Ку пӑтӑрмах кӑҫал ака уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Шупашкарта пулса иртнӗ. Тимлӗ пулманнипе мартшрутлӑ таксинче ларакан хӗр хӑйне кирлӗ чарӑнура анса юлайман пулнӑ. Вара ӑна водитель Ҫӳрҫӗр-Хӗвеланӑҫ районӗнче вырнаҫнӑ «Промнефть» станци лаптӑкӗнче антарса хӑварнӑ. Хайхи маршрутка тапранма пуҫлансан хӗр ӑна хӑваласа ҫитес тесе хыҫҫӑн чупма тытӑннӑ. Руль умӗнче ларакан 31 ҫулхи Мастеров Александр чупакана асӑрхамасӑр ҫапса кайнӑ пулнӑ. Хӗре тӳрех васкавлӑ пулӑшу пульницинчи реанимаци пайне леҫнӗ, анчах та шел пулин тухтӑрсем сусӑрланнӑ хӗре ҫӑлса хӑварайман.
Шупашкарти Мускав районӗн сучӗн пӗтӗмлетӗвӗпе Мастерова «ҫул-ҫӳрев йӗркине пӑсса асӑрхануллӑ пулманнипе ҫын пурнӑҫне татни» статьяпа айӑплӑ тесе йышӑннӑ. Ӑна 3 ҫуллӑх колони-поселение ӑсатма йышӑннӑ тата 3 ҫуллӑх руль умне ларма чарнӑ.
Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, Мастеров хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ, анчах та йышӑннӑ приговора улӑштарма ыйтнӑ. Суд вӑл ыйтнине пурнӑҫламан.
Нумаях пулмасть Чӑваш Республикин финанс мнистерствинче Минтранс хутшӑнӑвӗпе ӗҫлӗ тӗлпулу иртнӗ. Унта студентсене, шкул ачисене, пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан учреждени вӗренекенӗсене республика лаптӑкӗнче туртаракан обществӑлла транспорт тивӗҫтерӗвӗпе усӑ курма туяннӑ ҫӳрев билечӗшӗн миҫӗ тенкӗ компенсаци тавӑрса памаллине сӳтсе явнӑ. Унсӑр пуҫне канашлура тата ҫакӑн пек ыйтусене хускатнӑ: электронлӑ ҫӳрев билечӗпе усӑ курасси, шкул ачисемпе студентсен ҫӳрев шутне чакарасси тата вӗсене социаллӑ пособийӗ куҫарса парас механизмӗн уйрӑм ыйтӑвӗсем.
Сиссе те юлаймарӑмӑр ҫуллахи кунсем хыҫа та юлчӗҫ. Кӗркунне ҫитнӗрен ӳсекен ӑру пӗлӳ илме вӗренӳ учрежденийӗсене ҫул тытрӗ. Вӗренӳ ҫулӗн пахалӑхне ӳстерес тӗллевсемпе республикӑра тӗрлӗ саккун проекчӗсем пурнӑҫа кӗнӗ. Вӗсенчен пӗри вӑл — шкулсене ҫӗнӗ автобуссемпе тивӗҫтересси.
Кӗҫнерникун, ҫурлан 29-мӗшӗнче Шупашкарти Хӗрлӗ тӳремре Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев республика шкулӗсене 22 шкул автобусӑн уҫҫисене панӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприятире Чӑваш Енӗн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов тата Хула кунӗнче массӑллӑ ирхи вӑй-хал хусканӑвне йӗркелеме пулӑшнӑ волонтёрсем хутшӑннӑ.
Михаил Игнатьев вӗрентекенсене тата шкул ачисемпе вӗсен ашшӗ-амӑшӗсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ ҫывхарнӑ ятпа саламланӑ тата «Шкул автобусӗ» проекта пурнӑҫа кӗртнӗрен республикӑра 60% автобус ҫӗнӗлнине палӑртнӑ, кӑҫал шкулсем пурӗ 44 автобуспа хуҫаланнӑ имӗш.
Унсӑр пуҫне Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов Хула кунӗнче массӑллӑ ирхи вӑй-хал хусканӑвне 28 250 ҫын хутшӑннине пӗлтернӗ, ҫапла вара ҫак кӑтарту Раҫҫей тата Европа рекордне кӗнӗ.
Республикӑн Пурлӑхпа ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерстви автотранспорт хатӗрӗ сутассипе нумаях пулмасть аукцион ирттернӗ.
Унта малтанласа пурӗ тӑхӑр машина сутасси пирки пӗлтернӗ. Аукционта вӗсенчен ҫиччӗшӗ хӑйсен ҫӗнӗ хуҫине тупнӑ. Ҫичччӗшне сутса 132 пин те 895 тенкӗ укҫа тунӑ иккен. Хыпарта каланӑ тӑрӑх, ку вӑл малтан палӑртнинчен 2,6 хут хаклӑрахпа ӑсаннине пӗлтерет. Икӗ машина (кӗске хыпарта вӗсем мӗнлисем пулни пирки асӑнман) малтан палӑртничнен 5,9 тата 4 хут хаклӑрахпа сутӑннӑ-мӗн.
Туянас текенсем вара пурӗ 15 ҫын тупӑннӑ. Анчах вӗсенчен пӗри сататӑкне вӑхӑтра куҫарман пирки аукциона ӑна хутшӑнтарман.
Машина сутассине черетлӗ аукцион ҫитес уйӑхӑн 19 тата 26-мӗшӗсенче иртмелле иккен. Мӗн сутма палӑртни пирки Шупашкарти К. Иванов урамӗнчи 84-мӗш ҫуртри 46-мӗш пӳлӗмре ыйтса пӗлме пулать тесе хыпарлаҫҫӗ. Телефонне те кӑтартнӑ — (8352) 64-21-40.
Кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен Шупашкарта ҫул ҫӳремелли уйӑхлӑх билетсене элеткронли ҫине куҫарӗҫ. Кун пирки республикӑн Транспорт министерствинче ирттернӗ канашлура йышӑннӑ.
Унта министерствӑна пӑхӑнса тӑракан «Чӑвашавтотранс» предприяти тата «Пӗрлехи транспорт картти» обществӑра тӑрӑшакансем хутшӑннӑ. Малтанхи вӑхӑтра электронлӑ билетсене хулари тарнспорт валли сутӗҫ, хула ҫумӗнчи транспортра хут билетсемех юлӗҫ.
«Хавал» халӑх организацийӗ Шупашкарти троллейбуссене икӗ чӗлхепе туллин калаҫтарасшӑн пулни пирки эпир пӗлтернӗччӗ ӗнтӗ. Халӗ, ав, тепӗр ҫӗнӗ хыпар. Общество организацине троллейбус управленийӗ официаллӑ майпа хуравланӑ. Унӑн директорӗ Александр Каныгин унта пӗлтернӗ тӑрӑх, чарӑнусен ячӗсемсӗр пуҫне «Асӑрханӑр, алӑк хупӑнать», троллейбусран тухас умӗн япаласене илме манмалла маррине, ҫул укҫи тӳлемеллине аса илтерекен тата ытти ҫавӑн йышши сӑмаха чарӑнупа чарӑну хушши кӗске пирки икӗ чӗлхепе каласа ӗлкӗреймессине пӗлтернӗ. Троллейбусра чӑвашла мӗн пӗлтерессине хӑй вӑхӑтӗнче Чӑваш наци конгресӗпе тата Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗпе калаҫса татӑлса йышӑнни ҫинчен аса илтернӗ.
«Хавал» шучӗпе вара ытти сӑмаха та чӑвашла калама 2-3 ҫеккунтран ытла кирлӗ мар. Троллейбус управленийӗн пуҫлӑхӗ хулари транспортран хӑйсем кӑна чӗлхесем ҫинчен калакан саккуна пӑхӑнатпӑр тесе палӑртнӑ иккен.
Мӗн кӑна шухӑшласа кӑлармаҫҫӗ пулӗ хӑшӗсем. Ӑслӑлӑхпа техника аталанӑвӗ пирки мар-ха... Конкурс тесен тем те пӗр шухӑшласа тупни тӗлӗнтерт.
Шупашкарта, акӑ, хӗрсем машина ҫӑвассипе конкурс йӗркеленӗ-мӗн. Ҫурма ҫарамасланнӑ та (хам кайса курман-ха, ӳкерчӗксем тӑрӑх ӑнланма пулать) вӗсем ӗҫе пуҫӑннӑ. Вӗсене пӑхма тем тӗрлӗ машина пырса ҫитнине пӗлтереҫҫӗ. Пухӑннӑ 40-е яхӑн автомобиль хушшинче ИЖран тытӑнса «Мерседес Бенц» таранах пулнӑ-мӗн.
«Эпир ку мероприятие водительсен тӗксӗм кунӗсене илемлетме пухӑнтӑмӑр», — тенӗ конкурс йӗркелӳҫи Дмитрий Матвеев. Унта хӑйсен клубӗн чи чипер пикине суйланӑ. Ҫак ята тивӗҫессишӗн хӗрсем машина кӑна ҫуман, ташласа та кӑтартнӑ. Йӗркелӳҫӗсем вӗсен илемне, авкаланма пултарнине тата машина ҫунине кура хакланӑ имӗш. Ҫӗнтерме вара Татьяна Вастеева пултарнӑ. «Ачаранах атте машинне ҫуса ӳснӗ те эпӗ ҫавӑнтанпа машинӑсене юрататӑп. Кунта хитре машинӑсемпе илӗртӳллӗ каччӑсем нумай. Тирпейлӗхе кӑмӑллатӑп. Ҫакӑ ҫӗнтерме пулӑшрӗ те», — тенӗ вӑл.
Алла укҫана ҫӑмӑллӑн илес текенсем пур вӑхӑтра та ҫитереклӗ пулнӑ. Ав, Ҫӗнӗ Шупашкарта та ун йышшисем «хуҫаланма» тытӑннӑ. Анчах та тӗрес мар майпа «пуйма» тытӑнакансен ӗҫӗ-хӗлӗ нумайлӑха тӑсӑлман — вӗсен те саккун умӗнче явап тытмалла пулӗ.
Ӗнер, ҫурлан 7-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта йӗрке хуралҫисем урапасен номерӗсен вӑррисене тытнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарти Раҫҫей ШӖМ пайӗн полици ертӳҫи Дмитрий Георгиевский палӑртнӑ тӑрӑх икӗ вӑрӑ 20 ҫула та ҫитмен. Вӗсем икӗ уйӑх хушши патшалӑх номер паллисене вӑрласа пурӑннӑ, хыҫҫӑн вара шырлӑх курнӑ водительсене карас телефон балансне тултарма ыйтнӑ, унсӑр урапан номерне тавӑрса пама килӗшмен. Баланс суммине вара 1000 тенкӗрен пуҫласа 1500 тенкӗ таранах ыйтнӑ. Пӗтӗмпе 28 урапа хӑйсен патшалӑх номернӗ «ҫухатнӑ».
Паянхи кун вара икӗ вӑрра явап тытарассипе ыйтӑва татса параҫҫӗ.
Кӑнтӑр Корейӑра электробуссене (хайхи троллейбуссем ӗнтӗ) ҫӗнӗ технологипе авӑрланма шутлаҫҫӗ — OLEV система хайхи транспорт хатӗрне электричествӑпа провадасӑр тивӗҫтерет иккен. Нумай пулмасть ҫак ҫӗнӗлӗх ӗҫлеме те пуҫланӑ — Куми хулинче ҫул ҫине икӗ электробус тухнӑ. Вӗсен ӗҫне хакланӑ хыҫҫӑн ҫак системӑна малашне кӗртесси е ӑна пӑрахаҫласси пирки пӗтӗмлетӗҫ.
Электричествӑпа ҫӳрекен ахаль автобусӑн пӗр ҫитменлӗхӗ унӑн аккумуляторӗпе ҫыхӑннӑ. Вӑл пӗрре йывӑр, тепре — хаклӑ. OLEV системӑпа усӑ курсан вара электричество ҫул лаптӑкӗнчен килет. Тӗрӗссипе ҫул хыттине вырнаҫтарнӑ индукци катушкисем урлӑ. Авӑрланма машин тӗпӗпе хушши 17–20 см. ҫеҫ кирлӗ иккен. Тепӗр лайӑх ен — ҫак хатӗрсене ҫӳрев тӑршшӗпе лартса тухас тесен ҫулӑн 5–15 процентне ҫеҫ ҫӗнетмелле иккен. Авӑрлану чарӑнусенче тата парковкӑсенче иртет, ҫулпа пынӑ май та электричество хӑвачӗпе тивӗҫтерме пулать имӗш.
Икӗ электробус Куми хулинче 24 ҫухрӑмлӑ мартшутпа ҫӳрет иккен. Вӗсен ӗҫӗ кӑмӑла кайсан 2015 ҫул тӗлне тата 10 машин ҫул ҫине кӑларасшӑн.
Ҫурлан 2-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн Правительство членӗсемпе канашлу ирттернӗ. Унта Мускав–Хусан пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ пуйӑссем ҫӳремелли магистрале сӳтсе явас ыйтӑва пӑхса тухнӑ.
Калӑпӑшлӑ ҫак проекта 2018 ҫулта вӗҫлеме палӑртаҫҫӗ. Ҫул пирӗн республика урлӑ иртӗ. Республика Элтеперӗн пресс-служби хыпарланӑ тӑрӑх, магистраль тӑршшӗ Чӑваш Ен территорийӗнче 130 километр таран пулӗ. Аса илтерептӗр, вӑл Етӗрне, Муркаш, Шупашкар, Сӗнтӗрвӑрри районӗсем урлӑ каймалла. Яваплисен хальхи вӑхӑтра хут ӗҫӗпе ҫыхӑннӑ самантсене татса парассипе ҫине тӑмалла, ҫав шутра — ҫӗр ыйтӑвӗпе ҫыхӑннисене те.
-2.7 °C