Чечек
Чупсах вăл тухрĕ Атăла.
Пулса иртнисене пĕлтерчĕ, —
Пит тĕлĕнтерчĕ сас-хура, —
Ман шанчăка йăлтах сӳнтерчĕ...
Çухатрăм канăçа вара».
«Кавруç, Кавруç, ун чух хурлантăм,
Ман чунăм кайрĕ чĕтренсе
Çав ĕçпеле. Эп улталантăм,
Ниме пăхмасăр ĕненсе.
Эп хам çилле аран пусартăм, —
Хама хамран ма сивĕтес? —
Эп саншăн чĕрере хăвартăм
Чи вăрттăн, тап-таса кĕтес.
Çын юратать вăл çĕр çулта та:
Вĕри чĕрешĕн çук чару.
Ман халĕ çук нимле сăлтав та
Санран ыйтмашкăн каçару.
Пĕлместĕп: ма чĕрем тиркевлĕ —
Кирек кама вăл йышăнмасть,
Пулман пулсассăн та ӳпкевлĕ,
Суя хĕмпе вăл ăшăнмасть.
Кавруç, пĕл, тамăк тĕпĕнче те
Никам каяймĕ таптаса,
Такам, тепле çын умĕнче те
Чун-чĕремпе эп тап-таса.
Чĕрем... Вăл çакрĕ тимĕр алăк:
Никам уçаймĕ çĕмĕрсе.
Упрантăр яланах тасалăх,
Çук, ан çӳплетĕр ют кĕрсе».
Кавруç курать: хĕр хăрамасăр
Пырать хăрушлăх хĕррипе.
Аптранă вăл. Пĕр палăртмасăр,
Хĕре çăласшăн ерипен.
«Пулмарăм, — тет вăл — саншăн ретлĕ.
Ах, мĕн тăвас-ха — çитĕнмен.
Тен, çавăнпа пулман тĕреклĕ,
Тен, ăсăм-тăнăм та çитмен.
Курап: сăлтавсăрах кӳреннĕ;
Туяп: чун сисĕмĕ начар;
Ухмах ача пек иккĕленнĕ.
Мана эс çавăншăн каçар».
Юратакан чĕре ĕлккен;
Вăл кушăрханă, типнĕ улăм:
Хыпеа илет сасартăк çулăм,
Ӳксессĕн ун çине хĕлхем.
Çуралчĕ, çиçрĕ пысăк ăрăм,
Качча вал илчĕ тыткăна.
Ах, пултăрччĕ ун кунĕ вăрăм,
Ялан вăл тăтăр ыткăнса.
Çан-çурăм çăвăннă пек çăмăл
Енне йăванчĕ пек тиев.
Чун савăнать, çăкленнĕ кăмăл
Тен, ку — асапĕшĕн тӳлев?
Кавруç хăймасть хăй туйăмне
Уçса памашкăн пĕр сăлтавсăр,
Çапах та туйăнать: пĕр халсăр
Юлать тăрсассăн хĕр умне.
Иккĕленни ăсра юлмарĕ,
Вăл кăлармарĕ хăй йĕпне,
Вăл юшкăн пек анса лармарĕ
Пит пăшăрханнă чун тĕпне.
Пĕлет: чул мар-çке хĕр чĕри, —
Тупаймăн çыншĕн пĕр пек калăп,-
Этемĕн пурнăçĕ çанталăк:
Пулать е сивĕ, е вĕри.
Çынсем кураç: Кавруç «чирленĕ»,
Пĕлеççĕ — чунĕ «ыратать».
Вăл шухăшпа халь вĕриленнĕ,
Чĕрипеле вăл юратать.
Ах, юрату! Ăс шикленсен,
Эс чир — чĕрен иртми асапĕ,
Анчах та шанчăк çĕкленсен,
Вăл чĕрлĕх шывĕпеле сапĕ.
Ак, çут çанталăк чĕрĕлет,
Пурте хĕвел патне чĕвенчĕ,
Ӳсен-тăранĕ кар çĕкленчĕ —
Тавра юрлать, тавра кĕрлет.
Çук ытарма çак сĕм каçа,
Вĕсемшĕн çеç пек пӳлĕх панă:
Тӳпе тăп-тăрă янкăр янă.
Анчах пĕр хӳтĕлĕх — асам.
Хĕр каччăна, ак, ыталать,
Калать ачашшăн: «Манăн мăшăр,
Сан çумăнта пит савăк, ăшă,
Ман чунăм ырлăхпа тулать».
«Чечекĕм, манăн савнă арăм,
Пире пиллерĕ çак тĕнче.
Сана çухатасран хăрарăм
Эп хамăн хурлă кунсенче.
Пиллентĕр çак илемлĕ каç:
Çак янк тӳпе, çав евĕк шăплăх —
Хырсем пит шăппăн калаçаç,
Хурал тăрать пек сĕмлĕ чăтлăх.
Кунта ик чун та ик чĕре
Пĕрле çунаççĕ те тапаççĕ.
Чăн туйăм çамрăк ĕмĕрех,
Унпа çеç пĕр-пĕрне саваççĕ.
Хăй йăлипе пурнать тĕнче,
Ăна нихçан ним улăштармĕ,
Хĕрӳллĕ тимлĕх аташтармĕ,
Вăл пурнăç кунĕ-çулĕнче.
XXXIV
Вăраххăн çитрĕ кĕр: çил сулхăн,
Ӳкет çĕре вил тăм ирпе,
Иртет сив çумăр пуш хирпе...
Тавра çапах тăрать пит сумлăн.
Сар чĕнтĕрпе пĕркенчĕ хурăн,
Ав, çулăмланчĕ вĕрене;
Йăванчĕ пĕлĕт урăм-сурăм,
Хупларĕ тарăн тӳпене.
Вăрман итлет тăра-тăра,
Унта-кунта çеç пайăк-пайăк!
Пусра çара, тапранчĕ кайăк —
Çул тытнă ăшă кăнтăра.
Каяççĕ кайăксем... Этем
Салхулланса куçпа ăсатрĕ, —
Ытла та хумхантарчĕ тем, —
Тăрна карта чуна хумхатрĕ.
Кавруçăн шухăшĕ пит йывăр:
«Çитет-мĕн хĕл... Халь мĕн тăвас?»
Тен, кун та хурланать: кас-кас
Çăвать вĕт çумăр шăпăр-шăпăр.
Паян Кавруçăн хурлăх килнĕ, —
Те систерни, те йыхăру, —
Юлташĕнчен кĕçех вăл илнĕ
Чуна хумхатакан çыру.
Саркуш çырать: «Чи малтанах
Сана эп ырă кун сунатăп.
Сана курасшăн пит çунатăп.
Хăвах пĕлетĕн, пĕр танах
Халь пирĕн пурнăç ăраскалĕ:
Паян вăл ăшшăн йăл кулкалĕ,
Ыран кĕтмен çĕртен юнтарĕ
Е чĕрене хурпа çунтарĕ.
Сан кăмăлна хуçас теменччĕ
Усал, илемсĕр хыпарпа.
Çук, чăтаймарăм, чун хĕмленчĕ
Пайлас теп шухăша санпа.
Иртмест, иртмест сехмет, мĕн тăвăн -
Хăваласан та çулăхать.
Тем чухлĕ куççульпе эс çăвăн,
Вăл тасатаймĕ хуйăха.
Пугачева укçасăр сутрĕç,
Сутăнчăксем вăй-хал пухса,
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp