Шупашкарти Калинин районӗн прокуратури хула строительствипе ҫыхӑннӑ саккунсене пӗр компани пӑснине тупса палӑртнӑ.

Тулли мар яваплӑ ҫав общество Сӗнтӗрвӑрри ҫулӗ ҫинче вырнаҫнӑ лаптӑк ҫинче автозаправка тума пуҫланӑ иккен. АЗСӑн диспетчер пункчӗн ҫуртне ҫӗклеме ӗлкӗрнӗ, топливо цистернисене вырнаҫтарнӑ, лаптӑка асфальт сарнӑ, станцие кӗмелли ҫулсене тунӑ тесе пӗлтерет «Хыпар» хаҫат.

Ирӗк илмесӗрех капиталлӑ ҫурт объекчӗсене тунӑшӑн самай ҫирӗп яваплӑх палӑртнӑ. Юридици вӑйӗнчи тытӑмсемшӗн — 500 пинрен пуҫласа 1 млн тенкӗ таран штрафлама юрать е 90 талӑк таран ӗҫлеме чармашкӑн пултараҫҫӗ.

Тӗрӗслев кӑтартӑвӗсене тӗпе хурса прокурор общество тӗлӗшпе адмӗҫ пуҫарнӑ, компание административлӑ майпа явап тыттармашкӑн республикӑн Арбитраж судне ыйту ҫырса панӑ. Нумаях пулмасть суд тулли мар яваплӑ обществӑна 500 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти 10-мӗш шкула ТЭЦ-1 предприятире ӗҫленӗ, Совет Союзӗн Паттӑрӗн Михаил Кузнецовӑн ятне панӑ. Хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Олег Бирюков кун тӗлӗшпе постановление алӑ пуснӑ.

Михаил Кузнецов 1923 ҫулта Чулхула облаҫӗнчи Иккӗмӗш Кузнецово ялӗнче ҫуралнӑ. 1942 ҫулта ӑна Хӗрлӗ ҫара илнӗ, Сталинград ҫапӑҫӑвне хутшӑннӑ, Украинӑна, Польшӑна ирӗке кӑларнӑ ҫӗрте пулнӑ. Пилӗк хут аманнӑ.

Фронтовик Одер юханшыв хӗрринче палӑрнӑ. Паттӑрлӑхне кура ӑна Совет Союзӗн Паттӑрӗ ятне панӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн вӑл Шупашкарта пурӑннӑ, 1954 ҫулта ТЭЦ-1 предприятире ӗҫленӗ. 25 ҫул тар тӑкнӑ вӑл унта.

Андреев Иван Андреевич

Паян, ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарти Мускав проспекчӗн 31Б («Ҫеҫпӗл» кинотеатра хирӗҫ) ҫурчӗ ҫине Паллӑ чӗлхеҫӗн Иван Андреевич Андреевӑн асӑну хӑмине ҫакма палӑртнӑ. Пуҫламӑшӗ 15:00 сехетре.

Андреев Иван Андреевич 1928 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Элӗк районӗнчи Хитекушкӑнь ялӗнче ҫуралса ӳснӗ. Пирӗнтен 2011 ҫулхи раштавӑн 31-мӗшӗнче уйрӑлса кайнӑ. Вӑл хӑй вӑхӑтӗнче Василий Георгиевич Егоров патӗнче аспирантурӑра вӗреннӗ. Наукӑпа тӗпчев институтӗнче чӗлхе пай пуҫлӑхӗ пулнӑ, 30 ҫул Чӑваш патшалӑх университетӗнче студентсене вӗрентнӗ, декан пулса ӗҫленӗ. Юлашки вӑхӑтра Республикӑри вӗрентӳ институтӗнче вӑй хунӑ. Чӑваш чӗлхин синтаксисне, морфологине, сӑмах пулӑвне, орфографипе пунктуацине тӗпчесе 200 ытла ӗҫ, учебниксем ҫырса пичетленӗ.

Улатӑрта ӗнер, Ҫӗнтерӳ кунӗнче, тыл ӗҫченӗсемпе вӑрҫӑ ачисене халалланӑ палӑка савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Монумента Ветерансен паркӗнче вырнаҫтарнӑ.

Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнчи ачасене, хӗрарӑмсене, стариксене халалланӑ палӑка уҫнӑ ҫӗре халӑх нумай пухӑннӑ. Тыл ӗҫенӗсемпе ачасем те Аслӑ Ҫӗнтерӗве ҫывхартма пулӑшнӑ-ҫке.

Палӑка халӑх пухнӑ укҫапа лартнӑ. Ӑна мрамортан ҫӑлтӑр евӗр хатӗрленӗ, постамент ҫине лартнӑ. Палӑк ҫине «Тыл ӗҫченӗсене тата вӑрҫӑ ачисене халалласа» тесе ҫырнӑ.

Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче Улатӑрта фронт валли хӗҫ-пӑшал кӑларнӑ, тумтир, апат-ҫимӗҫ хатӗрленӗ. Хулана Ржевран ҫар базине эвакуациленӗ, паравус юсакан савутра снаряд пуҫне кӑларакан ятарлӑ цех йӗркеленӗ.

Сӑнсем (28)

Алексей Свеклов сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫӗнтерӳ кунӗнче Шупашкарта «Вилӗмсӗр полк» акци ирттересси йӑлана кӗнӗ. Кӑҫал та унта самаййӑн хутшӑннӑ. Акцие хутшӑнакансем вӑрҫӑра пулнӑ тӑванӗн портретне йӑтса утнӑ.

Мероприятие геройсем тепӗр хутчен стройра утса курччӑр тесе ирттереҫҫӗ. Колонна Республика тӳремӗнчен пуҫласа Хӗрлӗ тӳрем таран утнӑ.

Тӗнче тетелӗнче акцин сайчӗ пур. Унта фронтовиксене ҫырма, вӗсен историйӗ пирки каласа кӑтартма пулать. Хальлӗхе унта Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ 48000 ҫар ҫынни пирки информаци упранать. Вӗсенчен 300 ытла ятне шупашкарсем ҫырнӑ.

«Вилӗмсӗр полкӑн» Шупашкарти координаторӗ Оксана Ачкасова каланӑ тӑрӑх, Томск хулинче 15 пин ят ҫырнӑ. Оксана архивсене тишкерме, хамӑрӑн полка йӗркелеме чӗнсе калать. Пурне те астумалла, астӑвӑм юлтӑр. Ку мӑнуксене, ачасене куҫӗ.

Сӑмах май, кунашкал полксене Раҫҫейри вун-вун хулара йӗркелеҫҫӗ. Ҫаван пекех Беларуҫра, Казахстанра, Кӑркӑстанра тата Израильте те йӗркелеҫҫӗ.

Сӑнсем (69)

Шупашкарта Анне палӑкӗ умӗнче ҫак кунсенче экологи шӑматкунлӑхне ирттернӗ. Анчах йӗркелӳҫӗсем унти ӳкерчӗкпе питӗ кӑмӑлсӑр пулнине пӗлтереҫҫӗ. Ҫӳп-ҫапа илсе тухмашкӑн килӗшӳ тунӑ организаци хӑйӗн тивӗҫне пурнӑҫламасть-мӗн.

Кун пирки «Про Город» хаҫата Нина Якимова пӗлтернӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, Герцен урамӗнчи 3-мӗш ҫуртра пурӑнакансем Анне палӑкӗ ҫывӑхӗнче шӑматкунлӑх ирттернӗ.

Нина Якимова каланӑ тӑрӑх, ҫӳп-ҫап миххисене «Спецавтохуҫалӑх» организацин илсе тухмалла, анчах вӗсем ку ӗҫе тума хирӗҫленӗ. «Палӑк ҫывӑхне контейнер та пулин лартасчӗ», — тет Нина Якимова.

Шупашкар хула администрацийӗ ҫӳп-ҫапа илсе тухассине ЖКХ пайӗ йӗркелет. «Спецавтохуҫалӑх» хула администрацийӗнчен ҫыру илнине ҫирӗплетнӗ.

Ӗнер, ҫу уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Шупашкарта «Ҫӗнтерӳ» асӑну комплексне шкула ҫӳремен ачасем самаййӑн пухӑннӑ. Ачасен парачӗ пӗрремӗш хут иртнӗ. Унта 700 яхӑн ача хутшӑннӑ.

Шӑпӑрлансене курма ашшӗ-амӑшӗсем, воспитательсем, ветерансем пынӑ. Пӗчӗкскерсем йывӑр пулсан та маршпа тӳрӗ утма тӑрӑшнӑ.

Мероприятие ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев уҫнӑ. Вӑл ветерансене саламланӑ май парада старт панӑ.

Стройпа хулари 34 ача пахчинчи шӑпӑрлансем утнӑ. Арҫын ачасемпе хӗрачасем ҫар, кадет, моряксен, десантниксен, ҫӑлавҫӑсен тумӗсене тӑхӑннӑ. Кашни тума саккаспа ҫӗлеттернӗ.

Парад ирех пуҫланнӑ. Куракан самаях пулман пулин те мероприяти хаваслӑ иртнӗ. Ара, вӑхӑта ачасемшӗн меллӗ пулма суйланӑ. Вӗсем кӑнтӑрла ҫывӑрма выртаҫҫӗ-ҫке.

Унтан парада вӗсенчен кӑшт аслӑраххисем тӑснӑ. Шупашкарти шкулсенче вӗренекенсем тӗрлӗ форма тӑхӑнса парк аллейинче утнӑ. Йӗркелӳҫӗсем ачасен парадне йӗркелесси йӑлана кӗрессе шанаҫҫӗ.

Раҫҫейри япӑх ҫул тӗп пӑтӑрмахсенчен пӗри пулни пирки ҫӗршыв тулашӗнче те калаҫаҫҫӗ те… Шупашкар влаҫӗсем ҫул юсакан подрядчиксен тӗлӗшпе ҫирӗпрех пулма тытӑнасшӑн.

Ҫавӑнпа ҫул пахалӑхне тӗрӗслемешкӗн ют хулари лабараторисене явӑҫтарасшӑн-мӗн. Кун пирки хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков подряд организацийӗсемпе ирттернӗ канашлура пӗлтернӗ.

Алексей Ладыков палӑртнӑ тӑрӑх, ҫынсем те, хула хӑнисем те чи малтанах ҫул пахалӑхне хаклаҫҫӗ. Кӑҫал ҫула юсакансенчен ҫирӗпрех ыйтма тытӑнассине пӗлтернӗ вӑл. Ара, кашни ҫулах пӗр вырӑнах саплани сахал пулать-им?

Алексей Ладыков ҫул сийӗн пахалӑхне тӗрӗслеттермешкӗн ют хула лабараторийӗсене илсе килессине пӗлтернӗ, ҫавӑнпа подрядчиксене ӗҫе тӗплӗнрех тума ыйтнӑ.

Канашлура тепӗр ҫивӗч ыйтӑва та ҫӗкленӗ. Ӗҫе тумалли графикран юлса пыни тӑтӑшах пулать-мӗн. Подрядчиксен чылай ӗҫе ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен вӗҫлемелле те-мӗн. Организаци элчисене юсав ӗҫӗсем ирттермешкӗн ҫулсене пӳлмессине асӑрхаттарнӑ. Ӗҫе каҫхине тата ҫӗрле тума тивӗ-мӗн.

Паян Шупашкарта Ҫуркуннепе ӗҫлев уявне паллӑ тунӑ. Ленин проспектӗнче иртнӗ демонстрацие Чӑваш Енри тӗрлӗ политика вӑйӗсем хутшӑннӑ. Паллах, марша «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти ытларах колоннӑсем илсе тухнӑ. Шестви хыҫҫӑн иртнӗ митингра партин элчисем тухса калаҫнӑ. Ҫав шутра — Михаил Игнатьев та.

Михаил Васильевич Иван Яковлевӑн цитатисене илсе кӑтартнӑ, демонстрантсене чӗнсе каланӑ.

Демонстрацире ҫавӑн пекех КПРФ, ЛДПР, «Тӳрӗ кӑмӑллӑ Раҫҫей», «Родина», Андрей Кулагин депутатӑн ҫыннисем тухса калаҫнӑ. Шествире демократи вӑйӗсен колоннине йӗркеленӗ.

Ака уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Чӑваш наци музейӗн сайчӗ Чӑваш Енре тупнӑ тӗлӗнмелле япала пирки пӗлтерет. Республикӑра мамонт шӑммине тупнӑ. Вӑл 10 пин ҫул каяллахи тесе палӑртаҫҫӗ.

Мамонт шӑммине археологсем мар, Шупашкарти строительство фирмисенчен пӗрин ӗҫченӗсем тупнӑ. Тӗплӗнрех каласан, ӑна фирма ӗҫченӗ Андреф Михайлов тупнӑ.

Вӑл мамонт шӑммине юханшыв хӑйӑрне уйӑрнӑ чухне асӑрханӑ. Шӑмӑ тухсан тимлӗрех пӑхнӑ — вӑл ахальли пек туйӑнман.

Унтан ӗҫченсем ҫакна тӗплӗнрех пӗлекен ҫынсемпе ҫыхӑннӑ. Вӗсем авалхи «пурлӑха» тупнине пӗлсен ӑна музее парнеленӗ.

Чӑваш наци музейӗнче авалхи истори секторӗн заведующийӗ Александр Волков ку мамонтӑн пӗҫӗ патӗнчи шӑмми пулнине, вӑл 10 пин ҫул каяллахи пулнине палӑртнӑ.