Ӗнер, юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Чӑваш Енри халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче «Чувашские национально-культурные объединения: вчера, сегодня, завтра» (чӑв. Чӑвашсен наципе культура пӗрлешӗвӗсем: ӗнер, паян, ыран) ятпа ҫавра сӗтел иртнӗ. Ӑна республикӑра иртекен Ентешсен «Знай наших» (чӑв. Хамӑрӑннисене пӗл) форумне йӗркеленӗ май ирттернӗ.
Унта палӑртнӑ тӑрӑх, чӑвашсен федераци шайӗнчи культура автономине йӗркеленӗренпе 22 ҫул ҫитнӗ. Культура министрӗ Светлана Каликова каланӑ тӑрӑх, республикӑра асӑннӑ культура автономийӗн тата Чӑваш наци конгресӗн майӗсемпе усӑ курса наци культурине, йӑли-йӗркине, чӗлхине упраса хӑварас тӗллевпе ӗҫлемелле. Кунсӑр пуҫне Раҫҫей Президенчӗ ҫумӗнчи национальноҫсен канашӗн йышне кӗресшӗн.
Анатолий Юман сӑвӑҫ пурӑннӑ пулсан авӑн уйӑхӗн 12-мӗшӗнче 90 ҫул тултарнӑ пулӗччӗ. Шел те, 2018 ҫулта вӑл пирӗнтен уйрӑлса кайрӗ. Вӑл ҫуралнӑранпа 90 ҫул ҫитнине кӳршӗ тӑрӑхра онлайн-тӗлпулу ирттерсе паллӑ тӑвӗҫ. Хутшӑнас кӑмӑллисене юпан 28-мӗшӗнче 15:00 сехетре кӗтеҫҫӗ.
«Misanec» информаци порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх мероприятие Чӗмпӗрпе Шупашкарти вулавӑш ӗҫченӗсем, ҫыравҫӑсемпе сӑвӑҫсем хутшӑнӗҫ. Ҫавӑн пекех онлайн-тӗлпулура таврапӗлӳҫӗсемпе литераторсем те пулӗҫ.
Мероприятие «Анатолий Юман — писатель, публицист, переводчик» (чӑв. Анатолий Юман — ҫыравҫӑ, публицист, куҫаруҫӑ) ят панӑ. Онлайн-тӗлпулӑва хутшӑнакансем унӑн пурнӑҫне аса илӗҫ, пултарулӑхне сӳтсе явӗҫ, сӑввисене вулӗҫ.
Анатолий Юман — паллӑ чӑваш сӑвӑҫи, публицист. Ҫавӑн пекех вӑл куҫаруҫӑ та: венгр, поляк, белоруҫ сӑвӑҫисен хайлавӗсене сахал мар чӑвашла куҫарнӑ. Унӑн мӗнпурӗ 50 ытла кӗнеке пичетленсе тухнӑ. Анатолий Юман РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ, Чӑнлӑ районӗн (Чӗмпӗр облаҫӗ) хисеплӗ гражданинӗ, Петӗр Хусанкай ячӗллӗ преми лауреачӗ.
Иртнӗ эрне вӗҫӗнче «Трактор тӑвакансен культура керменӗ» халӑх пултарулӑхӗн ҫуртӗнче «Звуки музыки народной» (чӑв. Халӑх кӗввин сасси) ӑсталӑх сехечӗ иртнӗ.
Ал айӗнчи тӗрлӗ хатӗртен чӑваш халӑх музыка инструменчӗсене ӑсталакан маттур, краевед, чылай кӗнеке авторӗ, Николай Фомиряков ачасене чӑваш музыка инструменчӗсем пуҫланса кайни, вӗсен кашнин янӑравлӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
Ӑстапа тӗл пулма Шупашкарти 20-мӗш тата 49-мӗш вӑтам шкулсенче 6-мӗш класра вӗренекенсем пырса ҫитнӗ. Вӗсем хӑмӑшран сӑрнай, шӑпӑр валли чӗлӗх хатӗрлеме май пуррине пӗлсе тӗлӗннӗ.
К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче СССР халӑх артисткине, «Ылтӑн маска» наци премийӗн лауреатне Вера Кузьминана асра тытса «Ҫулталӑк сансӑр» асӑну каҫӗ иртнӗ.
Пултаруллӑ ӑста ҫут тӗнчерен уйрӑлса кайнӑранпа юпа уйӑхӗн 22-мӗшӗнче ҫулталӑк ҫитрӗ. Вӑл 98 ҫула кайнӑччӗ. Тӑван театрта вара артистка 74 ҫул ӗҫленӗ.
Ӗҫтешне сума суса театр артисчӗсем унӑн вил тӑпри ҫине ҫитсе килнӗ, унта чечек хунӑ. Амӑшне асӑнма артистӑн ывӑлӗ Атнер Хусанкай та хутшӑннӑ.
Паянпа ыран Чӑваш патшалӑх филармонийӗнче «Двенадцать стульев» мюзикл премьери пулӗ.
Мускаври Игорь Зубков композитор тата Александр Вулых поэт классикӑна пачах та урӑхла, ҫӗнӗллӗ, кураҫҫӗ. Ҫавна май вӑл аслисемшӗн те, шкул ачисемшӗн те кӑсӑклӑ пуласса шанаҫҫӗ.
Мюзикла хатӗрлессипе аякран чӗнсе илнӗ ӑстасем тимленӗ. Юрӑ-кӗвӗшӗн явапли — ҫӗршыври паллӑ продюсерӑн Тимур Ведерниковӑн вокал проекчӗсене хутшӑннӑ юрӑҫ тата педагог Елена Максимова, актер ӑсталӑхӗшӗн – театрпа кино ҫӑлтӑрӗ Янина Мелехова.
Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнчен пуҫласа чӳк уйӑхӗн 6-мӗшӗччен М.Д. Михайлов ячӗллӗ Пӗтӗм тӗнчери опера фестивалӗ иртӗ. Унта тӗрлӗ театр коллективӗнче тӑрӑшакан 170 ытла артист хутшӑнӗ.
Фестиваль Екатерина Иванова-Блинован «Сӑр чикки» оперӑпа уҫӑлӗ. Культура программинчи тепӗр премьера – М.М. Ипполитов-Ивановӑн «Ася» оперине ҫӗнетсе куракан патне ҫитерни. «Асьӑн» сцена ҫинчи ҫӗнӗ версине икӗ аслӑ шкул студенчӗсемпе преподавателӗсем «Росконцерт» организаци пулӑшнипе хатӗрленӗ. Ӑна юпа уйӑхӗн 29-мӗшӗнче курма май килӗ.
Куракансем гала-концерта уйрӑмах кӑмӑлланине кура ун пирки те каласа хӑварас килет. Концерт программине Екатерина Фенина, Иван Васильев, Дамир Закиров, Виктория Войтенкова, Михаил Журков, Алиса Шалгинова, Алексей Сазонов, Регина Рустамова тата Маргарита Финогентова хутшӑнӗҫ. Дирижёрӗ – Михаил Леонтьев.
Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗ черетлӗ сезона чӳк уйӑхӗн 2-мӗшӗнче уҫӗ.
«Чечеклен тата юрла, манӑн Чӑваш Ен» программӑна Герман Лебедевӑн, Григорий Хирпӳн, Филипп Лукинӑн, Юрий Жуковӑн, Юрий Кудаковӑн тата ытти пултаруллӑ ӑстан хайлавӗсене кӗртӗҫ. Куракансене ансамблӗн ылтӑн фондӗнчи вокалпа хореографи композицийӗсемпе те, ҫӗнӗ постановкӑсемпе те савӑнтарма палӑртаҫҫӗ.
Премьерӑна Кирилл Кассович илемлӗх ертӳҫи, ансамблӗн тӗп балетмейстерӗ, Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Анатолий Музыкантов хатӗрлеҫҫӗ. Сцена ҫине ансамблӗн мӗнпур цехӗн ӑстисем (пурӗ 50 артист) тухӗ.
Ыран, юпа уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, ансамбль хор, оркестр тата балет ҫӗнӗ пултарулӑх сезонне епле хатӗрленнине массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче ӗҫлекенсене уҫӑ репетици вӑхӑтӗнче кӑтартса парасшӑн.
Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен комплекслӑ центра ҫӳрекен ватӑсем нумаях пулмасть поэтпа чей ӗҫме пуҫтарӑннӑ. Культура мероприятийӗ хулари А. Гайдар ячӗллӗ вулавӑшра иртнӗ. Ватӑ ҫынсемпе тӗл пулма паллӑ чӑваш поэчӗ Альбина Юрату пырса ҫитнӗ.
Поэт хӑйӗн кун-ҫулӗ, пултарулӑхӗнчи паллӑ утӑмсем ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Ватӑсем унран асӑнмалӑх автограф та ыйтнӑ, Альбина Юрату никама та хирӗҫлемен, алӑ пусса панӑ.
«Чӑваш юрӑҫисем шӑрантаракан чылай юрра пӗлетӗп. Анчах вӗсенчен самайӑшӗн сӑввине Альбина Юрату ҫырнине эпӗ пӗлмен те», — хавхаланса калаҫнӑ тӗлпулӑва хутшӑннӑ Людмила Васильева.
Шупашкар хулинчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта тӑван халӑхӑмӑр культурине, йӑли-йӗркине упраса хӑварас тӗллевпе те тӗрлӗ ӗҫ туса ирттереҫҫӗ. Паян, ав, унта ҫӳрекен амӑшӗсемпе ачисем чӑваш тӗррине тӗрлеме пуҫтарӑннӑ.
«Алӑ алӑра» программӑпа килӗшӳллӗн йӗркеленӗ мероприятие пухӑннисене чӑваш тӗррин асамлӑхӗпе ятарлӑ хӑтлав урлӑ та паллаштарнӑ.
«Чӑваш тӗрринчи кашни эрешӗн пӗлтерӗш пуррине эпӗ пӗлмен те. Ҫӗннине пӗлме питӗ кӑсӑклӑ пулчӗ!» – тӗлӗннине пытарман Шупашкарта пурӑнакан Светлана Григорьева.
Пӗрле ӳснӗ хамӑр ял ачипе Тимӗрҫӗ Кермӑнӗпе Чӑваш пединститутӗнче пӗр ушкӑнра вӗренетчӗ вӑл, вырӑс ачи Юрий Леванов. Вӗсем — физикӑпа математика факультетӗнче, эпир — историпе филологире. Пӗр ҫуртрах, пӗр залсенчех, пӗр алӑксенченех иртсе ҫӳреттӗмӗр. Алла-алӑн ҫунатлантӑмӑр. Пӗрремӗш курс хыҫҫӑн, 1958 ҫулта, Казахстанри ҫӗнӗ ҫерем тыррине пухма пӗрле кайса килтӗмӗр, ҫавӑ пирӗн асра ӗмӗр тӑршшӗпех ыррӑн упранса тӑчӗ. Инҫесаспа шӑнкӑравламассерен Юрий Петрович яш вӑхӑта аса илетчӗ. Ҫухалманччӗ янкӑр ҫамрӑклӑх, пирӗнпехчӗ вӑл!
Унтанпа нумай пӗлӗт шуса иртрӗ, пайтах шыв ҫаврӑнса юхрӗ. Ӗмӗрсене вӗрентӳ ӗҫӗнче ирттертӗмӗр. Вӑл Шупашкарти коопераци институчӗн проректорӗнче вӑрах тӑрӑшрӗ, Герман Анатольевич Зверев хӑй вӗреннӗ институтрах кафедра пуҫлӑхӗнче ӗҫлерӗ. Иккӗшӗ те кӗнекесем ҫырчӗҫ.
Канма тухсан Юрий Петрович сӑвӑсем хайларӗ, тӑван Раҫҫей тавралӑхӗ тӑрӑх тепре курса ҫаврӑнчӗ. Ача чухне ӑна ашшӗ — совет ҫарӗн офицерӗ — хӑйпе нумай-нумай ҫӗрте амӑшӗсӗрех ҫитӗнтернӗ. Ашӗнни пек салтак ҫирӗплӗхӗ пурччӗ унӑн.
-1.7 °C