Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, уявсенче Чӑваш Енре халӑх йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенче эрех-сӑра сутмаҫҫӗ. Авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗнче те ҫакна пӑрахӑҫламӗҫ.

Пӗлӳ кунӗнче эрех-сӑра суттармӗҫ. Ҫакна ЧР Министрсен Кабинечӗ 2012 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 14-мӗшӗнче йышӑннӑ постановленипе килӗшӳллӗн пурнӑҫлӗҫ.

Сӑмах май, ҫамрӑксем 9-мӗш тата 11-мӗш класран вӗренсе тухнӑ чухне те, юлашки шӑнкӑрав кунӗнче, спиртлӑ шӗвексем сутман. Яш-хӗр ӑсату каҫне паллӑ тунӑ чухне те лавккасенче эрех-сӑра сутма чарнӑ.

Youtube видеохостингра Муркаш районӗнчи Кашмашра пурӑнакансем «Беспредел в Чувашии» (чӑв. Чӑваш Енри йӗркесӗрлӗх) ятпа видеочӗнӳ пичетленӗ.

Унта ҫапла каланӑ: «Хисеплӗ Владимир Владимирович! Пирӗн ялта, Кашмашра, малтанхи шкул кивӗ пирки ҫӗннине тӑвас ыйту ҫивӗч тӑрать. Ӑна тума 2015 ҫула палӑртнӑччӗ. Анчах патшалӑх программине саккуна пӑсса улӑштарнӑ: укҫа-тенкӗ уйӑрассине пӑрахӑҫланӑ, укҫана Чӑваш Ен Элтеперӗн тӑван ялӗнчи шкула тума янӑ. Вӑл шкула тӑвасси малтан нимле программӑра та пулман. Халӗ влаҫ органӗсем ҫӗнӗ шкул тӑвас вырӑнне ӑна пуҫӗпех хупасшӑн. Сире эпир юлашки шанчӑк, Раҫҫей Федерацийӗн шантаруҫи тесе Чӑваш Енри йӗркесӗрлӗхе чарма ыйтатпӑр!», – тенӗ видеочӗнӳре.

Кунта калани ҫумне ҫакна хушса калама пулать: шкула Михаил Игнатьев тӑван ялӗнче мар, Янӑшра туса лартнӑ. Янӑшри малтанхи шкул сакӑр класc вӗренмелӗх ҫеҫ тата вӑл пӗчӗк те кивӗ пулни паллӑ. Унта халӗ таврари ялсенчи, ҫав шутра Мамӑш енчисем те, савӑнса вӗренеҫҫӗ.

Валерий Пономаревӑн автопортречӗ. 1974 ҫул.

Шупашкарта 1949 ҫулхи раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗнче ҫуралнӑ Валерий Пономарев художник вилнӗ. Кун пирки Ӳнер музейӗн ӑслӑлӑхпа тӗпчев ӗҫӗн пайӗн ертӳҫи Геннадий Иванов-Орков Фейсбукри страницӑра паян пӗлтернӗ.

Живописец-художник Раҫҫейӗн художниксен пӗрлешӗвӗнче 1991-мӗш ҫултанпа тӑнӑ. Хӑй те вӑл ӳнер ҫыннисен ҫемйинче, ашшӗ гравер-художник пулнӑ, ҫуралнӑ.

Шупашкарти ӳнер училищинче тата Ленинградри В.И. Мухина ячӗллӗ аслӑ художествӑпа промышленность училищинче вӗреннӗ. 1979 ҫулта И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче (ун чухне институт шутланнӑ) ӗҫлеме пуҫланӑ, тепӗр тӑватӑ ҫултан вӑл Раҫҫей художество фончӗн Чӑваш Енри пултарулӑхпа производство комбинатӗнче художника кӳлӗннӗ.

Хальхи вӑхӑтра сӳтекен Мускав кӗперӗн юлашки-тӗлешкисемпе ҫырмасене хуплӗҫ тата хулари уйрӑм хуҫалӑх секторӗнчи ҫулсене юсӗҫ. Ун валли тимӗр-бетонран тунӑ конструкцисене катма-вӗтетме тивӗ.

Паянхи кун тӗлне Мускав кӗперне сӳтес ӗҫ вӑхӑтпа тан пырать. Кивӗ конструкцисене тӗппипе авӑн уйӑхӗнче салатса пӗтерме палӑртнӑ. Малалла кӗпер хывакансен ҫӗнӗ юпасем хӑпартма тивӗ. Пӗтӗмӗшле Мускав кӗперне 2018 ҫулта туса пӗтерме палӑртса хунӑ. Пурӗ ун валли 1,5 млрд тенкӗ тӑкаклӗҫ.

Кӗпере сӳтес ӗҫре хальхи вӑхӑтра икӗ смена тӑрмашать. Хӑш-пӗр пайсем 60 тонна таран тайнӑран кивӗ конструкцисене антарма 250 тонна йӑтма пултаракан кранпа усӑ кураҫҫӗ.

Пысӑк хӑвӑртлӑхлӑ ВСМ-2 чукун ҫул Чӑваш Республикинчи икӗ Улӑп тӑприне тата пӗр Киремет картине тӗп тума пултарӗ. Мускавпа Хусана ҫыхӑнтарма палӑртнӑ ҫул валли хатӗрленӗ проектпа килӗшӳллӗн вӑл Шупашкар районӗнчи Пикшик тата Мамка ялӗсем патӗнче вырнаҫнӑ Улӑп тӑприсем тата Шӗнерпуҫ патӗнчи Киремет карти урлӑ иртмелле иккен. Кӑна Раҫҫей Ӑслӑлӑх академийӗн археологи институчӗн ӑсчахӗсем тупса палӑртнӑ. Чукун ҫула тӑвас умӗн ку палӑксемпе мӗн тумалли пирки халь пуҫ ватаҫҫӗ.

Шӗнерпуҫ патӗнчи Киремет карти вӑл вырӑнта пин ҫул ытла пулнӑ теҫҫӗ, унӑн лаптӑкӗ 10 пин тӑваткал метр. Археологсем кунта кӗлӗ вырӑнӗсене, чӳк тумалли чулсене тата ытти артефактсене тупса палӑртнӑ.

Янсакасси. Аҫтахар Плотников тунӑ сӑн

Тутарстанри усламҫӑ Ҫӗрпӳ районӗнче чутах экологи катастрофи туман. Хусанта пурӑнакан 47 ҫулти арҫын Янсакасси ялӗнче ҫӑм сӑрлас ӗҫ пуҫарнӑ. Хӑйӗн ӗҫӗнче вӑл хром кӗрекен ҫумалли хутӑшпа усӑ курнӑ. Шӑпах ҫав сиенлӗ япала тавралӑха вараланӑ та.

Следстви палӑртнӑ тӑрӑх, 2013 ҫулхи ака уйӑхӗнчен пуҫласа кӑҫалхи акаччен сиенлӗ хутӑшсем канализаци пӑрӑхӗ витӗр юрӑхсӑра тухнӑ тасатмалли сооруженисене лекнӗ. Унтан вара инҫех мар вырнаҫнӑ ҫырмана юхнӑ.

Ҫапла майпа усламҫӑ 700 тӑваткал метр лаптӑка вараланӑ. Усламҫа ҫакӑншӑн явап тыттарасшӑн. Ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе малалла тӗпчеҫҫӗ.

Шалти ӗҫсен министерствин Мускаври тӗп управленийӗн ӗҫченӗсем ӳт сутса укҫа туса пурӑнакан хӗрарӑмсенчен пӗрне тытса чарнӑ. Вӑл Сарӑту хулинче полицинче ӗҫлени палӑрнӑ.

32 ҫулти ҫӑмӑлттай хӗрарӑм Сарӑту облаҫӗнче пурӑнать. Мускава вӑл пӗчӗк ачапа ларнӑ чух килнӗ. Унта хӗрарӑм ҫӑмӑл укҫа тӑвас ҫул ҫине тӑнӑ.

Полицинче ӗҫлени чӑннипех ҫирӗпленсен ӑна ӗҫрен хӑтарма пултарӗҫ. Хальлӗхе ун тӗлӗшпе административлӑ протокол ҫырнӑ, ӳт сутнишӗн штраф тӳлеттерӗҫ.

Ӗҫтешӗ ҫӗршывӑн тӗп хулинче ӳт сутса пурӑннине илтнӗ хыҫҫӑн Сарӑту облаҫӗнчи Балаково районӗнчи йӗрке хуралҫисем тӗрӗслев ирттереҫҫӗ. Хӗрарӑм шӑпи халӗ таканари шыв пек вылявлӑ, ӗҫрен хӑтарсан пӗчӗк ачаллӑ хӗрарӑма йывӑр пуласси халех паллӑ.

Дагестанри Махачкала хулинчи 59-мӗш шкула паллӑ ентешӗмӗрӗн, икӗ хут Совет Союзӗн Паттӑрӗн, Чӑвашран пуҫласа уҫлӑха ҫӗкленнӗ летчик-космонавтӑн Андриян Николаевӑн ятне парӗҫ. Ҫакна Ҫурҫӗр Кавказ порталӗнче ҫурла уйӑхӗн 25-мӗшӗнче пӗлтернӗ.

Ак-Гель микрорайонта хӑпартса лартнӑ ҫӗнӗ шкула 804 ача вырнаҫайӗ. Маларах асӑннӑ порталта ҫырнӑ тӑрӑх, вӗренӳ учрежденине икӗ ҫулта таса уйри 2,6 гектар ҫинче ҫӗкленӗ. Унта ҫывӑхри ултӑ шкулти ачасем те ҫӳреме пуҫлӗҫ. 1-мӗш класран пуҫласа 8-мӗшсем таран кӑҫал 600 ача вӗренме пырӗ, вӗсенчен сакӑрвуннӑшӗ шкул урати урлӑ пуҫласа ура ярса пусӗ.

Андриян Николаев ячӗллӗ шкулта мастерскойсем, кулинари класӗ, хореографи залӗ, ӳкермелли студи, психолтгпа логопед пӳлӗмӗсем пӑхса хӑварнӑ.

Ҫурла уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Шупашкарта «Ирӗклӗх мисӗ» илем конкурсӗ иртнӗ. Унта сусӑр хӗрсем хутшӑннӑ.

Конкурсра мала тухассишӗн ултӑ пике кӗрешнӗ. Кӑҫал унта ытти регионтан та килнӗ. Конкурсҫӑсем юрласа, ташласа, сӑвӑ вуласа кӑтартнӑ. Юлашкинчен вӗсем хитре кӗпепе сцена ҫине тухнӑ. Вӗсене хавхалантармашкӑн «Ирӗклӗх мисӗ» конкурса пӗлтӗр ҫӗнтернӗ Екатерина Ворошилова та килнӗ.

Кӑҫал пуҫ кӑшӑлне Йошкар-Олари Ольга Пасеева тивӗҫнӗ. Вӑл кӳмепе ҫӳрет. Куракансем Шупашкарти Сания Хуснутдиновӑна килӗштернӗ. Татьяна Сабакаева, Ольга Репко, Анна Блинова та тӗрлӗ номинацире ҫӗнтернӗ.

Шӑмӑршӑ районӗнчи Кивӗ Чукал ялӗнче пурӑнакансем пахчара лӑпкӑ ӗҫлеймеҫҫӗ. Вӗсене вӗлле хурчӗсем канӑҫ памаҫҫӗ.

Ял ҫыннисем каланӑ тӑрӑх, вӗлле хурчӗсем питӗ усал. Пахчара ӗҫленӗ чухне вӗсем вӗҫсе пыраҫҫӗ, тарма хӑтлансан хыҫран пыраҫҫӗ. Пӗр ҫынна нумай хутчен сӑхнӑ. Ӑна пульницӑна илсе кайма тивнӗ. Унта ӑна укол тунӑ.

Ялта вӗлле хурчӗ ӑнсӑртран нумайланнӑ. Пӗр ҫын вӗллесем вырнаҫтарнӑ, таҫтан хуртсем илсе килнӗ. Халӗ ялти лару-тӑрӑва вырӑнти администраци тӗрӗслесе тӑрать. Хуҫипе калаҫнӑ. Лешӗ, тен, ҫитес вӑхӑтра 2 метр ҫӳллӗш карта тытӗ. Ҫапла майпа вӗсем ҫӳлерех вӗҫӗҫ, ҫынна ытлах тапӑнмӗҫ.