Анатолий Артюшкин ӳнерҫӗ ӗҫӗсем

Ӗнер, нарӑсӑн 13-мӗшӗнче, Хӗрлӗ Чутай районӗн Культурӑпа кану центрӗнче Культура ҫулталӑкне уҫнӑ ятпа савӑнӑҫлӑ лару иртрӗ. Унта пухӑннисем тӗрлӗ куравпа паллашрӗҫ: архив материалӗсемпе, культурӑпа ҫыхӑннӑ кӗнекесен, тӗрлӗрен ал ӑстисен, Анатолий Артюшкин художник картинисен куравӗсемпе.

Уява район пуҫлӑхӗ Александр Степанов уҫрӗ, район администрацин культура енӗпе ӗҫлекен Александр Самсонов юрӑҫа асамлӑ уҫӑ тыттарса культурӑшӑн татах та ытларах тӑрӑшса вӑй хума чӗнсе каларӗ. Район администраци пуҫлӑхӗ Александр Башкиров районти ушкӑнсем ку таранччен тунӑ ӗҫсем ҫинче чарӑнса тӑчӗ. Уява культура министрӗн ҫумӗ Татьяна Васильевна Казакова хутшӑнчӗ, культурӑшӑн тӑрӑшнӑшӑн темиҫе ҫынна наградӑсем парса хисеп турӗ. Уявра ҫавӑн пекех чылай культура ӗҫченӗ райадминистраци Хисеп хутне тата «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин тав хутне тивӗҫ пулчӗҫ.

Унтан уяв концерчӗ пуҫланчӗ, районти тӗрлӗ ялтан пухӑннӑ ушкӑнсем: фольклор ушкӑнӗсем, ӳнер шкулӗн вӗренекенӗсем, Культурӑпа кану центрӗ ҫумӗнчи хор тата ытти чылай артист пухӑннисене хӑйсен ӑсталӑхӗпе паллаштарчӗҫ.

Культура ҫулталӑкне кашни районта уйрӑммӑн уҫаҫҫӗ. Ҫак эрне пуҫламӑшӗнче, нарӑсӑн 11-мӗшӗнче, унашкал мероприяти Елчӗк районӗнчи Патреккелте иртнӗ тесе пӗлтерет Тимӗр Акташ журналист.

Ҫакнашкал мероприятисене илес пулсан ӑна кӑшт уйрӑмтарах хатӗрленӗ иккен — хӑнасене чейпе хӑналакан сӗтелсем кӗтсе илнӗ. Инҫех те мар — алӗҫ ӑстисен куравӗ. Юнашар тенӗ пек — «Елчӗксем литература тӗпелӗнче» кӗнеке куравӗ.

Культура ҫулталӑкне уҫма район пуҫлӑхӗ Николай Миллин ҫитнӗ, ҫак мероприятие уҫнӑ хыҫҫӑн вӑл районта палӑрнӑ культура ӗҫченӗсене тав хучӗсемпе чысланӑ.

Культура ҫулталӑкне уҫни пысӑк концертпа вӗҫленнӗ. Кунта Тӑрӑм ял тӑрӑхӗнчи «Алмантай» фольклор ушкӑнӗ те, Андрей Шадриков эстрада юрӑҫи те пулнӑ. Уйрӑммӑн, паллах, Патреккел халӑх хорне асӑнса хӑварас пулать — хӑнасене вӗсем тивӗҫлипех йышӑнчӗҫ.

Сӑнсем: Тимӗр Акташ сӑнӗсем (6), официаллисен 1-мӗш пайӗ (21), официаллисен 2-мӗш пайӗ (31), официаллисен 3-мӗш пайӗ (38)

Республикӑра Чӑваш кӗнеке издательствинче кун ҫути курнӑ кӗнекесен куравӗ йӗркелесси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал та ҫак йӑлана пӑрахмарӗҫ. Хӗрлӗ Чутай вулавӑшӗн ача-пӑча уйрӑмӗнче те ҫак кунсенче 2012-мӗш ҫулта ачасем валли пичетленнӗ кӗнекесен куравне йӗркеленӗ. Унӑн тӗп тӗллевӗ республикӑри халӑх ытларах кӑмӑлланӑ чӑвашла тата вырӑсла пичетленнӗ кӗнекене тупса палӑртасси. Ӑна валли ятарласа «Литературная Чувашия: самая читаемая книга года» (чӑв. Литературӑллӑ Чӑваш Ен: ҫулталӑкра чи нумай вуланакан кӗнеке) конкурс йӗркеленӗ.

«Ача-пӑча тӗнчи» курава 30-а яхӑн 2012-мӗш ҫулта пичетленнӗ тӗрлӗ автор кӗнеки кӗнӗ. Ача-пӑча уйрӑмӗнчи Олимпиада-2014 тата Культура ҫулталӑкне халалланӑ кӗнеке-журнал куравӗпе та вулакансем хаваспах паллашаҫҫӗ.

Тӗлпулура / Г. Зотова тунӑ сӑн

Хӗрлӗ Чутай районӗнчи шкулсенчи вӗренекенсем Культура ҫулталӑкне хутшӑнса культурӑра палӑрнӑ тӗрлӗ ҫынсемпе хаваспах паллашаҫҫӗ. Ӗнер, нарӑсӑн 13-мӗшӗнче, Штанашри шкулта Солтан Фидаисович Шигапов педагог-юрӑҫпа тӗлпулу иртрӗ. Солтан Шигапов пухӑннисене тӗрлӗ халӑх инструменчӗсемпе паллаштарчӗ.

Вӗсен ячӗсем тӗрлӗ чӗлхере тӗрлӗрен пулин те кӗвви пур чӗлхере те пӗр пек янӑрать: хурай шӑхлич иккен, жалейка — йӗрекен саслӑ шӑхлич, параппана сурӑх тирӗнчен ӑсталаҫҫӗ иккен, ӑна час-часах типӗтме тивет, унсӑрӑн вӑл янӑрама пӑрахать. Юрӑҫ ачасене хӑйсене те тӗрлӗ инструментпа калаттарса пӑхрӗ. Шӑхличпе кӗвӗ кӑларма та ӑсталӑх кирлине ачасем хӑйсен куҫӗсемпе хӑйсем курса ӗненчӗҫ. Солтан Шигапов хӑйпе пӗрле тӗрлӗрен хут купӑс илсе килнӗ, ачасем тӗрлӗ купӑс кӗввипе савӑнсах ташларӗҫ. Юрӑҫ пухӑннисене Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи халӑхсен юррисемпете паллаштарчӗ, пӗр юррине чӑвашла та юрласа кӑтартрӗ.

Тӗлпулу питех те интереслӗ иртрӗ: «Тавах, татах та пирӗн пата килсе ҫӳрӗр!» — тесе сывпуллашрӗҫ.

Сочири Олимп паркӗнче Раҫҫее санлакан куравра пирӗн республика пирки каласа кӑтартакан экспозици те пур. Чӑваш кӗтесне федерацин Атӑлҫи округӗн стенчӗ ҫине вырнаҫтарнӑ.

Кунта чӑваш элчисем Олимп вӑййи пӗтиччен ӗҫлӗҫ. Вӗсем виртуаллӑ экскурсисем ирттереҫҫӗ, ыйтусене хуравлаҫҫӗ. Хӑнасем чӑвашсен кондитер ҫимӗҫӗсене, пыл, эмел курӑкӗсенчен вӗретнӗ витаминлӑ чей тутанса пӑхма пултараҫҫӗ. Пысӑк видеоэкран ҫинче ятарлӑ роликсем кӑтартаҫҫӗ. Олимп паркӗн лапамӗсенче «Ҫавал» филармони ансамблӗ юра-ташӑпа савӑнтарать — ку ушкӑн олимп вӑййине хутшӑнни пирки эпир малтан пӗлтернӗччӗ. Й́ӑлапа килӗшӳллӗн чӑваш тӗпелӗн апатне те тутанма май пур. Унсӑр пуҫне Чӑваш Енрен Сочине сувенирсем илсе кайнӑ. Вӗсем Олимп вӑййисем вӗҫленсен Раҫҫейӗн тата тӗнчен тӗрлӗ кӗтесӗсене саланӗҫ.

Чӑваш наци музейӗ авалхи Шупашкарӑн 3D-моделӗпе пуянланнӑ. Ӑна аваллӑх управҫинче ӗҫлекенсем хӑйсем туса хатӗрленӗ. Проекта хатӗрленӗ май вӗсем 200 ытла объекта юсаса ҫӗнетнӗ. Ҫакӑн валли пултарулӑх ушкӑнӗ тӗрлӗ сӑнӳкерчӗкпе, ҫырса хӑвранӑ асаилӳсемпе, архиври материалсемпе усӑ курнӑ. Хулан историлле сӑн-сӑпатне те вӗсем ҫӗнетсе тӑратма пултарнӑ.

3D модельлӗ экскурсипе паллашакансем 18-мӗш–20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи Шупашкара куҫ умне кӑларса тӑратма пултарӗҫ. Паян музейҫӗсем кӑнтӑрла иртни икӗ сехетре проект хӑтлавне чӗнеҫҫӗ, 16 сехетре вара пуҫласа ҫӗнӗ йышши экскурсипе паллаштарӗҫ.

Кӑҫал Канаш районӗнчи Ямашри клуба уҫнӑранпа 95 ҫул ҫитет. Шӑп та 1919 ҫулта ӗнтӗ ҫак ялта клуб-вулавӑш уҫнӑ та. Кӑҫал культура ҫулталӑкӗ пынӑ май ямашсем ҫак паллӑ куна нарӑсӑн 3-мӗшӗнче уяв тусах палӑртнӑ.

Тӗрлӗ тӳре-шара ял клубӗн юбилейӗпе саламланӑ: Ямаш вӑтам шкулӗн директорӗ, ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ тата ял ҫыннисем.

Концерт программи анлӑ пулнӑ. Чи малтанах «Ентешсем» ансамбле асӑнас пулать — унӑн ӳнер ертӳҫи ҫак ялсемех, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ ятне тивӗҫнӗ Стеклов В.Г. Ҫавӑн пекех ялта «Задоринки» ташӑ кружокӗ те ӗҫлет. Вӗсем матрёшкӑсен ташшине лартса пачӗҫ.

Ял тӑрӑхӗн сайчӗ куракансем уявпа кӑмӑллӑ пулни пирки пӗлтерет.

Елена Светлая

Ҫакӑн пек шухӑшлать иккен Чӑваш патшалӑх эксперимент театрӗн актриси Елена Светлая. Ҫав хастар пуҫарнипе республикӑра кӑҫал та «Хӗрарӑмӑн пултарулӑхӗн чикки ҫук» конкурс иртмелле. Ӑна республикӑн Наци вулавӑшӗпе пӗрле йӗркелеҫҫӗ.

Конкурса камсем хутшӑнма юрани пирки кӗскен каласан, кирек камӑн та хӑйӗн вӑйне тӗрӗслесе пӑхма юранине пӗлтермелле. Конкурса пуҫласа ирттернӗ чух, ав, вӗрентекенсем, вулавӑшра тӑрӑшакансем, блогерсем, фотографсем, килте ларакансем, усламҫӑсем хутшӑннӑ-мӗн. Пӗртен-пӗр услови — ӗҫпе кӑсӑклану пӗр килмелле марри.

Конкурс условийӗпе вулавӑшӑн сайтӗнче паллашма пулать.

Чи маттур хӗрарӑмсене арҫынсенчен кӑна тӑракан жюри палӑртӗ.

Чӗмпӗр чӑвашӗсен «Канаш» ятлӑ хаҫачӗн 1-мӗш номерӗ 1989 ҫулхи раштавӑн 30-мӗшӗнче кун ҫути курнӑ. Кӑҫал унӑн юбилей — 25 ҫул! Халиччен вӑл шурӑ-хура тухса тӑратчӗ.

2014 ҫулхи кӑрлачӑн 10-мӗшӗнче вара вӑл сӑн-сӑпатне улӑштарчӗ. Халь «Канаш» хаҫатӑн 8 хутьенӗ те тӗспе пичетленет! Ку журналистсемшӗн те, вулакансемшӗн те — пысӑк савӑнӑҫ! Халь хаҫата алла тытма чылай кӑмӑллӑрах. Кӑҫал ун тиражӗ те ӳсрӗ — халӗ вӑл 1 400 экземплярпа тухать.

Хаҫат редакцийӗ ҫумӗнче 1997 ҫултанпа «Шевле» литпӗрлешӳ ӗҫлет. Пӗлтӗр хаҫат редакцийӗ ҫаван пекех «Атӑл юрри» журналӑн 4-мӗш номерне кӑларнӑ.

Иртнӗ уйӑхӑн 31-мӗшӗнче Йӗпреҫри этнографи музей комплексӗнче авалхи халӑхсен «Ӗмӗртен ӗмӗре» ятпа авалхи халӑхсен ҫеммисен фестивалӗ иртнӗ. Унта Чӑваш Енри тата Мӑкшӑ Республикинчи ушкӑнсем пухӑннӑ. Мероприятие мӑкшӑ халӑхне ҫутта кӑларнӑ Макар Евсевьев ҫурланӑранпа 150 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Фестиваль уҫӑлнӑ ятпа музейре Чӑваш Республикин халӑх художникӗн Виктор Немцевӑн тата «Паха тӗрӗ» фабрикӑн ӗҫӗсен куравне йӗркеленӗ. Сӑмах май, фестиваль вӑхӑтӗнче хӑнасен иртнӗ ӗмӗрӗн 20-мӗш ҫулӗсенчи хӗрарӑмсен тата арҫынсен ҫипуҫне юсаса ҫӗнетнӗ «Ӗлӗкхи чӑваш кӗпи» коллекцийӗпе паллашма май килнӗ.

Хӑнасене асӑннӑ районти Чӑваш Тимешри «Эревет» фольклор коллективӗ юрӑсемпе кӗтсе илнӗ.

Уява тӗрлӗ тӳре-шара та пырса ҫитнӗ паллах. Вӗсен хушшинче Чӑваш Енӗн культура министрӗ Вадим Ефимов, Мӑкшӑ Республикин наци политикин министрӗ Анатолий Чушкин, асӑннӑ регионӑн культура тата туризм министрӗн ҫумӗ Николай Храмов тата ыттисем пулнӑ. Хӑнасем мӑкшӑсен Чӑваш Енри культура центрӗн ертӳҫине Владимир Седойкина ертӳҫине халӑхсем хушшинчи килӗшӳшӗн тесе юбилей медалӗпе чысланӑ.

Малалла...