Лавккасенче хаксем ӳсме тытӑнсан аптекӑра та ҫак лару-тӑру пуласран пӑшӑрханнӑ халӑх. Ҫакна ЧР Сывлӑх министерстви сӑнасах тӑрать. Ҫапах хаксене унчченхи шайра сыхласа хӑварма май пур-и?
Ҫынсен сывлӑхӗ ытларах чухне куллен ӗҫекен эмелсенчен килет. Вӗсем кирлӗ препаратсен йышне кӗреҫҫӗ. ЧР Сывлӑх министерстви хыпарланӑ тӑрӑх, «хӗрӳ лини» ҫине эмел хакланни пирки тӑтӑшах пӗлтереҫҫӗ.
Министерство ӗҫченӗсем волонтерсем пулӑшнипе хаксене тӗрӗсленӗ. Аптекӑсенче хаксем ытлах ӳсмен-мӗн. ТОП-30 эмелсен хакӗ авӑн уйӑхӗнчи пекрех-мӗн. ТОП-30 эмел йышне валериана настойӗ, пустырник, пуҫ ыратнине ирттермелли эмелсем кӗреҫҫӗ. Вӗсене аптекӑра рецептсӑрах туянма пулать. Вӑтамран ку медикаментсем 11 процент хакланнӑ.
Ытларах йӳнӗ эмелсем хакланнӑ иккен. Тӗслӗхрен, валидол. Ҫавӑн пекех БАДсен хакӗ ӳснӗ. Вӗсем эмел шутне кӗмеҫҫӗ.
ЧР Сывлӑх министерствине эрнесерен хаксем пирки пӗлтерсех тӑраҫҫӗ.
Шупашкарти супермаркетсенче борщ пӗҫермелли ҫимӗҫ хакланнине палӑртаҫҫӗ. Ҫав йыша кишӗр, сухан, ҫӗрулми кӗрет. Сахӑр та хакланнӑ. Хуратул вара пачах тепӗр май — йӳнелме тытӑннӑ.
ЧР Экономика министерстви кризис хаксене мӗнле витӗм кӳнине кунсерен сӑнать. Халӗ лавккасенче вӑрӑм черет ҫук-мӗн. Министерство ӗҫченӗсем хаксене тӗплӗн тишкереҫҫӗ. Тӗрӗслемелли списокра — 25 тавар. Вӗсен йышӗнче — сӗт, ҫӗрулми, сахӑр, ҫӑкӑр…
Ҫӑмарта деликатессен йышне кӗнӗ тейӗн. Вӑл икӗ хут патнеллех хакланнӑ. Тӗрӗссипе, долларпа евро ӳсме тытӑнсан чылай апат-ҫимӗҫ ӳснӗ. Тӗслӗхрен, ҫӑкӑр, кӑлпасси, сӗт.
Сахӑр тата хуратул тӗлӗшпе монополипе кӗрешекен служба тӗрӗслев ирттерет. Чӑваш Ен правительстви апат-ҫимӗҫ хакне ӳсме чарасшӑн. Вӗсем ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче ку лару-тӑру япӑхланмасса шантараҫҫӗ те…
Юлашки вӑхӑтра хуратул кӗрпи хакланни Раҫҫейри пур тӑрӑха та пырса тиврӗ темелле. Паллах, ҫав йышра Чӑваш Ен те.
Ҫитменнине, пирӗн республика хуратул чи хаклӑ сутакан регион йышне кӗнӗ. Раштав уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче Шупашкар ҫак ҫимӗҫ чи хаклӑ тӑракан хуласен йышне кӗнӗ.
Республикӑра ҫавӑн пекех сӗт хакланнӑ. РФ Ял хуҫалӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, уйӑх пуҫланнӑ тӗле хуратул хакӗ 56 процент хӑпарнӑ. Шупашкарта вара — 117%!
Паллах, лавккасенчи хаксем пӗр пек мар. Анчах федераци министерстви вӑтам хака кӑтартать — 67,23 тенкӗ. Кун пирки «Наша версия. Марий Эл, Чувашия» хаҫат ҫырать.
Ҫак хаҫат сӗт хакланни пирки те ҫырать. Чӑваш Енре унӑн хакӗ 38 процент ӳснӗ. Вӗретнӗ сӗт вара ытлах хакланман — 10 процент ҫеҫ хӑпарнӑ.
Ку ыйтӑва ҫӗршыв шайӗнче ҫӗкленӗ. Раҫҫейӗн ял хуҫалӑх министрӗн Николай Федоровӑн шучӗпе ҫӑнӑх хакланнине тытса чарма йывӑр. Малтанласа тырӑ хакне ӳстерессине ҫӑварлӑхлама тӑрӑшмалла имӗш.
Ҫӑкӑр тата кондитер изделийӗсен хакӗ пирки РФ Патшалӑх Думин аграри ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитечӗн ларӑвӗнче хускатнӑ. Ҫӑнӑх хӑвӑрт хакланни аграрии ведомствине пӑшӑрхантарать пулин те хака ӳстерме сӑлтав пуррине ҫӳлтисем йышӑнаҫҫӗ иккен. Ҫулталӑк хушшинче ҫӑнӑх 19 процент хакланмалла, тырӑ хакӗ — 70 процент. «Тырӑ хакӗ ӳснине тытса чарасси — тӗп ыйту», — тенӗ Федоров министр.
РФ Патшалӑх Думин аграри ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитечӗ те ҫӑкӑр хакланни обьективлӑ сӑлтавпа ҫыхӑннӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ иккен. Ҫӑкӑр пӗҫерекенсем монополипе кӗрешекенсем тӗрӗслессине пӗлсе тӑрсах пустуйран хак ӳстермӗҫ тесе шухӑшлать-мӗн асӑннӑ комитет ертӳҫин ҫумӗ Надежда Школкина.
Ҫӑкӑр хакӗ 10 процент хӑпарма пултарать теҫҫӗ.
| ЧӲК | 29 |
ЧР Сывлӑх министерстви 6 пине яхӑн эмел тӗлӗшпе кашни уйӑхра мониторинг тӑвать. Ку препаратсем ҫын сывлӑхӗпе пурнӑҫӗшӗн питӗ кирлӗ шутланаҫҫӗ.
Тӗрӗслев акӑ мӗн палӑртнӑ: кӑҫалхи кӑрлач-юпа уйӑхӗсенче хаксем вӑтамран 1,95% ӳснӗ. Атӑлҫи федераци окургӗнче ку кӑтарту 3,56% танлашнӑ.
ЧР Сывлӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, эмел кӑларакан савут палӑртнӑ хак патне 25,8-30,0 процент хушнӑ. Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗпе танлаштарсан, 20 препаратӑн хакӗ ӳснӗ. Вӗсенчен 60 проценчӗ — импорт.
Вӑтамран хаксем 8 процент ӳснӗ. Анчах валидолӑн тата гепарин маҫӗн хакӗсем уйрӑмах ҫыртма пуҫланӑ-мӗн. Ҫавӑн пекех, яланхи пекех ӗнтӗ, шӑнса пӑсӑлнинчен сипленмелли эмелсем хакланнӑ.
«Автостат» информаци агентствин шучӗпе Раҫҫейре машинӑсен хакӗ килес ҫул вӑтамран 10–15 процент ӳсмелле. Ют ҫӗршывран кӳрсе килекеннисем уйрӑмах хакланмалла. Вӗсемшӗн кӑҫалхинчен чӗрӗк пай пай чухлӗ ытларах кӑларса хумӗ тивӗ. Тӗрӗсрех, 20–25 процент тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Раҫҫейри машинӑсем ытлашши хакланмалла мар. Аналитиксен шучӗпе хак 10 процентран ытла хӑпармалла мар. Раҫҫейре пуҫтаракан ют ҫӗршыв машинисем 10–15 процент хакланмалла.
Юлашки вӑхӑтра хаксене 20 ытла бренд хӑпартнӑ. Сӑмахран, Ford, Peugeot, Skoda. Renault маркӑлли Logan, Sandero тата Duster йышшисене 10–13 пин тенкӗ хаклатнӑ. BMWраштав уйӑхӗнче мӗнпур машинӑна 10% ӳстерме шухӑшлать-мӗн.
Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, чӳкӗн 11–17-мӗшӗсенче, пӗр эренере, Чӑваш Енре апат-ҫимӗҫ сентрисем ҫинче ытларах хуратул кӗрпи, купӑста, хӑяр, ҫӑмарта хакланнӑ.
Ведомство палӑртнӑ тӑрӑх, ытларах хуратул кӗрпин хакӗ хӑпарнӑ. Вӑл пӗр эрнере 40 процент хакланнӑ. Купӑста, хӑяр, помидор, ҫӑмарта, сахӑр, кишӗр, тип ҫу, хӑйма, сӗт хакӗсем те самаях «ҫыртма» тытӑннӑ. Хӑш-пӗр ытти ҫимӗҫ хакӗ те ӳснӗ.
Пӗр эрене хушшинче мӗн йӳнелнӗ-ха? Сурӑх какайӗ, пулӑ. Ҫавӑн пекех кӑлпассин, сысна ашӗн, чӑх какайӗн, ҫӑкӑр, эрех, услам ҫу, чей, макарон таврашӗн хакӗсем чакнӑ.
Тумтир, ытти япала хакӗсем кӑшт чакнӑ. Тӗслӗхрен, арҫын футболки, дизель топливи, телевизор. Хуҫалӑх супӑнӗпе кӗпе-йӗм ҫумалли порошок та кӑштах йӳнелнӗ.
Чӑваш Енре пурӑнакансем пульницӑра сипленни мӗн хака ларни пирки пӗлсе тӑма пуҫлӗҫ. Сипленнӗ хыҫҫӑн вӗсене ҫакна кӑтартакан хут ҫырса парӗҫ.
Анчах хальлӗхе пур ҫӗрте те мар. Обязательнӑй медицина страхованийӗн федераци фончӗ сӗннипе ку проекта Раҫҫейӗн темиҫе субъектӗнче пурнӑҫа кӗртӗҫ.
Тухтӑр пулӑшӑвӗ мӗн хака ларни пирки Чӑваш Енре Республикӑри клиника, Республикӑри ача-пӑча клиника, Ҫӗнӗ Шупашкарти хула тата Канашри район пульницисенче пама тытӑннӑ.
Хак пирки ҫырнӑ справкӑсене тухтӑр патне кӗрсе тухнӑ, тӗрӗсленнӗ хыҫҫӑн шӑрҫалӗҫ. Ҫулталӑк вӗҫлениччен ҫӗнӗлӗх ытти сиплев учрежденине те ҫитмелле.
Шупашкарта коммуналлӑ хуҫалӑх пулӑшӑвӗшӗн тӳлемелли хаксем ҫак уйӑхра 1,2 хутран пуҫласа 3 хут таранах ӳсме пултараҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн наци телекуравӗ пӗлтерет.
Хаксем ҫапла хӑпарни шутлав приборӗсем вырнаҫтарман ҫуртсенче пурӑнакансене ытларах пырса тивмелле теҫҫӗ.
Коммуналлӑ тӳлев хакӗ ӳсни чӳк уйӑхӗнчи квитанцисене юпа уйӑхӗнче ӑшӑ панӑшӑнхи тӳлеве кӗртнипе ҫыхӑнни пирки пӗлтереҫҫӗ. Халӗ ӑшӑ тӳлевне унчченхилле ҫулталӑклӑха пӗр тан пайлама пӑрахрӗҫ те, хӗлле ытларах тӳлеме тивет, ҫулла сахалтарах ларать.
Хаксем хӗлле ҫыртнине счетчиксӑр ҫуртсем уйрӑмах туйса илесси пирки маларах палӑртрӑмӑр-ха. Шупашкарта кун пеккисем 247 ҫурт. Ҫитес вӑхӑтра 121 ҫуртра вырнаҫтармалла. Анчах лартма май ҫукккисем те пур иккен. Счетчиксем вырнаҫтарма 16 миллион тенке яхӑн кирлӗ-мӗн.
Харӑсах тӳлеве йывӑр пулсан коммуналлӑ тӳлев хакне 12 уйӑха пайласа пӗр пек виҫепе тӳлеме ирӗк пур.
Чӳк уйӑхӗнче Шупашкарта коммуналлӑ пулӑшу тӳлевӗ самай ӳсет. Кун пирки республикӑн тӗп хулин администрацийӗн ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт тата ҫыхӑну управленийӗнче пӗлтернӗ иккен. Хакланнин сӑлтавӗ — квитанцире хваттерсене ӑшӑтнишӗн йӗрке хутшӑнни.
Ӑшӑшӑн малашне мӗн чухлӗ усӑ курни тӑрӑх, пӗтӗм ҫуртри счетчик тӑрӑх, тӳлеттерме тытӑнӗҫ. Ҫавӑнпа та хӗлле ытларах тӳлӗпӗр, ҫулла — сахалтарах.
Маларах асӑннӑ управленире шутласа кӑларнӑ тӑрӑх, ӑшӑтмалли тапхӑрта коммуналлӑ тӳлев 1,2 хутран тытӑнса 3 хутчен хӑпарма пултарать. Ӑшӑ мӗн чухлӗ тӑкакланине шутлакан счетчик лартман ҫуртсенче хак уйрӑмах хӑпарма пултарать имӗш. Шупашкарта ун пеккисем 2495 ҫуртран — 247. Шутлавҫӑ лартма май ҫук ҫуртсем те ҫав шутра пур.
Коммуналлӑ тӳлев тӑкакӗ ытла пысӑк пек туйӑнсан (унчченхи танлаштаруллӑ тапхӑртинчен 25 процент хаклӑрах-тӑк) ҫулталӑклӑх хушши пӗчӗкшерӗн тӳлеме ирӗк пур. Ҫемье тупӑшӗнчен 22 процентӗнчен ытларахӑшӗ коммуналӑ тӳлевпе тухса кайсан субсиди ыйтма юрать.
+11.3 °C