Чечек
Вăрман: ват Атăл та шырлан,
Пăхать хĕвел пит ăшшăн, ыррăн,
Пурте калаççĕ: «Ан хурлан.
Çапла, çапла, кăна пĕлетĕп:
Ак çак тĕле, — аса илетĕп, —
Асар-писер кун, шыв кĕрлет,
Эпир çеç пултăмăр пĕрле...
Мана эс çăлтăн. Эп манмастăп:
Ачалăх тусĕ, тантăш ман.
Анчах ачалăха пăхмастăп;
Пĕлеп: паян эс ман тăшман.
Ман пурнăçра эс тăвăл пултăн,
Кĕрр ишĕлтертĕн ĕмĕте;
Усал, чеен манран эс култăн.
Паян, пĕл, çавăншăн пĕтен.
Пĕлетĕп: чаплă çын эс, паттăр,
Леш вăр-хурахăн пĕр алли.
Пулса иртни асра çухалтăр,
Ан юлтăр ирсĕр турпалли.
Сан пурнăçа эп ăмсанмастăп, —
Куратăн ху мĕнле пассаж, —
Тата пĕр чĕптĕм те шанмастăп,
Чăхран караппăл пуласса».
Ах, чунĕ тулашать Кавруçăн,
Анчах мĕн тăвăн: тыткăнра.
Хурпа тĕл пулчĕ куçа-куçăн,
Хаяр тăшман тăрать умра.
«Куратăп: эсĕ мăшкăллатăн.
Пулать кисрев — пăлханĕ Атăл.
Ун чух юлаймăр хăтăлса».
«Эс анчăк! Ӳкĕн йăлăнса».
«Çук, çук! Нихçан та кĕтсе илмĕн.
Эп выльăх мар мĕскĕнленме.
Умра халь тăтăр выçă вилĕм —
Çапах шутламăп ӳкĕнме.
Çук, çук, тумламăн сирпĕнместĕп,
Çак таранччен тарман нимрен,
Паян хама эп хĕрхенместĕп,
Çук, хăрамастăп вилĕмрен,
Анчах пит шел: шутланине,
Хыт тăрăшсан та, тăваймарăм.
Çапах та ĕмĕт анине,
Акмашкăн шанчăк сухаларăм.
Пĕл, халăх ĕмĕчĕн ани,
Эпир вилсен те, типмĕ, хытмĕ,
Шăтма, ӳсме санран шыв ыйтмĕ...
Çитет çав ырлăх самани!
Тархасламастăп пĕлĕте,
Чĕркуçленсе ларма çук йӳтĕм.
Вăл пулчĕ маншăн йӳçĕ тĕтĕм,
Вăл татрĕ манăн ĕмĕте.
Эп халĕ хуйхăсăр вилетĕп —
Тĕнче юлмасть-тĕр пушанса.
Çĕн ăрăва эп пехиллетĕп
Ыр кун килессине шанса.
Çут тĕнчене эсир çавраймăр:
Вăл, вăхăт, хăйĕнне илет,
Нимле вăйпа тытса чараймăр —
Пĕл, çĕнĕ Пугачев килет».
«Çитет! Мана эс астутартăн,
Ман вăхăт çук халь итлеме.
Çитет! Мана эс йăлăхтартăн,
Кая эс юлнă питлеме.
Кур, хатĕрленĕ саншăн сулă
Ват Атăл тăрăх ярăнма. —
Çĕрсе ансассăн çийĕ пулă.
Сан вăхăт çитрĕ парăнма.
Юрать, сыв пуллашар пуль халĕ,
Манса ăшра юн тулнине.
Итле-ха, мансăр кам пахалĕ
Эс чăрсăр, харсăр пулнине».
Ишут чĕтрет; вăл кашкăрланчĕ,
Тискерлĕх чĕринче хĕрет.
Вăйсăрлăхне-тĕр вăл ăнланчĕ —
Аптранă йытă пек вĕрет:
«Ăсатăр, — терĕ, — вăхăт çитрĕ,
Чарусăр аслати кĕрлет,
Усал тăшманăн пурнăç иртрĕ.
Ăна ыттисемпе пĕрле
Юпа çине тĕреклĕ çакăр,
Ишсе вăл кайтăр сулăпа.
Леш тĕнчене çул пултăр такăр,
Ват Атăл йышăнтăр ăна».
...Пит ахăр каç, тӳпе кĕрлет,
Тĕнче сĕм пĕлĕтпе хупланнă,
Вăрман та тулхăрса сĕрлет —
Тĕнче ытла та тăвăлланнă.
Пит йăвă тĕттĕмлĕх тăрать,
Ним курăнмасть, куçран тĕксен те,
Кас-кас чăлл! çиçĕм йăлтăрать,
Çĕрте халь тупăн йĕп ӳксен те.
Ялт! çиçĕм — уçăлчĕ тĕнче
Мĕн ку? Чун кайрĕ хăраса:
Тăватă çын-мĕн çакăнса
Тăраççĕ сулă варринче.
Кун хыççăн кун юхса пырать
Хăрушă сулă Атăл тăрăх.
Чун-чĕрене ыраттарать,
Тавра йĕрет: юлать пек тăлăх.
Кĕр-кĕр сив çил вĕрет ваш-ваш...
Кара хумсем сулла тыллаççĕ.
Çыран хĕрне пырсан паллаççĕ:
Ик вырăс, пушкăрт та чăваш.
Чăвашсене-мĕн хăратма
Хăруш сулла юри юхтарнă,
Анчах та йăнăш — вăл пултарнă
Çын эрлĕкне çеç вăратма
XXXVIII
Çĕр шавлăн иртрĕ; ирхине
Хĕвел тухсассăн, çил лăпланчĕ
Турарĕ хурăн çилхине.
Тӳпе таса, вăрман шăпланчĕ,
Ав, яланхи пек тĕрĕлет
Кĕрхи куна хĕвел канмасăр...
Тăрать çанталăк улшăнмасăр,
Пулман пек нимĕн те çĕрле.
Ытла та пĕлĕт чунсăр, сӳрĕк,
Курмасть асаплăх пуррине.
Тискерлĕхе парать вăл ирĕк
Ӳсме памасăр ыррине.
Пăшăрханать Чечек пĕрмай,
Теме суранлă чун сисет;
Ун вырăн çук ларма-тăма —
Чупма, вĕçме чĕре хистет.
Теме кĕтет... Пуçра çĕр шухăш,
Куç умĕнче тăрать савни.
Çак самантра ун тимлĕх шухă, —
Чараймĕ хурлăх тăллани, —
Кавруç патне васкать: ан сиктĕр
Сехри, хăрушăлăх тухсан;
Вăй-хал парасчĕ — кастăр, чиктĕр,
Тăшман ие пек çулăхсан.
Кĕтет, кĕтет хĕр; чăтаймасăр,
Тухать вăрман хĕрне чупса.
Никам та çук... Ăнран каймасăр
Тăраймăн çакăн пек супсан.
«Ах, кам килет? Ĕмĕтĕм уçăл!
Ăçта Кавруç? Тухап ăнран».
«Чечекĕм, тархаслап, ан хуçăл...
Кавруç хăрушă тыткăнра».
«Вăл тыткăнра?» Хĕр кĕрс! йăванчĕ,
Пит-куçĕ кайрĕ шуралса.
Кăкăрĕнче пит тăвăрланчĕ
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp