Электронлă вулавăш

Чылай ĕçрен нумай чухне

Пит усă пулмасан хăйне,

Виç утăм вăл тумасть нихçан,

Ватмасть уй-шухăшпа пуçа.

Пĕр-пĕр ĕçе чĕнсен ăна,

Санран ыйтать вăл малтанах

Хăйне укçа лекни çинчен,

Вара: «Кай, эсĕ, — тет, — инçе!

Мана ма кирлĕ, эс кала,

Ку ĕç? — ыйтать, кула-кула. —

Усси çук вĕт кун пек ĕçрен

Пĕр пуслăх та. Эс, пур, çӳрен

Мана пустуй тарăхтарса!

Шыра çынсем валли тарçа —

Ху евĕр тепĕр ухмаха,

Тек култармашкăн халăха!»

Вăл пăрăнса санран каять

Сылтăмалла, сулахая,

Е каялла, е тӳп-тӳрех,

Тăрăхласа санран çӳрет:

«Илтсех каймасть пуль ку тăмпуç

Çынран чылай чух тавтапуç.

Анчах та çав çынсемшĕнех

Тăрăштарса чунне хĕнет.

Пĕлмесĕрех кунне-çĕрне,

Пĕр шеллемесĕр сывлăхне,

Çынсемшĕн хапăл этемме

Пит ăнланмастăп эп, темме?

Ман философи — çут укçа!

Тытса тăрать вăл пурнăçа.

Кунсем шăваççĕ хип-хитре

Укçа пулсассăн кĕсьере!»

Вăл сан çинчен çапла калать,

Ăшне тытса кула-кула.

Малалла

Мана çапрĕç те эп ӳкрĕм.

Ак, тапаççĕ урапа.

Куçсенчен куççулĕм тухрĕ,

Шатăртатрăм эп шăлпа.

Тăрас терĕм, упалентĕм:

Пур-ха вăй алăсенче.

Каллех тапрĕç — чикелентĕм,

Йăванатăп çĕр çинче.

Çапăçу-хĕнӳ пуçланчĕ:

Чышрĕç, тапрĕç кăкăртан.

Палкаса юн килчĕ-анчĕ

Сăмсаран та çăвартан.

— Юрĕ, — терĕç, — пулчĕ, — терĕç, —

Тухмăн пирĕн çул çине!

Пылчăк пултăр сан минтерĕ,

Çавăнпах эс çу питне.

Пуçăм-куçăм тĕтреленчĕ.

Выртса юлтăм пĕчченех.

Пуçра çеç уй тĕвĕленчĕ:

— Парăнмастăп пурпĕрех!

Çынна, ӳксен, ан çапăр,

Пулсан та вăл тăшман.

Ура хурса ан тапăр,

Вĕренĕр каçарма.

Тăшман, ӳкмен чухне çеç,

Ури çинче хастар...

Ӳксен вăйсем пĕтеççĕ.

Ӳксен вăл — тăшман мар.

Памашкăн васкăр алă

Ăна, кайса ӳксен.

Усал сăмах ан калăр

Нихçан та ун çинчен.

Каçарăр, парăр çăкăр

Чулпа перекене.

Йăл кулăр, уççăн пăхăр

Ялан çынсем çине!

Э.С. Арустамяна

Сĕм тĕттĕм таврара.

Пит тунсăх чĕрере.

Çут шуçăм туйăнмасть нихçан килессĕн.

Пĕртен-пĕр çăлтăр çеç çӳл тӳпере,

Çав çăлтăр пултăн маншăн, тусăм, эсĕ.

Урать усал çил-тăвăл сивĕ тинĕсре.

Ман карапа çапса шыва путарчĕ.

Халь çăлăнăç, тăван, пĕртен-пĕр кимĕре,

Эс килтĕн те ман хуйхă-тертĕм тарчĕ.

Вĕç-хĕрсĕр пушхирте эп юлтăм пĕр-пĕччен,

Тен, утрăм пулĕ çав ытла пĕлмесĕр.

Çапла эп инкеке лекни çинчен пĕлсен,

Мана çăлмашкăн килтĕн ним кĕтмесĕр.

Эс пур чухне çула тухма аван,

Санпа чухне темле çул та кĕскелĕ.

Пуласлăх патнелле пĕрле утар, тăван,

Санран хăрать çынсен хура элчелĕ.

Ман çутă ăраскал çут çăлтăр пек пулса,

Санпа чухне çӳл тӳпене хăпарĕ.

Эпир ыр ĕç çĕршывшăн тунине курса,

Пире татах çĕн вăй-хăват вăл парĕ.

04.12.2006

Вĕçĕ-хĕррисĕр сарăлса выртать тăп-тăрă океан… Шывĕ куç кĕски пек. Тӳпери пĕлĕтсем хăйсем çине пăхса киленме пултарĕç тейĕн. Хĕвел те хăйĕн пайăркисемпе вылять шыв хумĕпе… Çак океанра дельфинсемпе вутăшсем туслă пурăнаççĕ: пĕр-пĕрне пулăшаççĕ, пĕрле выляççĕ, хумсем тăрăх ярăнаççĕ. Çамрăк дельфинсемпе вутăшсем вĕренеççĕ. Вĕсене Конапос мучи (вутăшсенчен чи асли, океан хуралçи) вĕрентет. Пурнăçра темĕн те курма тивнĕ ăна, çавăнпа та çамрăксене ăс пани уншăн пĕлтерĕшлĕ. Акă паян та çамрăксем вĕренме васкаççĕ. Вĕсене Конапос мучи ирех кĕтет ĕнтĕ. Иклена аппа вĕренекенсем пуçтарăннине курса часрах ывăлĕ патне васкарĕ.

— Петрико, тăр часрах. Сирĕн вĕренӳ пуçланать. Васкамалла.

Ывăлĕ ыйхăран вăранчĕ те Конапос мучи патне çул тытрĕ.

Петрико — вутăш. Вăл 17 çул кăна тултарчĕ-ха. Конапос мучи патне иккĕмĕш çул кăна çӳрет пулин те ытти вĕренекенсенчен чылай нумайрах пĕлет, анчах та кăмăлĕпе чурăс…

Петрико килĕнчен Конапос мучи патне çитме нумай вăхăт кирлĕ мар, çавăнпа та вăл васкамарĕ. Акă вутăш вĕренӳ пӳлĕмне кĕчĕ. Вĕренекенсем пурте пуçтарăнса çитмен-ха. Петрико хăйĕн юлташĕпе юнашар кайса тăчĕ. Миркас юлташне сывлăх сунчĕ. Пурте пуçтарăнса çитсен Конапос мучи урок пуçларĕ. Вĕренкенсем ăна тимлĕ итлерĕç. Петрико кăна Конапос мучие итлесшĕнех пулмарĕ. Вăл амăшĕ каласа панă халапа аса илчĕ. Амăшĕ каланă тăрăх çак океанăн пĕр пысăк утрав пур. Унта тĕлĕнмелле çут çанталăк. Кайăксем юрă шăрантараççĕ, çĕр çийĕ симĕс курăкпа витĕннĕ, унта вара тĕрлĕ-тĕрлĕ чечек ешерет. Чечекĕсем çинче мĕн тĕрлĕ лĕпĕш вĕçмест-ши? Пыл хурчĕсем вара техемлĕ пыл пухаççĕ…

Малалла

Яккăва курсан, пĕррехинче,

Çуртăма кĕрсе тухмашкăн чĕнтĕм.

«Пур пулсан эрехлĕ кĕленче,

Кĕт мана каçпа. Эп çитĕп ĕнтĕ», —

Тет Якку. Ыйтатăп тĕлĕнсе,

Сăмахне тӳрех ăнланаймасăр:

«Эрех çук пулсан? Вара мĕнле?»

«Пыраймастăп. Çук! Чей ĕçĕр мансăр».

Виç кунтан тĕл пултăм Наçтука.

Урампа васкавлăн вăл пыратчĕ.

«Ма пĕччен? Ăçта сан упăшку?» —

Ыйтрăм çеç — вут сапрĕ сăн-сăпачĕ:

«Уйрăлни кĕçех виç çул çитет.

Пиçменпе килмерĕ пурăнассăм,

Çын çинче вăл пĕçерет пите —

Мул пухмасть!» — тесе сывларĕ ассăн.

Çул çине эп тухнăччĕ ĕнер,

Пурччĕ шут яла кайса килмешкĕн.

Ак, куратăп: тăван ял енне

Вĕçтерет «Нисан». Хама илмешкĕн

Çĕклесен алла, шофер мана:

«Лариччен, укçу, пăх, пур-и?» — терĕ.

Палласа хам кӳршĕ Ивана:

«Лартса кай, тархасшăн?» — ӳкĕтлерĕм.

Пурнăçра кун евĕр тĕслĕхсем

Хамăрах куратпăр е илтетпĕр.

Юрату, мула пула пĕтсе

Ларнинчен питех те тĕлĕнетпĕр.

Пĕрисем, ĕçе-ĕçе эрех,

Малалла