр лаптӑкне (3 пин тӑваткал метр ытла) аукцион тавраш ирттермесӗр хӑйӗн пӗлӗшӗсене тара панӑ пулать. Хакӗ те ытла пӗчӗк пулнӑ — пурӗ те 14–30 тенкӗ ҫеҫ. Ку вӑл ытти чухнехинчен 1–2,5 пин хут пӗчӗкрех имӗш. Унсӑр пуҫне тара илекенсене каярахпа ҫӗре туянма та майсем туса панӑ.
Ҫавӑн пекех тепӗр ӗҫре ӑна пула 500 пинлӗ аренда укҫи хыснана лекмен пулать. Пӗтӗмӗшле вара Улатӑр хула администрацийӗн пуҫлӑхне хыснана 3,5 миллион тенкӗ тӑкак кӳнишӗн айӑплаҫҫӗ.
Михаил Марискин Улатӑр администрацийӗнче 1992 ҫултанпа ӗҫлет, 2005 ҫултанпа — администраци ертӳҫи. 2013 ҫулхи кӑтартусене пӑхсан хула мэрийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх промышленноҫ ҫаврӑнӑшӗ 21,6% ӳснӗ, хулана 1 миллиард тенкӗ ытла укҫа-тенкӗ хывтарма пултарнӑ, суту-илӳ 17,3% ӳснӗ, ӗҫ укҫи 18,6% хӑпарнӑ, тӗрлӗ шайри хыснана 7,2% ытларах налук пухнӑ.
Шупашкарти Ленин районӗнчи 2-мӗш лицей директорӗн икӗ хутчен административлӑ явап тытма тивнӗ. Пӗрремӗшӗнче — ашшӗ-амӑшӗнчен шкула юсама, унта хурал тытнишӗн тӳлеме, хушма персоналпа татӑлма тата ытти тӗллевпе ашшӗ-амӑшӗнчен укҫа пухнишӗн. Иккӗмӗшӗнче — маларах каланӑ кӑлтӑка пӗтерме хушсан та ним пулман пекех малалла пӑснӑшӑн. Тӗрӗсрех каласан, прокурор саккунлӑ ыйтнине хӑлхана чикменшӗн.
Укҫа малтан епле пухнӑ, ҫавӑн пекех пуҫтарнине прокуратура тепӗр хут тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн палӑртнӑ. Кун хыҫҫӑн тепӗр хут административлӑ ӗҫ пуҫарса суда ярса панӑ. Шкул директорне 2 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ.
Амӑш укҫине парассине 2016 ҫулччен тӑсасшӑн. Хальхи вӑхӑтра ӑна 2016-мӗш ҫулччен пама палӑртнӑ. Раҫҫейӗн вице-премьерӗ Ольга Голодец программӑна тӑсас шухӑшпа правительство ӗҫленине палӑртнӑ.
«Программӑна эпир тӑсма тӑрӑшӑпӑр. Пирӗн шӑхӑша халӑх та, депутатсем те ырласса шанатпӑр», — тенӗ иккен вӑл. Тӑсас тенине Голодец программа Раҫҫее, ашшӗ-амӑшне кирлипе ҫыхӑнтарнӑ.
Ҫак шухӑша социаллӑ сферӑри чылай тӳре-шара ырлать иккен. Раҫҫейӗн Ӗҫ министерстви вара укҫапа усӑ курассине анлӑлатас шухӑшлӑ-мӗн. 2026 ҫул таран тесе те калаҫҫӗ.
Аса илтеретпӗр, паянхи кун амӑш укҫи 429 пин те 408 тенкӗпе танлашать. Хӑшӗсем ӑна миллион ҫурӑна та ҫитерттересшӗн иккен. Анчах апла тӑвас тесен ытла та пуян хысна кирлӗ. Ҫавна кура пысӑк укҫана иккӗмӗш ачашӑн мар, виҫҫӗмӗшӗшӗн памалла текенсем те пур иккен.
-6.7 °C