Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан арҫын тӗрмерен тухнӑ та унӑн пурӑнмалли кӗтес ҫуккине ӑнланнӑ. Унччен унӑн хваттерте пай пулнӑ. Анчах вӑл тӗрмере ларнӑ чухне ӑна тӑван мар ашшӗ сутса янӑ-мӗн.

72 ҫулти арҫын тӑван мар ывӑлӗ вилнӗ тесе свидетельство тунӑ. Кун хыҫҫӑн вӑл хваттерти унӑн пайне сутса янӑ. Ҫапла майпа вӑл тӑван мар ывӑлне 600 пин тенкӗлӗх тӑкак кӑтартнӑ.

Хайхи арҫын тӑван мар ывӑлне хваттерти пайне ӑна пама пӗрре мар ыйтнӑ пулнӑ иккен. Анчах лешӗ килӗшмен. Халӗ ватӑ арҫынна ют пурлӑх тӗлӗшпе суя мелпе права илнӗшӗн айӑпалсшӑн. Ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда ярса панӑ.

Чӑваш Енрен Ленинград облаҫӗнчи Тосно районӗнне кайнӑ арҫын «Питӗр – Мускав» маршрутпа ҫӳрекен пуйӑс айне лекнӗ. ШӖМ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл юраман вырӑнта рельс урлӑ каҫнӑ.

Чӑваш арҫынӗ пуйӑс айне лекни пирки транспорт полицийӗн деждурнӑй чаҫне утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче 15 сехет те 40 минутра пӗлтернӗ: Тосно чукун ҫул станцийӗнче пысӑк хӑвӑртлӑхпа ҫӳрекен пуйӑс 43 ҫулти арҫын ҫине кӗрсе кайнӑ. Пирӗн ентеш ҫавӑнтах вилнӗ.

«Сапсан» машинисчӗ чарӑнма хӑтланнӑ, анчах пур-пӗрех пӑтӑрмахран пӑрӑнма май килмен. Инкек хыҫҫӑн пуйӑс 5 минут каярах юлса ҫӳреме тытӑннӑ.

Чӑваш Енре тӗтрене тата водитель тимсӗрлӗхне пула авари пулнӑ. Кун пирки ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтерет.

Утӑ уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ҫур ҫӗр иртни 2 сехет те 25 минутра Етӗрне районӗнче икӗ арҫынна машина ҫапса кайнӑ. Вӗсем Мускавран Тутарстана кайма тухнӑ-мӗн. Ҫул ҫинче хайхискерсем чарӑннӑ, ҫул урлӑ вырнаҫна кафене кайма тухнӑ.

Ҫав вӑхӑтра Мускав еннелле каякан «Лада» вӗсем ҫине пырса кӗнӗ. Шӑпах ҫав кун таврана тӗтре карса илнӗ.

Тутарстан арҫыннисене, 31 тата 48 ҫултискерсене, пульницӑна илсе ҫитернӗ. Вӗсене ҫапса кайнӑ ҫын та Тутарстанран. Палӑртмалла: пӗлтӗр ӑна административлӑ майпа 7 хутчен явап тыттарнӑ.

Мотоблокпа пынӑ чухне те асӑрханулӑх пирки манмалла мар. Ҫак кунсенче Чӑваш Енре пӗр арҫын кунашкал транспортпа пынӑ чухне самай суранланнӑ.

Ку Муркаш районӗнче утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пулнӑ. Мотоблок рулӗ умӗнче 38 ҫулти арҫын ларса пынӑ. Хайхискер Ивановка ялӗ ҫывӑхӗнче транспорта итлеттереймен – мотоблокран ӳкнӗ.

Арҫын вӑйлах суранланнӑ. Унӑн пуҫ мими чӗтреннӗ, ҫурӑм шӑмми мӑй тӗлӗнчен сиенленнӗ. Мотоблокран ӳкнӗскере Шупашкарти васкавлӑ медпулӑшу пульницине илсе кайнӑ.

Анаткас ялӗ ӗнер, утӑн 13-мӗшӗнче, пӗтӗм ял халӑхне пухса ял кунне ирттернӗ. Сӑлтавӗ вара — яла никӗсленӗренпе 260 ҫул ҫитни. Ял кунне тӗплӗн хатӗрленни уяв лаптӑкне ҫитсенех паллӑ пулчӗ — йывӑҫран касса кӑларнӑ тӗрлӗ эрешсемпе илемлетнӗ. «Пирӗн ялӑн ҫыннисем ылтӑн алӑллӑ вӗсем» курав та ялта ӑстасем сахал маррине кӑтартрӗ. Унсӑр пуҫне йӑлана кӗнӗ тӑрӑх урам картишӗсене йӗркеленӗ, тӗрлӗ спорт ӑмӑртӑвӗсем валли лапамсем хатӗрленӗ — кире йӑтакансем валли те, воллейболла вылякансем валли те, ҫытарпа ҫапӑҫма кӑмӑллакансем валли те. Чуччу вара ҫак кун пӗрре те пушӑ тӑмарӗ.

Уяв уйрӑмах культура программипе пуян пулчӗ. Халӑха хӑйсен пултарулӑхӗпе фольклор ушкӑнӗсем те, Шупашкартан чӗнсе илнӗ эстрада ҫӑлтӑрӗсем те, Ямаш шкул ачисем те самаях савӑнтарчӗҫ.

Ял уявӗсенче хастар ҫынсене хисеп хучӗсемпе чысласси йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ — анаткассем те ӑна пӑсмарӗҫ. Вырӑнти Ҫеҫпӗл ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ те, Канаш районӗнчен ҫитнӗ тӳре-шара та ял халӑхне хисеп хучӗсем парса вӗсен ӗҫӗсене чыс турӗҫ.

Анаткас ял кунӗ мӗн ирччен тӑсӑлчӗ — уява официаллӑ май хупнӑ хыҫҫӑн ачасемпе яшсем ҫӗрлечченех воллеболла вылярӗҫ, дискотекӑра савӑнчӗҫ.

Малалла...

Кӑҫалхи утӑ уйӑхӗн 12-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енри пилӗк районта газ парӑмӗ пӗлтӗрхи ҫав вӑхӑтринчен ӳссе кайнӑ. Ҫак списокра — Элӗк, Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Шупашкар тата Етӗрне районӗсем. Парӑмлисен йышӗнчен Вӑрнар, Сӗнтӗрвӑрри тата Вӑрмар районӗсем те тухса пӗтӗймен-мӗн.

Газ парӑмне утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн ӗҫ тӑвакан органӗсенче ӗҫлекенсемпе тата районсемпе хуласен администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Лару-тӑрӑва тишкерсе Чӑваш Енӗн строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗ Алексей Грищенко тухса калаҫнӑ.

Михаил Игнатьев Элтепер яваплисен яваплӑха татах ӳстермеллине хытах асӑрхаттарса каланӑ.

Йӑлари хытӑ каяша ялсенчен ятарлӑ вырӑна турттарма пуҫланӑранпа самай вӑхӑт иртрӗ. Ҫӗнӗлӗхе пурнӑҫа кӗртме тытӑннӑранпа тӗрлӗ пӑтӑрмахсӑр пулмарӗ. Малтанах ҫынсене тарифсем тивӗҫтермерӗҫ. Кашни ҫын пуҫне уйӑхсерен 75-шер тенкӗ пуҫтарни халӑха нумай калаҫтарчӗ. Кӑштахран хака ялтисем валли 10 тенке яхӑн чакарчӗҫ. Кӑмӑлсӑрлану кунпах вӗҫленмерӗ-ха. Хӑш-пӗр ялта контейнерсем лартмантан йӑлари хытӑ каяша ниҫта йӑтма аптӑраҫҫӗ.

Чӑваш Енӗн строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗ Алексей Грищенко ӗнерхи пӗр канашлура пӗлтернӗ тӑрӑх, йӑлари хытӑ каяша 13212 вырӑнтан турттараҫҫӗ. Вӗсенчен 1883 вырӑнта контейнерсене йӗркеллӗ вырнаҫтарса тухнӑ. Лайӑх енчен министр Куславкка, Красноармейски, Ҫӗмӗрле районӗсене тата Канаш хулине асӑнса хӑварнӑ. Ӗҫе аван йӗркеленисен йышӗнче ҫавӑн пекех — Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар районӗсем.

Канашлу саманчӗ

Пирӗн республикӑра ӳсӗрле вилекенсем нумай. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче ӗнер пӗлтернӗ.

Утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑн ӗҫ тӑвакан органӗсенче ӗҫлекенсемпе тата районсемпе хуласен администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе канашлу ирттернӗ. Унта тӗрлӗ ыйтӑва пӑхса тухнӑ. Михаил Игнатьев Элтепер ӳсӗрсем тӗрлӗ инкеке лексе вилнине палӑртнӑ. Ун пек тӗслӗхсем йышлӑ-мӗн. ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче цифрӑсене асӑнман та, анчах Михаил Васильевич чан ҫапнине кура лару-тӑру чӑннипех ҫивӗчне тӗшмӗртме йывӑр мар.

Михаил Игнатьев Элтепер вырӑнти тӳре-шаран яваплӑрах пулмаллине, инкек ӑҫта тата мӗн сӑлтавпа пулнине пӗлсе тӑмаллине палӑртнӑ.

ШӖМ тунӑ сӑн

Чӑваш Енре ватӑ хӗрарӑм вӑрманта ҫухалса кайнӑ. Вӑл икӗ талӑк шывсӑр, апатсӑр пурӑннӑ. Юрать, ватӑскере тупнӑ. Кун пирки ЧР ШӖМӗн пресс-служби хыпарлать.

Утӑ уйӑхӗн 12-мӗшӗнче тивӗҫлӗ канури хӗрарӑмӑн тӑванӗсем полицие ҫитнӗ. Вӗсем пӗччен пурӑнакан ватӑ килте ҫуккине асӑрханӑ та пӑшӑрханса ӳкнӗ. Кӗсье телефонне вара вӑл килте хӑварнӑ.

Полицейскисем кӳршисенчен ыйтса пӗлнӗ. Ватӑ хӗрарӑм килӗнчен утӑ уйӑхӗн 10-мӗшӗнче вӑрмана милӗк хуҫма кайнӑ-мӗн. Унтанпа вӑл килте курӑнман. Ҫитменнине, ҫав кунсенче ҫанталӑк сивӗ тӑнӑ, ҫумӑр ҫунӑ.

Кинемее икӗ сехетрен ҫултан икӗ ҫухрӑмра тупнӑ. Халтан кайнӑскере наҫилккапа йӑтса тухнӑ. Кайран ӑна тухтӑрсем пулӑшу панӑ.

Наталья Сидюшкина тунӑ сӑн

Паян Шупашкар районӗнчи Кӳкеҫре митинг иртнӗ – Китай савутне хута ярассине хирӗҫ пулнине палӑртса халӑх чылай пухӑннӑ. Аса илтерер: Илпеш тӑрӑхӗнче ҫӗртме уйӑхӗнче 65 гектар ял хуҫалӑх пӗлтерӗшлӗ ҫӗре промышленноҫ категорине куҫарнӑ. Кун пирки ҫынсем пӗлмен.

Митинга пухӑннисем ку ыйтупа халӑх итлевӗ тума ыйтнӑ. Кӳкеҫри Ленин палӑкӗ умне тӗрлӗ плакат йӑтнӑ ҫынсем тухнӑ. Ҫынсен шухӑшӗпе, ҫӗр Китайсен аллине лексен пӗтет.

«Ҫак ҫӗр аэропорт, Шупашкар электростанцийӗ тата Химпром хушшинче вырнаҫнӑ, эппин, вӑл стратеги пӗлтерӗшлӗ объект. Унта нимӗнле ют ҫынсем те пулмалла мар. Ҫак ҫӗрӗн чӑваш халӑхӗн пулмалла. Халӑх шухӑшне илтмерӗҫ, ӑна ыйтман та. Пирӗн халӑх Китай инвесторӗсене хирӗҫ, вӗсем хыҫҫӑн ӗнсе кайнӑ ҫӗр юлать. Унта йӑлтах пӗтет: ҫӗр, шыв, сывлӑш. Йӑлтах!» - тенӗ Ҫӗньял ҫынни Лариса Васильева.

Халӑх шухӑшӗпе, китайсем сӗт савутне ҫӗклесен ҫынсем сӗт сутса укҫа тӑваймӗҫ.

Митинг 11 сехетре вӗҫленнӗ. Унта 300 ытла ҫын хутшӑннӑ.