Шкулти пек парта хушшине лартсах, алла ручкӑпа тетрадь тыттарсах ирттермен-ха ӑна. Анчах пенси ыйтӑвӗпе ҫыхӑннӑ ыйтусене уҫӑмлатма тесе пухнӑ мероприятие РФ Пенси фончӗн Шупашкар районӗнчи управленийӗ урок тесех хаклать. Унта тимлекенсем каласа кӑтартнине итлекенсем (фондӑн управленийӗнче ӗҫлекенсем ӗнер Шупашкар районӗнчи халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен центрта пулнӑ) те урок вырӑннех йышӑннӑ.
Центрта вӑй хуракансемпе управленин пуҫлӑхӗн ҫумӗ Эдуард Филиппов ирттернӗ.
Эдурад Геннадьевич ҫӗршыври пенси тытӑмӗ тата пулас пенси епле пухӑнса пыни ҫинчен ӑнлантарса панӑ. Кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пенсие шутласа парас йӗрке улшӑннӑ. Вӑл миҫе балл пухнинчен килӗ. Ҫакӑ ӗҫлекен пенсионерсене те пырса тивет. Пулас пенси виҫине пӗлме Пенси фончӗн калькуляторӗпе шутласа кӑларма пулать. Ун валли асӑннӑ тытӑмӑн тӗнче тетелӗнчи «Страхланнӑ ҫыннӑн уйрӑм пӳлӗмне» кӗмелле.
Чӑваш наци конгресӗнче ӗнер ЧНК Ваттисен Канашӗн пайташӗсем кӗрекене пуҫтарӑннӑ. Вӗсене конгресс президенчӗ Николай Угаслов йыхравлани пирки ЧНКн пресс-ҫыруҫи Зоя Яковлева пӗлтерет.
Кӗрекене пухӑннисем хушшинче хӑй вӑхӑтӗнче министр пулнисем, ӑсчахсем, ҫыравҫӑсем, таврапӗлӳҫӗсем, профессорсем пулнӑ. "Пурӗ ҫирӗм пиллӗкӗн вӗсем, чӑваш халӑхӗн чи хисеплӗ, аслӑ та ӑслӑ ҫыннисем", - пӗтӗмлетет хайхисем пирки Зоя Яковлева.
-Эпӗ сире питӗ хисеплетӗп, сирӗнтен кӑшт именетӗп те, сирӗн пуян пурнӑҫ опычӗ конгресӑн ӗҫӗнче усӑллӑ пулассине шансах тӑратӑп,- тенӗ Чӑваш наци конгресӗн Президенчӗ Николай Угаслов уяв кӗрекине уҫнӑ май.
Уяв сӗмӗ кӗртсе Ваттисен Канашӗн пайташӗсене Вячеслав Христофоровпа Марта Зайцева, Елена Османова, Алексей Московский тата Олеся Никитина юрӑсем шӑрантарнӑ.
Ватӑсем уйрӑм темӑсене сӳтсе явмалли канашлусем ирттерме, республика Пуҫлӑхӗпе те тӗл пулма калаҫса татӑлнӑ.
Раҫҫей правительствинче ятарлӑ комисси саккун проектне пӑхса тухнӑ. Унпа килӗшӳллӗн, Раҫҫейре чиновниксен тивӗҫлӗ канӑва тухмалли ӳсӗме 5 ҫул ӳстерме пултарӗҫ.
Ҫапла майпа, саккуна йышӑнсан ӗнтӗ, чиновниксем пенсие 60-ра мар, 65 ҫулта кайӗҫ.
Ку проект патшалӑх тытӑмӗнче ӗҫлекен тӳре-шарана ҫеҫ пырса тивет. Ыттисене ку ыйту канӑҫсӑрлантармалла мар.
Комисси саккун проектне юпа уйӑхӗн 21-мӗшӗнче пӑхса тухса ырланӑ. Кунсӑр пуҫне нумай ӗҫленӗшӗн тӳлекен пенсие пырса тивекен улшӑнусене пӑхса тухнӑ. Вӗсене 15 ҫултан мар, 20 ҫултан кун тӗлӗшпе укҫа хушса тӳлесшӗн.
Хальлӗхе саккун проектне тӗппипех ырламан. Ӑна малашне правительство ларӑвӗнче пӑхса тухӗҫ.
Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫачӗ «Кам чапа кӑларӗ района?» ятпа интернет-конкурс ирттерет. Унта хутшӑнма кирек кам та: ватти те, вӗтти те — пултарать. Конкурс материалӗсене хаҫатӑн ҫӗнӗ сайтӗнче — вӑл www.respublika21.ru ятлӑ — вырнаҫтарӗҫ. Конкурса хутшӑнакансенчен халь пурӑнакан мухтавлӑ ҫынсем: ҫыравҫӑсем, литераторсем, вӗрентекенсем, музыкҫӑсем, ӑсчахсем, ҫар ҫыннисем, фермерсем, агрономсем тата ыттисем — пирки ҫырса кӑтартма юрать.
Конкурс материалӗсене А4 форматпа, Times New Roman шрифтпа, 12-мӗш виҫепе икӗ страницӑран ытла ҫырмалла мар. Фото ӳкерчӗк ярса парсан та аван. Ҫырусене кӑҫалхи раштавӑн 31-мӗшӗччен respublika-21@yandex.ru адреспа йышӑнаҫҫӗ.
Конкурса уҫӑ онлайн-сасӑлавпа кашни районтан уйрӑмшар палӑртӗҫ. Чи лайӑх материалсене хаҫатра пичетлӗҫ.
Тарӑхнипе ҫакна ҫыраймасӑр чӑтаймарӑм. Ҫӗр тепӗр май ҫаврӑннӑн, тӗнче кутӑн кайнӑн туйӑнчӗ. Ҫамрӑксем аслисене хисеплеме пӗлменни ҫак кунсенче куҫ тӗлне темиҫе хут та тӗл пулчӗ.
Общество транспорчӗпе кашни кунах ҫӳретӗп. Пӗррехинче 11-мӗш маршрутпа ҫӳрекен троллейбуса лартӑм. Ҫула май мар-ха, ҫапах Хмельницкий урамӗнче анса юлӑп тесе ҫынсемпе пӗрле троллейбуса кӗтӗм. Тахҫанах асӑрханӑччӗ: ку маршрутпа карчӑк-кӗрчӗк нумай ҫӳрет. Вокзалта ҫын нумаях мар та ларкӑч ҫине вырнаҫрӑм. Тӗп пасара ҫитиччен троллейбус тулсах ларчӗ. Пурте ӗҫрен килеҫҫӗ ахӑртнех. Чарӑнура варринчи алӑкран кинемей кӗчӗ. Икӗ сумкине аран йӑткаласа перила ҫине вырнаҫтарма хӑтланчӗ. Ара, малта, вӗсем валли ятарласа уйӑрнӑ ҫӗрте, вырӑн ҫук. Ун-кун пӑхкаларӗ те кинемей сумкисемпе малалла «ҫапӑҫрӗ». Лешсем йывӑр пулмалла, перила ҫинчен йӑтӑна-йӑтӑна анаҫҫӗ. Алӑкранах кӗрсенех вырнаҫнӑ ларкӑч ҫинче, хӗрринчех, арҫын ларса пырать. Ватӑ мар вӑл, самай тӗреклӗ. Ку кинемее вырӑн парӗ-ха терӗм хам ӑшра. Ара, малта – тем вӑрӑмӑш «пӑкӑ», Хмельницкий урамӗ таранах.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗн ҫумӗнче Ваттисен канашӗ туса хунӑ. Кун пек Хушӑва республикӑна ертсе пыракан Михаил Игнатьев паян алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.
Ваттисен канашӗ ӑрусен ҫыхӑнӑвне ҫирӗплетессишӗн яваплӑ пулмалла. Вӑл ӗҫ ветеранӗсен экономикӑри, общество пурнӑҫӗнчи, культурӑри ӗҫне ӳстерме пулӑшмалла. Кун пирки официаллӑ хутра ҫапла ӑнлантарнӑ. Черетлӗ йышӑну алӑ пуснӑ хыҫҫӑн тепӗр вунӑ кунран вӑя кӗмелле.
Ҫӗнӗ канаш Элтепере обществӑпа политика тата социаллӑ пурнӑҫпа экономика ыйтӑвӗсемпе ҫыхӑннӑ ыйтусемпе сӗнӳсем парасса шанаҫҫӗ. Патшалӑхӑн влаҫ органӗсем кӑларакан йышӑнусем пирки те ҫав орган хӑйӗн шухӑшне пӗлтерӗ.
Канаша тӗрлӗ сферӑра тӑрӑшса ят-сум тивӗҫнисене кӗртмелле. Канаша йӗркелес ыйтусемпе Чӑваш Енӗн Элтеперӗн Администрацийӗ ҫине тӑрӗ.
Чӑваш наци конгресӗ ҫумӗнчи Ваттисен канашӗн пайташӗсем Культура министерствин ятне улӑштарма сӗнеҫҫӗ. Ку ыйтупа вӗсем Патшалӑх Канашне ҫыру янӑ.
Хальхи вӑхӑтра министерство туллин ҫапла илтӗнет: Чӑваш Республикин культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерстви. Ҫыру ҫыракансен шухӑшӗпе хальхи ят унӑн тӗп тивӗҫӗсене пӗрре те ӑнлантарса параймасть. «Мӗнле Национальноҫсен ӗҫӗсем пирки сӑмах пырать? Мӗншӗн ӗҫӗсем кӑна? Ку ыйтупа ӗҫлесех тесен национальноҫсен пур йывӑрлӑхӗсемпе ӗҫлемелле. Ку вара ЮНЕСКО ӗҫӗ», — пӗлтереҫҫӗ вӗсем хӑйсен шухӑшне. Архив ӗҫӗ вара культурӑн пӗр пайӗ пулнине палӑртаҫҫӗ.
ЧНК ҫумӗнчи Ваттисен канашӗ янӑ ҫырупа эсир пирӗн сайтра та паллашма пултаратӑр.
Ӑшӑ сӑмах ҫу кунӗ, сивӗ сӑмах хӗл кунӗ теҫҫӗ. Ҫулланнисемшӗн вӑл уйрӑмах паха та хаклӑ. Ҫакна шута илсе-ши Канаш районӗнчи пӗр ялти староста ватта килне ҫитсех хисеп тунӑ.
Чыса Канаш районӗнчи Вӑрман Енӗш ялӗнче пурӑнакан Мария Семенова тивӗҫнӗ. Юпа уйӑхӗн 9–мӗшӗнче вӑл 85 ҫул тултарнӑ. Вӑрҫӑра пуҫ хунӑ салтак арӑмне П.М. Мальцев ял старости ӑшшӑн саламланӑ. Вырӑнти хастарсӑр пуҫне кинемее вӑл тӑрӑхри юрӑ-ташӑ ӑстисем те хисеп тунӑ. «Хисеплӗ ватта ырлӑх-сывлӑх сунса «Енӗшсем» фольклор ушкӑнӗ илемлӗ юрӑсем шӑрантарчӗ», — пӗлтереҫҫӗ ку пулӑм пирки Ямаш ял тӑрӑхӗнче. Юбиляра чыслама пухӑннисем юрланисӗр пуҫне хаяр вӑрҫӑ вӑхӑтне, ял пурнӑҫӗн иртсе кайнӑ, анчах манӑҫми саманчӗсене, ырӑ йӑла-йӗркесене аса илнӗ.
Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Пӗтӗм тӗнчери ваттисен кунӗ тесе уявларӗҫ. Ҫав кун тӗрлӗ предприяти-организаци унччен ӗҫленисене саламлама тӑрӑшрӗ. Чӑваш патшалӑх гуманитари институчӗ вӑл кун пирки манман, хӑйсем калашле, «аслӑ ӑрӑва хисепленине, сума сунине, вӗсене манманнине» кӑтартнӑ.
Уяв ячӗпе институт та хӑйӗн сумлӑ ӗҫтешӗсене — халь ӗҫлекеннисене те, кунта нумай ҫул вӑй хунӑ юлташсене те — саламланӑ, ырлӑх-сывлӑх, телей, вӑрӑм кун-ҫул суннӑ.
Литература пӗлӗвӗпе фольклористика пайӗн ӗҫтешӗсем институтра ӗҫленӗ паллӑ чӑваш фольклористне, текстологне, литература тӗпчевҫине, ҫыравҫине Геннадий Юмарта паянхи уявпа саламлама килнех ҫитсе килнӗ.
«Геннадий Федорович ҫулӗсене nӑxмacӑp халӗ те ӗҫлет, республикӑра тухса тӑракан хаҫат-журналсенче хӑйӗн ӗҫӗсене пичетлесех тӑрать», — пӗлтереҫҫӗ ун пирки институт ӗҫченӗсем.
Юмартӑн малашнехи планӗсем пысӑк-мӗн. Вӑл килте упранакан сӑвӑ-поэмӑсен, тӗпчев ӗҫӗсен ал ҫырӑвӗсене тирпейлес ҫитерсе архива парасшӑн.
Шупашкар районӗнчи халӑха социаллӑ пулӑшу кӳрекен центрӗнче каллех компьютер ӑсталӑхне хӑнӑхтарма тытӑннӑ. Унччен те пулнӑ ҫак пулӑшӑва авӑн уйӑхӗнчен ҫӗнӗрен пуҫарса янӑ.
Компьютер ӑсталӑхне центрта ватӑсене вӗрентеҫҫӗ. Занятие эрнере икӗ хутчен, юнкунпа эрнекун, ирттереҫҫӗ. Пурне харӑс ӑнлантармаҫҫӗ. Ҫӗнӗ пӗлӗве ӑша хывма ҫӑмӑлтарах пултӑр тесе кашнине уйрӑм ӑнлантараҫҫӗ.
Малтанласа ватӑсене ансат япаласене ӑша хывма пулӑшаҫҫӗ. Сӑмахран, ӗҫ сӗтелӗ ҫинчи ярлыксемпе епле усӑ курмалли пирки ӑнлантараҫҫӗ, файлсене епле йӗркелесе епле упраса хӑвармаллине каласа кӑтартаҫҫӗ. Флешкӑпа епле усӑ курмалли пирки те каласа параҫҫӗ. Шӑшипе ӗҫлесси те компьютер умне пуҫласа лараканшӑн йывӑрлӑх кӑларса тӑратать. Тепӗр ҫыншӑн ансатӑн туйӑнакан япаласемех ыттисемшӗн йывӑрӑн туйӑнаҫҫӗ. Апла пулин те ватӑсем компьютера хӑнӑхаҫҫӗ.
-8.7 °C