Республикӑна ҫак кунсенче Мускавран укҫа килсе ҫитнӗ. «Кӗмӗле» хыснасене шайлаштарма черетлӗ транш куҫарса панӑ. Укҫа виҫи — 185,5 миллион тенкӗ. Асӑннӑ укҫаран 144,1 миллион тенки бюджет сферинче ӗҫлекенсен ӗҫ укҫине ӳстерме кайӗ. 41,4 миллионӗ патшалӑх влаҫӗн федераци органӗсемпе Раҫҫей Федерацийӗн патшалӑх влаҫӗсен вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсем хушшинчи полномочийӗсене пайланӑ чух хыснасем тӑкакланнине компенсацилеме уйӑрӗҫ. Кӑткӑс чӗлхепе каланӑ ҫак ӑнлантарӑва чӑвашларах каласан тӳре-шара валли тениех пулать ӗнтӗ.

Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа республикӑна 1 миллиард 324,8 миллион етнкӗ укҫа килнӗ, е ҫулталӑклӑха палӑртнинчен 87,7 процент.

Кунсӑр пуҫне Шупашкарта тӑвакан индустри паркӗн инженери инфраструктурине тума 137,4 миллион тенкӗ укҫа уйӑрса панӑ. Ҫакӑ вӑл малтанласа кӑҫал уйӑрма палӑртнӑ укҫа пӗтӗмпех килсе ҫитнӗ тенине пӗлтерет.

Шупашкарта коммуналлӑ хуҫалӑх пулӑшӑвӗшӗн тӳлемелли хаксем ҫак уйӑхра 1,2 хутран пуҫласа 3 хут таранах ӳсме пултараҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн наци телекуравӗ пӗлтерет.

Хаксем ҫапла хӑпарни шутлав приборӗсем вырнаҫтарман ҫуртсенче пурӑнакансене ытларах пырса тивмелле теҫҫӗ.

Коммуналлӑ тӳлев хакӗ ӳсни чӳк уйӑхӗнчи квитанцисене юпа уйӑхӗнче ӑшӑ панӑшӑнхи тӳлеве кӗртнипе ҫыхӑнни пирки пӗлтереҫҫӗ. Халӗ ӑшӑ тӳлевне унчченхилле ҫулталӑклӑха пӗр тан пайлама пӑрахрӗҫ те, хӗлле ытларах тӳлеме тивет, ҫулла сахалтарах ларать.

Хаксем хӗлле ҫыртнине счетчиксӑр ҫуртсем уйрӑмах туйса илесси пирки маларах палӑртрӑмӑр-ха. Шупашкарта кун пеккисем 247 ҫурт. Ҫитес вӑхӑтра 121 ҫуртра вырнаҫтармалла. Анчах лартма май ҫукккисем те пур иккен. Счетчиксем вырнаҫтарма 16 миллион тенке яхӑн кирлӗ-мӗн.

Харӑсах тӳлеве йывӑр пулсан коммуналлӑ тӳлев хакне 12 уйӑха пайласа пӗр пек виҫепе тӳлеме ирӗк пур.

Иртнӗ эрнере Чӑваш Енре хӑш-пӗр пахча ҫимӗҫ хакланнине палӑртаҫҫӗ. Ав купӑста 24% хакланнӑ. Кун пек кӑтартусене Чӑвашстат мониторинг пӗтӗмлетӗвӗпе килӗшӳллӗн пӗлтерет.

Ҫавӑн пекех помидор хакланнӑ (10,5%). Кишер хакӗ те ӳснӗ — 7,3%. Ҫӗрулми, панулми, сухан та хакланнӑ — 4,1% пуҫласа 4,9% таранах.

Пахча ҫимӗҫ хакӗ кӑна мар, ытти тавар та хакланнӑ. Сахӑр 7 процент хӑпарнӑ. Хӑярпа сысна ашӗ вара йӳнелнӗ — 5,8% тата 4,1%.

Урапа хуҫисене те ҫӑмӑл мар. АИ-95 бензин, дизель топливи хакланнӑ. Ҫавӑн пекех пирус, Раҫҫейре пуҫтарнӑ иномарка хакӗсем хӑпарнӑ. Хамӑрӑн урапасем вара кӑштах йӳнелнӗ.

Пассажир транспорчӗн тата ЖКХ тарифӗсем ҫавӑн пекех юлнӑ.

Ӗнер республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев районсемпе хуласен пуҫлӑхӗсемпе видеконференци мелӗпе канашлу ирттернӗ. Ун вӑхӑтӗнче вӑл Раҫҫей Правительствин юпан 30-мӗшӗнчи ларӑвӗнче ҫӗршывӑн субъекчӗсене 3 миллиард та 484 миллион тенкӗлӗх грант уйӑрма пӑхнине пӗлтернӗ.

Бюджет хушшинчи трансферта ҫӗршывӑн влаҫ тӑвакан органӗсен ӗҫ тухӑҫлӑхне кура регионсене ҫитерӗҫ. Рейтинга хатӗрленӗ чухне пурнӑҫ тӑршшӗне, халӑхӑн тупӑшне, ӗҫсӗрлӗх шайне, вӗренӳ пахалӑхне, ачасем тӑлӑха юласран профилактика ирттернине, ҫурт-йӗр мӗн чухлӗ хута янине, экономика аталанӑвне уйрӑм ҫынсем укҫа хывнине, хыснана налук тата налук мар тупӑш кӗнине, пӗчӗк тата вӑтам бизнес аталанӑвне шута илнӗ. Кунсӑр пуҫне соцыйтӑм кӑтартӑвне те ӑша хывнӑ-мӗн.

Михаил Игнатьев пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш Ен унччен йышӑннӑ 20-мӗш вырӑнтан 14-мӗшне куҫнӑ, республикӑна преми евӗр 165 миллион та 59 пин тенкӗ лекессине асӑнса хӑварнӑ. «Ку премие эпии Шупашкарти микрорайонсенчен пӗринче ача пахчи тӑвӑпӑр. Хула администрацийӗн унӑн вырӑнне палӑртмалла», — тенӗ Элтепер.

Юпан 30-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Енӗн хыснине патшалӑх харпӑрлӑхӗнчи пурлӑха тата ҫӗр лаптӑкне тара панипе 174,4 миллион тенкӗ тупра кӗнӗ. «Кӗмӗлӗн» ытларах пайне ҫӗр лаптӑкӗсем кӳнӗ.

Маларах асӑннӑ тупраран 174,4 миллион тенкӗрен 111,7 миллион тенкине ҫӗр лаптӑкӗсене тара пани кӳнӗ. Паянхи кун тӗлне куҫман пурлӑха пӗтӗмпе 62 пин тӑваткал метр тара параҫҫӗ. Кунсӑр пуҫне 10,9 пин гектар ҫӗр лаптӑкӗ арендӑра.

Патшалӑх харпӑрлӑхӗнчи пурлӑха тара панисӗр пуҫне муниципалитетӑнне те арендӑна парса укҫа тӑваҫҫӗ.

Килес ҫул мӗнпур социаллӑ тӳлеве индексацилемелле. Ҫакӑн пирки ҫӗршывӑн Ӗҫ тата социаллӑ аталану министрӗ Максим Топилин пӗлтернӗ.

«Патшалӑх Думинче ҫирӗплетекен нормативлӑ актсемпе, мӗнпур хутсемпе килӗшӳллӗн социаллӑ тӳлевсене килес ҫул 5 процент индексацилеме палӑртнӑ», — тенӗ министр. 5 процент инфляци шайӗпе танлашмалла тесе шухӑшлаҫҫӗ-мӗн. Социаллӑ тӳлеве индексацилес енчен нимле хӑрушлӑх та пулмалла маррине шантарнӑ Раҫҫейӗн V Социаллӑ форумӗнче Топилин министр.

Индексацилеме икӗ тапхӑрпа палӑртнӑ — кӑрлачӑн 1-мӗшӗнче тата ака уйӑхӗн 1-мӗшӗнче.

Ҫурт-йӗр черетӗнче тӑракансене республикӑн ҫурт-йӗр фондӗнчи хваттере коммерцилле майпа тара параҫҫӗ. Ку йӗрке 2008-мӗш ҫулта пуҫланса кайрӗ. Патшалӑхӑн ҫурт-йӗр фондӗнчи ҫурт-йӗре тара камсене пани пирки те кунта каласа хӑвармалла-тӑр. Вӑл хысна тытӑмӗнче ӗҫлекенсене, ҫамрӑк ҫемьесене, ҫурт-йӗр условине лайӑхлатмалли черетре тӑракан ҫамрӑк специалистсене тивӗҫет. Инкеклӗ лару-тӑрура шар курнисене те параҫҫӗ.

Юпа уйӑхӗн 22-мӗшӗ тӗлне асӑннӑ фондра 1656 хваттер шутланать. Коммерцилле майпа тара панипе кӑҫал кӑна республика хыснине 28,5 миллион тенкӗ укҫа кӗнӗ.

Пӗлтӗрхи раштавран Патшалӑхӑн ҫурт-йӗр фондӗнчи хваттере унта ҫулталӑкран ытларах пурӑнакансене туянма ирӗк пачӗҫ. Ӑна 10 ҫул таран пӗчӗккӗн кӗтмелле те сутаҫҫӗ. 70 хваттер сутса республика хыснине 23,1 миллион тенкӗ кӗнӗ.

Юпан 22-мӗшӗнче Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав тата социаллӑ аталану министрӗ Алла Самойлова пурӑнма кирлӗ чи пӗчӗк укҫа виҫи ҫинчен йышӑну проектне Правительство ларӑвне кӑларнӑ.

Кӑҫалхи виҫҫӗмӗш кварталта унӑн виҫи 6793 тенкӗпе танлашать. Ку вӑл иккӗмӗш кварталтинчен 2,5 процент чакнине пӗлтерет. Укҫа ҫине хурса пӑхсан пурӑнмалли чи пӗчӗк виҫе хисепӗ 175 йӳнелнӗ.

Пурӑнмалли чи пӗчӗк виҫе вӑйпиттисемшӗн 7230 тенкӗпе таналшамалла (унчченхи кварталтинчен 2,3 процент сахалтарах), пенсионерсемшӗн — 5577 тенкӗ (2 процент чакнӑ), ачасемшӗн — 6713 тенкӗ (3,8 процент).

ЧР Сывлӑх министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра ҫӗнӗ проект пурнӑҫа кӗртме шухӑшлаҫҫӗ. Унпа килӗшӳллӗн сипленме пынӑ ҫын полис тӑрӑх миҫе тенкӗлӗх медицина пулӑшӑвӗ илнине пӗлме пултарӗ.

Ведомствӑра палӑртнӑ тӑрӑх, ҫакӑ ҫын уншӑн мӗн чухлӗ укҫа тӑкакланине пӗлмешкӗн кирлӗ. Проектпа килӗшӳллӗн, кашни пациент тухтӑр патӗнче пулнӑ хыҫҫӑн медицина документацийӗсӗр тата больничнӑй хучӗсӗр пуҫне алла тепӗр документ илӗ. Унта медицина пулӑшӑвӗ мӗн хака кайнине палӑртӗҫ.

Хальлӗхе ку проект 5 медицина организацийӗнче ӗҫлет: Республикӑри клиника пульницинче, Республикӑри ача-пӑча клиника пульницинче, Ҫӗнӗ Шупашкарти хула пульницинче, хулари 2-мӗш пульницӑра, Канаш районӗнчи Ф.Г.Григорьев ячӗллӗ тӗп пульницӑра. Ҫулталӑк вӗҫленнӗ тӗле ку проекта республикӑри ытти пульницӑсенче пурнӑҫа кӗртесшӗн.

Калӑн, ним тӗлӗнмелли те ҫук. Анчах кнута сӑмах нумай хваттерлӗ ҫурт-йӗр пирки пырать. Вӗсенче пурӑнакан харпӑрлӑх хуҫисен хӑйсен ҫурчӗсенче малашне тӗплӗ юсавшӑн укҫа тӳлеме тытӑнмалла. Ҫӗнӗ йӗрке кӑҫалхи раштав уйӑхӗнчен вӑя кӗрет.

Харпӑрлӑх хуҫисен кашни уйӑхра Чӑваш Республикинче ҫирӗплетнӗ тарифпа килӗшӳллӗн тӳлеме тивӗ. Кама мӗн чухлӗ лекесси ҫурт-йӗр калӑпӑшӗнчен килет. 1 тӑваткал метршӑн 5 тенкӗ те 20 пус тӳлеттерӗҫ.

Республикӑра пурӑнакансенчен ытларахӑшӗ хӑйсен пӗрлехи пухӑвӗсенче тӗллевлӗ укҫа-тенке регионти оператор урлӑ пуҫтарма килӗшсе татӑлнӑ. Ку чухне укҫа-тенкӗ пӗр «хурана» пухӑнса пымалла. Пухӑнса пыракан укҫа-тенкӗпе регионти пӗтӗм ҫурта черете пӑхӑнса юсама тивӗҫлӗ.