Чӑваш чӗлхин патшалӑх статусне ҫирӗплетес тесе сахал мар кӗрешекен Пил Тымарлан нумай пулмасть Раҫҫей Федерацийӗн пенси фончӗн Чӑваш Республикин Шупашкар хулинчи управлени пуҫлӑхне чӑвашла евит янӑ. Вӑл «Эпӗ ку таранччен Раҫҫей Федерацийӗн пенси страхлав хутне илейместӗп. Пенси страхлав хучӗ ҫӳккипе эпӗ ӗҫлӗ пулаймастӑп, сывлӑха тӳрлетейместӗп», — тесе пуҫланӑ вӑл хӑйӗн ҫырӑвӗнче.

Пенси страхлав хучӗсӗр ҫӳренин сӑлтавӗ — Пил Тымарлан халӗ те Раҫҫей Федерацийӗн паспортне илменнинче. Ӑна вара вӑл патшалӑхӑн ҫӗнӗ паспортӗнче чӑвашла ҫырманнине пула алла илмен, халӗ те СССР вӑхӑтӗнчипе ҫӳрет. «Эпӗ хальхи РФ тата ЧР влаҫӗ ҫакӑн пек майпа этемӗн гражданла пӗрланлӑх правине чакаракан хӗсӳллӗ, вышкайсӑр политикине чунтан-чӗререн сивлетӗп», — тесе ҫырать ваккат пирӗн алла лекнӗ ҫырура. Паспортра чӑвашла ҫырмасӑр вӑл ӑна алла илме пултарайманни пирки пӗлтерет: «Ӑна алла илни мана кӗлмӗҫе кӑларать, манӑн кӑмӑл-сипет пуянлӑхне сиен кӳрет, чыса пӑсать, ырӑ ята ярать».

Пенси фончӗ мӗнлерех хурав пани хальлӗхе паллӑ мар-ха.

Малалла...

ЧР Наци вулавӑшӗнче йӑлана кӗнӗ «Библиокаҫ» Пӗтӗм Раҫҫейри акци иртет. Ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче иртекенскере Наци вулавашӗ 145 ҫул тултарнине тата Раҫҫейри Кино ҫулталӑкне халаллӗҫ.

Акци вӑхӑтӗнче 40 ытла лапам ӗҫлӗ. 18 сехетре «Чӑваш кӗнеки» центрта «Манӑн вулавӑш» асаилӳсен каҫӗ пулӗ. 19 сехетре «Литература сӑнарӗ» кастинг йӗркелӗҫ. Ӑна ЧР Кинематографистсен пӗрлӗхӗпе пӗрле ирттерӗҫ. Унта кашниех чӑваш режиссерӗсен умӗнче пултарулӑхне кӑтартма, кинора ӳкерӗнмешкӗн йыхрав илме май пулӗ. Кун валли сӑвӑ, юптару е проза хатӗрлемелле. Е текста кастинг вӑхӑтӗнчех парӗҫ. 16–25 ҫулсенчисене — 19–20 сехетсенче, 26-ран аслӑраххисене 20–22 сехетсенче итлӗҫ.

19 сехетре Александр Яковлев йӗркеленӗ каҫ пуҫланӗ. Вулавӑшра икӗ дискусси клубӗ ӗҫлӗ. 10 ҫултан аслӑрах ачасем валли сӑнавсем, экспериментсем, фокуссем ирттерӗҫ.

Ҫавӑн пекех ҫак каҫ вулавӑшра куравсем ӗҫлӗҫ.

Ҫуркунне аслати авӑтнине пӗрремӗш хут илтсен ҫерем ҫинче йӑваланма хушнӑ ваттисем. Ку мӗнпе ҫыхӑннӑ — пӗлместӗп. Анчах кӑҫал пӗрремӗш аслати сасси илтӗнчӗ ӗнтӗ.

Пӗрремӗш аслати тӳрех инкек кӳнӗ. Ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Элӗкре пушар тухнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫиҫӗм кирпӗч сарая ҫапнӑ. Ҫулӑм мачча ҫинчи утта кӗле ҫавӑрнӑ.

Ҫулӑм тухнине хуҫисем курнӑ. Вӗсем тӳрех ҫӑлавҫӑсене чӗннӗ. Пушара 10 минутран сӳнтернӗ. Пӗтӗмпе 6 тонна утӑ ҫунса кайнӑ. Ҫулӑм ҫурт тата кӳршӗсен енне каҫман.

Ҫав кунах ҫулӑм Муркаш районӗнчи дача ҫуртне тата мунчана тӗп тунӑ. Пушарнӑйсем юнашар икӗ пӳрте ҫулӑмран ҫӑлнӑ.

Сӑмах май, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енре 239 пушар тухнӑ. Пӗтӗмпе 20 миллион тенкӗлӗх тӑкак кӳнӗ. Пушарсенче 33 ҫын вилнӗ.

ЧР Патшалӑх Канашӗн профильлӗ комитечӗ ҫӗнӗ саккун проектне хатӗрлет. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, республикӑра чӗлхе саккунне пӑснӑшӑн административлӑ майпа явап тыттарӗҫ. Кун пирки ЧР Патшалӑх Канашӗ «Ирӗклӗхе» панӑ хуравра каланӑ.

Хурав айне ЧР Паташлӑх Канашӗн социаллӑ политика тата наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен председателӗ Петр Краснов алӑ пуснӑ. Петр Краснов ку ыйтӑва 2014 ҫулхи юпа уйӑхӗн 30-мӗшӗнчех «ҫавра сӗтелре» калаҫнине палӑртнӑ. Ун чухне чӗлхе саккунне пӑснӑ тӗслӗхсемшӗн явап тыттармаллине сӳтсе явнӑ.

Республикӑри общество организацийӗсем, экспертсем республикӑри чӗлхе саккунне пӑхӑнманнине чылай ҫул каяллах асӑрханӑ. Саккунра ҫырнине пӑхӑнманнисене явап таттармалла тесе ҫырнӑ-ҫке-ха. Анчах текстра нимӗнле санкцие те палӑртман. Хастарсем ҫӗнӗ саккун ку ӑнланмалла мар лару-тӑрӑва уҫӑмлатасса шанаҫҫӗ.

Антон Батраков

Тӗнче тетелӗнче 20 ҫулти Антон Батракова, Шупашкарти тӑлӑха, питӗ вӑйлӑ сӳтсе яваҫҫӗ. МИХсенчен пӗри ҫамрӑка ҫынна вӗлернӗ тесе пӗлтернӗ, ку информацие тӗрӗслемесӗрех пичетленӗ.

Хаҫатра ҫырнӑ тӑрӑх, Антон АПШра хӑйне усрава илнӗ амӑшне вӗлернӗ имӗш. Куншӑн вӑл тӗрмере темиҫе ҫул ларнӑ-мӗн, психиатри клиникинче, ытти ятарлӑ учрежденире пулнӑ.

Антон кӑна куҫ хупса ирттермӗ. Вӑл Сочири хаҫата суда парасшӑн. Аса илтерер: Антона 2010 ҫулта АПШри ҫемье усрава илнӗ. Анчах темиҫе ҫултан вӑл каялла таврӑннӑ. Ун чухне вӑл усрава илнӗ ашшӗ-амӑшӗ унран мӑшкӑлланине пӗлтернӗччӗ.

Халӗ Антон Андрей Разинпа Сочире пурӑнать. Паллӑ продюсер ӑна Адлерта, тинӗс хӗрринче, хваттер туянма пулӑшнӑ. Антон тӑлӑхсен прависене хӳтӗлес енӗпе хастар ӗҫленине те палӑртмалла.

«Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» конкурса вӑхӑтра килнӗ ӗҫсене «Шкул ТВ» канала кӗртсе пӗтерни пирки хыпарлатпӑр. Видеосӑвӑсене вырнаҫтарнӑ хыҫҫӑн Владимир Андреев пире хӑш-пӗр пӗтӗмлетӳсемпе паллаштарас терӗ.

Видеоконкурса хутшӑнма пӗтӗмпе 814 ӗҫ йышӑннӑ. Вӗсене ҫак кунсенче жюри членӗсем хаклама пуҫлаҫҫӗ.

Йышӑнман ӗҫсем те, шел пулин те, сахал мар пулни пирки пӗлтерет Владимир Юрьевич. Чи паллӑ сӑлтавсенчен пӗри — ашшӗ-амӑшӗнчен илнӗ заявлени пулманни. Унсӑрӑн ачасене ӳкернӗ видеона интернета кӑларса хума пултарайман. Унсӑр пуҫне заявкӑсене тӗрӗс мар тултарни те тӗл пулнӑ. Чӑвашла ҫырма ыйтни куҫкӗрет пулин те заявкӑсен пӗр пайӗ вырӑсла килнӗ, тепӗр пайӗ ни вырӑсла, ни чӑвашла, виҫҫӗмӗш пайне «чӑвашла шрифтсемпе» ҫырнӑран вулама май килмен.

Ярса панӑ хӑш-пӗр ӗҫсенче ачасене видео ӳкерме васкавлӑн хатӗрлени те сисӗннӗ. Ачасем сӑввисене лайӑх вӗренсе ҫитеймен пулин те ӳкерме васканӑ. «Конкурс положенийӗнче сӑвӑсене калама кӑна мар, вулама та юрать тенине темиҫе ҫын кӑна асӑрханӑ пулмалла. Сӑвӑсене питӗ япӑх е сасӑсене тӗрӗс мар каланӑ, е пусӑма пачах тӗрӗс мар лартса каланӑ сӑвӑсене конкурса кӗртмерӗмӗр.

Малалла...

Ҫӗмӗрлере ҫутӑ диочӗллӗ светофорсем вырнаҫтарнӑ. Вӗсенчен тӑваттӑшӗ транспорт валли, тепӗр тӑваттӑшӗ ҫуран ҫӳрекенсен шутланать. Вӗсем М. Жуков — Ленин урамӗсем хӗресленнӗ ҫӗрте вырӑн тупнӑ.

Ҫутӑ диочӗллӗ светофорсен паха енӗ самай тесе хаклаҫҫӗ. Пӗрремӗшӗнчен, энергие перекетлӗ тӑкакланине кура ҫутӑ сахал ҫунтараҫҫӗ. Ахаль лампӑллисемпе танлаштарсан, 10–20 процент перекетлеҫҫӗ-мӗн. Иккӗмӗшӗнчен, вӗсем нумай вӑхӑта пыраҫҫӗ.

Тепӗр паха ен шутне ҫутӑ диочӗллӗ светофор пӗтӗм ҫутӑ харӑс ӗҫленӗн кӑтартманнине те кӗртеҫҫӗ. Ун пек кӑлтӑк урапасемшӗн те, ҫуран ҫӳрекенсемшӗн те меллӗ мар. Хӗвел ҫутинче уйрӑмах кансӗрлет. Ку вара, паллӑ ӗнтӗ, ҫул-йӗр ҫинче инкек пулас хӑрушлӑх кӑларса тӑратать.

Энтри Пасарӗнчи шӑматкунлӑха тухнисем

Ҫуркунне ҫитрӗ те хӗл каҫипе пуҫтарӑннӑ мӗнпур тасамарлӑх куҫ тӗлне сиксе тухрӗ. Ҫавна май халӗ пур ҫӗрте те шӑматкунлӑхсем йӗркелеме тытӑнчӗҫ, тавралӑха халӑхпа пуҫтарӑнса тирпейлеҫҫӗ. Тӗрӗссипе вара пуҫтарнӑ ҫӗрте мар, япӑхсӑрлатман вырӑнта таса теҫҫӗ та-ха...

Куславкка районӗнчи Энтри Пасар ял тӑрӑхӗнче те тирпей-илем кӳрессипе тимлеме тытӑннӑ. Ака уйӑхӗн 11-мӗшӗнчех районта санитарипе экологи шӑматкунлӑхӗ пуҫланнине пӗлтернӗ.

Предприятисемпе организацисем хӑйсен тавралли территорие пуҫтараҫҫӗ-тасатаҫҫӗ. Вырӑнти ял тӑрӑхӗн специалисчӗсем, культура ӗҫченӗсем, унти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче шӑматкунлӑха тухса ҫӳп-ҫапа пуҫтарнӑ. «Пирӗнпе пӗрле полицин участокри уполномоченнӑйӗ А.С. Морозов та ӗҫлерӗ», — тесе пӗлтерчӗҫ ял тӑрӑхӗнче.

Аслӑ Ҫӗнтерӳ 71 ҫул тултарнӑ ятпа Шупашкарта велочупу йӗркелӗҫ. Унӑн маршручӗ паллӑ ӗнтӗ.

Велочупу ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнче иртӗ. Ҫак кун велосезон официаллӑ мелпе уҫӑлӗ. Велосипедпа ярӑнма кӑмӑллакансем ирхи 10 сехетре Хӗрлӗ лапамра пухӑнӗҫ. Малтанах вӗсене номере палӑртнӑ наклейка парӗҫ.

Мероприяти 11 сехетре савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫӑлӗ. Унтан старт парӗҫ. Маршрут ҫапла пулӗ: Хӗрлӗ лапам — Президент бульварӗ — Мускав кӗперӗ — Мускав проспекчӗ — «Рашча» — Мускав проспекчӗ — Президент бульварӗ — Хӗрлӗ лапам.

Финишра вӗсене культура программи кӗтӗ. Ҫаван пекех парнесем выляттарӗҫ. Вӗсен йышӗнче велосипед та пулӗ.

Наталья Хлесткина

Чӑваш Енӗн маттур пики Наталья Хлесткина йывӑр атлетика енӗпе иртнӗ Европа чемпионатӗнче ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.

Наталья ӑмӑртӑва Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ командин йышӗнче хутшӑннӑ. Тупӑшӑвӑн виҫҫӗмӗш кунӗнче вӑл мала тухса пухмача ылтӑн медальпе пуянлатнӑ.

Чемпионат Норвегире иртнӗ. Наталья ӑмӑртура штангӑна пӗтӗмпе 222 килограмм ҫӗкленӗ. Вӑл 63 килограмм тайман виҫе категорийӗнче вӑй виҫнӗ.

Наталья ӑмӑртура, паллах, кӑштах пӑлханнӑ. Анчах хӑйне алла илме пултарнӑ вӑл. Малтанах вӑл Раҫҫейри тепӗр спортсменкӑна 1 килограмм ҫеҫ выляса янӑ. Анчах пирӗн ентеш пӗтӗм вӑйне пухса штангӑна ҫӗкленӗ те выляса илнӗ.