Паян Чӑваш Енри журналистсемпе блогерсем Шупашкарта тӑвакан кадет корпусне хӑтлӑх кӗртме хутшӑнчӗҫ. Тӗрлӗ хаҫатран, радиопа телевиденирен кӑна мар, Чӑваш Енӗн цифра аталанӑвӗн министерствинчен те унта пынӑ.
Стройка епле пынине Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев вӗҫӗмех тӗрӗслесе тӑрать. Унта тӗрлӗ организацире пурӑнакансем нимелле ӗҫленине эпир унччен пӗлтернӗччӗ.
Журналистсем ӗҫлес кӑмӑлпах йышлӑн пухӑннине палӑртмалла. «Пире ҫӑкӑр ан пар — ӗҫлеме хатӗр», — шӳтлесе те, чӑнласа калаҫрӗҫ ӗҫтешӗмӗрсенчен хӑшӗсем. Анчах ӗҫе йӗркеленине ҫӳллӗ шайра теме чӗлхе ҫаврӑнаймасть. Пӗрисем чӑнласа тар тӑкнӑ вӑхӑтра теприсем аптӑраса тӑчӗҫ. «Сирӗн пек килсе туяҫҫӗ те пӗр-пӗрин ури айне кӗрсе каяҫҫӗ», — ӑшшӑн йӗкӗлтерӗ унти рабочисенчен пӗри.
Ӗнерхи кун тӗлне Шупашкар районӗнчи пилӗк шкул ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне хатӗрленсе ҫитеймен. Ҫакна Чӑваш Ен Элтеперӗ ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе тунтикунсерен ирттерекен канашлура сӳтсе явнӑ.
Республикӑн вӗренӳ министрӗ Александр Иванов пӗлтернӗ тӑрӑх, 849 шкултан 843-шне ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне комиссисем йышӑннӑ. Культура, Спорт, Сывлӑх сыхлав министерствисен балансӗсем ҫинчи шкулсем те пур. Вӗсем — 81. Вӗсене те ятарлӑ комиссисем тӗрӗслесе йышӑнӗҫ.
Шупашкар районӗнчи пилӗк шкулта юсав ӗҫе графикран юлса пырать. Александр Иванов министр ҫавӑншӑн район администрацине ӳпкелесе калаҫнӑ.
Шкулсенче юсав ӗҫӗ ирттермелли килӗшӗве ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче кӑна алӑ пуснӑ-мӗн.
Паян Шупашкарти Элкер урамӗнче ачасен ӳнер академийӗ уҫӑлнӑ. Вӑл Шупашкарти ача-пӑчан 2-мӗш ӳнер шкулӗн балансӗ ҫинче пулӗ. Академи ҫуртӗнче малтан Федерацин суд приставӗсен Чӑваш Енри управленийӗ вырнаҫнӑ. Тата маларах вара ача пахчи пулнӑ.
Ача-пӑча академине уҫма Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ. Ӑна-кӑна питех чухламан ачасем унран вӑл хӑш студине вырнаҫасшӑнни пирки чупса пырса ыйтнӑ. Республика ертӳҫи пӗчӗкскерсене кӳрентермен. Питех ыйтсан ҫырӑнма хирӗҫ мар тесе хуравланӑ.
Паян уҫӑлнӑ академире тӗрлӗ студи ӗҫлӗ. Тӗслӗхрен, хореографи ӑсталӑхне, бал ташшине хӑнӑхма май килӗ. Инженери, конструктор енӗпе те пултарулӑха аталантарма пулӑшӗҫ. Унтах — ал ӗҫ шкулӗсем.
Ӳнер академине уҫма 52 млн тенке хӑн уйӑрнӑ, вӗренӳ класӗсемпе залӗсене уҫма — тепӗр 13 миллион тенкӗ.
Паян Шупашкарти Трактор тӑвакансен проспектӗнчи Кадет корпусне тата Кадет паркне 180 волонтер ӗҫе тухнӑ. Вӗсен йышӗнче студентсем тата влаҫ органӗсенче тӑрӑшакансем пур. Пулас кадетсен ашшӗ-амӑшӗ те, пурӗ 70 ҫын, шӑматкунлӑха хутшӑнать.
Строительство объектӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев канашлу ирттернӗ. Генподрядчика, «Старко» тулли мар яваплӑ обществӑна тата унӑн пуҫлӑхне Андрей Александрова, паян каллех хытах ятланӑ. Ӳпкевӗ строительство организацийӗ хӑй ӗнер шантарнине паян пурнӑҫламаннипе ҫыхӑннӑ. Алӑксене тата кухня оборудованине вырнаҫтарма тытӑнмалла пулнӑ, анчах ӗҫе пуҫӑнман.
Кадет корпусне хӑтлӑх кӗртме шантарнине те строительсем пурнӑҫламан.
Пулӑшма волонтерсене чӗннӗ те, анчах пӳлӗмсене тата чӳречесене ҫума шыв та пулман — ӑна кӳршӗллӗ ҫуртсенчен илсе пыма тивнӗ. Элтепер ятланӑ хыҫҫӑн ҫеҫ цистернӑпа кӳрсе килнӗ. Пулӑшакансене ӗҫ хатӗрӗсемпе те туллин тивӗҫтермен.
Шупашкарта ҫӗкленекен Кадет корпусӗнче ӗҫсем малалла пыраҫҫӗ. Ҫурла уйӑхӗн 17-19-мӗшӗсенче унта шӑматкунлӑх иртессине эпир пӗлтернӗччӗ-ха. Нимелле ӗҫлессине ыранччен кӗтмен. Паянах унта 100 волонтер ӗҫе кӳлӗннӗ. Вӗсемсӗр пуҫне 350 рабочи тимлет. Кадет корпусӗ тавралли территорие хӑтлӑх кӗртме тухнисем хушшинче Шупашкарти строительство тата хула хуҫалӑхӗн техникумӗн студенчӗсем те пур. Вӗсем паян 50 ҫын таран пухӑнса тухнӑ.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫамрӑксем нимене хаваспах хутшӑнаҫҫӗ. Пӗр енчен вӗсемшӗн вӑл — хӑйне евӗр практика. Тепӗр енчен — Федерацин Атӑлҫи округӗн шайӗнчи пӗлтерӗшлӗ стройкӑна тӳпе хывни. Чӑваш ялӗсенче мӗн авалтан нимелле ӗҫленӗ. Ырӑ йӑла манӑҫманни паха.
Пӗтӗм Раҫҫейри тӗрӗслев вӑхӑтӗнче Чӑваш Енри шкулсем пӗлӗве объективлӑ хакламан. Вӗсен списокне Вӗренӳ пахалӑхне хаклакан федераци институчӗн сайтӗнче пичетленӗ. Тӗрӗслев пахалӑхне Рособрнадзор пӗтӗмлетнӗ.
Тӳрех палӑртар: список вӑрӑм. Унта Чӑваш Енри шкулсем ҫеҫ мар, Раҫҫейри 3 пине яхӑн вӗренӳ учрежденийӗ пур. Пирӗн тӑрӑхрисенчен ҫакӑнта 21 шкул ҫакланнӑ.
Хулари шкулсенчен унта пӗр вӗренӳ учрежденийӗ кӑна. Вӑл — Шупашкарти 24-мӗш вӑтам шкул. Ыттисем — районсенчисем. Элӗк районӗнчен Чӑваш Сурӑм, Елчӗк районӗнчен Кивӗ Эйпеҫ, Ҫӗмӗрле районӗнчен Кӗҫӗн Тӑван, Комсомольски районӗнчен Анат Тимӗрчкасси, Вӑрнар районӗнчен Малти Ишек шкулӗсем лекнӗ. Унсӑр пуҫне — Красноармейски, Хӗрлӗ Чутай, Патӑрьел, Шупашкар, Етӗрне районӗнсенчи икшер, Вӑрмар районӗнчи пилӗк шкул.
Шупашкарта Федерацин Атӑлҫи округӗн шайӗнче тума пуҫланӑ кадет корпусне кӑҫалхи авӑн уйӑхӗн пуҫламӑшӗ тӗлне хута ярасшӑннине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Унта ҫак эрнере Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев кунсерен тӗрӗслев ирттерет. Объектра вӑл паян та пулнӑ. Ирхи ҫиччӗре строительсене канашлӑва пухнӑ.
«Хӑвӑртлӑха чакарма юрамасть, тӗллевлӗн малашне те ӗҫлесе пымалла, нимӗнле кӑлтӑк та пулмалла мар», – асӑрхаттарса каланӑ Михаил Игнатьев.
Ачасене ҫывӑрмалли 250 вырӑнлӑх корпус хатӗр. Ҫав вӑхӑтрах 150 вырӑнлине туса пӗтермен-ха. Строительсем ӑна ҫурла уйӑхӗн 17-мӗшӗ тӗлне вӗҫлеме шантарнӑ.
Аса илтерер, ҫурла уйӑхӗн 17, 18, 19-мӗшӗсенче кадет корпусӗнче шӑматкунлӑх ирттермелле. Унта вырӑнти хӑй тытӑмлӑхра тата ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсенче тӑрӑшакансене, хула ҫыннисене, кадетсен ашшӗ-амӑшне явӑҫтарасшӑн.
Шупашкарти кадет корпусне тӑвасси малалла пырать. Унта ӗҫлекенсен йышне виҫ хут ӳстермлеле. Ҫакӑн пирки Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер Правительство ҫуртӗнче хӑй ирттернӗ канашлура хытарсах каланӑ.
Строительство епле пынипе Михаил Игнатьев вырӑна тухса тӑтӑшах паллашнине палӑртнӑ. Чӑн та, ӗнер вӑл унта пулнине ҫирӗплетекен фоторепортажа Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче кӑнтӑрла хыҫҫӑн лартнӑччӗ.
Ирхи канашлура вара республика ертӳҫи «Старко» строительство компанине хурланӑ. Ӗҫе хӑвӑртлатма ыйтнӑ май рабочисен йышне виҫ хут ӳстермеллине каланӑ. Стройкӑра 300 ҫын тӑрӑшмалла-мӗн, унччен пурӗ те 90 ҫын ӗҫленӗ. Ӗнер Элтепер стройкӑпа паллашнӑ самантра унта, чӑн та, 300 ҫын тимленӗ. Ҫакна Михаил Васильевич Инстаграмра паян ирпе ҫырнӑ.
Ҫурла уйӑхӗн 17, 18, 19-мӗшӗсенче кадет корпусӗнче шӑматкунлӑх ирттермелле. Унта вырӑнти хӑй тытӑмлӑхра тата ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсенче тӑрӑшакансене те явӑҫтарасшӑн.
Стройкӑна авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне вӗҫлеме ӗмӗтленеҫҫӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн 2018 ҫулшӑн паракан грантне кӑҫал вӗренӳ тытӑмӗнчи 20 учреждени тивӗҫӗ. Вӗсен йышӗнче, шкулсем, ача пахчисем, техникумсем тата ача-пӑча пултарулӑх центрӗсем пур. Кун пирки «МК Чебоксары» хаҫат сайчӗ хыпарлать.
Учрежденисене пултарулӑха аталантарма тата ҫӗнӗ проектсене пурнӑҫа кӗртме 200-шер пин тенкӗ уйӑрӗҫ. Телейлисен йышне Ҫӗмӗрлери сывлӑх тӗлӗшӗнчен хавшак ачасен интернат шкулӗ, 1-мӗш ача пахчи, ача-пӑча пултарулӑх центрӗ, Шупашкарти машина тӑвакансен техникумӗ, транспортпа строительство технологийӗсен техникумӗ, 5-мӗш гимнази, 59-мӗш, 61-мӗш шкулсем, 113-мӗш, 180-мӗш ача пахчисем, «Эткер» центр, Вӑрнарти 7-мӗш ача пахчи, Патӑрьелти «Юмах» ача пахчи, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл шкулӗ, Ҫӗнӗ Шупашкарти ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑх аталанӑвӗн центрӗ, 9-мӗш шкул, Ҫӗрпӳ районӗнчи Сӑнав шкулӗ, Етӗрнери 1-мӗш гимнази тата Етӗрне районӗнчи Тури Ачакри А.П. Айдак ячӗллӗ шкул кӗнӗ.
Чӑваш чӗлхи мӗн тума кирлӗ? Ҫакнашкал ыйту хӑш-пӗр ҫынсенчен час-часах илтме пулать. Чӑваш чӗлхин кирлӗлӗхне туйманнипех ӗнтӗ хальхи вӑхӑтра ашшӗ-амӑшӗ, хӑйсем те сисмен хушӑра, ачисене вырӑсла ҫитӗнтереҫҫӗ. Мӗн пӗчӗкрен пуҫласа ҫак ыйту сиксе тухать. Ача пахчине каймалла ачан? Каймалла. Унта вара пурте вырӑсла калаҫаҫҫӗ. Апла-тӑк, мантарӑн ачи ыттисемпе хутшӑнма пултартӑр тесе ӑна мӗн пӗчӗкрен садике хатӗрлесе вырӑсла калаҫса ӳстермелле.
Шкул ҫулне ҫитсен вара чӑваш чӗлхине пӳлекен тепӗр чикӗ сиксе тухать. 1–4 класс пӗтернӗ хыҫҫӑн ачан экзамен тытмалла, тӑватӑ ҫул хушшинчи пӗлӳ пухнине ҫирӗплетсе кӑтартмалла. Вӑл вара — вырӑсла. Ача тӑватӑ ҫул чӑвашла вӗреннине хальхи вӗренӳ системи пӑхса та тӑмасть, ним шутне та тӑратмасть — ачан хуть те мӗнле экзамена вырӑсла тытмалла. Кайран тепӗр чӑрмав — вӗренӳ процессӗ вырӑс чӗлхи ҫине куҫать. Чӑрмав тесе эп ӗнтӗ чӑваш чӗлхин кирлӗлӗхне ҫул паман пулӑма калатӑп. Ҫитӗннӗҫемӗн вӗсен йышӗ нумайланса та нумайланса пырать — ОГЭ, ЕГЭ, аслӑ шкула вӗренме кӗрес тесен экзамен йӑлт вырӑсла.
+6.3 °C