Елчӗк районӗнче пурӑнакан Нурлизамал Камалетдинова 100 ҫулхи юбилейне ҫӑнӑх авӑртса кукӑль пӗҫернипе кӗтсе илнӗ. Вӑрӑм ӗмӗр вӑрттӑнлӑхне кинемей ӗҫченлӗхпе, сывӑ пурнӑҫ йӑли-йӗркипе тата… ҫирӗп ҫемьепе ҫыхӑнтарать иккен. Пӗр ӗмӗрхи юбилее кинемейӗн ултӑ ачи, 11 мӑнукӗ, мӑнукӗсен 15 ачи, мӑнукӗсен ачин пӗр ачи пухӑннӑ.

Нурлизамал Камалетдинова Патӑрьел районӗнчи Тутар Сӑкӑт ялӗнче 1914 ҫулхи кӑрлачӑн 4-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вӑй питти ҫулӗсене тӑван колхозра ӗҫлесе ирттернӗ. Вӑрӑм ӗмӗрлӗ кинемей ячӗпе ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин шӑрҫаланӑ Тав хутне (унпа вӑрӑм ӗмӗрлӗ ватӑсене чысласи ырӑ йӑлана кӗнӗ ӗнтӗ) вырӑнти район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Миллин ҫитернӗ.

Тӗпренчӗкӗсене ача-пӑча пахчине яма черете тӑрас тесен ӳлӗмрен вӗренӳ пайне е нумай ӗҫ тӑвакан центра ҫити кайма кирлӗ мар. Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнчен черете килте ларсах ҫырӑнма май туса панӑ.

Электрон черете тӑрас тесен компьютер тата тӗнче тетелне тухма май пулмалла кӑна. Sad.edu.cap.ru текен сайта кӗрсе регистрациленмелле. Унтан ашшӗ-амӑшӗ валли ятарлӑ код ярса парӗҫ. Ун тӑрӑх вӗсем черет епле шунине сӑнаса тӑрайӗҫ. Онлайн меслечӗпе специалистсенчен тӗрлӗ ыйтӑва уҫӑмлатма май та туса панӑ.

Шел те, пирӗн тӳре-шарасем ниепле те сайтсем тунӑ май республикӑн икӗ патшалӑх чӗлхипе те усӑ курма вӗренсе ҫитеймеҫҫӗ. Ҫӗнӗ сайт та — вырӑсла кӑна.

Ҫӗнӗ 2014 ҫула Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗлӗхпе кӗрет — пирӗн сайтра малашне республикӑра е ун тулашӗнче пулмалли мероприятисемпе паллашма май пулӗ. Вӑл пайӑн кӗске вариантне эсир сылтӑм юпара тупма пултаратӑр, туллине вара ятарлӑ страницӑра вырнаҫтартӑмӑр (каҫӑ пур — кӗрсе пӑхӑр).

Хальлӗхе (ҫак хыпара ҫырнӑ вӑхӑтра) эпир Улатӑр, Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар тата Канаш районӗсенчи мероприятисене кӗртрӗмӗр. Ҫавӑн пекех Чуллӑ Ҫырти концерт пирки, тата К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗпе Ҫӗҫпӗл Мишши ячӗллӗ ҫамрӑксен театрӗнчи репертуара вырнаҫтартӑмӑр (хальлӗхе — пуҫламӑшне ҫеҫ-ха, туллин каярах кӗртӗпӗр). Тӳрех каласа хӑварас килет: район сайчӗсенче ку тӗлӗшпе информацие тӗрлӗ шайра кӗртнӗ. Енчен те Элӗк, Канаш тата Улатӑр районӗсенчисенче нумай пулсан, ыттисенче — сахалрах. Уйрӑмах Вӑрнар районӗн сайчӗ чухӑн пулчӗ — курӑмлӑ пайра нимӗн те ҫуккипе пӗрех (ҫав шутрах унта информаци пурри туйӑнать, анчах вӗсем темшӗн кунӗ иртнӗ хыҫҫӑн ҫеҫ палӑраҫҫӗ).

Малалла...

Ӗнертенпе пирӗн республикӑра тава тивӗҫлисен йышӗ хутшӑннӑ. Ҫӗршыв тата республика шайӗнчи наградӑна тивӗҫнисен хушшинче тӗрлӗ ҫӗрте тӑрӑшакансем пур. Вӗсене чыслама хутшӑннӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хӑйсен ӗҫӗнче ҫитӗнӳ уйрӑмах тунисене асӑнса хӑварнӑ. Акӑ, сӑмахран, Президентӑн пепкелӗх центрӗн акушер-гинекологӗ Татьяна Дерипаскӑна илес тӗк, вӑл — амӑшӗсемпе ачисене виҫӗ шайлӑ медицина пулӑшӑвӗ кӳрес ӗҫе республикӑра йӗркелесе яраканӗсенчен пӗри. Е тата Йӗпреҫри район пульницин хирургӗ Юрий Андреев — тӗрлӗ операцин тӗлӗнмелле технологийӗсен 10 патент авторӗ. Комсомольски районӗнчи Александровкӑри шкул вӗрентекенӗ Сергей Антонов вара ачасене Пӗтӗм Раҫҫейри олимпиадӑсем валли хатӗрлесе ҫӗнтерӳҫӗсем ӳстерет.

Чыс-хисепе тивӗҫҫисем чылаййӑн пулнӑ. Маларах асӑннӑ Татьяна Дерипаско «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден медальне тивӗҫнӗ. Ҫак орден медалӗ «Брындинсен типографийӗ» директорне Анатолий Брындина тивӗҫнӗ. Республикӑри кардиологи диспансерӗн тӗп врачне Татьяна Мизурована «Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ тухтӑрӗ» хисеплӗ ят панӑ.

Малалла...

Паян республикӑри тата муниципалитетсен чи лайӑх тӳре-шарине чысланӑ. Конкурса хутшӑнса ҫӗнтерме пултарнисене Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев саламланӑ.

Патшалӑх ӗҫченӗсен хушшинчи ҫакӑн пек ӑмӑрту республикӑра кӑҫалхипе виҫҫӗмӗш хут иртнӗ. Унта 19 патшалӑх органӗнчен 25 ҫын хутшӑннӑ. Муниципалитетсенче тӑрӑшакансем вара кӑҫалхипе иккӗмӗш хут йӗркеленӗ. Хальхине 48-ӑн хутшӑннӑ.

Республикӑн патшалӑх служащийӗсенчен ЧР Вӗренӳ министерствин шкул ҫулне ҫитменнисен тата пӗтӗмӗшле вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Тамара Возняк пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ, иккӗмӗшӗнче — Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министерствин учёт пайӗн пуҫлӑхӗ Марина Николаева, виҫҫӗмӗшӗнче — Сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министерствин ӗҫ сыхлав пуҫлӑхӗ Кирилл Милюхин.

Муниципалитетсенче ӗҫлекен тӳре-шараран Шупашкар район администрацийӗн вӗренӳ управленийӗн тӗп специалисчӗ Ольга Степанова ҫӗнтернӗ. Шупашкар хула администрацийӗн ӗҫ йӗркелӗвӗн пайӗн пуҫлӑхӗ Алла Николаева иккӗмӗш вырӑна тухнӑ. Виҫҫӗмӗш вырӑн харӑсах икӗ ҫынна тивӗҫнӗ: Элӗк район администрацийӗн аталану, культура тата архив ӗҫӗн секторӗн ертсе пыракан специалистне Лилия Никифоровӑна тата Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗн социаллӑ аталану енӗпе ӗҫлекен ҫумне Лилия Тарасовӑна.

Малалла...

Чӑваш Енри халӑх тарҫисене пӗр кун лифтпа ҫӳреме чарасшӑн. Ҫак шухӑша Патшалӑх Канашӗн ӗнерхи сессийӗнче чӑваш парламенчӗн ертӳҫи Юрий Попов каларӗ. Ку вӑл сывӑ пурнӑҫ тытса пырасси пирки калаҫнӑ май пулчӗ темелле. Спикер каланӑ тӑрӑх, Чӑваш Енре пурӑнакансенчен кашни виҫҫӗмӗшӗ сывӑ пурнӑҫ йӑли-йӗркине тытса пырать.

Этем тенине хушнипе кӑна итлеттерме ҫӑмӑлах мар-тӑр. Хӑвӑнтан пуҫла теҫҫӗ-и-ха кун пек чух? Тен, ҫавна шута илсе те пулӗ Юрий Попов сывӑ пурнӑҫ йӑлипе пурӑнассине депутатсен тата влаҫ органӗсемпе вырӑнти хӑй тытӑмлӑхра ӗҫлекенсенчен пуҫламаллине палӑртрӗ. Шухӑшне аталантарнӑ май вӑл эрнере пӗрре лифтпа хӑпарма чарма сӗнчӗ. «Калӑпӑр, юнкун», — терӗ вӑл.

Анчах залра ларакансем ку шухӑша хапӑлласах йышӑнни сисӗнмерӗ. Правительствӑн ҫӗнӗ ҫурчӗ 15 хутлӑ пулнӑран хӑраса ӳкрӗҫ-ши — калама хӗн. Хыснана перекетлеме май парать тени те вӗсен шухӑшне улӑштараймарӗ пек туйӑнчӗ.

Олимп ҫулӑмне йышӑнакан хуласенчен Шупашкарӑн 95-мӗш вырӑн пулӗ. Кунта вӑл раштавӑн 27-мӗшӗнче ҫитессине эпир пӗлтернӗччӗ. Ӑна чукун ҫул вокзалӗнче кӗтсе илӗҫ те Олимп вӑййине виҫӗ хут хутшӑннӑ, пӗринче кӗмӗл призер, тепрехинче чемпион пулса тӑнӑ Елена Николаевана тыттарӗҫ. Олимп ҫулӑмӗн Чӑваш Енри эстафетине 162 ҫын хутшӑнӗ.

Ҫак пулӑма асра юлмалла тӑвас тесе тӗрлӗ хулапа ялта тӗрлӗ майсем шухӑшласа кӑлараҫҫӗ. Челепи хулинче, ав, тӗве ҫине хӑпарса ларнӑ ҫын ӑна тытса пынӑччӗ. Шупашкарта ун пек чӗрчунсем ҫук. Тепӗр тесен ҫынсем туса кӑтартнӑ япалана тепӗр хутчен усӑ курни интереслех та мар-тӑр. Пирӗн патри эстафетӑна лашана тата Хӗл Мучине явӑҫтарӗҫ. Лашине хуралҫӑсем сыхласа пырӗҫ.

Паян Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев Патшалӑх Канашне Ҫырупа тухрӗ. Кама мӗн килӗшни пирки калама хӗн те, эпӗ хам кӑмӑла кайнӑ икӗ самант пирки чарӑнса тӑрасшӑн.

Пӗрремӗшӗ вӑл — Чӑвашра вырӑн ҫитменнипе вӑй питтисем республика тулашӗнче ӗҫлесе ҫӳрени. Михаил Игнатьев кун пек хуласен шутӗнче Мускава, Питӗре, Хусана асӑнса хӑварчӗ. Унта кӑна-и, Уралпа Ҫурҫӗр таранах тухса каякансем пур. Арҫын тени килшӗн тӑрӑшни аван-ха. Анчах ҫичӗ ютра ҫӳрекен ҫын ҫемьепе пӗрле пулманнине йӗркеллӗ теейӗн-ши?

«Ар епле — йыш ҫапла», — терӗ Михаил Васильевич. Ҫемьесем тулли мар тӑрса юлни арӑмӗпе упӑшки хушшинчи хутшӑнусене витӗм кӳнине палӑртрӗ вӑл, пуринчен ытла ҫакӑ ачасене воспитани парас ӗҫе пырса тивет. Пирӗн республикӑра халӑх йышӗ пысӑккине тата ӗҫ вӑйӗ нумаййине пӗлетпӗр. Анчах ҫакӑ тӳрре тухмалли сӑлтав маррине палӑртса хӑварчӗ Михаил Игнатьев. Ҫынсене ӗҫпе тивӗҫтерес тата ялта тӑрӑшакансен ӗҫ укҫине ӳстерессипе республика правительствин те, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсен те, усламҫӑсен те пӗрлехи мерӑсем йышӑнмалла.

Тепӗр самант — чӑвашлӑхпа ҫыхӑнни тесен те йӑнӑш мар-тӑр. Акӑ епле каларӗ республика Элтеперӗ килес ҫул ҫӗршывра Культура ҫулталӑкӗ тесе йышӑнни пирки чарӑнса тӑнӑ май:

«Халӑха сыхласа хӑварас ӗҫ чи малтан кил-йышран, ҫемьерен пуҫланать. Тӑван килте ашшӗ-амӑшӗ пӗр-пӗринпе, ҫав хушӑрах ачисемпе те чӑвашла калаҫсан, вӗсене халӑхӑмӑрӑн йӑли-йӗркипе, чӗлхипе, ташши-юррипе мӗн пӗчӗкрен паллаштарса пырсан тата юратма-хисеплеме вӗрентсен ҫак ӗҫе пурнӑҫлама ҫӑмӑлрах пулнӑ пулӗччӗ.

Патшалӑх органӗсенче вӑй хуракансен, культурӑпа вӗренӳ ӗҫченӗсен, халӑх пӗрлешӗвӗсен пайташӗсен чӑвашлӑха сыхласа хӑварас ӗҫре чи малта пулмалла.

Пирӗн ҫамрӑк ӑру ҫине уйрӑмах тимлӗн пӑхмалла. Вӗсем хамӑрӑн пуян культурӑпа тата историпе мухтанма-мӑнаҫланма пуҫласан, йӑла-йӗркене ҫӗнӗлӗхсем кӗртсех тӑрсан кӑна халӑхӑмӑр сыхланса юлас шанчӑк пур. Нумай ҫул аталанса пынӑ халӑх ҫӗр пичӗ ҫинчен ҫухалмалла мар. Ку енӗпе пирӗн пурин те ҫине тӑрсах ӗҫлемелле».

Малалла...

Ҫапла юраманни пирки калаҫнӑ республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пынипе ирттернӗ канашлусенчен пӗринче. Унта Шупашкарти аэропортӑн кӑҫалхи ӗҫ-хӗлне тишкернӗ.

Предприятин директорӗ Александр Жирнов каласа панӑ тӑрӑх аэропорта тата унтан пурӗ 2 601 рейс тунӑ. Ҫав вӑхӑтра 36 пин ытла пассажир ҫула тухнине шута илнӗ. Шупашкартан Мускава самолётсем эрнере ултӑ хут вӗҫнӗ. Ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗнчен тытӑнса вунӑ кунта Анталие вӗҫме тытӑннӑ. Кунсӑр пуҫне Сочи, Питӗр, Сургут тата Ӗпхӳ хулисене хутланӑ-мӗн. Самолётсем ҫула тухманни е каярах хускални пулкаланӑ иккен. Анчах аэропорт директорӗ «пирӗн айӑппа мар» тесе ӗнентернӗ. Рейсем йӗркелекен тепӗр предприяти хутшӑннӑ хыҫҫӑн хаксем чӗрӗк пай чухлӗ йӳнелнӗ-мӗн.

Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев рейссем пулмасси пирки малтанах пӗлтерме тата ҫакӑн сӑлтавне уҫӑмлатма чӗнсе каланӑ. Мускавра пӗр рейса тытса чарнӑ чух самолёта Шупашкарта йышӑнманнипе сӑлтавланӑ имӗш. Тӳррипе вара самолёт тата экипаж сывлӑша ҫӗкленме хатӗр пулман.

Килес ҫулхи Республика кунне ирттернӗ чух Хӗрлӗ тӳремри сценӑна епле капӑрлатасси Чӑваш Енри кашни ҫынран килме пултарать. Мӗншӗн тесен сценӑн эскиз проектне кирек кам та сӗнме пултарать. Ӗҫсенчен чи лайӑххине вара конкурс комиссийӗ палӑртӗ. Капла ӑмӑртӑва Чӑваш Енӗн Культура министерстви йӗркеленӗ.

Сӗнес тесен эскизсене ҫак уйӑхран тытӑнса килес ҫулхи пуш уйӑхӗ таранах йышӑнаҫҫӗ. Конкурса художниксем, дизайнерсем, реклама енӗпе ӗҫлекен специалистсем, ытти ӑстапа организацисем хутшӑнаяҫҫӗ. Ӑмӑрту пирки тӗплӗнрех пӗлес тесен ҫак каҫӑпа www.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=12&id=1666438 пӑхма пулать.