Раҫҫейӗн чукун ҫулӗсем 053/054-мӗш номерлӗ «Чувашия» (чӑв. Чӑваш Ен) фирма пуйӑсне икӗ хутлӑ вакунсенчен йӗркелесшӗн. Кун пирки хальлӗхе официаллӑ пӗлтермен-ха, анчха ун пек сӑмах-юмах тухнӑ.
Кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнчен 071/072-мӗш номерлӗ «Чебоксары-Москва» (чӑв. Шупашкар-Мускав) пуйӑс икӗ хутлӑ вакунсем ҫине куҫрӗ.
Раҫҫейӗн чукун ҫулӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, 2019 ҫулхи кӑрлач-ҫӗртме уйӑхсемпе танлаштарсан кӑҫалхи ҫур ҫулта икӗ хутлӑ вакунсем 1,5 хут нумайрах пассажира турттарнӑ.
Чӑваш Енре музыка инструменчӗсене ӑсталакан производство йӗркелесшӗн. Ҫавӑн пек ӗмӗтли — Мускаври «Ателье Гончарова» (чӑв. Гончаров ателйи) компани.
Асӑннӑ компани классика музыка инструменчӗсене проектлать, туса кӑларать, юсаса ҫӗнетет, сутать.
Мускаври предприяти ӗҫченӗсем Чӑваш Енре темиҫе тӗлпулу ирттернӗ. Сӑмахран, Шупашкарти электромеханика колледжӗнче пулнӑ. Мускавсем унта хӑйсен производстви валли специалистсене хатӗрлеме пулать тесе шухӑшлаҫҫӗ. Пурӗ 30-а яхӑн ҫынна. Инженер-конструкторсемсӗр, технологсемсӗр, программа управленийӗллӗ станоксен операторӗсемпе наладчиксемсӗр пуҫне компание ювелирсем те кирлӗ.
Инвестицм проекчӗн хакӗ — 250 миллион тенкӗ ытла.
Шупашкар хулинчи масарсенчен пӗринчен кӗлтӑвакан пирӗшти кӳлепи ҫухални ҫинчен йӗрке хуралҫисене 60 ҫулхи арҫын кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче евитленӗ. Пирӗшти мрамортан тунӑскер пулнӑ. Ӑна хулари ритуаллӑ пулӑшу кӳрекен компанисенчен пӗринче ӗҫлекен арҫын вӑрланӑ.
Скульптурӑна Шупашкар арҫынни 47 пин тенкӗ тӳлесе Мускаври компанисенчен пӗринче тутарнӑ. Пирӗштие масар ҫине 2015 ҫулта вырнаҫтарнӑ.
Полицейскисем вӑрра тӗрлӗ майпа шыранӑ, ҫав шутра скульптурӑна сутасси ҫинчен тӗнче тетелӗнче пӗлтерӳ вырнаҫтарма пултарассине те шута илнӗ. Пӗррехинче вӗсем халӑх ушкӑнсенчен пӗринчи роликра пирӗштие курнӑ. Видеороликӑн тӗп сӑнарӗсем ачасем пулнӑ-ха, вӗсен хыҫӗнчи пирӗшти курӑнса кайнӑ.
Пирӗштие Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 37 ҫулти арҫын (вӑл Шупашкарти ритуаллӑ службӑсенчен пӗринче ӗҫлет) вӑрланӑ иккен. Ӑна кӳлепе питӗ килӗшнӗ-мӗн те, илсе каяс тенӗ. Пӑтӑрмах тӗлӗшпе йӗрке хуралҫисем халӗ пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Тӳрех палӑртар. Йӑлтах мар. Пӗр пайне.
Шупашкарти аэропортра юсав ӗҫӗсем пуҫланнӑ. Аэровокзалта пӗлтернӗ тӑрӑх, подряд организацийӗ реконструкцин малтанхи тапхӑрне пуҫӑннӑ. Паянхи куна илсен хатӗрленӳ ӗҫӗсем пыраҫҫӗ, ҫитес эрнере строительсем аэропорт ҫурчӗн пӗр пайне сӳтме тытӑнӗҫ.
Аэропортӑн паянхи аталанӑвӗ пирки сӑмах пуҫарнӑ май ҫакна илтерер: 2016 ҫулта «Шупашкарти халӑхсем хушшинчи аэропорт» тулли мар яваплӑ общество (вӑл «Аэрофьюэлз» компанисен ушкӑнне кӗрет) тата Чӑваш Ен Правительстви килӗшӳ тунӑ. Ун хыҫҫӑн «МАЧ» общество аэропорта тытса пырассине хӑй аллине илет, вӗҫевсен географине анлӑлатать, аэровокзал ҫуртне юсаса ҫӗнетет.
Авиапассажирсене турттарасси унтанпа икӗ хут ытла ӳснӗ, Шупашкартан самолётсем ҫӗршывӑн тӗрлӗ хулине вӗҫеҫҫӗ. Унччен хӑнӑхнӑ пек Мускавра Питӗре ҫеҫ мар. Сӑмахран, Ҫӗнӗ Уренгой, Минеральные Воды, хулисене.
Аэровокзала юсаса ҫӗнетнӗ хыҫҫӑн авиапассажирсене хӑтлӑрах та меллӗрех пулӗ.
Мускавра Чӑваш Ен полпредствин ҫурчӗ ҫинче пӑхӑр хӑма уҫасшӑн. Ӑна пирӗн ентеше, космоса вӗҫнӗ Андриян Николаева, халаллӗҫ. Ҫавна май тарифсен патшалӑх служби проектировани тӗлӗшпе уҫӑ конкурс ирттерет.
Малтанхи хак – 672 пин тенкӗ. Хӑман 90х50 сантиметр калӑпӑшлӑ, А.Г.Николаевӑн портрет барельефӗллӗ пулмалла.
Хӑмана ахальтен унта ҫакмаҫҫӗ. Ҫак ҫуртра Андриян Григорьевич Николаев ӗҫленӗ. Ҫакна палӑртса хӑма ҫине те ҫырӗҫ. Конкурс ҫӗнтерӳҫипе килӗшӳ алӑ пуссан хӑмана 3 уйӑхра хатӗрлесе ҫакмалла.
Сӑмах май, ҫурт ҫак адреспа вырнаҫнӑ: Мускав, Б.Ордынка урамӗ, 46-мӗш ҫурт, 1-мӗш корпус.
Ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче Чӑваш халӑх артистне, хор дирижёрне, педагога, Анатолий Фишера, чысланӑ.
Хора 50 ҫул ытла ертсе пынӑ ҫав ҫын тӗп хормейстер ӗҫне пӑрахнӑ, тивӗҫлӗ канӑва кайнӑ.
Анатолий Фишера театр директорӗ Валерий Клементьев учрежденин Хисеп грамотипе чысланӑ, ӗҫе чуна парса пурнӑҫланӑшӑн тав тунӑ.
Анатолий Фишер Ижевскра 1938 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 8-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Мускаври музыкӑпа педагогика училищинче тата Мускаври П.И. Чайковский ячӗллӗ патшалӑх консерваторийӗнче вӗреннӗ. Пиллӗкмӗш курса ҫитсен Мускав облаҫӗнчи Электросталь хулинче халӑх опера театрӗнче хормейстерта ӗҫлеме тытӑннӑ. 1963-1969 ҫулсенче Бурят Республикинчи Г.Ц. Цыдынжапов ячӗллӗ оперӑпа балет театрӗнче тӑрӑшнӑ. 1969 ҫулта ӑна Шупашкара, Чӑваш музыка театрне тӗп хормейстера чӗнсе илнӗ.
Педагог пулса вӑл Улан-Удэри Хӗвелтухӑҫ-Ҫӗпӗр культура институтӗнче, каярах И.Я. Яколвев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче тӑрӑшнӑ.
Юрату мӗн патне илсе ҫитерет? Ӑна пула укҫасӑр кӑна мар, акцисемсер те тӑрса юлма пулать.
ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта пурӑнакан 52 ҫулти арҫын Мускав хӗрарӑмӗпе кӑрлач уйӑхӗнче паллашнӑ. Арҫын каланӑ тӑрӑх, вӗсем пӗр-пӗрне питӗ шаннӑ. Вӑл хӗрарӑма пӗрре мар кивҫен панӑ.
Арҫын пӗтӗмпе ӑна 1 миллион та 300 пин тенкӗ ытла куҫарса панӑ. Кун валли вӑл пысӑк предприятири акцисене те сутнӑ. Хӗрарӑм Шупашкара таврӑнсан парӑма татма шантарнӑ. Анчах кӗҫех вӑл телефона тытма пӑрахнӑ. Ҫапла арҫын шӑнман пӑр ҫинче ларса юлнӑ.
Ҫӗршывӑн тӗп хулинче, Мускавра, «Открой красивую Чувашию» (чӑв. Хитре Чӑваш Енпе паллаш) билбордсене курма пулать.
«Советская Чувашия» хаҫат Инстаграмра пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ МИХ Мускав хулин туризм енӗпе ӗҫлекен комитечӗпе ҫыхӑннӑ. Унтисем хыпарланӑ тӑрӑх, видеоэкранлӑ реклама щичӗсене виҫӗ теҫетке штук вырнаҫтарнӑ. Билборд виҫи — 3×6 м. Мускав урамӗсенче вӗсем ҫу вӗҫлениччен пулӗҫ.
Реклама щичӗ ҫинчи хӗр Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнчен вӗренсе тухнӑ, халӗ Оперӑпа балет театрӗнче ӗҫлекен Анна Данилова иккен.
Хӗр ҫинчи тум Григорий Хирбюн «Нарспи» оперинчен. Аннӑна ҫав тумпа пӗррехинче Хула кунӗнче пӗр фотограф ӳкерсе илнӗ. Кайран ҫав ӳкерчӗксене тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче вырнаҫтарнӑ. Кайран ҫав тумлӑ сӑнӳкерчӗксене Аннӑран Туризма аталантарас енӗпе ӗҫлекен регионти агентствӑран ыйтса илнӗ. Хӗр мӗн пуррине ярса панӑ.
Мускаври билбордра хӑйӗн сӑнне вырнаҫтарнине пӗлсен Анна савӑннӑ.
«Чӑваш Ене юрататӑп, Шупашкара юрататӑп! Тӑван республикӑна кӑтартма питех те кӑмӑллӑ!» — пӗлтернӗ вӑл хаҫатҫӑсене.
Мускавра пурӑнакан 9 ҫулти Алиса Теплякова пирки юлашки вӑхӑтра чылай МИХ хыпарларӗ пулӗ. Вӑл Мускаври патшалӑх университетне кӗме экзамен тытнӑ. Ача психологи факультетӗнче вӗренесшӗн иккен.
Ачана ятарлӑ программӑпа ашшӗ-амӑшӗ килте вӗрентнӗ. Алиса шкул программине ӑша хывса ӗлкӗрнӗ, экзаменсене аван тытнӑ.
Пултаруллӑ ачан кукашшӗпе кукамӑшӗ — Вера Ивановнӑпа Аркадий Евсеевич Миневичсем — Шупашкарта 40 ҫул ытла пурӑнаҫҫӗ иккен. Вӗсем кунта аслӑ шкултан вӗренсе тухнӑ хыҫҫӑн направленипе килсе ҫитнӗ. Чӑваш Енре мӑшӑрӑн икӗ хӗр: Жанна тата Наталия (Алиса Теплякован амӑшӗ) — ҫуралнӑ. Наташа та пӗчӗкренех ӑслӑ пулнӑ иккен. Вӑл механикӑпа математика факультететӗнчен вӗренсе тухнӑ, Финанс университетӗнчи магистратурӑра пӗлӳ илнӗ. Маларах банкра ӗҫленӗ.
Наташа пулас мӑшӑрӗпе Женьӑпа 2011 ҫулта паллашнӑ. Паян вӗсем 7 ача ӳстереҫҫӗ. Женя Мускаври патшалӑх университетӗнчен вӗренсе тухнӑ. Ҫамрӑк мӑшӑр пӗр вӑхӑтра та Китайра та пурӑннӑ.
Электропуйӑс Канаша чип-чиперех ҫитсе чарӑннӑ. Тепӗр кун ирхине пӑхаҫҫӗ – вакуна такам ӳкерсе пӗтернӗ. Ҫӗрле вандал пуйӑса ӳкерчӗксемпе илемлетнӗ.
Анчах пуйӑс – альбом мар вӗт. Ӳкерчӗксене пула вӑл юрӑхсӑра тухнӑ. Ҫав ҫамрӑка часах тупнӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.
Пуйӑс ҫине ӳкернӗ каччӑ 26 ҫулта, Мускавра пурӑнать. Ҫав кун вӑл Канашра пулнӑ. Ҫур ҫӗр иртни 2 сехетре вӑл никам та ҫук чухне аэрозоль баллонсемпе усӑ курса вакун ҫине ӳкернӗ.
Каччӑ тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда пӑхса тухма ярса панӑ. Куншӑн 3 уйӑхлӑха арестлеме те пултараҫҫӗ.
-8.7 °C