Шупашкар хулинче ҫӗнӗ загс тӑвасшӑн. Ӑна валли Шупашкарти К. Иванов урамӗнче кадет шкулӗ пулнӑ ҫурта усӑ курасшӑн.

Чӑваш Енӗн юстици тата пурлӑх хутшӑнӑвӗсен министрӗ Наталья Тимофеева пӗлтернӗ тӑрӑх, Раҫейӗн Юстици министерстви загс валли укҫа уйӑрма хирӗҫ мар. Кун пирки вӑл патшалӑх пурлӑхне тата ҫӗрпе усӑ курнине тишкерекен канашлура пӗлтернӗ.

Федераци хыснинчен укҫана 2020-2021 ҫулсенче уйӑрма пултараҫӗ иккен. Загса Шупашкарти Константин Иванов урамӗнчи 9-мӗш ҫуртра тахҫан вырнаҫнӑ «Родина» кинотеатр пулнӑ ҫурт вырӑнӗнче тӑвассине те тишкернӗ. Ҫапах та кадет шкулӗ пулни меллӗрехӗн туйӑннӑ курӑнать.

Загс 1 гектара яхӑн лаптӑк йышӑнмалла. Объектӑн лаптӑкӗ – 3 пин тӑваткал метра яхӑн.

Раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи шкул ачисем Кивӗ Ахпӳрт шкулне Марина Карягина сӑввисене вулама пухӑнӗҫ. Юлашки ҫулсенче вӗҫӗмех ирттерекен ҫак пултарулӑх ӑмӑртӑвӗнче сӑвӑ ҫыракан ачасем уйрӑм номинацире ӑмӑртаҫҫӗ.

«Машина тупàнсан хам та яланхиллех ҫӗнтерӳҫӗсем валли парнесем илсе каясчӗ тетӗп. Ҫулсеренех тӗрлӗ ҫыравҫӑсемпе, юрӑҫсемпе, журналистсемпе каяканччӗ-ха. Хальччен унта Сергей Павлов, Геннадий Максимов, Арсений Тарасов, Светлана Асамат, Елен Нарпи, Альбина Юрату ҫыравҫӑсем, Юрий Артемьев филологи докторӗ, Владимир Алмантай тӗпчевҫӗ, Иван Христофоров, Валентина Смирнова халàх юрӑҫисем, Владислав Николаев халàх художникè, Леонид Николаев скульптор, Тимèр Акташ журналист, Сергей Мышев, Виктор Степанов, Александр Яковлев операторсем, Сергей Журавлёв фотокорреспондент, Александр Самакин депутат тата ыттисем пулса курчèҫ. Унта хамàр ҫулпа утакан ҫамрӑксене курма ӗмӗтленетӗп», — тесе ҫырнӑ Марина Карягина Фейсбукра.

Федерацин Атӑлҫи округӗн шайӗнче шутланакан Шупашкарти кадет корпусӗн пуҫлӑхӗ Татьяна Казакова ӗҫрен хӑтарма ыйтса заявлени ҫырнӑ имӗш. Ҫакӑн пирки «Правда ПФО» тӗнче тетелӗнчи хаҫат ӗнер хыпарланӑ. Ӑна хӑйӗн ҫӑлкуҫӗсем систернӗ-мӗн.

Шупашкарти кадет корпусне вӑл 2016 ҫултанпа ертсе пырать. Малтан вӑл республикӑн культура министрӗн ҫумӗнче чылай ҫул ӗҫленӗччӗ.

Кадет корпусӗ пирки тӗнче тетелӗнче пӑтӑрмахлӑ тӗрлӗ сӑмах юлашки вӑхӑтра сарӑлнӑ. Ҫав шутра унти темиҫе ача пӗр арҫын ача ҫумне ырӑ мар шухӑшпа ҫулӑхни те пулнӑччӗ. Анчах ку сас-хурана официаллӑ ҫӑлкуҫсем паянхи кун тӗлне ҫирӗплетмерӗҫ-ха. Тепӗр хыпар ачасем апатпа наркӑмӑшланнипе ҫыхӑннӑччӗ. Анчах Чӑваш Енӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн ҫумӗ Алевтина Федорова ӗнентернӗ тӑрӑх, ачасем аптӑрани апат пахалӑхӗпе ҫыхӑнман.

Кадет корпусне ертсе пыма кӑмӑл тӑвакан ҫынсем те пур курӑнать. «Тӑван ҫӗршыв ывӑлӗсем» офицерсен юлташлӑхӗсен пайташӗсем пӗр пухура, акӑ, ҫав вырӑна йышӑнма Ҫӗмӗрле хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ Александр Зиновьев генерал-майора сӗннӗ иккен.

Чӑваш Енри шкулсенче вӗренекенсем апат ҫисе наркӑмӑшланнӑ, ҫав ыйтӑва ЧР Правительство ҫуртӗнче Михаил Игнатьев Элтепер тунтикунхи канашлура сӳтсе явнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Унта Шупашкарти кадет корпусӗнчи виҫӗ ача, Кӳкеҫ лицейӗнчи пилӗк ача шар курнине хыпарланӑччӗ.

Чӑваш Енӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Сергей Кудряшов ачасем апатпа наркӑмӑшланман тенипе Элтепер килӗшменнине телекуравпа та кӑтартнӑччӗ. Чӑн та, Роспортебнадзорӑн республикӑри управленийӗ ҫапла пӗлтернӗ-ха та...

Халӗ эпир тепӗр ҫӗнӗ хыпар илтрӗмӗр. Маларах асӑннӑ министрӑн ҫумӗ Алевтина Федорова Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ тӗрӗслев ирттернине пӗлтернӗ. Чӳк уйӑхӗн 14-19-мӗшӗсенче Кӳкеҫ лицейӗнчен 4 ачана тата 1 аслӑ ҫынна пульницӑна чӑнахах та илсе кайнӑ иккен. Кадет корпусӗнче вӗренекен виҫӗ ача та аптӑраса ӳкнипе пульницӑна лекнӗ. Ачасем шкулти апатпа наркӑмӑшланманах-мӗн.

Паян Шупашкарти шкулсенчен пӗрин картишӗнче пиллӗкмӗш класси ача ҫине машина пырса кӗнӗ. Вӗрентекене «Тойота» машина рульне тытса пыракан хӗрарӑм-вӗрентекен суранлатнӑ. Урине хуҫнӑ ачана пульницӑна ӑсатнӑ.

Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, инкек Шупашкарти Элкер урамӗнчи гимнази картишӗнче 14 сехет те 30 минут тӗлӗнче пулса иртнӗ. 43-ри вӗрентекен ача ҫине машинӑпа пырса кӗнине видеокадрта та сӑнланӑ. Пӗр ача шкул картишӗпе чупса пырать. Ҫав самантра сылтӑм енчен машина сиксе тухать.

Шалти ӗҫсен министерствин пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗренӳ учрежденийӗсен кратишне уйрӑм ҫынсен хӑйсен транспорчӗпе кӗме юрамасть. Ҫул-йӗр правилине пӑснишӗн протокол ҫырса панӑ.

Чӑваш Енри шкулсенче вӗренекенсем апат ҫисе наркӑмӑшланнӑ. Ҫак ыйтӑва паян ЧР Правительство ҫуртӗнче Михаил Игнатьев Элтепер тӳре-шарапа тунтикунсерен ирттерекен канашлура сӳтсе явнӑ.

Роспотребнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗн ертӳҫи Надежда Луговская пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗрхи каникул хыҫҫӑн Шупашкарти кадет корпусӗнче виҫӗ ача, Кӳкеҫ лицейӗнчи пилӗк ача шкулта апатланнӑ хыҫҫӑн наркӑмӑшланнине пӗлтернӗ. Икӗ тӗслӗхӗнче те апат пӗҫерекенни 3-мӗш апатлану комбиначӗ пулнӑ.

Надежда Луговская тӗрӗслев вӑхӑтӗнче асӑрханӑ ҫитменлӗхсемпе паллаштарнӑ. Тасатнӑ ҫӗр улмине, улма-ҫырлана, пахча ҫимӗҫпе ешӗл ҫимӗҫе вӗсен пахалӑхне ӗнентерекен хутсемсӗрех шкул столовӑйӗсене турттарса килнӗ-мӗн. Ҫурма фабриката тата хатӗр апат-ҫимӗҫе упрас йӗркене пӑснӑ. Хатӗр салатсемпе куӑль-ҫӑмаха сивӗтмӗшре упраман.

Шкул ачисем валли апат хатӗрленӗ чух майонезпа тата хура пӑрӑҫпа усӑ курнӑ. Кадет шкулӗн производство пайӗн пуҫлӑхӗн ятарлӑ опыт та пулман иккен.

Ӗнер Чӑваш Патшалӑх Канашне ачасене йыхравланӑ. Икӗ районти икӗ ачана. Вӗсемпе тӗрлӗ шайри тӳре-шара курнӑҫнӑ: РФ Федераци Канашӗн пайташӗ Вадим Николаев, РФ Инкеклӗ ӗҫсен министерствин Чӑваш Енри Тӗп управленийӗн пуҫлӑхӗ Станислав Антонов, Чӑваш Енри ачасене хӳтӗлес енӗпе ӗҫлекен уполномоченнӑй Елена Сапаркина, Чӑваш Енӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Сергей Кудряшов, Чӑваш Енӗн Общество палатин ертӳҫи Алексей Судленков, Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн социаллӑ политика тата наци ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫи Вячеслав Рафинов.

Пысӑк пукан йышӑнакан ҫынсен тимлӗхне, вӗсен ӑшӑ сӑмахне Вӑрнарти И.Н. Никифоров ячӗллӗ 1-мӗш вӑтам шкулта 5-мӗш класра вӗренекен Данила Новиков тата Канаш районӗнчи Карӑклӑри вӑтам шкулта 6-мӗш класра вӗренекен Иван Андреев тивӗҫнӗ. Вӗсем мирлӗ вӑхӑтра паттӑрла ӗҫ тунипе палӑрнӑ. Раҫҫейри ҫӑлавҫӑсен союзӗ шыва путакан икӗ ачана пулӑшнӑ Данилӑна «Ҫӑлавра паттӑрлӑх кӑтартнӑшӑн», шыв люкӗнчен ачана тухма пулӑшнӑ Ивана «Пурнӑҫа ҫӑлнӑшӑн» медальсемпе чысланӑ.

Шупашкарти шкулсенче ачасене пӗрешкел ҫитерме тытӑнӗҫ. Ку комплекслӑ ирхи тата кӑнтӑрлахи апатсене пырса тивет. Улшӑнӑва пула хаксем ӳсмӗҫ, ҫав шайрах юлӗҫ.

Ку ыйтӑва вӗренӳ ҫулӗ пуҫламӑшӗнчех ҫӗкленӗ. Ун чухне вӗренӳ управленийӗн специалисчӗсем комбинат ӗҫченӗсемпе тӗл пулса шкулта пӗрешкел меню тӑвасси пирки калаҫнӑ. Сӑмах май, Шупашкарта шкулсене ултӑ апатлану комбиначӗ апатпа тивӗҫтерет. Вӗсем ҫулсеренех меню хатӗрлеҫҫӗ, блюдӑсене, порцисен, калорисен виҫисене палӑртаҫҫӗ.

Ашшӗ-амӑшӗн 67 проценчӗ пӗрлехи менюна ырланӑ. Иртӗ эрнекун шкулти менюна ашшӗ-амӑшӗн экспертпа консультаци канашӗ сӳтсе явнӑ.

Аса илтерер: ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулӗн пуҫламӑшӗнче хулари шкулсенчи апатлану хакӗ ӳснӗ. Кӗҫӗн класри ачасем ирхи тата кӑнтӑрлахи апатшӑн кунне 75 тенкӗ тӳлеҫҫӗ, аслӑраххисем – тенкӗ.

Шӑматкун Чӑваш Енре сывлӑхпа спорт кунӗ иртнӗ. Ун чухне ҫынсем спорт учрежденине тӳлевсӗрех кӗме пултарнӑ.

Анчах ку Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан ҫемьешӗн инкекпе вӗҫленнӗ. Ҫак хулари 8-мӗш шкулти бассейнра арҫын ача путса вилнӗ. Вӑл 9 ҫулта кӑна пулнӑ.

Арҫын ача бассейна ашшӗпе килнӗ. Асли ывӑлне холра кӗтсе тӑнӑ. Арҫын ача бассейнра ишнӗ чухне ытти ҫынсем те пулнӑ, анчах вӑл путнине никам та асӑрхаман. Ӑна бассейн тӗпӗнче выртнине ҫеҫ курнӑ.

Бассейн пӳлӗмӗнче шкул ӗҫченӗ те пулнӑ, анчах вӑл та ача путма пуҫланине асӑрхаман. Кун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

Ыран, чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗн 150 ҫулхине халалласа ҫавра сӗтел иртӗ. Ӑна Чӑваш Енри Ӑслӑлӑхпа ӳнер наци академийӗ, ЧР Наци вулавӑшӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ йӗркелеӗҫ.

Чӗмпӗрти чӑваш шкулне 1868 ҫулхи юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче уҫнӑ. Вӑл Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи халӑхсене ҫутта кӑларас ӗҫре капашсӑр пысӑк вырӑн уҫнӑ. Наци шкулӗсенче ӗҫлеме унта 1000 ытла вӗрентекене туптанӑ.

Унта Николай Шупуҫҫынни, Марфа Трубина, Михаил Акимов ҫыравҫӑсем, Федор Павлов, Степан Максимов композиторсем, чӑваш театрне пуҫарса янӑ Иоаким Максимов-Кошкинский тата ытти паллӑ нумай ҫын вӗреннӗ, вӗсем пурнӑҫра тарӑн йӗр хӑварнӑ.