Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +0.3 °C
Кивви ҫӗннине упрать.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Хыпарсем: чӑвашлӑх

КӐР
17

Хура Киремет халӗ те хӑйӗн хура ӗҫне тума пӑрахман
 Галина Васильева | 17.01.2017 06:39 |

Сумлӑ сӑмах Чӑвашлӑх

Автор: Васильева Галина Аркадьевна

Эпӗ Упи ялӗнче пурӑнатӑп. Вӑл Ҫавал шывӗ хӗрринче ларать. Анчах та ку тӗлте Ҫавал питӗ ансӑр та ӑшӑх. Инҫех те мар кӳлӗсем ҫуталса выртаҫҫӗ. Вӗсене тӗрлӗ сӑлтава кура ят панӑ. Тӗпсӗр кӳлӗ тесе ӗлӗк-авал кӳлӗ тӑршшӗне вун икӗ вӗрен ҫыхса виҫсе пӑхсан та ҫитейменнишӗн каланӑ. Торф кӑларнӑ вырӑнта пулса кайнӑскерне Торф кӳлли тенӗ. Йывӑҫсем ӳснине кура Сархурӑн кӳлли ят панӑ. Пирӗн тӑрӑхра шыв ытларах ҫырмасенче. Ҫавӑнпа та кунти ялсем ҫырмасем тавра вырнаҫнӑ. Вӗсене ял ячӗпе Кушар ҫырми, Тусай ҫырми тенӗ. Пӗвесем те пур пирӗн енче. Ултӑ пӗверен иккӗшне тӑвакан ҫыннӑн ячӗпе панӑ: Йӑван пӗви, Акахвун пӗви. Пӗвен калӑпӑшне, тарӑнӑшне кура пӗрне Мӑн пӗве, теприне Тарӑн пӗве тенӗ. Ӑҫта ларнине палӑртса пиллӗкмӗш пӗвине Униче пӗви тесе каланӑ. Мана ытларах Хура Киремет пӗви мӗне пӗлтерни кӑсӑклантарчӗ.

Ман кукаҫин йӑхӗ — авалхи йӑх. Упахимпа Телейпи ятлӑ ҫынсенчен пулса кайнӑ. Упахим каласа панине ачисем ламран-лама ҫитернӗ. Кукаҫи мана хӑй мӗн пӗлнине каласа пачӗ.

Ӗлӗк чӑвашсем Киремете ӗненнӗ.

Малалла...

 

Чӑвашлӑх

«Чӑваш халӑх сайчӗ» ирттернӗ «Ҫулталӑк ҫынни – 2016» ыйтӑмӑн пӗтӗмлетӗвне тума вӑхӑт ҫитрӗ. Сасӑлав чылай вӑхӑт пычӗ — иртнӗ ҫулхи раштавӑн 29-мӗшӗнче пуҫларӑмӑр та ӗнер кӑна вӗҫлерӗмӗр.

«Ҫулталӑк ҫынни – 2016» номинацие эпир 2016 ҫул хушшинче пысӑк ӗҫсемпе палӑрнӑ ҫынсене кӗртрӗмӗр. Тӗрлӗ сферӑра вӑй хуракансене тӑратрӑмӑр — унта тӳре-шара та, спорт ӑстисем те, чӑвашлӑхшӑн тӑрӑшакансем те пулчӗҫ. Кама тӑратнӑ — чӑннипех те пурте «Ҫулталӑк ҫынни» ята тивӗҫлисем. Мала тухманнисен «Шел те, эпӗ мала тухаймарӑм», — тесе ӳпкелешме кирлӗ мар. Сасӑлав халӑх суйлавне палӑртма ҫеҫ кирлӗ пулчӗ. Чӑваш халӑх сайчӗ палӑртни вӑл пӗр япала, халӑх суйлани вара — тепӗр япала.

Сасӑлава пӗтӗмлетнӗ май «Ҫулталӑк ҫынни – 2016» ята Мускавра пурӑнакан чӑвашсем тивӗҫрӗҫ. Вӗсенчен пӗри вӑл — Мускаври пирӗн республикӑн элчелӗхе ертсе пынӑ Леонид Волков. Тепри — Мускаври пӑлхар-чӑвашсен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Владимир Болгарский. Вӗсемшӗн халӑх пуринчен те ытларах сасӑларӗ. Леонид Волкова эпир «сӗтев илнӗ тесе айӑпланине хирӗҫ тивӗҫлӗн кӗрешнӗшӗн» тесе тӑратнӑччӗ. Унсӑр пуҫне, палӑртас пулать, элчелӗхе ертсе пынӑ вӑхӑтра Мускаври чӑвашсене вӑл чӑннипех те вӑйлӑ ҫӗклерӗ.

Малалла...

 

Чӑвашлӑх

Чӑваш кӗнеке издательствинче нумаях пулмасть «Праздники, обряды и верования чувашского народа» ятпа кӗнеке пичетленнӗ. Унӑн тиражӗ — 1500 экземпляр. Издательствӑн аслӑ редакторӗ Ольга Федорова ку ӗҫе ытти ҫавӑн йышшисенчен туллирех тата никӗс ӗҫ тесе хаклать. Кӗнеке авторӗ — истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Раҫҫей наукӑсен академийӗн Антропологипе этнографи музейӗн пайӗн ертсе пыракан ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Антон Салмин.

Антон Салмин хӑй ӗҫӗнче чӑваш халӑхӗн пурнӑҫӗ, йӑли-йӗрки тата хӑйне евӗрлӗхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Кӗнеке ултӑ сыпӑкран тӑрать. Йӑла-йӗркене, ҫи-пуҫа тата пӗлтерӗшлӗ ытти хӑш-пӗр ене уйрӑммӑн халалланипе пӗрлех ҫутҫанталӑкпа та туллин паллаштарнӑ. Кӗнекене илемлӗ ӳкерчӗксем пуянлатнӑ.

Кӑларӑма кун ҫути кӑтартма РФ Пичет тата массӑллӑ коммуникацисен агентстви укҫа уйӑрса пулӑшнӑ.

 

Культура
Чӑвашсем те Крымри мероприятирен юлман
Чӑвашсем те Крымри мероприятирен юлман

Крымра пурӑнакан чӑвашсем ӗнер, кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче, Севастопольти наципе культура обществисен ассоциацийӗ ирттернӗ мероприятие хутшӑннӑ. Мероприятие Крымра халӑхсен хӗллехи уявӗсене халалланӑ.

Ассоциаци 23 ҫул ӗҫлет. Ӑна Валерий Милодан ертсе пырать. Белоруҫсен, эстонсен, гагаузсен, мӑкшӑсен тата чӑвашсен обществисем чи лайӑх ӗҫлекеннисен йышӗнчине палӑртма кӑмӑллӑ.

Тӗрлӗ халӑхӑн культурин илемлӗхне, апат-ҫимӗҫне, тумтирӗпе тата йӑли-йӗркипе паллаштарас тӗллевлӗ уява пуҫтарӑннисене Севастопольти тӳре-шара, общество организацийӗсен пайташӗсем саламланӑ. Вӗсем ассоциаци ӗҫ-хӗлне пысӑка хурса хакланӑ, вӑл тӑнӑҫлӑхпа лӑпкӑлӑха упрама пулӑшать тесе ырланӑ.

Ӗнер пирӗн халӑхӑмӑрӑн Крымри пайташӗсем те уяв сӗмне аванах кӗртнӗ. Тӑван халӑхӑмӑр тумтирне тӑхӑннӑскерсем ыттисем пекех тӑван чӗлхепе юрланӑ, наци апат-ҫимӗҫӗпе хӑналанӑ, йӑла-йӗркепе паллаштарнӑ.

 

Чӑвашлӑх
Шупашкар FM икӗ ҫул тултарнӑ
Шупашкар FM икӗ ҫул тултарнӑ

Шупашкар FM радио паян икӗ ҫул тултарнӑ. Ӑна Дмитрий Митяев йӗркеленӗ. Радио итлекенсем ӑна Чӑваш наци радиовӗ урлӑ та, тен, пӗлеҫҫӗ пулӗ. Асӑннӑ МИХа уҫсан Ксения Алексинапа «Каҫхи микс» кӑларӑма йӗркелесе ертсе пынӑ. Дима Наци телевиденийӗнче ҫӗнӗ хыпарсен кӑларӑмӗн ертӳҫи те пулнӑ.

«Кун евӗрлӗ проекта пуҫарма тахҫанах шухӑш пулнӑ. 2014 ҫулта Мускава куҫса килтӗм. Чӑваш юррисӗр питӗ тунсӑхланипе, радио ӗҫне питӗ юратнипе хамӑн Интернет радиона пуҫарас терӗм», — каласа кӑтартнӑччӗ маларах хастар каччӑ ҫак йӗркесен авторне.

Радио формачӗ — чӑвашла юрӑсем. Эфир талӑкра 24 сехете пырать.

Радио йӗркелеме укҫасӑр май ҫуккине тавҫӑрма йывӑр мар. «Шупашкар ФМ — ман хобби, «чун апачӗ», проекта хамӑн вӑйпа тытса пыратӑп. Радиоэфира илемлетме юлташсем пулӑшаҫҫӗ. Тупӑш ҫинчен шутламан-ха», — тет юратнӑ ӗҫне парӑннӑ ҫамрӑк. Унтан ҫакна хушса хурать: «Хальлӗхе пӗр тӗллев — чӑваш халӑхне (Чӑваш Республикинче пурӑнать-и вӑл е республика тулашӗнче-и) тӑван чӗлхепе янӑракан юрӑсене итлеттересси, ҫӗннисемпе паллаштарасси».

Сӑмах май, эфирта ҫӗнӗ аранжировкӑсемпе илемлетнӗ чӑваш халӑх юррисене тӑтӑшах илтме пулать.

Малалла...

 

Пӗлтерӳ

Чӑваш халӑх сайчӗ ҫӗнӗ магнитик сутлӑха кӑларчӗ. Хальхинче эпир ӑна ҫамрӑксем валли хатӗрлерӗмӗр. Ҫавӑнпах вӗсене ҫывӑх чӗлхепе усӑ куртӑмӑр — магнитик ҫине «Чӑвашла калаҫма халь питӗ МОДНО» ҫыртӑмӑр.

Ку магнитик, ыттисем пекех, пире укҫа-тенкӗ тӗлӗшӗпе пулӑшма хатӗрленӗскер. Унӑн хакӗ — 200 тенкӗ.

Эсир пире пулӑшнӑ укҫа-тенкӗ чӑваш халӑхӗшӗн ырӑ тума кайӗ. Словарьсем сканерлама, электронлӑ вулавӑша пуянлатма, конкурссем ирттерме тата ытти ҫӗре. Тархасласа ыйтмастпӑр, анчах та эсир пулӑшсан эпир самай пысӑк ӗҫсем тума пултарӑпӑр.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ: http://www.i-sum.su/t/32129.html
 

Сумлӑ сӑмах Чӑвашлӑх

Пӗрремӗш ҫавра. Чӑваша пӗтерекенсем

 

«18 ӗмӗр вӗҫӗнче пӗр ыйту ҫуралать. Ку ыйту – хальхи философин полюсӗсенчен пӗри. «Мӗн вӑл тӗнче? Кам вӑл ҫын? Мӗн вӑл ун чӑнлӑхӗ? Мӗн вӑл ун пӗлӗвӗ? Пӗлӳ мӗнле пулать?..» Ҫак ыйтусене эпир йӑлана кӗнӗ философи ыйтӑвӗсем теме хӑнӑхнӑ. 18 ӗмӗр вӗҫӗнче, ман шутпа, тепӗр ыйту ҫуралать: «Камсем вара эпир пирӗн вӑхӑтра?» Ку ыйтӑва эсир Кантӑн пӗр ӗҫӗнче тупатӑр. Чӑнлӑх тата пӗлӳ пирки ҫӳлерех асӑннӑ ыйтусене айккине сирнӗрен тухман вӑл. Ҫук, вӑл ыйтусем халӗ те тӗпчев ӗҫӗн шанчӑклӑ та тӗплӗ чикки-хапин ӗлкине палӑртаҫҫӗ. Чӑнлӑх онтологийӗ тенӗ пулӑттӑм ӑна. Анчах унпа пӗрлех философи ӗҫне йӗркелекен тепӗр полюс тупӑнчӗ. Ку полюса хӑват парса тӑракан яланхи тата ҫӗнелсе тӑракан ыйту вӑл: «Камсем вара эпир паян?» Хамӑр пирки истори тӗлӗшӗнчен шухӑшлас тетпӗр пулсан, ман шутпа, «Камсем вара эпир паян?» текен анана сухаламалла» (Фуко Мишель. Интеллектуалы и власть (Избранные политические статьи, выступления и интервью). – М.: Праксис, 2002. С. 360.).

«Камсем вара эпир паян?

Малалла...

 

Сумлӑ сӑмах Чӑваш чӗлхи

Тӗлӗнетӗп хамӑн паллаканӑмсенчен. Ҫӗрпӳ районӗнчи пӗр ялта пурӑнаҫҫӗ вӗсем. Кӳршӗллӗ Вӑрмар районӗнчен киле кайса кӗнӗ арҫын Ҫӗрпӳрен инҫех мар ялта ҫемйипе пурӑнать. Арӑмӗ те манашкал чӑвашах. Хӑй те манашкал чӑвашах. Вырӑнти ял хуҫалӑх предприятийӗ ура ҫинче ҫирӗп тӑнӑ вӑхӑтра иккӗшӗ те унта ӗҫленӗ: пӗри — фермӑра, тепри — механизаторта. Хальхи вӑхӑтра иккӗшӗ те Ҫӗрпӗве кайса вырнаҫнӑ: пӗри — стройкӑна, тепри — урам шӑлма. Ҫаксен хӗрӗпе ывӑлӗ те Ҫӗрпӳри шкула ҫӳреҫҫӗ.

«Мӗнрен тӗлӗннӗ-ши ҫак статья авторӗ? Пӗлӗшӗсем ялта пурӑнса хулара ӗҫленинчен-ши е лешсен ӗҫ вырӑнӗ тивӗҫтерменнинчен-ши?» — тесе пуҫ ватакансем ыйту хуравне кӗҫех тупӗҫ. Ҫук, ӑҫта тата кам ӗҫлени тӗлӗнтермест мана. Хайхи ҫак икӗ этем ачисемпе чӗлхисене хуҫа-хуҫа (акцентшӑн ӳпкелес килмест-ха, анчах вӗсен акценчӗ хӑлхана ытла та касать) вырӑсла пакӑлтатни. Лешсем те ашшӗпе амӑшне шелле пӗлмеҫҫӗ — вырӑсла калаҫаҫҫӗ. Илтмесен е уҫӑмлатмалли тупӑнсан: «Чо?» — тесе ыйтаҫҫӗ. Тепре шӑнкӑравласа калаҫмалли пулсан «созвОнимся» тесе килӗшсе татӑлаҫҫӗ.

Малалла...

 

Республикӑра
Валерий Алешев тупӑннӑ йӑмӑкӗпе Алена Юшинапа
Валерий Алешев тупӑннӑ йӑмӑкӗпе Алена Юшинапа

Иркутск облаҫӗнче пурӑнакан Алена Юшинӑпа унӑн Улатӑр районӗнчи пиччӗшӗ Валерий Алешев ҫур ӗмӗр иртсен пӗр-пӗринпе тӗл пулнӑ.

Ҫемье пӑтӑрмахӗ ҫур ӗмӗр каялла Иркутск облаҫӗнче пулса иртнӗ. ...Алешевсен ҫемйине Кӑшарнинче йӗкӗреш килет. Анчах вӗсенчен пӗри, вӑл арҫын ача пулнӑ, тӳрех вилет. Хӗрача кӑна сывӑ юлать. Йӗкӗрешсене йывӑррӑн ҫуратнӑ хӗрарӑм, Валерий Алешев амӑшӗ, те кӗҫех куҫне хупать. Хӗрарӑмӑн упӑшки вӑл вӑхӑтра вӑрман хуралҫинче ӗҫленӗ. Тин ҫеҫ ҫут тӗнчене килнӗ хӗр пӗрчӗкне ашшӗ ача ҫуртне вӑхӑтлӑха парать. Кӑштахран, вӑл ӳссен, ӑна каялла илес тенӗ. Анчах ҫулталӑкран арҫын вилет. Тӑлӑха юлнӑ виҫӗ арҫын ачана Патӑрьел районӗнчи тӑван асламӑшӗ (тен, кукамӑшӗ-ши? Телесюжетра бабушка тенӗ) хӑй хӳттине илет. Хӗрачана ача ҫуртӗнчен илсе каяс тенӗ ҫӗре пӗчӗкскере такамсем усрава илсе ӗлкӗрнӗ.

Йӑмӑкне, Аленӑна, пиччӗшӗсем тупма тем пекех ӑнтӑлнӑ. Ҫак ӗмӗтпе Валерий Алешев ҫур ӗмӗр пурӑннӑ. Телекурав урлӑ та шыранӑ, йӑмӑкне шыракан статьясене Иркутск тӑрӑхӗнчи хаҫатсенче те пичетленӗ. Валерийӑн иккӗмӗш сыпӑкри тӑванӗ Зоя Никитина та шырама пулӑшнӑ.

Нумаях пулмасть тӑвансем тӗл пулнӑ.

Малалла...

Хыпар ҫӑлкуҫӗ: http://chgtrk.ru/?c=view&id=14662
 

Сумлӑ сӑмах Чӑвашлӑх

Сурхури… Темиҫе ҫул каялла ҫак уява пирӗн ялта анлӑ паллӑ тӑватчӗҫ. Шел те, халӗ ку уяв манӑҫса пырать. Эпир ача чухне ҫветке чупаттӑмӑр. Аслисем те тӗрлӗ тум тӑхӑнса килӗрен ҫӳресе пӑрҫа сапалатчӗҫ. Эх, интереслӗччӗ мӗн тери! Хӑшӗ-пӗри сурхури ачисене кӗртес мар тесе алӑка питӗретчӗ. Урамра тӗл пулнӑ ҫынсене юр ӑшне чӑмтараттӑмӑр. Пӗррехинче ҫветке супса чутах шар кураттӑмӑр. Ун чухнехи пӑтӑрмаха аса илме кӑмӑллӑ мар та, ҫапах каласа кӑтартам. Хамӑр урам ачисем пуҫтарӑнтӑмӑр та пит-куҫа капрон чӑлхапа хупласа, тӑлӑп-пальто, ҫӑмат тӑхӑнса килӗрен кайрӑмӑр. Кашнин патне кӗрсе урайне пӑрҫа сапаларӑмӑр. Кӑштахран ял вӗҫне ҫитрӗмӗр. Виҫӗ-тӑватӑ пӳрт кӑна юлнӑччӗ кӗмелли. Ҫтаппансен тӗлне ҫитсен тӑпах чарӑнтӑмӑр. «Малалла каяр мар пуль, каялла ҫаврӑнса утар», - терӗмӗр. Пурте килӗшрӗҫ.

Юрать, малалла кайман. Эпир ун чухне 11-12 ҫулсенчи ачасем ҫеҫчӗ. Ун чухне кӳршӗ пӳрте кӗнӗ пулсан, тен, хӑрушӑ ӳкерчӗк курӑттӑмӑр. Шӑпах ҫав каҫ пӗччен пурӑнакан кинемее такам тискеррӗн вӗлернӗ. Тепӗр кунхине яла милици килсе ҫитрӗ.

Малалла...

 

Страницӑсем: 1 ... 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, [179], 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, ... 225
Orphus

Баннерсем

Шутлавҫӑсем

0 Хурал кӗтесӗ (чат)

Ҫанталӑк

Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (23.12.2024 03:00) тӗтреллӗ ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 753 - 755 мм, -1 - 1 градус сивӗ пулӗ, ҫил 1-3 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енчен вӗрӗ.

Гороскоп

СурӑхВӑкӑрЙӗкӗрешРакАрӑсланХӗрТарасаСкорпионУхӑҫӑТу качакиШывтӑканПулӑсем
Сурӑх: Нумай ӗҫлемелли эрне кӗтет, пуҫӑннисене вӗҫлемелле. Ҫӗнӗ ҫула парӑмсемпе кӗмелле мар. Харпӑр пурнӑҫра кӗтмен кӑмӑллӑ пулӑмсем пулӗҫ. Ҫывӑх ҫынсене вӑхӑт ытларах уйӑрӑр.

Раштав, 23

1999
25
Мускав район сучӗ ЧАП пӗтермелли йышӑну тунӑ.
Пулӑм хуш...Пулӑм хуш...

Ыйтӑм

Чӑваш йӑли тӑрӑх хӑнана пынӑ арҫынна камӑн ӑсатмалла?
хуть те кам тухсан та
хуҫа хӑй
хуҫа арӑмӗ
кил-йышри арҫын
хуҫа тарҫи
хӑнана ӑсатма никам та тухмасть
ӑсатма тухни — ҫылӑх, юрамасть
хӑни ҫулне ахаль те пӗлет, ӑсатмасӑр та
пӗтӗм кил-йышпа тухаҫҫӗ
хуҫин ҫитӗннӗ ачисем