Францире ҫул-йӗр йӗркине тепӗр хут ҫирӗплетнӗ. Ҫакна ҫул ҫинчи пӑтӑрмахсем ӳснине шута илсе кӗртнӗ. Унччен темиҫе теҫетке ҫул хушши ҫул-йӗр инкекӗнче вилекенсен йышӗ чакса пынӑ. Халь вара вӑл каллех ӳсме пуҫланӑ. Сӑлтавне руль умӗнче телефонпа калаҫнинче кураҫҫӗ. Ҫавна май Францире ҫул-йӗр правилине татах та ҫирӗплетнӗ.
Руль умӗнче калаҫма унччен те юраман. Халь вара калаҫас тесе ҫул хӗррине чарӑнса ларсан та водителе штрафлама пултарӗҫ. Мотора сӳнтерни те хӑтармӗ. Калаҫас тесен вӗсен машинран тухма тивӗ.
Штрафӗ вара пӗчӗк мар — 135 евро. Тенкӗ ҫине куҫарсан паянхи курспа вӑл 9 567 тенкӗпе танлашӗ.
Сӑмах май икӗ йӑрӑмлӑ ҫулсенчи чи пысӑк хӑвӑртлӑха та 90-ран 80 таран чакарнӑ. Ку пӗтӗм ҫӗнӗлӗхсем ҫул-йӗрти пӑтӑрмахсен йышне чакарасса шанаҫҫӗ.
Ҫывӑх вӑхӑтра Македонире референдум иртмелле. Унта халӑх хӑйӗн патшалӑх валли ҫӗнӗ ят суйламалла пулӗ.
Патшалӑх ячӗпе ҫыхӑннӑ пӑтӑрмах Греципе тавлашма тивнипе ҫыхӑннӑ. Македони ячӗпе кӑна юлсан юнашар вырнаҫнӑ Грецири пӗр ятлӑ тӑрӑхпа пӑтраштарасси патне илсе ҫитерме пултарать. Шӑп ҫакӑ Грецине хӑратать те. Ҫавна май вӑл Македонине Европӗрлӗхе те, НАТО-на та кӗме ирӗк парасшӑн мар. Ку пӑтӑрмахран хӑтӑлас тесе Македонире ҫӗнӗ ят йышӑнма шут тытнӑ.
Ҫӗнӗ ят мӗнле пулассине вырӑнтисем хальлӗхе пӗлтермеҫҫӗ. «Российская газета» (чӑв. Раҫҫей хаҫачӗ) шыраса тупнӑ тӑрӑх пурӗ пилӗк вариант пур иккен: Ҫӗнӗ Македони Республики, Ҫурҫӗр Македони Республики, Тури Македони Республики, Македонин Вардар Республики (Вардар — вӑл тӑрӑхра юхакан юханшыв), Македони Республики (Скопье).
Референдум кунӗ хӑҫан пуласси хальлӗхе паллӑ мар.
Китай Халӑх Республикин правительстви хыпарланӑ тӑрӑх малтанлӑха тунӑ пӗтӗмлетӳсем 2017 ҫулта вӗсен экономики 6,9% ӳснӗ. Пӗтӗм тӗнчери валюта фончӗ маларах шутласа кӑларнинчен ку пысӑкрах, вӗсен шучӗпе ку кӑтарту 6,5% пулмалла пулнӑ.
Малтанхи ҫулсемпе танлаштарсан Китай экономикин ӳсӗмӗ хӑвӑртланма пуҫланӑ. Ку вара — темиҫе ҫул хушши, 2010 ҫултанпа, пулманни.
Пӗтӗмпе Китайӑн ВВП виҫи 82,72 трлн. юаньпе танлашнӑ. Тенкӗпе виҫсен вӑл 728,73 трлн.-па танлашать. Раҫҫей виҫи — 88 трлн. тенкӗ. Ыттисемпе танлаштарсан пирӗн патшалӑх 12-мӗш вырӑнсенче тӑрать, Китай — 2-мӗшӗнче. Ҫав вӑхӑтрах вӑл пӗрремӗш вырӑна тухасси те инҫе мар тесе шутлаҫҫӗ.
Нидерландпа Бельгинче паян вӑйлӑ ҫил алхаснӑ. Вӑл пилӗк ҫын пурнӑҫне татнӑ. Иккӗшӗ — Оверейссел (нидер. Oaveriessel) провинцире йывӑҫ айне пулса вилнӗ, тепри Гелдерланд (нидер. Gelderland) провинцийӗнче вилӗм тупнӑ — ун ҫине кантӑкран тунӑ хуралнӑ йӑтӑнса аннӑ. Бельгири «Soir» (хрантсусларан чӑвашла куҫарсан Каҫ пулать) хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх вӑйлӑ ҫиле пула Брюссельтен инҫе мар тепӗр ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Машинпа пынӑскер ҫине йывӑҫ ӳкнӗ. Германире те пӗр ҫын пӑтӑрмаха лексе вилнӗ — 59 ҫулхи те йывӑҫ айӗнче пурнӑҫран уйрӑлнӑ.
Ҫанталӑк сӑнавҫисем пӗлтернӗ тӑрӑх вӑйлӑ ҫил каҫччен тытӑнса тӑрӗ. Вӑл анӑҫран анӑҫ-ҫурҫӗрелле куҫӗ. Сӑмах май унччен, кӑрлач пуҫламӑшӗнче, Европӑра «Элеонор» ятли алхаснӑччӗ. Вӑл та ҫын пурнӑҫӗсене татнӑччӗ — тӗрлӗ ҫӗршывра виҫӗ ҫын вилнӗччӗ.
Нурсултан Назарбаев казах чӗлхине латиница ҫине куҫарма хушу кӑларни пирки эпир унччен пӗлтернӗччӗ. «New York Times» (чӑв. Нью Йорк вӑхӑчӗ) нумай пулмасть ҫӗнӗ статья пичетлесе кӑларнӑ — ӑна ӗненсен чӗлхеҫӗсемпе политиксем ҫӗршыв Президенчӗ йышӑннӑ латиница вариантне питӗ хытӑ тиркенӗ.
Латиница ҫине куҫма чӗлхеҫӗсем тӗрлӗ вариантсем сӗннӗ пулнӑ (сӑмахран, турккӑ чӗлхеллине), анчах Нурсултан Назарбаев вӗсен шучӗпе чи ӑнӑҫсӑр варианта — апострофлине — суйланӑ. Ҫапла май ҫӗнӗлле ҫырнӑ чухне апострафсен йышӗ нумайланса кайма пултарни чылайӑшне пӑшӑрхантарать. Сӑмахран, «Казахстан Республики» малашне «Qazaqstan Respy’bli’kasy» пек ҫырӑнмалла, «чие» сӑмах — «s’i’i’e» (малтан «шие» пулнӑ). Чӗлхеҫӗсем шутланӑ тӑрӑх, кунашкал вариант чылай чӑрмавсем кӑларса тӑратать. Тӗслӗхрен, тӗнче тетелӗнче казах сӑмахӗсене шырама чӑрмантарӗ (апострафсем ятарлӑ паллӑ шутланнӑран Google вӗсене, сӑмахран, шута илмест), хэштегсем те ҫырма май памӗ.
«Ку ухмахла шухӑша вӑл (Назарбаев) ӑҫтан илни пирки никам та нимӗн те калаймасть», — тенӗ Мичиган университетӗнчи профессор-тюрколог Тимур Кочаоглу.
Чӑваш чӗлхеҫи Александр Савельев (Сантӑр Савкилта) Германири Йена хулинче кӑрлачӑн 9-мӗшпе 11-мӗшӗсенче иртнӗ пӗтӗм тӗнчери алтаистика конференцине хутшӑннӑ. Ӑна Макс Планк Пӗрлӗхӗн этемлӗх историне тӗпчекен институт йӗркеленӗ.
Конференцие пурӗ 60 ытла ҫын пуҫтарӑннӑ, Йена хулине вӗсем Раҫҫейрен, Германирен, АПШран тата ытти ҫӗршывсенчен ҫитнӗ.
Александр Савельев хӑйӗн докладӗнче алтай халӑхӗсен кӑк вырӑнне сӑнласа кӑтартнӑ. Макс Планк институтӗнче тӑрӑшакан чӗлхеҫӗсен, археологсен тата генетиксен пӗтӗмлетӗвне тӗпе хурсан кӑк алтай чӗлхи нумай-нумай пин ҫул каялла хальхи Китайӑн ҫурҫӗр-тухӑҫ ҫӗрӗсенче ҫуралнӑ. Ун чухне вӗсем ҫӗр ӗҫӗпе пурӑннӑ. Пирӗн эрӑчченхи 5700 ҫул каялла ҫак чӗлхе икӗ пая вакланса кайнӑ — тӗрӗк-монгол-тунгус тата яппун-корей чӗлхисем ҫине. Тӗрӗксем куҫса ҫӳрекен халӑха пирӗн эрӑчченхи 1500 ҫул каялла ҫеҫ куҫнӑ. Вӑл вӑхӑтра пирӗн мӑн-мӑн асаттесем кӑк тӗрӗк чӗлхипе калаҫнӑ ӗнтӗ.
Унсӑр пуҫне Александр Савельев хальхи меслетсемпе усӑ курса хатӗрленӗ тӗрӗк чӗлхисен ҫӗнӗ генетикӑллӑ классификацине кӑтартнӑ. Тӗпрен илсен вӑл унчченхи тӗрӗк чӗлхисен историне ҫирӗплетет.
Чӑваш Енри чиперкке Филиппинта иртекен илем конкурсне хутшӑнать. Халӗ вӑл финала хатӗрленет.
Марина Панова хутшӑнакан конкурс «Miss Tourism Ambassador 2017» ятлӑ. Пике «Volga Models» модель агентствинче ӑсталӑхне туптать. Маттурскер тӗнче шайӗнчи илем конкурсне лекме пултарнӑ.
Конкурса тӗрлӗ ҫӗршыври 46 чиперук хутшӑнать. Вӗсем «Мисс талант» тата «Мисс бикини» ятсене ҫӗнсе илессишӗн тупӑшнӑ ӗнтӗ. «Мисс бикини» конкурсра пирӗн ентеш палӑрнӑ, вӑл топ-15 йыша кӗнӗ.
Финал раштав уйӑхӗн 9-мӗшӗнче иртӗ. Пикесем халӗ хӗрсех хатӗрленеҫҫӗ. Пушӑ вӑхӑтра вара Марина Панова Филиппинти ҫутҫанталӑкпа киленет. Ҫак ҫӗршыв ӑна питӗ килӗшнӗ.
Раҫҫей спортсменӗсем ҫитес ҫул иртекен Олимп вӑййисене хутшӑнӗҫ-и? Ӗнер Пӗтӗм тӗнчери олимп комитечӗ ҫак ыйтӑва татса панӑ. Шел те, комитет пирӗн спортсменсене хӗллехи Олимп вӑййисене хутшӑнма ирӗк паман. Эппин, чӑвашсем те унта каяймӗҫ.
Комитетӑн ӗҫ тӑвакан комитечӗн ларӑвӗ Лозаннӑра иртнӗ. Ҫапах допингпа усӑ курман спортсенене ӑмӑртӑва хутшӑнма ирӗк панӑ, анчах нейтраллӑ ялавпа кӑна. Олимп вӑййисене чӑваш спортсменӗсем те кайма пултарнӑ. Сӑмахран, унта хутшӑнма Татьяна Акимова биатлонистка хатӗрленнӗ.
Аса илтерер: хӗллехи Олимп вӑййисем Кӑнтӑр Корейӑри Пхенчханра иртӗҫ.
Европа Канашӗ Раҫҫее вырӑнти чӗлхесене тӗрев памалли икӗ инструмент пурри пирки аса илтернӗ. Кун пирки «Идель.Реалии» сайт пӗлтерет. Сӑмах Вырӑнти чӗлхесен е вак халӑхсен чӗлхисем пирки калакан Европа хартийӗ (ВЧВХЧПКЕХ) тата пӗчӗк халӑхсене хӳтте илесси пирки малтанлӑха тунӑ конвенци (ПХХИПМТК) пирки пырать. Иккӗмӗшне илес пулсан Раҫҫей унта хутшӑнассине ҫирӗплетнӗ. Пӗрремӗшне илсен Раҫҫей ӑна алӑ пуснӑ (2001.05.10), анчах хальхи вӑхӑтчен те ратификацилемен.
ПХХИПМТК йышӑнӑвне Раҫҫейре мӗнле пурнӑҫлани пирки хальхи вӑхӑтра тишкерӳ пырать, унӑн пӗтӗмлетӗвне тепӗр ҫул пӗлтерӗҫ. Путин каланӑ сӑмахсене вара Европа канашӗ нимӗнле те хак паман.
Вырӑнти халӑхсен чӗлхи пирки калакан конвенци тӑрӑх вӗренӳ системинче ытларах пая тӑван чӗлхепе вӗрентме, шкул умӗнхи учрежденинче тӑван чӗлхепе вӗренсе ӳсме май туса памалла. Вӑл хут тӑрӑх вӑтам пӗлӗве те тӑван чӗлхепе илме май туса памалла. Паллах, Раҫҫей Федерацийӗшӗн, ку чылай пункт нумай йывӑрлӑх кӑларса тӑратать, ҫавна пула ӑна вӑя кӗртесшӗн мар та пулӗ.
Мускавра Владимир Ленинӑн тупӑкне мавзолейран илсе тухмалли пирки калаҫусем пынӑ хушӑра инҫетри Венесуэлӑра 1917 ҫулта, 100 ҫул каялла, пулса иртнӗ пӑлхавӑра ертсе пынӑ ҫынна палӑк лартнӑ. Ӑна Каракасра (патшалӑхӑн тӗп хули) Боливар проспектӗнче вырнаҫтарнӑ.
Палӑка уҫнӑ ҫӗре Венесуэлӑн наци историйӗн центрӗн президенчӗ Педро Кальцадилла пынӑ. Ҫӗршыв ертӳҫи Николос Мадура вара церемоние видеотрансляци урлӑ пӑхнӑ.
«Малашне Ленин Фарабунто Мартипе [Сальвадор революционерӗ], Аугусто Сантинопа [Накарагуа политикӗ], Хо Ши Минпа [Вьетнам политикӗ], Эмилиано Сапатопа [Мексикӑри революцин ертӳҫи], Мануэла Саэнспа [Латинла Америкӑри революционерка], Хосе Артигаспа [Лаплати политикӗ] юнашар тӑрӗ», — тенӗ Кальцадилла хӑйӗн сӑмахӗнче.
-2.7 °C