Ҫӗнӗ Шупашкарта иртнӗ шӑматкун, юпан 5-мӗшӗнче, инкек пулса иртнӗ — 12 ҫулхи шкул ачи 7-мӗш хутран персе аннӑ. Турра шӗкӗр, чӗрӗ юлнӑ.

Ача епле май балконран ӳкнине хальлӗхе тӗпчевҫӗсем пӗлеймен-ха. Пӑтӑрмах каҫхи пулса иртнине ҫеҫ калама пултараҫҫӗ. Тӑнне ҫухатнӑ шкул ачине 1 хутлӑ ҫумхуралтӑ ҫинче тупнӑ иккен — вӑл пуҫ шӑммине ыраттарнӑ, пуҫ мимине сиенленӗ тата ытти енчен суранланнӑ. Хальхи вӑхӑтра ача пульницара реанимаци пайӗнче выртать.

Пӑтӑрмах тавра тӗпчев ӗҫне ирттереҫҫӗ. Шкул ачи йӗркеллӗ кил-йышра ӳсни паллӑ.

Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ пирки ҫырмалли тупӑнсах тӑрать. Мӗн тӑвас тейӗн — тӑрӑшаҫҫӗ те, каласа кӑтартмасӑр чун чӑтмасть.

Ҫак уйӑхӑн 24, 25, 28-мӗшӗсенче унта «Куракана халаллани» мероприяти иртнӗ. Ун хӑнисем ачасем пулнӑ. Вӗсене чи лайӑх спектакльсенчи сыпӑксемпе паллаштарнӑ. Мероприяти вӑхӑтӗнчи сӑнсене пӑхатӑн та, пӗчӗкскерсене театр тем пекех килӗшни вӗсен хавас сӑнӗсенче сисӗнет. Фойере, акӑ, ачасене Такса йытӑ кӗтсе илнӗ. Анчах хамлатса та хӑрлатса мар, хавассӑн, ырӑ кӑмӑлпа.

Хайхискер ача-пӑчана театр ҫинчен каласа кӑтартнӑ, спектакле камсем тата епле хатӗрлени ҫинчен уҫӑмлатса панӑ. Тӗрлӗ спекталкьти сӑнарсем театрта епле тытмалли пирки те ӑнлантарнӑ. Сӑмахран, унта спектакль пуҫланиччен ҫур сехет маларах пымалла, капӑр ҫипуҫ тӑхӑнмалла, телефона сӳнтермелле, шавламасӑр ҫӳремелле, ретсем хушшипе иртнӗ чух ҫурӑма сцена енне туса утмалла.

Театра пынӑ-пынах — ачасен спектакль те курма май килнӗ.

Сӑнсем (39)

Америка ҫыннисене Раҫҫейри тӑлӑхсене усрава парас мар тесе федераци шайӗнче йышӑну тунӑччӗ-ха. Кемӗр облаҫӗн депутачӗсем вара хӑйсен тӑлӑхӗсене Америка ҫыннисене кӑна мар, ытти ют ҫӗршывсене те парас мар тесе палӑртнӑ.

Унти депутатсен шучӗпе «ку ыйту — Раҫҫейӗн шалти ӗҫӗ». Ют ҫӗршыва лекнӗ ачасен правине пурпӗрех пӑсаҫҫӗ тесе шухӑшлани вӗсене ҫапла йышӑну тума хистенӗ-мӗн. Пӗчӗкскерсен тӳсме тивекен йывӑрлӑхсен шутне унти «халӑх тарҫисенчен» пӗри, облаҫӑн саккун кӑларакан влаҫӗн комитечӗн пуҫлӑхӗ Галина Соловьева, ачасем ют ҫӗршыв чӗлхине пӗлменнине те кӗртнӗ.

Нумаях пулмасть Елчӗк районӗнчи Кушкӑ вӑтам шкулӗнчи «Теремок» ача пахчинче «Пирӗн ҫутҫанталӑка упрӑр!» девизпа экологи сехечӗ иртнӗ. Антоноа З.П. воспитательница шӑпӑлансемпе «Ҫутҫанталӑри илемлӗхе курма вӗренер» темӑпа калаҫу ирттернӗ пулнӑ. Зоя Прохоровна ачасене этемӗн пурнӑҫӗ таврари ҫутҫанталӑкран тытӑнса тӑни ҫинчен каласа панӑ. Лайӑх экологи лару-тӑрӑвӗ вара этем ҫунҫанталӑкра хӑйне мӗнлерех тытнинчен килессине тӗплен ӑнлантарса панӑ.

Ачасем илем тӗнчине кӗрсе ӳкрӗҫ. Воспитательница чечексем ҫинчен, сиплӗ курӑксем ҫинчен, вӗсемпе еплерех усӑ курасси ҫинчен те каласа панӑ. Шӑпӑрласем вара чечексем ҫинчен сӑвӑсем каланӑ, кӑсӑклӑ тупмалли юмахсен тупсӑмӗсене шыранӑ, чечексен уйрӑмлӑхӗсемпе пӗрпеклӗхӗсене сӑнама вӗреннӗ, вӗсен илемлӗхӗпе киленнӗ.

Ачасем ҫак калаҫу хыҫҫӑн ҫутҫанталӑк ҫине урӑх куҫпа пӑхма тытӑнчӗҫ ӗнтӗ. Тавралӑх илемне хакламаллине ҫирӗппен асра тытса юлчӗҫ.

Шупашкарта пурӑнакан 23 ҫулхи хӗрарӑм саккуна улталаса хӑйне валли тупӑш кӳрессишӗн чее план шутласа кӑларнӑ. Вӑл пӗр паллакан 17 ҫулхи хӗре ача ҫуратма ыйтнӑ, анчах та ҫуратакан хӗрен докуменчӗпе мар, хӑйӗннипе. Хайхи 23 ҫулхи хӗрарӑмӑн вара пӗр ача пулнӑ, тепӗр ача пулни ӑна амӑшсен капиталне илме май панӑ. Республикӑри СКР йӗрлев управленийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх чее хӗрарӑм ҫав ҫавах социаллӑ тӳлеве ала илме пултарнӑ.

Ултавӗ вара ҫиеле ӑнсӑртран тухнӑ. Хайхи хӗрарӑм хӑйӗн 17 тата 18 ҫулхи юлташӗсемпе ачан тӑван амӑшне тапӑнса ватнӑ хыҫҫӑн ҫаратнӑ пулнӑ имӗш. Шар курнӑ 17 ҫулхи хӗр вара полици управление кайса ӳпкелев хутне ҫырнӑ.

Паянхи кун виҫӗ хӗрарӑма та ҫынна хӗнесе ун пурлӑхне вӑрланӑ тесе айӑплаҫҫӗ. Унсӑр пуҫне 23 ҫулхи хӗрарӑмӑн 18 ҫула ҫитмен хӗре йывӑр айӑплӑ ӗҫӗ хутшӑнтарнишӗн те явап тыттарӗҫ. Амӑшсен капиталне ултавлӑ майпа илнӗшӗн пуҫарӑннӑ ӗҫе суда яма хатӗрлеҫҫӗ.

«Выҫӑ хырӑм хыр тӑрне хӑпартнӑ», — текен каларӑш ахальтен мар ӗнтӗ ҫӳрет халӑхра. Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Ирчкассинче пулса иртнӗ пулӑм ҫакна тепӗр хут ҫирӗплетнӗ. Унта иккен виҫӗ шкул ачи утара ҫаратнӑ пулнӑ. Кун ҫинчен авӑнӑн 9-мӗшӗнче республикӑри ШӖМ управленийӗ пӗлтернӗ.

Ведомство тӗпчевӗсемпе килешӳллӗн Ирчкасси ялӗн пӗр ҫынни темиҫе ҫул тӑршӗ вӗлле хурчӗсене ерчетет. Ялтан инҫех мар унӑн 500 яхӑн вӗлле те пур. Пуҫтарнӑ пыла 50 ҫулхи арҫын вырӑнтах, пысӑках мар будкӑра тасатнӑ пулнӑ.

Нумаях пулмасть, каҫхи хурала ирттернӗ чухне вӗлле хурчӗсене ерчетекен будка ҫӑраҫҫине ҫӗмӗрнине тата алӑк юрӑхсӑрланнине асӑрханӑ пулнӑ. Шала кӗрсессӗн вӑл пыл шучӗ чакнине асӑрханӑ, ытти вара пӗтӗмпех хӑйӗн вырӑнӗнче пулнӑ.

Полици ӗҫченӗсем пыла юратакансене тепӗр кунах шыраса тупнӑ . Вӗсем иккен Ҫӗмӗрлери коррекци шкулӗнче вӗренекен пӗр тӑван 12, 10, 8 ҫулхи пиччӗшсем пулнӑ. Пыл тутанас шухӑш вӗсен пуҫне кӳршӗ ялтан тарӑннӑ чухне кӗнӗ имӗш.

Паянхи кун шӑпӑрлансене хирӗҫ пуҫарса янӑ администрацилле ӗҫе ятарлӑ инспекци тӗпчет.

Малалла...

Шупашкар хулин пӗр пульницинче операци хыҫҫӑн 10 уйӑхри пепке пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Кун ҫинчен республикӑри СУ СКР управленийӗ хыпарланӑ. Хӗр пӗрчи амӑшӗпе пӗрлӗ янах-пит хирургийӗ уйрӑмӗнче выртнӑ пулнӑ. Вилнӗ ачан амӑшӗ каласа панӑ тӑрӑх, операци хыҫҫӑн тепӗр кунхине ун пепкен 40 градус таранах температура хӑпарса кайнӑ пулнӑ. Тухтӑрсем вара нумай вӑхӑт хушши чирлекене пулӑшу кӳмесӗр тӑнӑ. Ҫапла майпа, ҫурлан 14-мӗшӗнче пӗчӗк хӗр пӗрчи пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑ. Хайхи тухтӑрсем вара ача вилӗмне чӗре проблемисемпе ҫыхӑнтарса калаҫҫӗ.

Сывлӑха сыхлакан тата социаллӑ министерствӑпа Йӗрлев комитечӗ кирлӗ тӗрӗслев мероприятийӗсене ирттереҫҫӗ. Тӗрӗслев аталанӑвне республикӑри СУ СКР управленийӗн ертӳҫи тытса пырать.

Шупашкарти Максимов ячӗллӗ ача-пӑча музыка шкулӗн вӗренекенӗ Тимур Джафаров (флейта ӑсталӑхне туптама ӑна Раҫҫей тата Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Анжелика Сидорова хӑнӑхтарать) Вьетнамра концертпа пулнӑ.

Тимурсӑр пуҫне инҫе ҫула Омск, Сарӑту хулисенчи, Ростов облаҫӗнчи ҫамрӑк ӑстасем тухса кайнӑ. Вӗсемпе пӗрле Мускаври Гнесин ячӗллӗ ятарлӑ музыка шкулӗнче пианинӑпа ӑсталӑха туптакан икӗ хӗрача — Чан Зиеу Ан тата Чан Зиеу Линь — тӑван ҫӗршывне ҫул тытнӑ.

Спиваков фончӗ йӗркелекен концертсемпе ҫулҫӳревсене Шупашкар ачи унччен те пӗрре кӑна мар хутшӑннӑ иккен.

Кирек епле шӑпӑрлана та, уйрӑмах арҫын ачасем, техника тесен савӑнмаллипех савӑнаҫҫӗ. Ҫакна шута илсе те пулӗ Шупашкарта вырнаҫнӑ Трактор историйӗн музейӗ паянтан ҫемье акцийӗ ирттерессине пӗлтернӗ. Унти тӗрлӗ экспонатпа паллашма ачасене илсе пыракан кирек мӗнле арҫынна та самай йӳнӗ хакпа кӗртеҫҫӗ.

Музейра Паша Ангелина, Александр Бойко тата Дмитрий Зайцев ӗҫленипе чапа тухнӑ тракторсем кӑна мар, пӗчӗк карьерта бульдозерсене тата экскаваторсене радиоуправлени урлӑ ӗҫлеттерсе пӑхма май пур иккен. Ӗлӗкхи экспонатсем умӗнче вара сӑн ӳкерӗнме пулать.

Пушкӑртстанри Стерлӗ (Стерлитамак) хулинче яллӑ вырӑнсенче вырнаҫнӑ вӗренӳ учрежденийӗсем хушшинче футболла выляссипе Пӗтӗм Раҫҫейри ӑмӑрту иртет. Унта 13–15 ҫулсенчи ҫамрӑксем вӑй виҫеҫҫӗ.

Пушкӑртстанри, Тутартсанри, Дагестанри, Ҫурҫӗр Осетинчи, Мӑкшӑри, Ӗремпур, Курган, Ярославль, Чулхула, Челепи облаҫӗсенчи ушкӑнсемпе пӗрлех чӑваш яшӗсем те тупӑшӗҫ. Кун пирки республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви Пушкӑртстанри Ял хуҫалӑх министерстви хыпарлани тӑрӑх пӗлтерет. Хӑш шкулти ачасем хутшӑнни пирки, шел те, асӑнман...