Юлашки ҫулсенче Чӑваш Енре хура ҫӗлен нумайланни вӑрттӑнлӑх мар. Ара, ҫулман лаптӑксем сахал мар, хуҫасӑр дачӑсем те пур вӑрмансенче те чӑтлӑх…
Кӑҫал 25 ҫынна ҫӗлен сӑхнӑ. Кун пирки Гигиена тата эпидемиологи центрӗ пӗлтерет. Ҫак 25 ҫынран 2-шӗ – ачасем. Ытларах чухне ҫынсем асӑрханмасӑр ҫӗлен ҫине пуснӑ чухне шар кураҫҫӗ. Юрать-ха, кӑҫал ҫӗлен сӑхнӑран ҫын вилмен.
Ҫӗлен сӑхнӑ хыҫҫӑн пуҫ ҫаврӑннине, хӑсас килнине, вӑй пӗтнине туятӑр пулсан пӗр тӑхтамасӑр васкавлӑ медпулӑшу чӗнмелле. Суранланнӑ вырӑнти наркӑмӑша ҫӑварпа ӗмсе кӑларма юрамасть.
Чӑваш Енри чылай вӗренӳ учрежденийӗнче кӑҫалхи ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗ каярах пуҫланӗ. Пӗр кун. Ҫакӑн пирки республикӑн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерствин сайтӗнче хыпарланӑ.
2019-2020-мӗш ҫулсенчи вӗренӳ ҫулӗ каярах пуҫланни вӗренӳ учрежденийӗсем хатӗр маррипе ҫыхӑнман. Пӗлӳ кунӗ, авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ, вырсарникуна лекет-ҫке. Ҫавна май ашшӗ-амӑшӗпе вӗренӳ учрежденийӗсен администрацийӗсем пӗр шухӑшлӑ пулса савӑнӑҫлӑ линейкӑна авӑн уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, ытларикун, ирттерме палӑртнӑ.
Ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗнче, малтанласа шухӑшланӑ тӑрӑх, ача пахчисенче, шкулсенче, аслӑ шкулсенче, техникумсемпе колледжсенче 274,6 пин ытла ачапа ҫамрӑк вӗренӗ. Вӗсенчен 29,7 пинӗшӗ — пӗрремӗш класа тата пӗрремӗш курса каякансем.
Чӑваш Ен ипотека йышлӑн илекен Раҫҫейри 10 регион йышне кӗнӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн Строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ. Вӑл вара «Новости» (чӑв. Ҫӗнӗ хыпарсем) информаци агентствин тӗпчевне тӗпе хунине палӑртнӑ.
Танлаштарӑма йӗркелекенсем ӗҫлекен ҫынсем юлашки 12 уйӑхра (2018 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗччен) ҫурт-йӗр хӑпартма е туянма банксенчен кивҫен укҫа илнине тишкернӗ. Пирӗн тӑрӑхра пин ҫынтан вӑтамран 26,8-шӗ ипотека илнӗ. Ку вӑл Раҫҫейри кӑтартуран 1,4 хут пысӑкрах.
Кӑҫалхи пӗрремӗш ҫур ҫулта Чӑваш Енре 6,5 пин ҫемье 11,2 миллиард ытла тенкӗлӗх ипотека кредичӗ илнӗ. Вӗсенчен пӗрре виҫҫӗмӗш пайӗ укҫана хваттер пая кӗрсе тума уйӑрнӑ.
Ӗнер Правительство ҫуртӗнче иртнӗ канашлура инкеклӗ лару-тӑру министрӗ Вениамин Петров тухса калаҫнӑ. Вӑл каҫалхи шыва кӗмелли сезон пирки доклад тунӑ.
Кӑҫал ҫулла республикӑра 14 ҫын путса вилнӗ, вӗсенчен иккӗшӗ – ачасем. Пӗлтӗрхи сезонпа танлаштарсан, кӑҫал 9 ҫын сахалрах путса вилнӗ. Пӗлтӗр шывра 5 ачан пурнӑҫӗ татӑлнӑ.
Шыва кӗнӗ чухне путма пуҫланӑ икӗ ҫынна ҫӑлнӑ. Ҫӗртмен 19-мӗшӗнче Шупашкарти Тӗп пляжра 4 ачана ҫӑлнӑ. Ку официаллӑ статистикӑна кӗмен.
Ҫулла республикӑра 150 рейд ирртернӗ. Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, витӗмӗ пулнӑ, путса вилекенсен йышӗ чакнӑ.
Чӑваш Ен Финанс министерстви республикӑри район-хуласенче кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхра хысна епле тулнине тишкернӗ. Харпӑр хӑй тупӑшне пухасси 20 муниципалитетра пӗлтӗрхи кӑрлач-утӑ уйӑхӗсенчинчен лайӑхланнӑ. Ҫак енӗпе уйрӑмах лайӑх ӗҫленисем: Етӗрне районӗ (ӳсӗм 16,6%), Пӑрачкав районӗ (14,9%) Ҫӗмӗрле хули (14,5%). 6 муниципалитетра тупӑш шайӗ чакнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарта, сӑмахран, 9,8% пӗчӗкленнӗ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнче — 5,7%, Куславкка районӗнче — 4,3%.
Вырӑнти бюджетсене 3281,1 млн тенкӗ налук килнӗ, ку вӑл пӗлтӗрхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 5,1% нумайрах. Налук мар тупӑшсем — 986,6 млн тенкӗ (2018 ҫулхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 7,8% ытларах).
Районсемпе хуласем 14171,5 млн тенкӗ тӑкакланӑ. Ҫав шутран 65,6 процентне вӗрентӳ отраслӗ валли уйӑрнӑ, наци экономикине — 8,1%, патшалӑхӑн ыйтӑвӗсем валли — 8,0%.
Ҫемьесене упраса хӑварас тӗллевпе Чӑваш Енре «Сохраним семью» (Чӑв. Ҫемьене упрар) проект пурнӑҫланать. Ӑна республикӑн Юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министерстви шухӑшласа кӑларнӑ.
Проект тӗллевӗ — ҫемье ҫавӑракан мӑшӑрсене, уйрӑлас патне ҫитнӗ арӑмӗпе упӑшкине психологи пулӑшӑвӗ парасси. Проекта загс органӗсен ӗҫченӗсем, Шупашкарти Ҫул ҫитмен ачасене социаллӑ реабилитаци пулӑшӑвӗ кӳрекен центр психологӗсем, Шупашкарпа Чӑваш Ен епархийӗнче тӑрӑшакансем хутшӑнаҫҫӗ. Вӗсем лекцисем вулаҫҫӗ, семинарсемпе психологи тренингӗсем ирттереҫҫӗ, ҫемьери хутшӑнусемпе ҫыхӑннӑ ыйтусемпе сӗнӳ-канаш параҫҫӗ.
Проекта пурнӑҫланӑ май шкул ачисемпе, студентсемпе тӗл пулаҫҫӗ, вӗсене те ҫемье пӗлтерӗшӗ пирки ӑнлантарасҫӗ.
Сӑмах май каласан, ҫемьесем арканасси пирӗн республикӑра юлашки 5 ҫулта пӗчӗк тесе ӗнентерет ЧР Юстици министерстви. Ҫемье арканнин 1000 ҫын пуҫне илнӗ кӑтартӑвӗпе пӗлтӗр пирӗн тӑрӑхри коэффициент 2,9 пулнӑ. Ку вӑл Федерацин Атӑлҫи регионӗнче чи пӗчӗкки иккен.
Йӑлари хытӑ каяша ятарлӑ полигона турттарса каяссине пирӗн республикӑра унччентерех йӗркелерӗҫ. Апла пулин те ҫак ӗҫ пӑтӑрмахсӑр мар. Тепӗр ҫӗрте машинӑсем вӑхӑтра килменни, ҫӳп-ҫап тулса кайса таврана сапаланни, илемсӗр курӑнса ларни пирки пӑшӑрханса калаҫаҫҫӗ. Контейнерсем вырнаҫтарман урамсем те пур.
Чӑваш Ен Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫӑхавсене «Народный контроль» (чӑв. Халӑх тӗрӗслевӗ) портал урлӑ та евитлеме пулать.
Халӑхӑн пӑшӑрханӑвне йышӑнмалли онлайн-ресурса кӑҫалхи ҫичӗ уйӑхра 300 ытла ҫыру янӑ. Вӗсенчен ҫурри урамра ҫутӑ ҫуккипе, тасатман тротуарсемпе тата нумай хваттерлӗ ҫуртсен картишӗсем япӑххипе ҫыхӑннӑ.
Нумай ачаллӑ ҫемьесене патшалӑх ҫӗр пама тытӑннӑ хыҫҫӑн Чӑваш Енре пурӑнакансем те ҫав пурлӑхлӑ пулса тӑчӗҫ. Саккун вӑя кӗнӗренпе 8 пине яхӑн ҫӗр илнӗ.
Чӑваш Енӗн Юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫемьесен ытларах пайӗ, 64 проценчӗ, е 5162 ҫемье, ҫурт-йӗр хӑпартма лаптӑк илнӗ, пӗрре-виҫҫӗмӗш пайӗ (2685 ҫемье, е 34 проценчӗ) — хушма хуҫалӑх тытма, 151 ҫемье — пахча вырӑнне усӑ курма.
Нумай ачаллӑ ҫемьесене ҫӗр илнӗ хыҫҫӑн малтанхи виҫӗ ҫулта ҫӗр налукӗ хурса памаҫҫӗ. Кӑҫалхи ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче РФ Налук кодексне улшӑну кӗртнӗ. Вӑл налук ҫӑмӑллӑхӗпе ҫыхӑннӑ. Саккунта пӑхса хӑварнӑ тӑрӑх, виҫӗ е ытларах ача (вӗсем 18 ҫула ҫитиччен) ӳстерекен ҫемьесене ҫӗршӗн налук сахалтарах тӳлеттермелле.
| ҪУР | 08 |
Пӗлтӗрхи ҫичӗ уйӑхрипе танлаштарсан кӑҫалхи кӑрлач-утӑ уйӑхӗсенче ҫӑкӑр 7,7 процент хакланнӑ. Пуринчен ытла хура ҫӑкӑр хакӗ ӳснӗ. Кӑҫалхи ҫӗртме уйӑхӗнче унӑн пӗр килограмм хакӗ 50 тенкӗ те 54 пуспа танлашнӑ. Иртнӗ ҫулхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен ку вӑл 9,6 процент пысӑкрах. Шурӑ ҫӑкӑр тата шурӑ ҫӑнӑхран хатӗрленӗ булка таврашӗн пӗр килограмм хакӗ — 75 тенкӗ те 87 пус (8,3% хаклӑрах).
Ыраш ҫӑнӑхӗнчен хатӗрленӗ пӗрремӗш тата иккӗмӗш сортлӑ ҫӑкӑр-булка таврашӗ 7,4 процент хакланнӑ. Сӑрӑ ҫӑкӑрӑн пӗр килограмӗ халӗ вӑтамран 49 тенкӗ те 96 пус тӑрать.
Хаксем ӳснине специалистсем тыр-пул тухӑҫӗ чакнипе тата ҫунтармалли-сӗрмелли материалсем хакланнипе сӑлтавлаҫҫӗ.
Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Енри хаксем федерацин Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи регионсенчипе танлаштарсан пӗчӗкрех тесе пӗлтерет ЧР Ял хуҫалӑх министерстви.
Пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗнчен пуҫласа Чӑваш Енре ҫӳп-ҫап илсе тухнӑшӑн пурте укҫа тӳлеме тытӑннӑ. Кашнин патне ятарлӑ квитанци килет. Ҫӳп-ҫапа илсе тухассишӗн «МВК «Экоцентр» яваплӑ.
Регионти оператор пӗлтернӗ тӑрӑх, 2018 ҫулхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа кӑҫалхи утӑ уйӑхӗччен квитанци илекенсен 87 проценчӗ ӑна тӳлесе пырать. Тепӗр 13 проценчӗ вара тӳлесшӗн мар.
Палӑртмалла: ҫӗнӗ саккун вӑя кӗнӗ май кашни ялтах ҫӳп-ҫап пухмалли контейнерсем пулмалла. Ку кӑна мар, вӗсем валли ятарлӑ вырӑн хатӗрлемелле: контейнерсем ларакан вырӑна бетон сармалла.
+17.3 °C