Хӗветӗр Михали ҫуралнӑранпа 175 ҫул ҫитрӗ

Чи малтанах ҫак ӗҫре усӑ куракан ӑнлавсене мӗнлерех пӗлтерӗшсемпе усӑ курнине ӑнлантарни кирлӗ. Поэзи мифологийӗ (поэтическая мифология) тесе эпир хайлав авторӗ йӗркелекен мифологине калатпӑр. Вӑл халӑх (этническая, натуральная) мифологийӗнчен хӑйӗн харкамлӑхӗпе (индивидуальностью), хӑй евӗрлӗхӗпе уйрӑлса тӑрать. Халӑх сӑмахлӑхӗнчи лирика-эпикӑра тӑтӑшах тӗл пулакан «эпӗ» текен калу субъекчӗ пирки ӑнлантарни те кирлӗ. Вӑл прозӑра калавҫӑпа (хӑйӗн ятӗнчен каласа параканӗпе, вырӑсла ӑна «рассказчик» тесе палӑртаҫҫӗ), лирикӑра ҫуйлану харкамҫипе (лирика геройӗпе) тӳр килет. Эпир кунта вӗсене калавҫӑ е харкамҫӑ тесе палӑртӑпӑр.

Григорий Филиппов, Максим Арзамасов тата Михаил Фёдоров (Хӗветӗр Михали) сӑвӑҫсем малтан Н.И. Золотницкин, кайран В.К. Магницкин вӗренекенӗсем тата вӗсене пулӑшаканӗсем пулнӑ. Тӗп сӑлтавне вӗсем пурте Шупашкар уесӗнче тӗрлӗ ҫулсенче пурӑннинче е ҫуралса ӳснинче курмалла-тӑр. Вӗрентекенӗсем те ҫав тӑрӑхпа тачӑ ҫыхӑннӑ: ҫуралса ҫитӗннӗ (Золотницкий) е чылай хушӑ ӗҫленӗ (Магницкий).

Малалла...

Ҫӗмӗрлере ҫуралса ӳснӗ, халӗ Мускавра тата Шупашкарта пурӑнакан Анатолий Аринина Владимир Путин Президент медаль парса чысланӑ.

Тӑван ҫӗршывӑн культурине аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ 30 ҫынна Раҫҫейӗн культура министрӗ Ольга Любимова чысланӑ. Ҫавсен йышӗнче – литераторсем, режиссерсем, пултарулӑх коллективӗсен илемлӗх ертӳҫисем, артистсем, преподавательсемпе ытти паллӑ ҫын. Сумлӑ ҫынсене Мускаври Пысӑк театрта чысланӑ.

Анатолий Аринин – поэт, писатель, композитор, музыкант, психолог, философ, юрист. Ӑна Раҫҫей Президенчӗ «Культурӑпа ӳнерти ӗҫсемшӗн» медальпе чыслама йышӑннӑ.

Анатолий Аринин маларах «Владимир Маяковский 125 ҫул», «Антон Чехов 160 ҫул», «Георгиевски лента 250 ҫул», «Анна Ахматова 130 ҫул», «Сергей Есенин 125 ҫул», «Афанасий Фет. 200 ҫул» медальсене тивӗҫнӗ.

Нумаях пулмасть пирӗн республика Чӑваш писателӗсемпе журналисчӗсен пӗрлӗхӗ 100 ҫул тултарнине паллӑ турӗ. Ҫак паллӑ пулӑма уявлама Шупашкара питӗ сумлӑ та хисеплӗ хӑна – Раҫҫей ҫыравҫисен пӗрлӗхӗн правленийӗн председателӗ, вырӑссен ку чухнехи питӗ паллӑ прозаикӗ тата публицисчӗ Николай Федорович ИВАНОВ – килчӗ. Чӑвашсен сӑмах ӑстисен пӗрлӗхӗн ҫӗр ҫулхи юбилейне халалланӑ савӑнӑҫлӑ каҫра вӑл Чӑваш халӑх поэтне, Чӑваш Республикинчи Ҫеҫпӗл Мишши фончӗн директорне Валери Туркая Раҫҫейри Ҫыравҫӑсен пӗрлӗхӗн чи пысӑк наградипе — «Литературӑри пысӑк ҫитӗнӳсемшӗн» медальпе чысларӗ.

Сӑмах май каласан, Валери Туркай нумаях ҫине тӑнине пула нумаях пулмасть вырӑссен аслӑ поэчӗн Г.Р.Державинӑн «Ӗмӗрлӗх Державин» кӗнеки харӑсах виҫӗ чӗлхепе — чӑвашла, вырӑсла тата тутарла — ун ҫути курчӗ. Кун пек кӗнеке ку тарана ҫитиччен Чӑваш Енре пичетленмеччӗ-ха.

culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Надежда Кузьмина артисткӑн пултарулӑх каҫӗ иртессине эпир унччен пӗлтернӗччӗ-ха.

Надежда Кузьмина — актриса та, юрӑҫ та, юрӑсен авторӗ те, киносценарист та.

«Чӗререн савса» пултарулӑх каҫне сцена ӑстин 50 ҫулхи юбилейне халалланӑ. Театрӑн илемлӗх ертӳҫи, СССР халӑх артисчӗ юбиляра Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Олег Николаевӑн Тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.

«Надежда Кузьмина 25 ҫул каялла ҫак театра килчӗ те унӑн уйрӑлми пайӗ пулса тӑчӗ. Ҫак ҫулсенче вӑл ҫак сцена ҫинче тӗрлӗ жанрлӑ 55 сӑнара калӑпларӗ. Актрисӑна чунӗ уҫҫишӗн, ҫутҫанталӑк панӑ ҫыпӑҫулӑхӗшӗн те куракансем юратаҫҫӗ», – тенӗ Валерий Яковлев.

Артиста саламлама ытти артист та пырса ҫитнӗ.

cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Муркаш муниципаллӑ округӗнчи Москакасси ялӗнче пурӑнакан Неонила Белова юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче 107 ҫул тултарнӑ.

Хӗр пӗрчи нумай ачаллӑ ҫемьере ҫуралнӑ. Ашшӗ ун чухлӗ шӑпӑрлана тӑрантарса ҫитереймест тесе шӑтӑк чавнӑ та тин ҫуралнӑ Неонилӑна унта чикме тӑнӑ. Анчах хӗрачана амӑшӗ ҫӑлнӑ. Ҫавӑн чухне вӑл Неонилӑна вӑрӑм ӗмӗр суннӑ. Унӑн сӑмахӗсем пил пекех пулнӑ - кинемей ав 107-мӗш ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ.

Шупашкара савута ӗҫлеме кайсан Неонила пулас мӑшӑрӗпе паллашнӑ. Вӑрҫӑ пуҫлансан арҫынна фронта илнӗ. Арӑмӗ ачипе тӑрса юлнӑ.

Неонила Белова ку таранччен амӑшне, икӗ хӗрӗпе пӗр ывӑлне пытарнӑ. Ҫапах малалла пурӑнма вӑй тупать вӑл, мӑнукӗсемпе, кӗҫӗн мӑнукӗсемпе, вӗсен ачисемпе савӑнать. Ун патне кашни кун кинӗ килсе ҫӳрет. Кинемей ӑна хӗрӗ пекех йышӑнать.

Сергей Журавлев сӑнӳкерчӗкӗ

Ӗнер, юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнчеЧӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Атнер Хусанкай учёнӑйӑн 75 ҫулхи юбилейне халалласа «Язык, филология и феномены чувашской культуры» (чӑв. Чӗлхе, филологи тата чӑваш культурин палӑрӑмӗсем) ятпа ҫавра сӗтел иртнӗ.

Унта пухӑннисем Атнер Хусанкай ҫинчен нумай ыррине каласа кӑтартнӑ. Вӑл наукӑпа кутурӑн чылай сферинче ят-сумлӑ та хисеплӗ. Вӑл —тӗрлӗ енлӗ тӗпчевсен авторӗ.

Ҫавра сӗтелте Виталий Родионов, Галина Семёнова профессорсем, филологи наукисен кандидачӗсем Геннадий Дегтярёв, Алевтина Долгова тата Эдуард Лебедев, искусствоведени кандидачӗ Антонина Мордвинова, истори наукисен кандидачӗ Алексей Леонтьев тата ытисем хутшӑннӑ.

Марина Карягина архивӗнчи сӑнӳкерчӗксемпе усӑ курса хатӗрленӗ коллаж

Хусанта «Лиффт» пӗтӗм Раҫҫейри VII литература фестивалӗнчен пирӗн ентешӗмӗр Марина Карягина Ылтӑн лауреат ятпа таврӑннӑ. Унтан та ытларах — ҫав сумлӑ фестиваль ҫитес ҫул пирӗн республикӑра иртӗ.

Фестиваль вӑхӑтӗнче, сӑмах май каласан, Мускаври Александр Куприн режиссёрӑн «Амфистроф. Встречное течение» фильмне те хавхаланса сӳтсе явнӑ. Аса илтерер: фильмра хальхи вӑхӑтри паллӑ та пултаруллӑ чӑваш поэчӗн Марина Карягинӑн пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

Раҫҫейри писательсен тата Раҫҫейри кинематографистсен союзӗсен членӗ пирки поэзи анинчи ҫӗнӗ ҫӗре ватакан тесен те йӑнӑш мар-тӑр. Мӗншӗн тесен Марина Карягина ку сӑмаха чӑннипех те тивӗҫ. Вӑл — халиччен тӗнче поэзийӗнче пулман амфистроф ӑсти. Специалистсем каланӑ тӑрӑх, ку сӑмах хальлӗхе словарьте те ҫук-ха. Карягина амфистрофӗсем сулахайран сылтӑмалла, сылтӑмран сулахаялла тарӑн шухӑшпа вуланаҫҫӗ. Палиндромра (Марина Карягина ку жанрпа та ҫырать) йӗркесем малтан та, хыҫалтан та пӗр пек вуланаҫҫӗ пулсан, амфистрофра шухӑш пӗлтерӗшӗ улшӑнать, пӗр текстрах икӗ хайлав пулса тухать. «Амфистроф — чӑннипех тӗлӗнтерекен жанр.

Малалла...

drama21.ru сӑнӳкерчӗкӗ

К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ӗҫлекен Марина Яковлева драма артистне «Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ» хисеплӗ ят панӑ.

Марина Яковлева Елчӗк районӗнчи (халӗ — муниципаллӑ округ) Тӗмер ялӗнче 1980 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 13-мӗшӗнче ҫуралнӑ. 2002 ҫулта Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ Аслӑ театр училищинчен вӗренсе тухнӑ.

Артисткӑна 2013 ҫулта Чӑваш Енӗн Культура министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ.

futbol.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш Енри тата тепӗр ҫынна «Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» хисеплӗ ят панӑ. Хушӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев ӗнер, юпа уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, алӑ пуснӑ.

Сумлӑ йышра — Чӑвашсен Питӗрти наципе культура автономийӗн председателӗ Валериан Гаврилов, Раҫҫей тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ художникӗсен Аркадий тата Людмила Акцыновсен ячӗллӗ Шупашкарти ача-пӑчан 6-мӗш ӳнер шкулӗнче преподавательте ӗҫлекен Валентина Ильина, Чӑваш патшалӑх филармонийӗн тӗп инженерӗ Александр

Никитин, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн фондсене йӗркелекен тата документсене катологлакан центр заведующийӗ Луиза Фёдорова.

Вячеслав Христофоровӑн халӑх тетелӗнчи страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк

Чӑваш юрӑҫине Вячеслав Христофорова орден медалӗ панӑ. «Янра, юрӑ» ушкӑнӑн илемлӗх ертӳҫине, солист-вокалиста «Чӑваш Республики умӗнчи тава тивӗҫлӗ ӗҫсемшӗн» орден медалӗпе наградӑласси ҫинчен калакан Хушӑва республика ертӳҫи Олег Николаев ӗнер, юпа уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, алӑ пуснӑ.

Вячеслав Христофоров кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗн 11-мӗшӗнче 60 ҫул тултарнӑ. Вӑл Елчӗк районӗнчи (халӗ — муниципаллӑ округ) Ҫӗнӗ Пӑва ялӗнче ҫуралнӑ. Культурӑпа ҫутӗҫ училищинче, Хусанти патшалӑх консерваторийӗнче вӗреннӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗнче ӗҫленӗ, Чӑваш патшалӑх филармонийӗн «Ҫавал» эстрадӑпа фольклор ансамблӗн солисчӗ пулнӑ, Ф.П.Павлов ячӗллӗ музыка училищинче преподавательте тӑрӑшнӑ.

Ӑна 1998 ҫулта Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ ят панӑ, 2011 ҫулта — Тутарстанӑн тава тивӗҫлӗ артисчӗ ята, 2005 ҫулта — Чӑваш Республикин халӑх артисчӗ ята.