Чечек
Тĕнче çухалчĕ хуралса...
«Çӳлти ыр Турă, мĕн тăватăн,
Ма эс сирместĕн усала?
Мана çак пурнăçа ху патăн;
Пулсассăн тивĕç, ху салат.
Анчах пĕлтер, мĕнле, хăш çылăх
Пит кӳрентерчĕ халь сана?
Парсам, парсам пĕр чĕптĕм ырлăх,
Хăватлăхна кăтарт мана.
Чĕнместĕн? Маншăн тупаймарăн
Пĕр ыр сăмах та йăпатма,
Тен, эс юри сăлтав шыратăн,
Çак манăн ĕмĕте ватма?
Чĕнместĕн... Эс памастăн сас...
Тен, манăн хурлăха курмастăн,
Тен, эс ăна халь йышăнмастăн?
Мĕнле вара тӳсес, чăтас
Ман ĕненни улталансассăн,
Чунра тулни кĕрр салансассăн?
Ăçта эс халь, кăтарт сăнна,
Сăлтав кур ыррăн асăнма.
Эс курăнмастăн... Эп хăрап:
Ытла та шухăшăм хăрушă.
Эс юлтăн, пĕлĕт, маншăн пуша,
Халь Туррăн сӳрĕкне курап».
XXXIX
Барон курать: Чечекĕн кунĕ
Ытла салхуллăн вĕçленет.
Пит ыратать баронăн чунĕ,
Ăшра ун тимлĕх хĕçленет.
«Мĕскер тăвас, мĕнле çăлас-ха
Çак çут ахахăн пĕрчине,
Мĕнле майпа паян уçас-ха
Ишутăн кăмăл арчине?»
Ун умĕнче вăл тарсăн тăчĕ,
Ятне, хăй тивĕçне манса.
Пулсан та кăкăрта ун пăчă,
Вăл тархасларĕ йăлăнса:
«Ишут, ан пул, тархасшăн, чунсăр.
Чечек хăрушлăх картинче —
Кун-çулĕ кĕскелет. Пĕл, унсăр
Типет, чухăнланать тĕнче.
Пĕр çавăншăн тăрать хураллăн:
Илем, ачалăх, тӳлекки...
Анчах та вăл çиçме çуралнă,
Вăл аслати-çке; ун пекки,
Эс хăв пĕлетĕн, ĕмĕрте те
Сайра-хутра çеç çуралать.
Ăна ватсан ятна çĕртетĕн.
Вара чапу та хуралать».
«Барон, тĕлĕнтерен мана —
Ăсна мĕн тыткăнланă кĕçĕр?
Эп хĕрхенсессĕн халь ăна,
Ĕмĕрлĕхе Домокл хĕçĕ
Пулса вăл тăрĕ, пĕл эс, маншăн.
Кама ман каçарас, кама?
Халь çак ĕçе паян туманшăн
Эп çĕр хут айăплăп хама.
Çук, çук, ăна каçараймастăп,
Ан ыйт та уншăн эс манран,
Хам чĕрене эп чараймастăп...
Кала-ха, мĕн пирки анран?»
«Эс чунсăр-мĕн, мон шер ами;
Куратăп: çук сан ырă хăлăх.
Санра ыр кăмăл шырани —
Пач усăсăр тим, ĕçĕ кăлăх:
Эс çуралман хисеплеме...
Мĕн пулĕ эп ырханлансассăн,
Чĕрем е чун суранлансассăн?
Васкавлă пымăн сиплеме.
Сан туслăх маншăн — вăл ултав!
Пĕл, çавăншăн пулать ман акци.
Çине тăрсах санран ыйтап
Мана памашкăн сатисфакци».
«Барон, эс шӳтлесе кулатăн.
Итлес килмест ку сăмаха».
«Çук, шӳтлеместĕп, хăв куратăн».
«Барон, эс ернĕ ухмаха».
«Çук, эп ермен. Паян тататăп
Ытла ултавлă туйăма.
Пурăнăçа эп юрататăп...
Пит шел — пĕлмерĕм уяма».
«Ну, юрĕ-çке, ыран куратпăр.
Ăраскална ан айăпла».
«Хĕвел ансассăн тĕл пулатпăр
Эпир уçланкăра апла».
Ах, чунĕ касăлчĕ Ваçлейĕн,
Çакна илтсессĕн ăнсăртран.
«Каллех имшер, тӳлек телейĕ
Тарса пытанчĕ баронран.
Хура халат пек килчĕ, ларчĕ
Сехмет барон ури вĕçне...
Кам çакă йăлана кăларчĕ,
Кам туптатать-ши ун хĕçне?»
Ваçлей шутлать: «Кам çăлĕ-ши?..»
Самант ас илчĕ: «Çав, Чечек!»
Хуçа çитеймĕ те пăши —
Тухса вăл ыткăнчĕ ирех.
Вăрман пĕччен чух хăналамĕ;
Çулсем нумай: çĕр хут юпле.
Ак, курăнать, — никам палламĕ, —
Сĕм тĕттĕм чăтлăхра ӳпле.
«Ваçлей?» — пит тĕлĕнчĕ Чечек, —
Кама кунта ертсе эс килтĕн,
Мĕнле эс тупрăн-ха пире?
Тăшман пулсан, шутла ху, вилтĕн...»
«Çук, çук, Чечек, ман урăх ĕç —
Çынна çăлассăм ман килет.
Улпут çине çĕкленнĕ хĕç...
Ĕлкĕреймесессĕн, вăл вилет».
Пĕлтерчĕ халь Ваçлей хĕре:
«Баронăн вăхăчĕ хăрушă, —
Чĕр вилĕм хатĕрленĕ уншăн, —
Васкас тĕл пулмалли çĕре».
Хĕр йăпăрт-япăртах утланчĕ,
Алла вăл илчĕ пăшалне,
Çилхе çине выртса хутланчĕ,
Вăл çыртрĕ çилĕпе шăлне.
Чечек пĕр чарăнми ĕрлерĕ, —
Кун пек нихçан та ахăрман, —
Унпа пĕрле ытла кĕрлерĕ
Шавпа хускалнă сĕм вăрман.
XXXX
Хĕвел анать, тӳпе хĕрелчĕ —
Ĕнеççĕ пĕлĕт таткисем.
Çил иртнĕ куншăн сӳрĕкленчĕ,
Нӳрленчĕ вăйсăррăн вĕрсе.
Вăрман, уçланкă, вăрттăн вырăн...
Ишут кунта. Тусне кĕтет.
Барон та çитрĕ. Хурлă хурăн
Тăрать ав. Тен, вăл ӳкĕтлет?
Анчах сăмах... Сăмах вал хытă —
Улăштарма памасть йăла.
«Çук, çук, ан пурăнтăр çав йытă».
Хăйне тытма çыртать шăла.
«Барон, тӳрккес эс, пит хисеплĕ,
Анчах та тыткăна халь лекнĕ
Самантлăх ырă тимлĕхе,
Манса чăн-чăн илемлĕхе.
Илемлĕх, юрату — шур пĕлĕт:
Куç умĕнчех вăл ирĕлет.
Ун туйăмĕ — ултавлă тĕлĕк:
Кĕç вăранатăн — сирĕлет.
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp