Чӑваш Енре пурӑнакан Владимир Васин чӗрӗ хулӑран тӗрлӗ япала ҫыхать.
74 ҫулти ҫав арҫын ку енӗпе 14 ҫултанах кӑсӑкланма пуҫланӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче вӑл Узбекистанри ӳнер шкулӗнче вӗреннӗ. 1969 ҫулта Вӑтам Азири политехника техникумӗнчен техник-механика вӗренсе тухнӑ. Кайран Ӗпхӳри авиаци институтӗнче пӗлӳ илнӗ, Шупашкарти марксизмпа ленинизм институтӗнче вара социаллӑ психологи енӗпе вӗреннӗ, Мускаври аслӑ шкулта вӗлле хурчӗ ӗрчетес енӗпе пӗлӗвне анлӑлатнӑ.
Тивӗҫлӗ канӑва тухсан Владимир Васин чун юратнӑ алӑ ӗҫӗпе ҫине тӑрса ӗҫлеме тытӑннӑ. Унсӑр пуҫне вӑл ачасемпе аслисене ҫав ӗҫе хӑнӑхтарать, куравсем ирттерет, видеоуроксем ҫырса илет.
Чӑваш Енре чирлӗ ҫынсене вертолётпа та больницӑсене илсе ҫитерни пирки эпир пӗлтернӗччӗ-ха. Санитари авиацийӗ валли ятарлӑ лапамсем кирлӗ. Ҫулталӑк вӗҫлениччен ун пеккисене Патӑрьелте тата Етӗрнере тумалла.
Ҫын пурнӑҫне ҫӑлса хӑварассинче тепӗр чухне кашни ҫеккунт хаклӑ. Тухтӑрсем патне вӑхӑтра илсе ҫитерме хӑш чухне вертолётсем пулӑшаҫҫӗ.
Ун пек тӗслӗхсенчен пӗри пирки Софья Савнеш ӗнер пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: Хӗрлӗ Чутай районӗнчи 70 ҫулти арҫынӑн кӑкӑрӗ тӗлӗнче ыратма пуҫласан ӑна васкавлӑ медпулӑшупа Ҫӗмӗрлери медицина центрне илсе кайнӑ. Унти тухтӑрсем тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн пациентӑн миокард инфаркчӗ пулни палӑрнӑ. Кун хыҫҫӑн ватӑ ҫынна Республикӑн клиника пульницине коронографи операцийӗ тума вертолётпа ӑсатнӑ.
Шупашкар хулинчи ӳрӗк ватӑсен ватӑсен ватӑлма та вӑхӑт ҫук. Вӗсенчен хӑшӗсем Шупашкар хулинчи халӑхӑн соцаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрӗнчи Ӑс-тӑн арпашасран пулӑшакан центра (вырӑсла ӑна Центр профилактики когнитивных расстройств теҫҫӗ) ҫӳреҫҫӗ.
76 ҫулти Эльвира Зеленцова (сӑнӳкерчӗкре — сытӑм енче, кӗрен футболкӑпа) центра пӗр вӑхӑт ҫӳренӗ, кайран пӑрахнӑ, халӗ вӑл каллех кунта кӑмӑлтан ҫӳрет. Кинемей каланӑ тӑрӑх, ватӑсене психолог занятийӗсем уйрӑмах килӗшеҫҫӗ. Вӗсем кашни тӗлпулӑва кӑсӑклӑ йӗркелеме тӑрӑшаҫҫӗ, занятисен формачӗ те тӗрлӗрен.
Шупашкар хулинчи тӳре-шара ҫамрӑксене мунча кӗртесшӗн. Тӗрӗсрех каласан, муниципалитетӑн мунчисем ҫинчен халӑх тетелӗсем урлӑ ытларах каласа кӑтартасшӑн.
Шупашкарта паян муниципалитетӑн 8 мунчи ӗҫлет. Вӗсенче пӗр харӑс 450 ытла ҫын ҫӑвӑнма пултарать.
«Сывлӑх» акционерсен обществи кӑҫалхи ҫур ҫулта 52,05 млн тенкӗ ӗҫлесе илнӗ, ку вӑл пӗлтӗрхи ҫав тапхӑртинчен 18 процент нумайрах.
«Мунча кӗмелли хаксене хӑйхаклӑхне кура йӗркелеҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра хак 300-310 тенкӗ тӑрать. 14 ҫула ҫитмен шкул ачисемшӗн 190 тенкӗ тӳлемелле, пенсионерсен — 290 тенкӗ (ку вӑл эрне варринчи хак). 7 ҫулчченхи ачасемшӗн — тӳлевсӗр.
Ырӑ кӑмӑллӑ ҫынсем ватӑлсан та ҫавӑн пекех тӑрса юлаҫҫӗ. Вӗсем шӳтлесе кулма, хавасланса савӑнма пӗлеҫҫӗ, кирлӗ-кирлӗ маршӑн тарӑхса ҫӳремеҫҫӗ. Шупашкарти халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрӑн «кӗмӗл» волонтёрӗсем пирки те ҫавнах калама пулать.
Хастар ватӑсем паян хулари 127-мӗш ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансемпе тӗл пулнӑ. Центр ӗҫченӗсем ку тӗлпулу тӗллевне ачасене спортпа, сывӑ пурнӑҫ йӑли-йӗркипе паллаштарасси тесе палӑртнӑ-ха. Ватӑсем ҫак ӗҫе хӑйне май йӗркеленӗ. Вӗсем шӑпӑрлансемпе Сывлӑх сукмакӗ тӑрӑх утнӑ, тренажёрсем ҫинче тӗрлӗ хускану тунӑ. Унтан ачасемпе пӗрле асфальт ҫинче тӗрлӗ тӗслӗ пурӑпа ӳкернӗ.
«Тӗлпулу калама ҫук хаваслӑ иртрӗ», – тесе палӑртнӑ ушкӑнри чи аслӑ кинемей, 85 ҫулти Зинаида Васенёва. Вӑл, сӑмах май каласан, ӗмӗрӗпех учитель пулса ӗҫленӗ.
Шупашкарта 74 ҫулти кинемей ҫухалнӑ. Ӑна «Лиза Алерт» хастарӗсем те шыраҫҫӗ.
Ильвира Грингорьевна Карзакова (Убакова) килтен ҫӗртме уйӑхӗн 27-мӗшӗнче тухса кайнӑ. Ҫакӑ паллӑ: ӑна медпулӑшу кирлӗ.
Кинемей ҫӳллех мар – 160 сантиметр, куҫӗ кӑвак, ҫӳҫӗ кӑвакарнӑ. Килтен кайнӑ чухне кӗрен халат, тӗттӗм нуски хӗрлӗ тапочкӑ тӑхӑннӑ пулнӑ.
Ун пирки мӗн те пулин пӗлетӗр тӗк ҫак номерсемпе шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ: 8(800)700-54-52 е 112.
Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центрӗнче «Магия чувашской вышивки бисером» (чӑв. Чӑваш тӗррине шӑрҫапа тӗрлессин асамлӑхӗ) ятпа ӑсталӑх сехечӗ иртнӗ.
Унта пуҫтарӑннӑ кинемейсене Светлана Кириллова ӗҫ инструкторӗ чӑваш тӗррине вӗтӗ шӑрҫапа та тӗрлеме май пуррине кӑтартса панӑ.
Тӗрӗссипе, ватӑсем ку ӑсталӑха унччентерех алла илнӗ. Вӗтӗ шӑрҫаран вӗсем тӗрлӗ япала ӑсталама пӗлеҫҫӗ. Халӗ вара унпа чӑваш тӗррине тӗрленӗ.
Шупашкарта пурӑнакан Алевтина Семёнова хӑйӗн илемлӗ япалисене хавхалантарса кӑтартнӑ. Ольга Усманова вара вӗтӗ шӑрҫаран тӗрлӗ илем хатӗрленӗ чух кӑмӑл та хавхаланнине палӑртса хӑварнӑ.
Пирӗн ҫӗршывра пурӑнакансем 79 ҫула ҫитиччен пурӑнасшӑн. Вӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, ватлӑх 63 ҫула ҫитсен пуҫланать. Ҫакӑн пек пӗтӗмлетнӗ Халӑх шухӑшне тӗпчекен пӗтӗм Раҫҫейри центр ятарлӑ ыйтӑм ирттернӗ хыҫҫӑн.
2020 ҫулта ирттернӗ ыйтӑм вӑхӑтӗнче ҫынсем ватлӑх 62 ҫула ҫитсен пуҫланать тесе каланӑ. 18-24 ҫулсенчисен шухӑшӗпе 58 ҫула ҫитсен ватлӑх пуҫланать, утмӑл урлӑ каҫнисем шухӑшланӑ тӑрӑх, 68 ҫула ҫитсен.
Хӗрарӑмсем 79-80 ҫула ҫитиччен пурӑнасшӑн, арҫынсем — 78-а ҫитиччен.
18-24 ҫулсенчисем 74 ҫула ҫитиччен пурӑнасшӑн, 65 ҫултан аслӑраххисем — 85 ҫулччен.
Ыйтӑма хутшӑннисенчен 12 проценчӗ шухӑшланӑ тӑрӑх, ватӑсене Раҫҫейре хисеплеҫҫӗ. 47 проценчӗ шухӑшланӑ тӑрӑх, хисепленӗн туйӑнать. 26 проценчӗ вара хисеплемеҫҫӗ пек туйӑнать тесе каланӑ.ю тепӗр 8 проценчӗн шучӗпе ватӑсене пирӗн ҫӗршывра хисеплемеҫҫӗ.
Шупашкарта 75 ҫулти хӗрарӑма урамрах, ача-пӑча лапамӗнче, улталанӑ. Вӑл палламан хӗрарӑмсене 400 пин тенкӗ тыттарса янӑ.
Кинемей ура ыратнипе аптӑрать. Урамра пынӑ чухне ун патне хӗрарӑм пынӑ. Вӑл урине сиплеме пулӑшать-мӗн. Анчах сывалма темӗнле йӑла тумалла имӗш. Ҫав вӑхӑтра тепӗр хӗрарӑм пынӑ та ку сиплев унӑн амӑшне пулӑшни пирки каланӑ.
Кинемей вӗсене ӗненнӗ, килӗнчи 400 пин тенкине илсе тухса ҫав хӗрарӑмсене панӑ. Лешсем вара укҫапа ун ҫийӗн сулкалашнӑ та ҫухалнӑ.
Кинемей тепӗр кун полицие кайнӑ. Халӗ ҫав хӗрарӑмсем камсем пулнине палӑртаҫҫӗ.
Чӑваш Енре пурӑнакан, пӗчӗк пенси илекен ҫынсене «Старость в радость» (чӑв. Ватлӑх савӑнмалӑх) ыркӑмӑллӑх фончӗ апат-ҫимӗҫ туянса панӑ.
Шупашкарта ун пек пулӑша хулари халӑха комплекслӑ соцаллӑ пулӑшу кӳрекен центр пулӑшӑвӗпе усӑ куракан 65 ҫын ватӑ тивӗҫнӗ. Вӗсен пенсийӗ пӗчӗк, вӑл уйӑхран уйӑха саплашкаласа пыма ҫеҫ ҫитет. Ватӑ ҫынсене «кӗмӗл» эмел туянма та нумай кирлӗ. Чирлӗ пулсан та, эмелсӗр пурӑнаймасан та пурте инвалид шутланмаҫҫӗ-ҫке. Апат-ҫимӗҫ те йӳнӗ мар, хваттер хакӗ те.
Ыркӑмӑллӑх фончӗ апат-ҫимӗҫ уйӑрса пани ватӑсемшӗн вӑхӑтлӑха та пулин кӑштах тӗкӗ пулса тӑрӗ.
+10.3 °C