Чӑваш пикисен маттурлӑхӗ чӑнахах та тава тивӗҫ. Вӗсен спортри ҫитенӗвӗ республикӑшӑн пысӑк пӗлтерӗшлӗ. Пирӗн спортсменкӑсемпе эпир тивиҫлипех мухтанма пултаратпӑр.
Ытларикун, утӑн 22-мӗшӗнче Пенза хулинче VI Раҫҫейри вӗренекенсен ҫуллахи Спартакиадӑра ирӗклӗ мелпе кӗрешнипе юлашки тапхӑр ӑмӑртӑвӗсем иртнӗ. Унта 46 килограмм таран йывӑрӑ категоринче пӑхӑр медале Вӑрнар районӗнчи АҪСШра вӗренсе тухнӑ, халӗ ЧУОР-СДЮСШОР-5 студенки Иванова Анастасия ҫӗнсе илнӗ.
Настьӑна тата унӑн тренерӗсене — Егорова Д.Г. тата Львова Ю.Г. — медале ҫӗнсе илнӗ ятпа саламлатпӑр, спортра малашлӑхра та ҫитенӳсем тума сунатпӑр.
Питӗр хулипе ҫуммӑн вырнаҫнӑ Юкки ялӗнче велочупу-маунтинбайкпа чемпионат, Раҫҫей первенстви тата Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртусем уҫӑлни ҫинчен эпир иртнӗ кунсенче хыпарланӑччӗ. Нумаях пулмасть унта элита категорийӗнче кросс-кантри чупӑвӗсем вӗҫленнӗ. Ӑмӑртӑва Мускавпа Питӗр хулисенчен, Карели, Тутар, Удмурти республикисен тата Самар, Калининград, Свердловск, Челепи, Тӗмен облаҫӗнчи спортсменсем хутшӑннӑ.
Хӗрарӑмсен хушшинчи чупура чемпион титулне пирӗн ентеш Ирина Калентьева ҫирӗплетнӗ, вӑл 25,6 ҫухрӑм дистанцийӗ 1:33:21 вӑхӑтпа вӗҫленӗ. Тата тепӗр республика спортсменӗ, УОР студентки Вера Андреева финиша виҫҫемӗш тухнӑ.
Раҫҫей Чемпионачӗ, Кросс-кантри — 25,6 ҫухрӑм, Хӗрарӑмсен элити:
1. Ирина Калентьева (Чӑваш Республики) — 1:33:21
2. Екатерина Аношина (Питер) + 1:42
3. Вера Андреева (Чӑваш Республики) + 4:18.
Пирӗн спортсменсем Мускава Раҫҫей чемпионатне ҫул тытни ҫинчен эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Ӗнер, утӑн 22-мӗшӗнче вара чемпионатра пӗрремӗш медаль комплектне выляттарнӑ. Унта вара пирӗн ентеш Степан Киселев 5 000 метр дистанциллӗ чупура 13 минут 51,69 ҫеккунт кӑтартупа кӗмӗл медаль ҫӗнсе илме пултарнӑ.
Ку дистанцие пӗтӗмӗшле 22 спортсмен хутшӑннӑ. Пӗрремӗш финиша Ринаса Азмадеев (Тутарстан) тухнӑ, унӑн кӑтартӑвӗ — 13:49.73. Пӑхӑр медале вара Андрей Карпин (Питер) ҫӗнсе илнӗ — 13:51.87.
Хусанти ҫуллахи Универсиадӑра Раҫҫейӗн пӗрлешӳллӗ ушкӑнӗнче пирӗн 8 ентеш та Раҫҫей чысне хӳтӗлеме старта тухнӑ. Тӑхӑр кун хушши вӗсем ӑмӑртӑва тухса пӗрре мар ҫӗнтерӳ картлашки ҫине хӑпарнӑ. Физкультура, спорт тата туризм министерствӑн вӗренӳ-спорт пайӗн пуҫлӑхӗ Ольга Букина палӑртнӑ тӑрӑх Ҫуллахи Универсиадӑн пӗтӗмӗшле историре ку хутӗнче чӑваш спортсменӗсем чи лайӑх кӑтартусем тунӑ.
Чӑваш Енӗн министӑрсен кабинет йышӑнӑвӗпе Универсиадӑра республика чысне тивӗҫлӗ хӳтӗленнишӗн ӑмӑрту ҫӗнтерӳҫӗсене ятарлӑ укҫа-тенкӗ сертификачӗпе тивӗҫтертерме палӑртнӑ. Асӑннӑ сертификата Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев иртнӗ кунсенче Универсиада ҫӗнтерӳҫисене алла панӑ. Кун ҫинчен эпир хыпарланӑччӗ. Анчах миҫе тенкӗпе тивӗҫтересси ҫинчен ун чухне палӑртманччӗ.
Министрсен кабинечӗн йышӑнӑвӗ тӑрӑх 1-мӗш вырӑна тухакансене — 75 000 тенкӗ, 2-мӗш — 60 000 тенкӗ, 3-мӗш вырӑна тухакансене вара — 50 000 тенкӗлле сертификатпа чыслама ҫирӗплетнӗ.
Аса илтеретпӗр, Хусанти Ҫуллахи Универсиадӑра пирӗн ентешсем ҫапларах кӑтартусем тунӑ:
1 вырӑн — Дмитрий Тарабин (сӑнӑ ывӑтас ӑмӑртура); Ирина Юманова тата Вера Соколова (20 ҫухрӑм дистанцире хӑвӑрт утассипе — ушкӑнӑн пӗтӗмӗшле кӑтартӑвӗ тӑрӑх);
2 вырӑн — Ирина Юманова (20 ҫухрӑм дистанцире хӑварт утассипе — харпӑр кӑтартура; Алина Прокопьева — (10 000 метр дистанциллӗ чупу), 2 вырӑн — (ҫурма марофонта харпӑр кӑтартура) тата 2 вырӑн (ҫурма марофон ӑмӑртупа ушкӑнӑн пӗтӗмӗшлӗ кӑтартӑвӗ тӑрӑх);
3 вырӑн — Антонина Савельева (сӗтел теннисӗ ӑмӑртура хӗрсем хушшинче ушкӑн турнире тата 3 вырӑн сӗтел теннисӗ, микс);
5 вырӑн — Наталья Пучкова (10 000 метр дистанциллӗ чупу), Кристина Савицкая (ҫичӗ енлӗ тупӑшу).
Спорт хыпарӗсене сӑнаса пынӑ май пирӗн хӗрупраҫем ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтӗсӗсенче иртекен ӑмӑртусене хутшӑнса ҫитӗнӳсем тунине час-часах асӑрхама пулать. Яшсем вара хальӗхе сас-хура пама васкамаҫҫӗ-ха пулмалла. Ҫапах вӗсем те ҫитес вӑхӑтра спортӑн аслӑ ҫулӗнче тивӗҫлӗ вырӑн йышӑнма пултарнине шансах тӑрӑпӑр. Паянлӑха вара пирӗн спортсменкӑсемпе мухтанар-ха.
Ҫак кунсенче Итали ҫӗршывӗнчи Риетире ҫамрӑксем хушшинче ҫӑмӑл атлетикӑпа Европа чемпионачӗ пуҫланнӑ. Ӑмӑртун пӗрремӗш кунхинех старта Шупашкарти олимп резервӗн училищинче вӗренекен 3-мӗш курс студентки Вера Васильева тухнӑ. 800 метр дистанцие 2.05,85 кӑтартупа вӗҫлесе пирӗн ентеш 6-мӗш результатпа финала тухнӑ. Утӑн 20-мӗшӗнче иртекен финалта вара пирӗн ентешӗн Германи, Ирланди, Украина, Исланди ҫӗршывӗсен спортсменкисемпе ӑмӑртмалла пулать.
Ҫак кунхинех каҫхи программӑпа килешӳллӗн 3 000 метр дистанципе чӑрмавсем урлӑ чупас ӑмӑртура асӑннӑ училищӗн тепӗр 3-мӗш курс студентки Надежда Федорова дистанцие 10.22,24 результатпа вӗҫлесе 6-мӗш тухнӑ, ҫапла вара вӑл та финал ӑмӑртӑвне лекме пултарнӑ. Европа чемпионачӗн медальне тивӗҫес тесен вара унӑн Швеци, Финлянди, Словени, Германи, Украина, Норвеги, Чехословаки, Великобритани тата Румыни ҫӗршывӑн спортсменкисемпе тупӑшмалла пулӗ.
Чӑваш халӑхӗ яланах хӑйӗн ӗҫченлӗхӗпе, тӗллевлӗхӗпе, чӑтӑмлӑхӗпе палӑрса тӑнӑ, лартнӑ тӗллевсене вара яланах пурнӑҫлама тӑрӑшнӑ. Пирӗн республика пысӑках мар пулин те, халӑхӗ вара пирӗн чӑннипех-ҫке маттур. Чӑваш Республики вара хӑйӗн пин-пин юрӑ, пин-пин тӗррипе кӑна мар килленме пултарать, чӑваш ҫӗрӗн халалӗпе чӑмӑртаннӑ спортсменкӑсемпе те мухтанма тивӗҫ.
Ӗнер, утӑн 18-мӗшӗнче, 14:00 сехетре правительство ҫуртӗнче Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Универсиадӑран тӑван кӗтӗсе ҫӗнтерӳпе таврӑннӑ спортсменкӑсемпе тӗл пулнӑ. Йышӑннӑ йӑла тӑрӑх Михаил Васильевич спортсменкӑсене: Екатерина Красновӑна, Ирина Юманова, Кристина Савицкая, Наталья Пучковӑна, Алина Прокопьевӑна пуш аллӑн кӗтсе илмен, хӗрсене укҫа-тенкӗ енчен хавхалантарас тесе ятарлӑ сертификатпа чысланӑ. Ҫӗнтерҫӗсене саламлама физкультура, спорт тата туризм министрӗ Сергей Мельников, спортменсенкӑсен тренер-вӗрентекенӗсем килсе ҫитнӗ. Чи малтанах Михаил Игнатьев хӗрсенчен вӗсен сывлӑхӗ ҫинчен ыйтса пӗлнӗ, ҫӗнсе илнӗ медальсем ҫинчен те сӑмах хускатнӑ.
— Универсиадӑра хутшӑннӑ спортсменсене пысӑк ҫитӗнӗвӗсемшӗн чун-чӗререн саламлатӑп.
Сывлӑхлӑ пурӑнас тесессӗн спортпа яланах пӗр чӗлхеллӗ пулмалла. Ҫак сӑмахсене тӗпе хурса ӗнтӗ пирӗн ентешсем спортпа туслӑ пулса сывлӑха кӑна мар ҫирӗплетеҫҫӗ, хӑйсен ятне те Раҫҫей шайӗнче ҫӗклеме пултараҫҫӗ.
Ҫак кунсенче Питӗр хулипе ҫуммӑн вырнаҫнӑ Юкки ялӗнче велочупу-маунтинбайкпа чемпионат, Раҫҫей первенстви тата Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртусем пуҫланнӑ. Ҫӗршыври 21 регионтан килсе ҫитнӗ спортсменсем тӑватӑ кун хушши «Тухса ӳкмелли чупувӗпе — кросс-кантри» тата «Кросс-кантри» олимп дисциплинисемпе ӑмӑртӗҫ.
Утӑн 18-мӗшӗнче Юккире хӗрарӑмсен тата арҫынсен хушшинче тухса ӳкмелли чупу иртнӗ. Республика чысне хӳтелекен Вера Андреева вара ҫак ӑмӑртура ҫӗнтерӳҫӗ ятне тивӗҫнӗ. Иккӗмӗш вырӑна Питӗр хула чысне хӳтӗлекен Оксана Рыбакова ҫӗнсе илнӗ, финиша виҫҫӗмӗш Мускав спортсменки Гузель Ахмадуллина тухнӑ.
Вӗрентекен профессийӗ йывӑр ӗҫсенчен пӗри. Вӑл енпе ӗҫлеме вӑй-хал, чӑтӑмлӑх яланах ҫитерӗклӗ пулмалла. Пур вӗрентекен те хӑйсен пысӑк ӗҫӗшӗн мухтава тивӗҫ. Педагог вӑл пур енӗпе те пултаруллӑ. Ҫакӑ вара республика тата Раҫҫей шайӗнче иртекен тӗрлӗ конкурссенче уҫӑмлӑн палӑрать.
Раҫҫейри чи лайӑх пин вӗрентекенӗсен йышне пирӗн республикӑран 10 педагог кӗнӗ. Вӗсене хӑйсен професси уявӗ тӗлнелле, юпан 5-мӗшӗнче 200 пин тенкӗллӗ грантпа тивӗҫтерӗҫ. Ҫак гранта Ҫӗнӗ Шупашкарти 6-мӗш гимназинчи истори тата обществознани предмечӗн вӗрентекенӗ — Светлана Никорук — та тивӗҫме пултарнӑ.
Вӑл И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче истори факультетне тата Питерти инженери-экономика академине вӗренсе пӗтернӗ. Вӗрентӳ ӗҫне 1992 ҫултан явӑҫнӑ. Светлана Никорук гимназинчи истори, обществознание, права тата экономика предмечӗсемпе вӗрентекенӗсен методика пӗрлешӗвӗн ертӳҫи.
Гимнази вӗрентекенӗ пӗр хутчен ҫеҫ мар Раҫҫей шайӗнчи конкурсӗсенче ҫӗнтернӗ. Унсӑр пуҫне, педагог 2010 ҫулта «Грани» хаҫатӑн «Вӗрентекенсен ҫулталӑкӗ — инновацисен вӑхӑчӗ» конкурсӑн лауреачӗ пулнӑ.
Нумаях пулмасть Раҫҫей шайӗнче иртекен «Раҫҫей хӗрарӑмӗ 2013» наци конкурсӗн ҫурма финалне тухакансене палӑртнӑ. Регионсенчи финалсем утӑн 8-мӗшӗнче — Кил-йыш тата юратупа шанӑҫлӑх кунӗнче — пуҫланнӑ. Малтанлӑха ҫак ӑмӑртӑва Раҫҫейри 28 тӑрӑхӗ хутшӑннӑ — утӑн 8-14-мӗшӗсенче кашни регионта ҫӗнтерӳҫисене палӑртнӑ. Пирӗн республикӑран вара ҫурма финала Ҫӗмӗрле хулин хӗрарӑмсен канашлӑвӗн пайташӗ Татьяна Андреева тухнӑ.
Татьяна Андреев республика чысне Раҫҫей шайӗнче иртекен ҫурма финалта хӳтӗлӗ. Финала вуниккӗн кӑна тухмаллине пӗлнӗ майӑн ӑна ҫак яваплӑ ӗҫре ӑнӑҫу сунас килет.
Конкурс ҫӗнтерӳҫине халӑх сасӑлавӗпе палӑртаҫҫӗ — вӑл авӑнӑн 2-мӗшӗнче пуҫланать те юпан 2-мӗшӗнче вӗҫленет.
«Раҫҫей хӗрарӑмӗ 2013» ӑмӑртун финалӗ вара Мускавра чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче пулӗ.
Чӑваш Ен ҫыннисен кун-ҫулӗн тӑршшӗне тухтӑрсем сӑнанӑ та ҫакӑн пек пӗтӗмлетӳ патне ҫитсе тухнӑ. Ку вӑл — пӗлтӗрхине тишкерсен.
Ӗмӗре 100 ҫулпа шутланине асра тытсан тата ҫывӑх ҫыннӑмӑрсене май килнӗ таран ытларах пурӑнтарас килнине шута илсен, ҫичӗ теҫетке ҫула вӑрӑм тееймӗн. Ҫапах та 2011 ҫулхипе танлаштарсан республикӑра пурӑнакансен кун-ҫулӗ вӑрӑмланни савӑнтарать. Чӑвашра пурӑнакансен вӑтам ӗмӗрӗ пӗлтӗр 0,64 ҫул хутшӑннӑ иккен. Ҫапла пӗлтернӗ ЧР сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова республикӑн правительство ларӑвӗнче.
Тухтӑрсен тата 100 пин пуҫне миҫе ҫын вилнине тишкерес йӑла пур. Ку кӑтарту пӗлтӗр 13,3-пе танлашнӑ. Виҫӗм ҫулхинчен ҫакӑ 2,2 процент лайӑхланнӑ-мӗн. Вӑй питтисем вилесси 6,6 процент сахалланнӑ тесе пӗлтернӗ сывлӑх сыхлав министрӗ. Кунсӑр пуҫне вӑл чӗрен ишеми чирӗпе вилекенсен шучӗ 6,2 процент, инсульт пирки пурнӑҫран уйрӑлакансен хисепӗ 10,2 процент, тӗрлӗ шыҫҫа (кунта сӑмах рак пирки пырать-тӗр) пула куҫ хупакансен йышӗ 4,9 процент чакнине палӑртнӑ.
+14.3 °C